Tropy prehistorii odnalezione dzięki ślepym rybom jaskiniowym

Prosanta Chakrabarty, stypendysta TED, bada skryte zakamarki Ziemi
w poszukiwaniu nowych gatunków ryb, zamieszkujących jaskinie. Te podziemne stworzenia w fascynujący sposób adaptują się do otaczających je warunków,
co zapewnia biologiczny wgląd w zjawisko ślepoty. Zostawiają dla nas również geologiczne tropy, pozwalające na poznanie sekretów podziału kontynentów miliony lat temu. Ta krótka prelekcja sprowokuje rozważania o oddziaływaniu czasu.

Ichtiologia,

nauka o rybach.

Wydawałoby się, że to jedynie
długie, nudne słowo,

lecz w rzeczywistości
nauka ta jest ekscytująca,

bo jako jedyna "ologia"

zawiera w sobie "YOLO"

(Śmiech)

Każdy z was, jeśli tylko jest na czasie,
wie, że YOLO to angielski skrótowiec od:

"Żyje się tylko raz".

I właśnie dlatego,
że mam tylko jedno życie,

zamierzam spędzić je, robiąc to,
o czym zawsze marzyłem:

patrząc na ukryte cuda świata
i odkrywając nowe gatunki.

Mam taką możliwość.

W ostatnich latach skupiam się
na nowych gatunkach jaskiniowych.

Okazuje się, że można znaleźć tam wiele
nieodkrytych gatunków.

Trzeba tylko wiedzieć, gdzie patrzeć,

i być szczupłym.

(Śmiech)

Dzięki rybom jaskiniowym

można dowiedzieć się wiele
o biologii i geologii,

a także o tym, jak kształtowały
i przemieszczały się kontynenty.

Dowiaduję się tego,
tkwiąc w małych otworach.

Dzięki swojej ślepocie, ryby dostarczają
informacji o ewolucji wzroku.

Oczy ryb nie różnią się
w gruncie rzeczy od naszych.

Wszystkie kręgowce mają podobny
narząd wzroku,

a kiedy gatunek ryb przystosowuje się
do ciemnego, zimnego środowiska jaskiń,

przez wiele pokoleń zatraca
oczy oraz wzrok,

aż staje się całkowicie bezoki,
jak ta ryba jaskiniowa.

Każdy gatunek ryb jaskiniowych
rozwijał się w trochę inny sposób,

każdy opowiada niepowtarzalną
historię geologiczną i biologiczną.

Właśnie dlatego odkrywanie nowych
gatunków jest tak ekscytujące.

Oto nowy gatunek, który opisaliśmy,
pochodzący z południowej Indiany.

Nazwaliśmy go Amblyopsis hoosieri.

(Śmiech)

Jego najbliższymi krewnymi
są ryby jaskiniowe z Kentucky,

w systemie Jaskini Mamuciej.

Zaczęły się różnić,
gdy rzeka Ohio rozdzieliła je

kilka milionów lat temu.

W tamtym czasie rozwinęły subtelne różnice

w architekturze genetycznej,
będącej przyczyną ich ślepoty.

Receptor światła nazywany rodopsyną,
jest kluczowy dla wzroku.

Występuje on u nas,
tak samo jak u tych ryb,

jednak jeden z tych gatunków
stracił wszystkie jego funkcje,

inny zaś je zachował.

Jest to piękny, naturalny eksperyment,

dzięki któremu możemy przyjrzeć się genom,

odpowiadającym za nasz zmysłu wzroku.

Geny ryb jaskiniowych

mogą nam także zdradzić wiele
o odległych okresach geologicznych,

co widać świetnie w tym przypadku.

To nowo opisany przez nas
gatunek z Madagaskaru,

który nazwaliśmy Typhleotris mararybe.

Po malagijsku oznacza to "wielka choroba",

bo pochorowaliśmy się,
próbując znaleźć te ryby.

Wierzcie lub nie,

ale pływanie wśród uskoków
pełnych martwych stworzeń

i jaskiń wypełnionych nietoperzą kupą

nie jest najmądrzejszym pomysłem na życie.

ale YOLO, żyje się tylko raz.

(Śmiech)

Uwielbiam ten gatunek pomimo tego,
że próbował nas zabić,

a to dlatego, że najbliżsi krewni
tej ryby z Madagaskaru

są oddaleni o 6 tysięcy kilometrów,

żyją w jaskiniach Australii.

Nie ma mowy, aby 7,5-centymetrowa,
słodkowodna ryba jaskiniowa

przepłynęła przez Ocean Indyjski.

Porównując DNA obu gatunków odkryliśmy,

że zostały one rozdzielone
ponad 100 milionów lat temu,

w okresie, gdy kontynenty
południowe były ciągle złączone.

Te gatunki wcale się nie przemieszczały.

To kontynenty je przetransportowały.

Ryby te dostarczają nam dzięki swojemu DNA

precyzyjny model i miarę,

pozwalające datować odległe
wydarzenia geologiczne.

Ten gatunek jest tak nowy,

że nie wolno mi nawet zdradzić
jak się nazywa,

Ale mogę powiedzieć,
że pochodzi z Meksyku,

i prawdopodobnie jest już wymarły.

Przyczyną jest prawdopodobnie
budowa pobliskiej tamy,

która zniszczyła jedyny znany,
zamieszkały przez niego system jaskiń.

Na niekorzyść tych ryb,

ich siedlisko w wodach gruntowych

jest naszym głównym źródłem wody pitnej.

Wciąż nie znamy najbliższych krewnych
tego gatunku.

Nie wygląda na to, żeby występował on
gdziekolwiek indziej w Meksyku.

Więc może na Kubie

albo Florydzie, a może w Indiach.

Tak czy siak, gatunek ten może powiedzieć
nam coś nowego o geologii Karaibów

lub biologii tego, jak lepiej diagnozować

pewne typy ślepoty.

Mam nadzieję, że odnajdziemy te gatunki
zanim i one wyginą.

Wiem, że spędzę swoje jedyne
życie jako ichtiolog,

próbując odkryć i uratować

te proste, ślepe ryby jaskiniowe,

które mogą zdradzić nam tak wiele
o geologii planety

i biologii tego, jak widzimy.

Dziękuję.

(Brawa)