Return to Video

Blinde holenvissen leren ons iets over prehistorische tijden

  • 0:01 - 0:03
    Ichtyologie,
  • 0:03 - 0:04
    de studie van vissen.
  • 0:04 - 0:07
    Het lijkt een lang, vervelend woord,
  • 0:07 - 0:09
    maar is in feite heel opwindend,
  • 0:09 - 0:12
    omdat ichtyologie de enige 'ologie' is
  • 0:12 - 0:14
    waar 'YOLO' inzit.
  • 0:14 - 0:15
    (Gelach)
  • 0:15 - 0:17
    De coole kids in het publiek
  • 0:17 - 0:20
    weten al dat YOLO staat voor
    'you only live once',
  • 0:20 - 0:21
    [Je leeft maar één keer]
  • 0:21 - 0:23
    En omdat ik maar één leven heb,
  • 0:23 - 0:25
    wijd ik het aan
    wat ik altijd al heb willen doen:
  • 0:25 - 0:29
    kijken naar de verborgen wonderen
    en nieuwe soorten ontdekken.
  • 0:29 - 0:30
    Dat is wat ik moet doen.
  • 0:31 - 0:33
    De laatste jaren was ik vooral bezig
  • 0:33 - 0:35
    met het zoeken
    naar nieuwe soorten in grotten.
  • 0:35 - 0:39
    Het blijkt dat daar hopen nieuwe
    holenvissen zijn te vinden
  • 0:39 - 0:41
    Je moet alleen maar weten waar te kijken
  • 0:41 - 0:43
    en misschien ook niet te dik zijn.
  • 0:43 - 0:44
    (Gelach)
  • 0:44 - 0:48
    Holenvissen leren me een hoop
    over biologie en geologie.
  • 0:48 - 0:52
    Ze kunnen me vertellen hoe de landmassa's
    om hen heen veranderden en verschoven
  • 0:52 - 0:54
    door vast te zitten in die kleine ruimtes
  • 0:54 - 0:58
    en ook over de evolutie van het zicht
    doordat ze blind zijn.
  • 0:59 - 1:02
    Vissen hebben in essentie
    dezelfde ogen als wij.
  • 1:02 - 1:06
    Dat is zo bij alle gewervelden en telkens
    als een vis zich begint aan te passen
  • 1:06 - 1:09
    aan dit donkere, koude grottenmilieu
  • 1:09 - 1:13
    gaan ze vele, vele generaties later
    hun ogen en zicht verliezen
  • 1:13 - 1:16
    om te eindigen als een ogenloze
    holenvis als deze hier.
  • 1:16 - 1:20
    Nu is elke holenvis
    een beetje anders geëvolueerd
  • 1:20 - 1:24
    en elke soort vertelt ons een uniek
    geologisch en biologisch verhaal.
  • 1:24 - 1:27
    Net daarom is het vinden
    van een nieuwe soort zo boeiend.
  • 1:27 - 1:31
    Dit is zo'n nieuwe soort
    uit het zuiden van Indiana.
  • 1:31 - 1:35
    We noemden ze Amblyopsis hoosieri,
    de Hoosier holenvis.
  • 1:35 - 1:36
    (Gelach)
  • 1:36 - 1:39
    Zijn nauwste verwanten
    zijn holenvissen uit Kentucky
  • 1:39 - 1:41
    in het Mammoth-grottensysteem.
  • 1:41 - 1:43
    Ze begonnen te divergeren
    toen de Ohiorivier
  • 1:43 - 1:45
    ze enkele miljoenen
    jaren geleden scheidde.
  • 1:45 - 1:48
    In dat tijdsverloop ontwikkelden ze
    de subtiele verschillen
  • 1:48 - 1:51
    in de genetische architectuur
    achter hun blindheid.
  • 1:51 - 1:55
    Het rhodopsine-gen is
    superbelangrijk voor het zien.
  • 1:55 - 1:57
    Wij hebben het en zij ook,
  • 1:57 - 2:00
    maar bij de ene soort
    ging de werking verloren
  • 2:00 - 2:02
    en de andere soort heeft het behouden.
  • 2:02 - 2:06
    Dit zet een prachtig
    natuurlijk experiment op
  • 2:06 - 2:09
    waar we kunnen kijken
    naar de genen van ons zicht
  • 2:09 - 2:12
    en basis zelf van ons zicht.
  • 2:13 - 2:15
    Maar de genen van deze holenvissen
  • 2:15 - 2:18
    kunnen ons ook iets vertellen
    over de diepe geologische tijd,
  • 2:18 - 2:20
    misschien nergens meer
    dan bij deze soort hier.
  • 2:20 - 2:24
    Dit is een nieuwe soort uit Madagascar
    die we hebben beschreven
  • 2:24 - 2:26
    en Typhleotris mararybe genoemd.
  • 2:26 - 2:30
    Dat betekent 'erge ziekte'
    in het Malagassisch
  • 2:30 - 2:33
    omdat we zo ziek waren
    toen we dit specimen inzamelden.
  • 2:33 - 2:34
    Geloof het of niet,
  • 2:34 - 2:37
    maar rondzwemmen in poelen
    vol dode dingen
  • 2:37 - 2:39
    en grotten vol vleermuizenpoep
  • 2:39 - 2:42
    is niet het slimste wat je kan doen
    in je leven,
  • 2:42 - 2:43
    maar: YOLO!
  • 2:43 - 2:47
    (Gelach)
  • 2:47 - 2:51
    Ik hou van deze soort
    ondanks dat ze ons probeerde te doden,
  • 2:51 - 2:54
    omdat deze soort in Madagascar
  • 2:54 - 2:57
    verwanten heeft op 6.000 km afstand:
  • 2:57 - 2:58
    holenvissen in Australië.
  • 2:59 - 3:02
    Een zeven centimeter lange
    zoetwaterholenvis
  • 3:02 - 3:05
    kan onmogelijk
    de Indische Oceaan overzwemmen,
  • 3:05 - 3:07
    daarom wisten we,
    door hun DNA te vergelijken,
  • 3:07 - 3:11
    dat deze soorten meer dan 100 miljoen
    jaren van elkaar werden gescheiden,
  • 3:11 - 3:15
    ongeveer de tijd dat de zuidelijke
    continenten nog samen waren.
  • 3:16 - 3:18
    Deze soorten reisden helemaal niet zelf,
  • 3:18 - 3:20
    de continenten namen hen mee.
  • 3:20 - 3:22
    Ze geven ons door hun DNA
  • 3:22 - 3:24
    een precies model en maatstaf
  • 3:24 - 3:26
    om deze oude geologische gebeurtenissen
  • 3:26 - 3:29
    te dateren en de tijdsduur
    ervan te bepalen.
  • 3:29 - 3:31
    Deze soort hier is zo nieuw
  • 3:31 - 3:34
    dat ik jullie haar naam
    nog niet mag vertellen,
  • 3:34 - 3:36
    maar ik kan wel zeggen
    dat ze uit Mexico komt
  • 3:37 - 3:39
    en waarschijnlijk al uitgestorven is.
  • 3:39 - 3:42
    Waarschijnlijk uitgestorven omdat
    het enige grottensysteem waar ze voorkwam
  • 3:42 - 3:45
    vernield werd door de aanleg
    van een naburige dam.
  • 3:45 - 3:47
    Spijtig genoeg is voor holenvissen
  • 3:47 - 3:48
    hun grondwaterhabitat
  • 3:48 - 3:50
    ook onze belangrijkste
    bron van drinkwater.
  • 3:51 - 3:56
    Van deze soort kennen we
    de nauwste verwant nog niet.
  • 3:56 - 3:58
    Het lijkt erop
    dat ze niet voorkomt in Mexico,
  • 3:58 - 4:00
    maar misschien wel in Cuba,
  • 4:00 - 4:02
    Florida of India.
  • 4:03 - 4:07
    Hoe dan ook kan ze ons iets vertellen
    over de geologie
  • 4:07 - 4:11
    van de Caraïben, of over de biologie
    van het beter diagnosticeren
  • 4:11 - 4:13
    van bepaalde soorten blindheid.
  • 4:13 - 4:16
    Maar ik hoop deze soort nog te ontdekken
    vooraleer ze ook uitsterft.
  • 4:17 - 4:19
    Ik ga mijn ene leven als ichtyoloog
  • 4:19 - 4:22
    doorbrengen met het ontdekken en redden
  • 4:22 - 4:25
    van deze nederige
    kleine blinde holenvissen
  • 4:25 - 4:28
    die ons zoveel kunnen vertellen
    over de geologie van onze planeet
  • 4:28 - 4:30
    en de biologie van ons zicht.
  • 4:31 - 4:32
    Dank u.
  • 4:32 - 4:35
    (Applaus)
Title:
Blinde holenvissen leren ons iets over prehistorische tijden
Speaker:
Prosanta Chakrabarty
Description:

TED Fellow Prosanta Chakrabarty verkent verborgen delen van de wereld op zoek naar nieuwe soorten vissen die in grotten leven. Deze onderaardse wezens hebben fascinerende aanpassingen ontwikkeld en geven ons biologische inzichten in blindheid evenals geologische aanwijzingen over hoe de continenten miljoenen jaren geleden uit elkaar gingen.
Ervaar de diepe tijd in deze korte talk.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:49

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.