Η Φαραώ που δεν θα μπορούσε να ξεχαστεί - Κέιτ Νάρεφ

Δείτε το πλήρες μάθημα εδώ: http://ed.ted.com/lessons/the-pharaoh-that-wouldn-t-be-forgotten-kate-narev

Η Χατσεψούτ ήταν μια γυναίκα Φαραώ που έζησε κατά τη διάρκεια του Νέου Βασιλείου, στην Αίγυπτο. Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό της, κάποιος κατέστρεψε τα αγάλματά της, πήρε μια σμίλη και προσπάθησε να σβήσει το όνομα και την εικόνα της Φαραώ την ιστορία. Αλλά ποιος το έκανε και για ποιον λόγο; Η Κέιτ Νάρεφ ερευνά την ιστορία της Χατσεψούτ για στοιχεία που μπορούν να «λύσουν» αυτόν τον αρχαίο γρίφο.

Μάθημα από την Κέιτ Νάρεφ, κινούμενη απεικόνιση από τη Στεφ Λι.

Πριν από τρεισήμισι χιλιάδες
χρόνια στην Αίγυπτο,

ένας ευγενής Φαραώ έγινε θύμα
μιας βίαιης επίθεσης.

Αλλά η επίθεση δεν ήταν σωματική.

Αυτός ο Φαραώ ήταν νεκρός
εδώ και 20 χρόνια.

Η επίθεση ήταν ιστορική,

μια πράξη damnatio memoriae,
καταδίκη μιας ανάμνησης.

Κάποιος έσπασε τα αγάλματα του Φαραώ,

και με ένα σκαρπέλο προσπάθησε
να σβήσει από την ιστορία

το όνομα και την εικόνα του Φαραώ.

Ποιος ήταν αυτός ο Φαραώ,
και τι κρυβόταν πίσω από την επίθεση;

Ορίστε το μυστικό:

ο Φαραώ Χατσεψούτ ήταν γυναίκα.

Κανονικά δεν θα έπρεπε ποτέ
να γίνει Φαραώ.

Αν και μια γυναίκα μπορούσε
νόμιμα να είναι μονάρχης,

αυτό διατάρασσε κάποιες
σημαντικές Αιγυπτιακές πεποιθήσεις.

Πρώτον, ο Φαραώ θεωρούνταν
ως η ζωντανή ενσάρκωση

του αρσενικού θεού Ώρου.

Δεύτερον, η διατάραξη της παράδοσης
να κυβερνούν άντρες

ήταν μια σοβαρή πρόκληση στο Maat,

που σήμαινε «αλήθεια» και εξέφραζε
την πίστη στην τάξη και τη δικαιοσύνη,

αξίες σημαντικές για τους Αιγύπτιους.

Η Χατσεψούτ ίσως προσπάθησε
να υιοθετήσει τις αξίες αυτές

με τη σύνδεση τάξης και πατριαρχείας
μέσω των τίτλων της.

Πήρε το όνομα Μαατκαρέ,

και μερικές φορές αναφερόταν
στον εαυτό της

ως Χατσέψου, με αρσενική κατάληξη.

Αλλά προφανώς, οι προσπάθειές της
δεν έπεισαν τους πάντες,

και μάλλον κάποιος έσβησε
την εικόνα της Χατσέψουτ,

ώστε ο κόσμος να ξεχάσει
τη διατάραξη του Maat,

και η Αίγυπτος να έβρισκε πάλι ισορροπία.

Επίσης, η Χατσεψούτ δεν ήταν
η νόμιμη διάδοχος του θρόνου,

αλλά αναπληρώτρια,
ένα είδος προσωρινού συν-μονάρχη.

Η Αιγυπτιακή βασιλεία κατά παράδοση
περνούσε απ' τον πατέρα στον γιο.

Πέρασε από τον Τούθμωσι Α'
στον γιο του, Τούθμωσι Β',

σύζυγο της Χατσεψούτ.

Θα έπρεπε να περάσει από τον Τούθμωσι Β'
κατευθείαν στον γιο του, Τούθμωσι Γ',

αλλά ο Τούθμωσις Γ' ήταν μικρό παιδί
όταν πέθανε ο πατέρας του.

Η Χατσεψούτ, κύρια σύζυγος και χήρα
του νεκρού Φαραώ,

επενέβη για να βοηθήσει προσωρινα
ως αναπληρώτρια του γιου της

αλλά κατέληξε να κυβερνά δίπλα του
σαν κανονικός Φαραώ.

Ίσως ο Τούθμωσις Γ' να θύμωσε για αυτό.

Ισώς να ήταν αυτός που
έσβησε τις εικόνες της.

Είναι επίσης πιθανό ότι κάποιος
ήθελε να ατιμάσει τη Χατσεψούτ

επειδή ήταν κακή Φαραώ.

Αλλά τα στοιχεία δείχνουν
ότι ήταν πολύ καλή Φαραώ.

Εκπλήρωσε αρμοδίως τους
παραδοσιακούς ρόλους του αξιώματος.

Ήταν σπουδαία οικοδόμος.

Ο νεκρικός ναός της, Τζεσέρ-Τζεσέρου,

ήταν αρχιτεκτονικό φαινόμενο
στην εποχή εκείνη

και θαυμάζεται ακόμα.

Βελτίωσε την οικονομία της Αιγύπτου,

διεξάγοντας επιτυχημένο εμπόριο
με τη μακρινή Γη του Πουντ.

Είχε ισχυρές θρησκευτικές διασυνδέσεις.

Ισχυρίστηκε ακόμη
και ότι ήταν κόρη του Θεού Άμωνα.

Επίσης είχε μια επιτυχημένη στρατιωτική
καριέρα με εκστρατεία κατά της Νουβίας,

και ισχυρίζεται ότι πολέμησε
δίπλα στους στρατιώτες της.

Φυσικά, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί
όταν αναφερόμαστε στην επιτυχία

της καριέρας της Χατσεψούτ,

αφού τα περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία
γράφτηκαν από την ίδια.

Λέει την ίδια της την ιστορία
με εικόνες και γραπτά

στους τοίχους του νεκροθαλάμου της

και του κόκκινου ναού
που έχτισε για τον Άμμων.

Ποιος διέπραξε τα εγκλήματα
κατά της μνήμης της Χατσεψούτ;

Ο επικρατέστερος ύποπτος είναι
ο θετός γιος, ανεψιός

και συγκυβερνήτης της, Τούθμωσις Γ'.

Το έκανε από θυμό
επειδή του έκλεψε τον θρόνο;

Αυτό είναι απίθανο γιατί η ζημιά έγινε

20 χρόνια μετά τον θάνατο της Χατσεψούτ.

Αυτός είναι πολύς χρόνος
για να μείνει κάποιος στον θυμό

και μετά να δράσει με οργή.

Ίσως ο Τούθμωσις Γ' το έκανε για να φανεί
η δική του βασιλεία ισχυρότερη.

Αλλά είναι πιθανότερο αυτός
ή κάποιος άλλος έσβησε της εικόνες

ώστε ο κόσμος να ξεχνούσε ότι κάποτε
κάθισε γυναίκα στον θρόνο της Αιγύπτου.

Αυτή η ανωμαλία στο γένος
ήταν μεγάλη απειλή για το Maat

και έπρεπε να σβηστεί απ' την ιστορία.

Ευτυχώς, οι αρχαίοι λογοκριτές
δεν ήταν αρκετά σχολαστικοί.

Αρκετά στοιχεία έχουν επιβιώσει
για να καταλάβουμε τι έγινε,

ώστε η ιστορία αυτής της μοναδικής
ίσχυρης γυναίκας μπορεί τώρα να ειπωθεί.