Het wordt tijd dat vrouwen zich kandidaat stellen

Halla Tómasdóttir vertelt ons gevat en met genegenheid hoe ze de vooroordelen van de media overkwam, de toon van het politieke debat veranderde en het hele land verraste toen ze zich kandidaat stelde voor het presidentschap van IJsland, daarmee de volgende generatie politieke leiders inspirerend. "Wat we zien, kan ook bewaarheid worden", zegt ze. "Het is belangrijk dat vrouwen zich kandidaat stellen."

Ik heb het geluk
dat ik geboren ben in een land

dat vaak beschouwd wordt
als de beste plaats in de wereld

om vrouw te zijn.

In 1975 was ik zeven jaar oud.

De IJslandse vrouwen staakten.

Gedurende één dag werkten ze niet.

Of ze nu een professionele baan hadden

of huisvrouw waren.

Ze marcheerden door
de straten van Reykjavik.

90 percent van de vrouwen nam deel.

Vredig en solidair
protesteerden ze voor gelijkheid.

Niets werkte in IJsland die dag,

want er werkt nooit iets
als vrouwen niet aan de slag zijn.

(Applaus)

Vijf jaar later hadden
de IJslanders de moed

om het eerste land te zijn ter wereld

waar een vrouw
tot president werd verkozen.

Ik zal die dag nooit vergeten.

President Vigdis -- want iedereen
sprak haar aan bij haar voornaam --

stapte het balkon op
van haar eigen huis.

Een single vrouw met een dochter
had de verkiezingen gewonnen.

(Applaus)

Ze was een enorm rolmodel
voor mij en iedereen die toen opgroeide.

Ook voor jongens.

Ze vertelde vaak het verhaal
van hoe een jongen haar aansprak

na enkele ambtstermijnen.

Hij vroeg haar: "Kunnen jongens
ook president worden als ze groot zijn?"

(Gelach)

Rolmodellen zijn belangrijk,

maar zelfs met zulke sterke rolmodellen
-- waar ik zo dankbaar voor ben --

toen ze vroegen of ik mij
kandidaat wou stellen als president

was mijn eerste reactie: "Wie ben ik nu
om me kandidaat te stellen als president?"

Waarom zou ik president kunnen zijn?

Blijkbaar zijn vrouwen minder geneigd
om zich verkiesbaar te stellen dan mannen.

Een Amerikaanse studie uit 2011

heeft aangetoond dat 62 procent
van de mannen ooit overwogen hadden

om zich verkiesbaar
te stellen als president.

Bij vrouwen was dit maar 45 procent.

Dat is een verschil van 16 procentpunten.

En deze kloof bestond
tien jaar daarvoor ook al.

En dat is echt jammer,

want ik ben ervan overtuigd dat de wereld
vrouwelijke leiders nodig heeft

en in het algemeen meer leiderschap
met duidelijke standpunten.

Mijn besluit om me verkiesbaar te stellen

werd uiteindelijk veroorzaakt
door het feit dat ik het gevoel had

dat ik mijn bijdrage moest leveren.

Ook al had ik geen enkele
politieke ervaring.

Ik moest me laten horen
als ik een wereld wou creëren

die duurzaam en zinvol is

voor onze kinderen.

Een wereld waarin alle jongens en meisjes

mogen zijn wat ze willen zijn.

En het werd de reis van mijn leven.

Het was geweldig.

De reis begon met mogelijk
zo'n twintig kandidaten.

Uiteindelijk werden er
negen kandidaten genomineerd.

Uiteindelijk zou de race
beslecht worden door de laatste vier:

drie mannen en mijzelf.

(Applaus)

Maar daar eindigt het drama niet.

Je denkt misschien dat je weet
wat drama is in Amerika, maar ik kan...

(Gelach)

Ik kan jullie verzekeren dat we ook
drama gekend hebben in IJsland.

Onze president zat toen
al 20 jaar aan de macht.

Aanvankelijk wou hij zich
niet kandidaat stellen.

Waarschijnlijk waren er daarom
zoveel kandidaten.

Maar later veranderde hij van mening

toen onze eerste minister ontslag nam
na de beruchte Panama-papers,

waarin hij en zijn familie
verwikkeld waren.

Dat zorgde voor
een groot protest in IJsland.

Hij dacht dat het volk een president
nodig had die ze konden vertrouwen.

Enkele dagen later ontdekten ze verbanden
tussen hem en de bedrijven van z'n vrouw

in de Panama-papers.

Dus trok hij zich
opnieuw terug uit de race.

Vlak daarvoor had hij verklaard
dat hij zich terugtrok

omdat er nu twee geschikte mannen waren

waarvan hij het gevoel had
dat ze zijn job konden overnemen.

Op 9 mei, 45 dagen voor de verkiezingen,

zag het er niet goed uit voor mij.

Ik werd zelfs niet vermeld
in de grafieken in de krant.

De polls gaven me één procent.

Dat was nog altijd het hoogste percentage
dat een vrouw ooit behaald had.

Het zou een understatement zijn
om te zeggen dat ik hard werkte

om mijn plaatsje aan de tafel
te verzekeren

en mijn gezicht
op de televisie te krijgen.

De kabeltelevisie besloot
dat ze voor het eerste televisiedebat

alleen kandidaten zou uitnodigen
met meer dan 2,5% in de peilingen.

In de namiddag voorafgaand aan het debat
vernam ik dat ik mocht deelnemen,

samen met de drie mannen.

En ik ontdekte live op televisie

dat ik die dag exact 2,5% had behaald.

(Applaus)

Dus... Uitdagingen.

De belangrijkste uitdagingen waarmee
ik geconfronteerd werd tijdens mijn reis

hadden te maken met de media,
spierkracht en geld.

Laten we beginnen met de media.

Sommigen beweren
dat je geslacht er niet toe doet

in de media en de politiek.

Ik ben het daar niet mee eens.

Ik had het moeilijk om toegang
te krijgen tot de media en hun aandacht.

De leidende kandidaat werd
87 keer vermeld in de media

in de maanden voor de verkiezingen,

terwijl ik maar 31 keer aan bod kwam.

Ik denk niet dat de media
dat doelbewust doet.

Ik denk dat dit eerder te maken heeft
met onbewuste vooroordelen.

De media heeft -- net als iedereen --

bewuste en onbewuste vooroordelen.

We moeten daarover durven praten
als we hier iets willen aan doen.

Toen ik eindelijk op tv verscheen,

was het eerste wat men mij vroeg:
"Denk je al aan opstappen?"

Dat was even moeilijk.

Maar ik had maar anderhalf
of twee percent in de peilingen.

Het was begrijpelijk.

De media doen er echt toe.

Iedere keer ik op tv verscheen,
gingen de peilingen omhoog.

Ik weet zelf hoe belangrijk dat is,
en waarom we erover moeten praten.

Ik stond nooit met een interview
op het voorblad van een krant.

Ik mocht niet altijd antwoorden op vragen
die aan de andere kandidaten werd gesteld,

zoals over de verslaggeving
over de verkiezingen.

Daar werd ik mee geconfronteerd.

Ik moet de IJslandse media wel meegeven

dat ik nooit vragen kreeg
over mijn kapsel of mijn kledij.

(Gelach)

Waarvoor dank.

Maar ik heb wel
nog iets anders meegemaakt.

Ik was een onafhankelijke kandidaat.

Ik had geen enkele partij die me steunde.

Ik had een gebrek aan ervaring
en financiële middelen.

Dat had zijn gevolgen voor de campagne,

maar het leerde ons
ook om creatief te zijn

en op een andere manier
aan politiek te doen.

Met 'n positieve campagne.

En hierdoor veranderden we waarschijnlijk
de toon van de campagne ook voor de rest.

Misschien had ik minder zendtijd

omdat ik respect had
voor de andere kandidaten.

Aangezien het zo moeilijk was
om toegang te krijgen tot de media,

maakten we dan maar
onze eigen verslaggeving.

Ik hield live-Facebooksessies, waarbij ik
alle vragen van de kiezers beantwoordde.

We publiceerden alle vragen
en antwoorden op onze Facebookpagina,

want we waren ervan overtuigd
dat transparantie belangrijk was

als je het vertrouwen wilt winnen.

Jonge kiezers bereiken was moeilijk,
dus ging ik alles leren over Snapchat.

Ik liet enkele jongeren me alles uitleggen

en tegen het einde van de verkiezingen
gebruikte ik ieder filter op Snapchat.

Ik moest veel humor en nederigheid
gebruiken, want ik was er niet goed in.

Maar onze aanhang groeide bij de jongeren.

Het is dus mogelijk om op een andere
manier campagne te voeren.

Jammer genoeg kan je niet praten over
politiek zonder het te hebben over geld.

Ik vind het erg,
maar het is nu eenmaal zo.

We beschikten over minder middelen
dan de andere kandidaten.

Dit had er waarschijnlijk mee te maken

dat ik het moeilijker had
om financiële steun te vragen.

En ik had misschien ook wel de ambitie
om meer te doen met minder geld.

Misschien is dat
iets typisch voor vrouwen.

Maar zelfs met maar één derde
van de media-aandacht,

één derde van de financiële middelen,

en slechts een team van ondernemers,
maar dan wel een geweldig team,

slaagden we erin om iedereen te verrassen
op de nacht van de verkiezingen,

toen de eerste resultaten binnenkwamen.

Ik was zelf verrast,
zoals je ziet op deze foto.

(Gelach)

In de eerste resultaten

stond ik nek-aan-nek
met de leidende kandidaat.

(Gejuich)

Niet zo snel, want uiteindelijk
heb ik dat niet kunnen waarmaken,

maar ik werd wel tweede.

We zaten ver boven die één procent.

We behaalden bijna
'n derde van de stemmen.

We overtroffen de polls
met een onverwachte marge

van tien procentpunten ten opzichte
van wat de voorgaande poll had voorspeld.

Sommigen noemen mij hierdoor
de echte winnaar van de verkiezingen,

en veel mensen moedigen me aan
om me opnieuw kandidaat te stellen.

Maar waar ik echt trots op ben,

is dat ik bijzonder veel steun
heb gekregen van de jongeren.

Veel mensen moedigen mijn dochter aan
om zich verkiesbaar te stellen in 2040.

(Applaus)

Ze is 13 jaar oud.

Ze was nog nooit op televisie geweest.

Op de dag van de verkiezingen
sprak ze meermaals op televisie.

Ze was bijdehand en zelfverzekerd.

Ze was oprecht en ze steunde haar moeder.

Dat was waarschijnlijk
het hoogtepunt van mijn campagne.

(Applaus)

Maar er was nog iemand.

Deze kleuters zijn aan het wandelen.

Ze vonden een poster van me
aan 'n bushalte

en ze wouden er een kusje op geven.

Publiek: Ahhhhh!

Deze foto was echt
een overwinning voor mij.

We kunnen alles worden
wat we zien.

De pot op met angst en uitdagingen.

(Applaus)

Vrouwen moeten zich ook kandidaat stellen.

Het wordt tijd dat vrouwen
zich verkiesbaar stellen,

of het nu is als bedrijfsleider,
of als president.

Ik heb ook blijkbaar indruk gemaakt
in jullie krant, de 'New Yorker'.

Ik werd er bedacht met de titel
'een nieuwe emoji van oprechtheid'.

(Gejuich)

Het is waarschijnlijk de titel
waar ik het meest trots op ben totnogtoe.

Dat komt omdat vrouwen
nog vaak worden afgestraft

als ze gebruik maken van wat ik noem
hun 'emotioneel kapitaal'.

Maar ik weet uit ervaring dat we
er goed aan doen om zo te handelen.

(Applaus)

En we zouden dat vaker moeten doen.

We hebben gevierd alsof we
gewonnen hadden die avond.

En zo voelde het ook.

Je hoeft die functie dus niet te bereiken,

maar je moet er wel voor gaan,

samen met je familie, je vrienden,
en iedereen die met je samenwerkt.

Als je je best doet, kan je
verder komen dan je ooit gedacht had.

We hebben ons geamuseerd

en ik heb veel geleerd van deze ervaring.

Waarschijnlijk meer dan
dat ik hier nu kan uitleggen,

in de tijd die we vandaag hebben.

Maar neem van mij aan: het was zwaar werk.

Ik heb veel slaap gelaten
tijdens die maanden.

Ik was vastberaden om niet op te geven,

maar ik leerde ook iets
wat ik voordien nog niet wist,

namelijk dat je enkel goed kunt doen

wanneer je echt luistert
naar de stem binnenin jezelf,

en hiernaar handelt.

Zoals mijn lieve zus ooit gezegd heeft:

"Je kunt je intuïtite in de steek laten,

maar je intuïtie zal jou
nooit in de steek laten."

Het is ook zeer belangrijk,
en dat weten jullie vast allemaal,

dat, ongeacht de reis die je onderneemt,
het draait om je team.

Je moet mensen om je heen hebben
die jouw waarden en visies delen,

maar die op elk ander vlak verschillen.

Dat is volgens mij de succesformule.

Ik heb het geluk dat ik een fantastische
man heb, die hier vandaag ook aanwezig is,

een fantastische familie...

(Applaus)

en goede vrienden.

We betraden de politieke arena
als ondernemers.

We hebben iets voor elkaar gekregen

waarvan iedereen dacht
dat het onmogelijk was.

Een pr-expert vertelde me trouwens,
voor ik mijn besluit genomen had,

dat ik tevreden mocht zijn
als ik zeven procent zou behalen.

Ik apprecieerde zijn mening,
want hij had waarschijnlijk gelijk.

Hij baseerde zich op zijn ervaring.

Maar op die dag van één procent
wou ik bewijzen dat hij het verkeerd had.

Ik moet wel benadrukken
dat ik veel slaap heb moeten laten.

Ik werkte hard, samen met vele anderen.

We kunnen deze inspanning niet leveren
als we niet zorg dragen voor onszelf.

Daar zijn twee dingen zeer belangrijk in.

Je moet je laten omringen
door mensen en methodes die je verrijken,

maar het is even belangrijk,
en misschien wel belangrijker,

dat je de moed hebt

om de personen en de methodes
te schrappen die je energie opslorpen.

Waaronder ook de bloggers en de critici.

Ik heb daarbij veel steun
gekregen van de mensen.

Ik had besloten om mij niet te verlagen
tot het niveau van anderen.

Op die manier heb ik mijn energie kunnen
spreiden gedurende de hele campagne.

En als ik mijn energie even verloor

-- en dat gebeurde af en toe,
het was niet gemakkelijk --

dan stelde ik me weer de vraag
waarom ik had meegedaan,

en waarom ik besloten had
om mijn eigen campagne te voeren.

Ik noem het mijn 4G-campagne.

De G's staan voor woorden in het IJslands.

Het eerste woord is 'Gagn'.

Ik deed mee om goed te doen,
wou iedereen ten dienste zijn.

Ik wou dat dienend leiderschap

centraal zou staan in hoe ik
en iedereen in mijn team werkte.

Het tweede is 'Gleði', of 'genieten'.

Ik besloot te genieten van de reis.

Ik kon er veel uit leren, of ik nu
de bestemming zou bereiken of niet.

En ik probeerde de rest te inspireren
om hetzelfde te doen.

Het derde woord is 'Gagnsæi'.

Ik stond open voor alle vragen.

Ik had geen geheimen.

Het stond allemaal te lezen
op Facebook en websites.

Ik vind dat je als president
de vragen moet beantwoorden van je volk.

En ten laatste -- en dat hoef ik niet
uit te leggen in deze zaal --

geloofden we in de kracht van 'girlpower'.

(Gejuich)

Ik ben zeer blij dat ik
de moed had om mee te doen.

Om het risico te lopen te falen,

maar dan toch te slagen
op zo veel niveau's.

Ik kan niet zeggen
dat het gemakkelijk geweest is,

maar ik kan wel zeggen -- en ik denk
dat heel mijn team het eens zal zijn --

dat het de moeite waard was.

Dank jullie.

(Applaus)

Dank jullie.

(Applaus)

Dank jullie.

Pat Mitchell: Ik laat je
nog niet vertrekken.

Halla Tómasdóttir:
Wat een geweldig publiek.

PM: Ik kan je niet laten gaan
zonder te zeggen

dat iedereen nu ongetwijfeld naar
IJsland wil verhuizen om op je stemmen.

We mogen daar wellicht niet stemmen,

maar we kunnen wel jouw inspiratie
uit IJsland overnemen, zoals altijd.

Ik ben oud genoeg
om me 1975 te herinneren,

en het protest van de IJslandse vrouwen.

Dat was een zeer belangrijke aanzet
in de vrouwenbeweging.

Je verwees ernaar en ik zou het graag
nog even daarover hebben.

Vertel ons nog eens wat er gebeurde
toen het hele land stillag.

Jullie weten het misschien niet,

want onze media, hier in Amerika,
hebben er toen niets over gezegd,

maar de IJslandse vrouwen
protesteerden op maandag opnieuw, niet?

HT: Ja, inderdaad.
PM: Kan je daar iets over vertellen?

HT: 41 jaar na de eerste staking zijn we
dan wel de beste plaats voor vrouwen,

maar ons werk zit er nog niet op.

Maandag om 14 uur 38 verlieten
de IJslandse vrouwen hun kantoor,

omdat ze dan hun loon
voor die dag hadden verdiend.

(Applaus)

Het geweldige hieraan was

dat jonge vrouwen en mannen
hieraan deelnamen,

in groteren getale dan voordien.

Het wordt tijd dat we
de loonkloof dichten.

(Applaus)

PM: Ik ga Halla niet vragen
wat er nu op haar agenda staat,

maar weet dat je een heel leger
vrijwilligers achter je hebt staan

mocht je je ooit opnieuw
verkiesbaar stellen.

Dank je, Halla.

Dank jullie wel, allemaal.

(Applaus)