Return to Video

Historia kontra Włodzimierz Lenin - Alex Gendler

  • 0:07 - 0:09
    Był jedną z najbardziej wpływowych postaci
  • 0:09 - 0:11
    XX wieku,
  • 0:11 - 0:12
    która na zawsze zmieniła losy
  • 0:12 - 0:15
    jednego z największych krajów świata.
  • 0:15 - 0:16
    Kim był:
  • 0:16 - 0:18
    bohaterem, który uwolnił lud
    od ucisku tyranii,
  • 0:18 - 0:21
    czy zbrodniarzem,
    który jedną tyranię zastąpił inną?
  • 0:21 - 0:23
    Czas postawić przed sądem Lenina
  • 0:23 - 0:26
    w odcinku "Historia kontra Lenin".
  • 0:26 - 0:28
    "Spokój.
  • 0:28 - 0:33
    Czy to nie przez ciebie
    rozpadł się ten zespół?".
  • 0:33 - 0:36
    "Wysoki Sądzie,
    to Władimir Iljicz Uljanow,
  • 0:36 - 0:38
    znany jako Lenin, awanturnik,
  • 0:38 - 0:43
    który pomógł obalić cara Rosji
    Mikołaja II w 1917 roku,
  • 0:43 - 0:45
    a potem stworzył Związek Radziecki,
  • 0:45 - 0:49
    jedną z najstraszniejszych
    dyktatur XX wieku".
  • 0:49 - 0:51
    "Aha".
  • 0:51 - 0:53
    "Car był krwawym tyranem,
  • 0:53 - 0:56
    za panowania którego
    lud harował w niewolnictwie".
  • 0:56 - 0:57
    "To bzdura.
  • 0:57 - 1:01
    Niewolnictwo zostało
    zniesione w 1861 roku".
  • 1:01 - 1:03
    "I zastąpione czymś gorszym.
  • 1:03 - 1:05
    Właściciele fabryk traktowali ludzi
  • 1:05 - 1:08
    o wiele gorzej
    niż dawni panowie ziemscy.
  • 1:08 - 1:10
    I w przeciwieństwie do nich,
  • 1:10 - 1:12
    przemysłowcy zawsze byli na miejscu.
  • 1:12 - 1:17
    Rosyjscy robotnicy harowali
    jedenaście godzin dziennie
  • 1:17 - 1:20
    i byli najgorzej opłacani w Europie".
  • 1:20 - 1:23
    "Ale car Mikołaj ustanowił
    prawa chroniące robotników".
  • 1:23 - 1:27
    "Ledwie zgodził się na absolutne minimum,
    żeby zapobiec rewolucji
  • 1:27 - 1:29
    i nawet to mu się nie udało.
  • 1:29 - 1:31
    Pamiętacie, co się stało w 1905 roku,
  • 1:31 - 1:35
    kiedy jego wojska otworzyły ogień
    do pokojowej demonstracji?".
  • 1:35 - 1:37
    "Tak, car położył kres rebelii,
  • 1:37 - 1:39
    wprowadzając konstytucję
  • 1:39 - 1:42
    i ustanawiając parlament, Dumę".
  • 1:42 - 1:46
    "Ale zachował władzę absolutną
    i rozwiązywał Dumę,
  • 1:46 - 1:47
    kiedy tylko chciał".
  • 1:47 - 1:49
    "Może w przyszłości byłoby więcej reform,
  • 1:49 - 1:52
    gdyby nie radykałowie, jak Lenin,
  • 1:52 - 1:54
    którzy zawsze stwarzali problemy".
  • 1:54 - 1:57
    "Wysoki Sądzie, starszy brat Lenina
  • 1:57 - 2:01
    Aleksander został powieszony
    z rozkazu poprzedniego cara
  • 2:01 - 2:03
    za działalność rewolucyjną.
  • 2:03 - 2:05
    Nawet po przeprowadzeniu reform
  • 2:05 - 2:09
    Mikołaj kontynuował represje i egzekucje
  • 2:09 - 2:11
    i dalej wspierał niepopularny udział
  • 2:11 - 2:13
    w I wojnie światowej,
  • 2:13 - 2:17
    który kosztował Rosję życie
    tak wielu ludzi i mnóstwo zasobów".
  • 2:17 - 2:19
    "Ten car nie wygląda
  • 2:19 - 2:20
    na równego gościa".
  • 2:20 - 2:24
    "Wysoki Sądzie, może Mikołaja II
    faktycznie zgubiły złe decyzje,
  • 2:24 - 2:27
    ale to nie zasługa Lenina.
  • 2:27 - 2:29
    Kiedy rewolucja lutowa 1917 roku
  • 2:29 - 2:31
    zmusiła cara do abdykacji,
  • 2:31 - 2:34
    Lenin był na emigracji w Szwajcarii".
  • 2:34 - 2:36
    "Więc kto doszedł do władzy?".
  • 2:36 - 2:39
    "Duma utworzyła Rząd Tymczasowy,
  • 2:39 - 2:41
    kierowany przez Aleksandra Kiereńskiego,
  • 2:41 - 2:43
    niekompetentnego
    burżuazyjnego nieudacznika.
  • 2:43 - 2:46
    Zainicjował nieudaną ofensywę w wojnie,
  • 2:46 - 2:49
    w której Rosja i tak już tyle straciła,
  • 2:49 - 2:53
    zamiast wycofać się
    z konfliktu, jak chciał lud".
  • 2:53 - 2:55
    "To był konstytucyjny
    socjaldemokratyczny rząd,
  • 2:55 - 2:57
    najbardziej liberalny w tamtym czasie.
  • 2:57 - 2:59
    Mogłoby się udać,
  • 2:59 - 3:02
    gdyby Lenin nie wrócił w kwietniu,
  • 3:02 - 3:05
    wysłany przez Niemców,
    żeby osłabić wojenny potencjał Rosji
  • 3:05 - 3:07
    i wzniecić powstanie".
  • 3:07 - 3:09
    "To oszczerstwo!
  • 3:09 - 3:12
    Kryzys czerwcowy był spontaniczną
    i uzasadnioną reakcją
  • 3:12 - 3:15
    na porażki rządu.
  • 3:15 - 3:17
    Kiereński pokazał prawdziwą twarz,
  • 3:17 - 3:22
    kiedy zdelegalizował partię bolszewicką,
    jej członków aresztował,
  • 3:22 - 3:24
    a samego Lenina zmusił
    do ponownej ucieczki.
  • 3:24 - 3:26
    Też mi demokracja!
  • 3:26 - 3:28
    To dobrze, że rząd upadł
  • 3:28 - 3:30
    z powodu własnej
    niekompetencji i chciwości,
  • 3:30 - 3:33
    kiedy upozorował pucz wojskowy,
  • 3:33 - 3:36
    a potem musiał prosić o pomoc bolszewików,
  • 3:36 - 3:38
    kiedy pucz wymknął się spod kontroli.
  • 3:38 - 3:39
    Wystarczyło, żeby Lenin
  • 3:39 - 3:43
    wrócił w październiku i przejął władzę.
  • 3:43 - 3:46
    Rząd został pokojowo
    obalony w ciągu jednej nocy".
  • 3:46 - 3:48
    "Ale to, co bolszewicy zrobili
  • 3:48 - 3:50
    po przejęciu władzy,
  • 3:50 - 3:51
    nie było pokojowe.
  • 3:51 - 3:53
    Ilu ludzi rozstrzelano bez procesu?
  • 3:53 - 3:55
    I czy naprawdę trzeba było
  • 3:55 - 4:00
    zabijać całą rodzinę cara, nawet dzieci?".
  • 4:00 - 4:02
    "Rosję atakowali zagraniczni imperialiści,
  • 4:02 - 4:04
    próbujący pomóc wrócić carowi na tron.
  • 4:04 - 4:07
    Żyjący następca tronu
  • 4:07 - 4:10
    zostałby uznany przez obce rządy
    za prawowitego władcę.
  • 4:10 - 4:12
    To położyłoby kres wszystkiemu,
  • 4:12 - 4:13
    o co ludzie tak bardzo walczyli.
  • 4:13 - 4:17
    Poza tym nie jest powiedziane,
    że to Lenin wydał rozkaz".
  • 4:17 - 4:18
    "Ale bolszewicy zabijali
  • 4:18 - 4:20
    nie tylko imperialistów.
  • 4:20 - 4:21
    Co z czystkami i egzekucjami
  • 4:21 - 4:24
    socjalistów i anarchistów,
  • 4:24 - 4:25
    ich dawnych sprzymierzeńców?
  • 4:25 - 4:27
    Co z powstaniem tambowskim,
  • 4:27 - 4:30
    gdzie chłopów broniących się
    przed konfiskatą zboża
  • 4:30 - 4:32
    zagazowano na śmierć?
  • 4:32 - 4:33
    A wysłanie armii
  • 4:33 - 4:35
    do tłumienia powstania w Kronsztadzie,
  • 4:35 - 4:37
    gdzie żądano demokratycznego samorządu?
  • 4:37 - 4:40
    Czy to wciąż była walka o dobro ludzi?".
  • 4:40 - 4:42
    "Tak! Środki były drastyczne,
  • 4:42 - 4:44
    ale takie były czasy.
  • 4:44 - 4:46
    Nowy rząd musiał zabezpieczyć się
  • 4:46 - 4:48
    przed atakami ze wszystkich stron,
  • 4:48 - 4:51
    dzięki czemu można było
    wprowadzić socjalistyczny porządek".
  • 4:51 - 4:54
    "I co dobrego wyszło
    z tego socjalistycznego porządku?
  • 4:54 - 4:56
    Nawet po zwycięstwie w wojnie domowej
  • 4:56 - 4:58
    dochodziło do klęsk głodu, represji,
  • 4:58 - 5:01
    a miliony rozstrzelano
    albo wysłano do lagrów,
  • 5:01 - 5:04
    kiedy Stalin, następca Lenina, wprowadził
  • 5:04 - 5:07
    kult jednostki i władzę absolutną".
  • 5:07 - 5:09
    "Nie tak miało być.
  • 5:09 - 5:11
    Lenin nigdy nie dbał o własny interes
  • 5:11 - 5:13
    i nawet wrogowie przyznawali,
  • 5:13 - 5:14
    że był całkowicie oddany sprawie,
  • 5:14 - 5:17
    żyjąc skromnie i ciężko pracując
  • 5:17 - 5:20
    od lat studenckich po przedwczesną śmierć.
  • 5:20 - 5:22
    Widział żądzę władzy Stalina
  • 5:22 - 5:24
    i próbował ostrzec przed nim partię,
  • 5:24 - 5:26
    ale było za późno".
  • 5:26 - 5:28
    "A kolejne dekady totalitaryzmu?".
  • 5:28 - 5:30
    "Może pan tak to nazywać,
  • 5:30 - 5:33
    ale to wysiłki Lenina przekształciły Rosję
  • 5:33 - 5:35
    w ciągu kilkudziesięciu lat
  • 5:35 - 5:38
    z zacofanej monarchii
  • 5:38 - 5:40
    pełnej niepiśmiennych chłopów
  • 5:40 - 5:43
    w nowoczesne supermocarstwo przemysłowe,
  • 5:43 - 5:46
    z wysokim odsetkiem osób wykształconych
  • 5:46 - 5:49
    i z bezprecedensowymi
    możliwościami dla kobiet,
  • 5:49 - 5:52
    które dało światu jedne z najważniejszych
  • 5:52 - 5:53
    odkryć naukowych stulecia.
  • 5:53 - 5:55
    Może nie żyło się luksusowo,
  • 5:55 - 5:58
    ale niemal każdy miał gdzie mieszkać
  • 5:58 - 5:59
    i co jeść.
  • 5:59 - 6:01
    W niewielu krajach się to udało".
  • 6:01 - 6:03
    "I tak by do tego doszło,
  • 6:03 - 6:05
    nawet bez Lenina
  • 6:05 - 6:07
    i represyjnego reżimu, który wprowadził".
  • 6:07 - 6:10
    "Tak, a ja mogłem zostać
    gwiazdą rock and rolla.
  • 6:10 - 6:13
    Tylko jak by to brzmiało?".
  • 6:14 - 6:16
    Nigdy nie dowiemy się,
    jak potoczyłyby się sprawy,
  • 6:16 - 6:18
    gdyby u władzy byli inni ludzie
  • 6:18 - 6:20
    albo podjęto inne decyzje,
  • 6:20 - 6:22
    ale żeby uniknąć błędów przeszłości,
  • 6:22 - 6:24
    zawsze trzeba być gotowym
  • 6:24 - 6:27
    stawiać przed sądem postacie historyczne.
Title:
Historia kontra Włodzimierz Lenin - Alex Gendler
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/history-vs-vladimir-lenin-alex-gendler

Włodzimierz Lenin przyczynił się do obalenia cara Rosji Mikołaja II i stworzył Związek Radziecki, na zawsze zmieniając kurs rosyjskiej polityki. Kim był: bohaterem, który uwolnił lud od ucisku tyranii, czy zbrodniarzem, który jedną tyranię zastąpił inną? Alex Gendler stawia przed sądem tę kontrowersyjną postać, przedstawiając dwa punkty widzenia w ciągnącej się niemal sto lat dyskusji.

Lekcja: Alex Gendler, animacja: Brett Underhill.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
06:43

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.