Chính trị đầy rủi ro của sự tiến bộ

Các vấn đề toàn cầu như khủng bố, bất bình đẳng, các rối loạn chức năng chính trị không dễ để giải quyết, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta nên dừng đấu tranh. Sự thật, nhà báo Jonathan Tepperman cho rằng, thậm chí chúng ta muốn nghĩ rủi ro hơn. Ông ấy đã đi khắp nơi hỏi một số nhà lãnh đạo thế giới để tìm hiểu cách thức họ đối phó với các vấn đề nan giải -- và đã ngạc nhiên hiểu ra những câu chuyện đầy hy vọng mà ông ấy đã chắt lọc thành 3 công cụ có thể giải quyết các vấn đề.

Kiến thức thông thường
về thế giới hiện nay

cho thấy bây giờ là thời điểm
của sự tuột dốc trầm trọng.

Và không gì ngạc nhiên, khi những
tin xấu quanh chúng ta,

từ ISIS tới sự bất bình đẳng,

căng thẳng chính trị, biến đổi khí hậu,

Brexit, và vân vân.

Nhưng đó là vấn đề,
và nghe có vẻ hơi kỳ lạ.

Tôi thật sự không mua
bản tường thuật u sầu như này,

và tôi nghĩ bạn cũng không.

Nhưng không phải là tôi
không nhìn thấy những vấn đề.

Tôi cũng đọc tin tức như các bạn.

Điều khiến tôi mâu thuẫn là kết luận
mà rất nhiều người đưa ra từ các tin đó,

cụ thể là chúng ta đều quá ảo tưởng

bởi vì các vấn đề vẫn chưa thể giải quyết

và chính phủ của chúng ta thì bất lực.

Tại sao tôi lại nói vậy?

Tôi không phải là một người lạc quan.

Nhưng truyền thông cố gắng chỉ trích
các thương vụ buôn bán

bằng những quy kết ấn định
và không đưa ra câu trả lời

tôi luôn bực dọc về điều ấy.

Vì thế, vài năm trước tôi đã quyết định

trở thành một nhà báo,

tôi thử xem mình có thể làm tốt hơn không

bằng cách đi vòng quanh thế giới
và hỏi người dân

về cách thức họ đã xử lý

những thách thức lớn về
kinh tế lẫn chính trị.

Và điều khiến tôi ngạc nhiên.

Đó là hóa ra có rất nhiều dấu hiệu
đáng chú ý của sự tiến bộ ngoài xã hội,

thường xảy ra ở những nơi
ít ngờ tới đến nhất,

và chúng khiến tôi tin rằng những
thách thức toàn cầu hiện nay

có lẽ không phải là không thể giải quyết.

Không chỉ dựa vào
các giải pháp trên lý thuyết;

mà các giải pháp này
đều đã được thử nghiệm.

Chúng có vẻ hiệu quả.

Và chúng khiến chúng ta có hy vọng.

Và tôi sẽ chỉ cho các bạn thấy

bằng cách kể về 3 quốc gia
mà tôi đã ghé qua

Canada, Indonesia và Mexico

các quốc gia đó đã vượt 3 vấn đề
được cho là không thể giải quyết.

Câu chuyện của họ đáng quan tâm vì nó
chứa những công cụ mà ta có thể dùng,

và không chỉ đối với các vấn đề cụ thể

và còn cho nhiều điều khác.

Những gì mà mọi người nghĩ về
quê hương Canada của tôi hiện nay,

nếu họ nghĩ về Canada,

họ nghĩ nó lạnh, buồn tẻ,
người Canada khá lịch thiệp.

Họ cho rằng chúng tôi luôn nói "xin lỗi"
bằng giọng buồn cười.

Đó hoàn toàn là sự thật.

(Tiếng cười)

Xin lỗi.

(Tiếng cười)

Nhưng Canada cũng rất quan trọng

bởi vì thắng lợi của Canada
qua một vấn đề

hiện đang gây chia rẽ
ở rất nhiều nước trên thế giới:

vấn đề nhập cư.

Canada ngày nay là một trong các nước
chào đón người nhập cư nhiều nhất,

thậm chí khi so sánh với các quốc gia
thân thiện với dân nhập cư khác.

Tỷ lệ nhập cư của Canada
cao hơn Pháp 4 lần,

và tỷ lệ công dân nước ngoài
được sinh ra cũng

cao gấp đôi của Thụy Điển.

Trong khi, Canada tự nhận

họ nhận dân tị nạn Syrian
nhiều gấp 10 lần năm ngoái

so với Mỹ.

(Tiếng vỗ tay)

Và bây giờ Canada
nhận thêm nhiều người hơn.

Tuy nhiên, nếu bạn hỏi người Canada

điều gì làm cho họ tự hào nhất
về đất nước mình,

họ sẽ nói rằng đó là "sự đa văn hóa"

một từ đáng khinh tại hầu hết các nơi,

thứ hai,

hơn cả "Hockey".

Hockey.

(Tiếng cười)

Nói cách khác, khi các quốc gia khác

đang điên cuồng xây dựng rào chắn
để ngăn người nhập cư,

Canada lại muốn mở rộng cửa đón họ vào.

Và đây là thật sự là một điều thú vị.

Canada không phải lúc nào cũng như vậy.

Đến giữa thập niên 60, Canada theo
chính sách phân biệt chủng tộc dân nhập cư

Họ gọi đó là "Canada Trắng"

và như bạn có thể thấy,
họ không chỉ nói về tuyết.

Vậy điều gì đã thay đổi Canada
như ngày hôm nay?

Dù mẹ tôi ở Ontario có thể
nói với bạn điều gì đó,

câu trả lời chẳng liên quan
gì đến đức hạnh.

Người Canada vốn không phải
tốt hơn những người khác.

Lời giải thích thực sự liên quan đến người
đàn ông từng là lãnh đạo Canada năm 1968,

Pierre Trudeau, người là cha đẻ
của thủ tướng hiện nay.

(Tiếng vỗ tay)

Điều chúng ta cần biết đầu tiên về Trudeau

là ông rất khác
so với các vị lãnh đạo trước.

Ông là một người Pháp tại một nước
bị cai trị lâu năm bởi bộ phận người Anh.

Ông ấy là người có trí tuệ.

Thậm chí ông ấy cũng rất biết cách ăn mặc.

Ý tôi là, thật đấy, ông ấy còn tập Yoga.

Ông ấy vui chơi cùng The Beatles.

(Tiếng cười)

Và như những người mê nhạc jazz,
ông có thể nổi cáu bất cứ lúc nào.

Nhưng ông ấy tạo ra

một trong các thay đổi tiến bộ nhất
chưa từng xảy ra tại bất cứ quốc gia nào.

Cách thức của ông ấy,
theo tôi hiểu, gồm hai phần.

Thứ nhất, Canada loại bỏ các quy định
nhập cư dựa theo sắc tộc lỗi thời,

và thay thế chúng bằng
các chính sách "mù màu" đa dạng hơn

chú trọng vào giáo dục, kinh nghiệm
và các kỹ năng ngôn ngữ.

Và những điều đó sẽ làm tăng lên

cơ hội cho người mới đóng góp
cho nền kinh tế nước nhà.

Phần thứ hai, Trudeau tạo ra
chính sách đầu tiên trên thế giới

về sự đa dạng văn hóa để
thúc đẩy hội nhập

và ý tưởng rằng sự đa dạng
là chìa khóa cho đặc tính của Canada.

Và nhiều năm sau đó, Ottawa
đã tiếp tục đẩy mạnh thông điệp này,

nhưng cùng thời điểm đó,
người Canada đã sớm nhận ra

sự thay đổi trong nền kinh tế, những
lợi ích thiết thực của sự đa văn hóa

ở xung quanh họ.

Và những ảnh hưởng tích cực này
đã nhanh chóng kết hợp

tạo ra đất nước Canada với tư tưởng
phóng khoáng như ngày hôm nay.

Chúng ta hãy nhìn sang một đất nước khác,
và một vấn đề khác nhạy cảm hơn,

Hồi giáo cực đoan.

Năm 1998, người dân
Indonesia đã xuống đường

và lật đổ kẻ độc tài lâu năm, Suharto.

Đó là một giây phút kinh ngạc,

nhưng cũng đáng sợ vô cùng.

Với 250 triệu người,

Indonesia là đất nước có cộng đồng
người Hồi Giáo đông nhất trên thế giới.

Là nơi khá nóng, diện tích lớn
và khó kiểm soát,

với hơn 17,000 hòn đảo,

nơi mà mọi người nói
gần 1000 ngôn ngữ.

Hiện tại thì, Suharto
đã từng là một kẻ độc tài,

một kẻ độc ác.

Nhưng ông ấy cũng là kẻ bạo chúa
có sức ảnh hưởng,

ông luôn cẩn trọng trong việc
giữ tôn giáo ra khỏi chính trị.

Vì vậy các chuyên gia lo sợ nếu ông ấy
không kiểm soát tốt sự tách biệt đó,

thì có thể Indonesia đã tan vỡ,

hoặc nhóm cực đoan sẽ
chiếm sự kiểm soát

và khiến Indonesia thành
một "phiên bản nhiệt đới của Iran"

Và đó có vẻ là chính xác những gì
đã xảy ra đầu tiên.

Trong kỳ tuyển cử đầu tiên
của Indonesia vào năm 1999,

các đảng Hồi giáo đã
đạt được 36% phiếu bầu,

và những hòn đảo phải gánh chịu

các cuộc nổi loạn và tấn công
khủng bố giết chết hàng nghìn người.

Tuy nhiên, kể từ đó
Indonesia đã thay đổi ngoạn mục.

Khi người dân trở nên sùng đạo
hơn ở cấp độ cá nhân

Tôi đã thấy nhiều người mang
khăn trùm đầu hơn

so với 1 thập kỷ trước--

tình hình chính trị của đất nước đã
chuyển sang theo hướng trái ngược.

Indonesia hiện nay là
một nước dân chủ khá khuôn khép.

Tuy nhiên, các đảng Hồi giáo cũng
sụt giảm dần lượng ủng hộ,

từ mức 38% năm 2004

xuống 25% năm 2014

Như các vụ khủng bố, cũng xảy ra ít hơn.

Và trong khi một vài người Indonesia
gần đây đã gia nhập vào ISIS,

thì số lượng cũng khá nhỏ

tỷ lệ đầu người ít hơn nhiều

so với Bỉ.

Hãy nghĩ tới một đất nước
cộng đồng hồi giáo khác

có thể nói những điều tương tự.

Năm 2014, tôi đến Indonesia
hỏi vị tổng thống hiện nay,

một chuyên gia kỹ thuật
có tên là Joko Widodo,

"Tại sao Indonesia lại thịnh vượng khi rất
nhiều nước hồi giáo khác đang lụi tàn?"

"Những gì chúng tôi nhận ra", ông nói,

"là, để đương đầu với chủ nghĩa cực đoan.
chúng tôi cần xử lý bất bình đẳng trước."

Các đảng phái của Indonesia,
như các đảng phái ở những nơi khác,

đều cố gắng tập trung vào các vấn đề như
giảm đói nghèo và chống tham nhũng.

Nên đó là những gì Joko
và những người đi trước đã làm,

bằng cách xóa bỏ sự đe dọa của Hồi giáo.

Họ đàn áp mạnh tay với khủng bố,

nhưng đảng dân chủ Indonesia
cũng đã nhận ra bài học

từ những thời kì đen tối của sự độc tài,

cụ thể là, sự đàn áp chỉ
làm gia tăng chủ nghĩa cực đoan hơn.

Vì vậy, họ đã tiến hành chiến tranh
với sự khéo léo đặc biệt.

Họ sử dụng cảnh sát thay vì quân đội.

Họ chỉ giam giữ ai đó khi có đủ bằng chứng

Tổ chức các phiên tòa công khai.

Họ còn cử các lãnh tụ Hồi giáo
vào các nhà tù

để thuyết phục kẻ thánh chiến rằng
khủng bố là không Hồi giáo.

Và tất cả những nỗ lực trên cũng
đã được đền đáp xứng đáng,

khi tạo ra một đất nước không thể
tưởng được so với 20 năm về trước.

Và qua ví dụ này, tôi hy vọng,
tính lạc quan của tôi,

sẽ bắt đầu làm rõ hơn.

Vấn đề nhập cư hay chủ nghĩa hồi giáo
không phải bất khả thi để giải quyết.

Giờ hãy theo tôi đến chuyến đi cuối cùng,

đó là Mexico.

Trong cả 3 câu chuyện,
chuyện này có lẽ làm tôi ngạc nhiên nhất,

khi các bạn cũng biết,

đất nước vẫn đang mắc kẹt
với rất nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, vài năm trước đây,
Mexico đã làm điều

mà nhiều quốc gia khác
từ Pháp, Ấn Độ hay cả Mỹ

chỉ có thể mơ đến.

Nó phá vỡ sự tê liệt chính trị
đã áp bức trong suốt thời gian dài

Để hiểu được điều đó,
chúng ta cần trở lại thời gian năm 2000,

khi Mexcico cuối cùng cũng
trở thành nước dân chủ.

Thay vì sử dụng sự tự do mới
để đấu tranh cải cách,

Các nhà chính trị Mexico đã dùng nó
để giải quyết vấn đề khác.

Quốc hội bế tắc,
và các vấn đề của đất nước --

thuốc phiện, nghèo đói,
tội phạm, tham nhũng --

xoay khỏi tầm kiểm soát.

Mọi chuyện trở nên tệ đi vào năm 2008,

Lầu Năm Góc cảnh báo
rằng Mexico có nguy cơ bị sụp đổ.

Đến 2012, một người tên Enrique Pena Nieto

bằng cách nào đó ông
được bầu làm tổng thống.

Trước hết, Pena hầu như không lấy
cảm hứng nhiều từ sự tự tin của ông ấy.

Chắc chắn, ông ấy đẹp trai

nhưng ông bước ra từ đảng mục nát Mexico
trong thời gian lãnh đạo, PRI,

và ông ta nổi danh vì
sự lăng nhăng của mình.

Thực tế, ông ấy trông như một
anh chàng dễ thương thấp bé nhẹ cân

nên phụ nữ thường gọi
ông ấy là "bombon", cưng,

trong chiến dịch tranh cử.

Tuy nhiên "bombon" này
đã sớm làm mọi người ngạc nhiên

bởi đưa ra lệnh ngừng bắn

giữa ba đảng phái mâu thuẫn
chính trị của đất nước.

Và trong 18 tháng tiếp theo,
họ cùng nhau trải qua

một sự cải cách toàn diện đáng kinh ngạc.

Họ đã phá vỡ sự xuất hiện các
mầm mống độc quyền âm ỉ ở Mexico.

Họ tự do hóa lĩnh vực năng lượng gỉ.

Họ tái cấu trúc từ
trường học đến nhiều thứ khác.

Để đánh giá mức thành tựu cải cách này,

hãy cố gắng tưởng tượng quốc hội Hoa kỳ
thông qua việc cải cách vấn đề nhập cư,

vận động cải cách tài chính và ngân hàng.

Bây giờ, hãy tưởng tượng Quốc hội
đang làm điều đó cùng một thời điểm.

Đó là điều Mexico đã làm.

Không lâu trước đây, tôi đã gặp Pena
và hỏi ông đã quản lý nó như nào.

Tổng thống chiếu rọi tôi
với nụ cười đầy hào quang của ông --

(Tiếng cười)

và trả lời ngắn gọn rằng,
đó là "sự thỏa thiệp".

Tất nhiên, tôi đã hỏi chi tiết hơn,

và câu trả lời đầy đủ hơn
thốt ra rằng

"thỏa hiệp, thỏa hiệp
và thỏa hiệp nhiều hơn."

Thấy không, Pena biết ông ấy
cần sớm xây dựng lòng tin.

thế nên ông bắt đầu bàn với phe đối lập
vài ngày sau đợt bầu cử của ông.

Để tránh khỏi áp lực
từ các lợi ích đặc biệt,

ông ấy giữ những cuộc gặp
của họ nhỏ và bí mật,

và rất nhiều người tham gia sau đó
đã nói rằng đó là cuộc gặp mặt riêng tư,

tràn ngập thứ rượu tequila,

nó đã giúp xây dựng sự tự tin.

Nên sự thật tất cả các quyết định
cũng phải được nhất trí,

và Pena còn đồng ý thông qua
vài sự ưu tiên của các đảng khác

trước cái của ông.

Thượng nghị sĩ Santiago Creel,
nói với tôi,

"Nhìn xem, tôi không nói tôi đặc biệt
hay là bất cứ ai đặc biệt",

nhưng nhóm đó, thật sự đặc biệt."

Bằng chứng ư?

Khi Pena tuyên thệ, hiệp ước giữ vững,

và Mexico đã tiến lên
lần đầu sau nhiều năm.

Bueno.

Vậy chúng ta đã thấy
làm sao ba quốc gia này

trải qua ba thử thách lớn lao của họ.

Và nó rất tốt họ, phải không?

Nhưng ý tưởng tích cực gì cho chúng ta?

Trong khóa học nghiên cứu những thứ này
và hàng ngàn chuyện thành công khác,

như cách Rwanda cùng tự kéo
bản thân về sau cuộc nội chiến

hoặc Brazil đã giảm đi sự bất bình đẳng,

hoặc Hàn quốc đã giữ nền kinh tế
của họ phát triển nhanh và xa

hơn bất kỳ nước nào trên trái đất này,

tôi đã chú ý một vài mối đe dọa phổ biến.

Trước khi trình bày chúng,
tôi báo trước điều này.

Tôi nhận ra, dĩ nhiên,
tất cả các quốc gia đều độc nhất.

Nên bạn không thể đơn giản
lấy những gì đã làm ở một nước,

áp dụng nó vào nước khác và
mong nó cũng hiệu quả như thế.

Không giải pháp cụ thể nào
hiệu quả được mãi mãi.

Bạn cần thích nghi chúng vì
sự thay đổi hoàn cảnh.

Đã nói, bằng cách tẩy xóa những
câu chuyện này đến bản chất của chúng,

bạn hoàn toàn có thể lọc ra
một vài công cụ để giải quyết vấn đề

mà nó sẽ hiệu quả ở các nước khác

và trong phòng họp

và trong các bối cảnh khác nhau.

Số một, nắm lấy điểm tột cùng.

Trong tất cả các ví dụ mà chúng ta xem,

sự cứu vớt đến từ thời điểm
sự nguy hiểm tồn tại.

Và nó không phải trùng hợp.

Như Canada: khi Trudeau lên nắm quyền,
ông ấy đối diện với hai nguy cơ tiềm ẩn.

Đầu tiên, dù đất nước
rộng lớn và thưa dân của ông

rất cần thêm nhân số,

nguồn cung cấp công nhân
da trắng của nó, Châu Âu,

đã dừng việc xuất khẩu họ khi
nó cuối cùng đã phục hồi từ Thế Chiến II.

Vấn đề còn lại đó là
chiến tranh lạnh của Canada

giữa cộng đồng Pháp và Anh

đã trờ thành cuộc chiến nóng.

Quebec đang đe dọa rút khỏi,

và chính người Canada thật sự giết
những người Canada khác qua chính trị.

Hiện giờ, các quốc gia luôn đối đầu
với những khủng hoảng. Phải không?

Không có gì đặc biệt cả.

Nhưng sự thiên tài của Trudeau là
nhận ra rằng cuộc khủng hoảng Canada

đã càn quét tất cả bức rào
thường cản trở cuộc cải cách.

Canada đã phải mở cửa.
Nó không có sự lựa chọn.

Và họ phải cân nhắc tính đồng nhất.

Lần nữa, nó không có sự lựa chọn.

và nó đã đem lại cơ hội
ngàn năm có một cho Trudeau

để phá vỡ quy tắc cũ
và viết ra quy tắc mới.

Và cũng như những anh hùng khác,
ông ấy đủ thông minh để nắm bắt nó.

Số hai, sức mạnh trong
những suy nghĩ pha tạp.

Điểm tương đồng nổi bật khác
giữa những người xử lý vấn đề tốt

đó là, họ đều là những người thực dụng.

Họ sẽ lấy những câu trả lời tốt nhất
từ bất cứ nơi nào họ tìm được,

và họ sẽ không đưa chi tiết

như là buổi tiệc hay tư tưởng
hay sự đa cảm lấn vào con đường của họ.

Như tôi đã đề cập lúc đầu,
đảng viên dân chủ Indonesia đủ khéo léo

để trộm lấy nhiều lời hứa vận động hay
nhất của người Hồi Giáo cho bản thân họ.

Họ còn mời một vài đảng viên Cấp Tiến
vào liên minh cai trị của họ.

Hiện giờ, nó khiến nhiều
giáo sĩ thế tục Indonesia phát sợ.

Nhưng bởi cưỡng ép đảng viên
Cấp Tiến để giúp thống trị,

nó nhanh chóng đưa ra sự thật
họ không giỏi ở công việc này,

và nó xáo trộn họ lên
trong tất cả các thỏa hiệp bẩn thỉu

và nỗi nhục nhã hèn hạ
là một phần của chính trị hiện nay.

Và nó xúc phạm hình ảnh của họ rất nhiều
đến nỗi không bao giờ sửa được.

Số ba,

làm mọi người vui lòng
trong vài thời điểm.

Tôi biết tôi đã nêu cách khủng hoảng
cấp cho các lãnh đạo nền tự do đặc biệt.

Và đúng vậy, nhưng sự giải quyết vấn đề
thường đòi hỏi nhiều hơn là sự dũng cảm.

Nó cũng cần thể hiện sự kiềm chế,

chỉ khi đó là thứ cuối cùng
bạn muốn làm.

Như Trudeau: khi ông nhậm chức,

ông ấy dễ dàng đặt các cử tri
cốt lõi của ông lên hàng đầu,

đó là cộng đồng Pháp của Canada.

Ông ấy đã có thể làm hài lòng
một vài người vào mọi thời điểm.

Và Pena đã có thể sử dụng khả năng
của ông để tấn công đối thủ,

như nó là truyền thống ở Mexico.

Nhưng thay vào đó,
ông đã chọn ôm lấy kẻ thù,

trong khi bắt buộc đảng của ông thỏa hiệp.

Và Trudeau buộc mọi người dừng
nghĩ đến những điều hạn bộ tộc

và nhìn nhận sự đa văn hóa,
không phải ngôn ngữ và màu da,

như những gì làm họ trở thành
người Canada chân chính.

Không ai hiểu mọi thứ họ muốn,

nhưng mọi người chỉ đủ hiểu
rằng sự thương lượng đã nắm quyền.

Thế nên ngay tại điểm này
bạn có thể đang nghĩ,

"Được, Tepperman,

nếu các giải pháp ngoài đó
như anh cứ khăng khăng đòi,

thì vì sao nhiều quốc gia
không sử dụng chúng?"

Không như họ đòi hỏi
năng lực đặc biệt để thành công.

Ý tôi, không một nhà lãnh đạo nào
chúng ta đã thấy là siêu anh hùng cả.

Họ không hoàn thành
bất cứ điều gì nhờ bản thân họ,

và họ đều có rất nhiều sai lầm.

Như tổng thống đảng dân chủ
đầu tiên của Indonesia,

Abdurrahman Wahid.

Người đàn ông này rất thiếu sức lôi cuốn

ông một lần đã ngủ gục

ngay giữa bài diễn văn của mình.

(Tiếng cười)

Câu chuyện có thật.

Vậy điều này cho chúng ta biết
rằng trở ngại thật không phải là khả năng,

và cũng không phải là tình thế.

Đôi khi nó đơn giản hơn nhiều

Tạo ra những sự thay đổi lớn
bao gồm giữ lấy những rủi ro lớn,

và giữ lấy các rủi ro lớn khá đáng sợ.

Trải qua nỗi sợ ấy cần sự can đảm,

và như bạn biết,

các nhà chính trị dũng cảm rất hiếm.

Nhưng không có nghĩa là chúng ta, cử tri

không thể đòi hỏi dũng khí từ
nhà lãnh đạo chính trị của mình.

Mà đó là lý do vì sao chúng ta đưa
họ nhậm chức ngay đầu tiên.

Và như tình hình thế giới hiện nay,
thật sự không có sự lựa chọn khác.

Câu trả lời đang ở ngoài kia,

nhưng bây giờ nó tùy vào chúng ta

bầu chọn giới nữ hơn và giới nam

đủ can đảm để tìm họ,

để trộm lấy họ

và để bắt họ làm việc.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)