Return to Video

Baba Shiv: Czasami dobrze jest zrezygnować z bycia u steru

  • 0:01 - 0:04
    Zacznę trochę mało optymistycznie.
  • 0:04 - 0:07
    W 2007 roku, 5 lat temu,
  • 0:07 - 0:10
    u mojej żony wykryto raka piersi.
  • 0:10 - 0:14
    Stadium 2B
  • 0:14 - 0:16
    Z perspektywy czasu najbardziej wstrząsającym
  • 0:16 - 0:17
    aspektem tego doświadczenia
  • 0:17 - 0:19
    nie były ciągle wizyty w szpitalu,
  • 0:19 - 0:22
    mimo że zrozumiale bolesne dla mojej żony.
  • 0:22 - 0:24
    Nie był to też początkowy szok wiadomosci
  • 0:24 - 0:26
    o raku, w wieku zaledwie 39 lat,
  • 0:26 - 0:30
    bez żadnych obciążeń tego typu w rodzinnej historii choroby.
  • 0:30 - 0:33
    Najbardziej wstrząsającą i bolesną częścią
  • 0:33 - 0:36
    tego doświadczenia były
  • 0:36 - 0:38
    ciągłe decyzje,
  • 0:38 - 0:40
    które nad nami ciążyły.
  • 0:40 - 0:43
    Powinna to być mastektomia,
    czy jedynie wycięcie guzka
  • 0:43 - 0:45
    Bardziej agresywna terapia,
  • 0:45 - 0:47
    biorąc pod uwagę, że to stadium 2B?
  • 0:47 - 0:49
    Ze wszystkimi skutkami ubocznymi?
  • 0:49 - 0:52
    Czy terapia mniej agresywna?
  • 0:52 - 0:54
    Lekarze pozostawili nam cały
  • 0:54 - 0:56
    ciężar przyszłych decyzji.
  • 0:56 - 0:58
    Moglibyście spytać,
  • 0:58 - 0:59
    dlaczego?
  • 0:59 - 1:01
    Najprostszą odpowiedzią byłoby:
  • 1:01 - 1:05
    lekarze chcą się prawnie zabezpieczyć.
  • 1:05 - 1:07
    Wydaje mi się to jednak nazbyt uproszczone.
  • 1:07 - 1:09
    To lekarze o dobrych intencjach,
  • 1:09 - 1:11
    z niektórymi nawet się zaprzyjaźniliśmy.
  • 1:11 - 1:13
    Wydaje się, że kierowali się głównie
  • 1:13 - 1:17
    starą zasadą, że podejmując decyzje,
  • 1:17 - 1:19
    szczególnie te wielkiej wagi,
  • 1:19 - 1:22
    kontrolujesz sytuację,
  • 1:22 - 1:25
    siedzisz za sterem kierownicy.
  • 1:25 - 1:27
    I my w istocie siedzieliśmy za sterem
  • 1:27 - 1:29
    podejmując te decyzje,
  • 1:29 - 1:30
    ale powiem wam,
  • 1:30 - 1:34
    że to niesamowicie bolesne doświadczenie,
  • 1:34 - 1:36
    które skłoniło mnie do refleksji.
  • 1:36 - 1:37
    Pomyślałem sobie, czy to naprawdę
  • 1:37 - 1:41
    takie ważne, aby samemu podejmować decyzje,
  • 1:41 - 1:43
    siedzieć za sterem,
  • 1:43 - 1:45
    kontrolować i być odpowiedzialnym.
  • 1:45 - 1:48
    Czy przypadkiem, nie ma sytuacji kiedy lepiej byłoby
  • 1:48 - 1:51
    zająć miejsce pasażera
    i oddać komuś innemu moc decyzyjną
  • 1:51 - 1:53
    Mógłby to być zaufany doradca finansowy
  • 1:53 - 1:56
    czy też zaufany lekarz, etc.
  • 1:56 - 1:58
    Ponieważ zajmuję się procesem decyzyjnym,
  • 1:58 - 2:01
    pomyślałem,
  • 2:01 - 2:03
    że poszukam odpowiedzi.
  • 2:03 - 2:05
    Podzielę się z wami wnioskami z moich badań.
  • 2:05 - 2:09
    Wyobraźcie sobie, że wszyscy uczestniczycie w badaniu.
  • 2:09 - 2:12
    Badanie będzie polegać
  • 2:12 - 2:15
    na wyborze pomiędzy herbatą rumiankową,
    a tą z zawartością kofeiny.
  • 2:15 - 2:19
    Powiem wam za chwilę dlaczego.
  • 2:19 - 2:22
    Będziecie rozwiązywać kolejno łamigłówki,
  • 2:22 - 2:26
    których przykłady za chwilę zaprezentuję,
  • 2:26 - 2:27
    Im więcej zagadek rozwiążecie,
  • 2:27 - 2:31
    tym większe szanse na zdobycie nagród.
  • 2:31 - 2:33
    Skąd zatem kofeina i rumianek?
  • 2:33 - 2:34
    Ponieważ jest w tym ukryty sens.
  • 2:34 - 2:37
    Aby dobrze rozwiązywać łamigłówki
  • 2:37 - 2:41
    wasze umysły muszą się znajdować
    w dwóch stanach jednocześnie.
  • 2:41 - 2:44
    Muszą znajdować się w stanie gotowości,
  • 2:44 - 2:47
    a to świetnie wspomaga kofeina.
  • 2:47 - 2:50
    Jak również muszą być w stanie relaksu
  • 2:50 - 2:55
    Niczym nie zakłócanego spokoju,
    a stan ten wspomaga rumianek.
  • 2:55 - 2:58
    A teraz zrobimy
  • 2:58 - 3:00
    test AB
  • 3:00 - 3:01
    Losowo przypiszę was
  • 3:01 - 3:03
    do jednej z grup.
  • 3:03 - 3:06
    Wyobraźcie sobie, że tędy przechodzi linia
  • 3:06 - 3:09
    wszyscy po tej stronie należą do grupy A,
  • 3:09 - 3:12
    a po tej do grupy B.
  • 3:12 - 3:15
    Należącym do grupy A
  • 3:15 - 3:17
    pokażę teraz obie herbaty,
  • 3:17 - 3:19
    i poproszę o dokonanie wyboru.
  • 3:19 - 3:22
    Możecie wybrać, którą chcecie.
  • 3:22 - 3:24
    Macie prawo wyboru
  • 3:24 - 3:26
    z zawartością kofeiny
  • 3:26 - 3:27
    czy też rumiankową.
  • 3:27 - 3:29
    Będziecie odpowiedzialni za swój wybór,
  • 3:29 - 3:33
    będziecie mieć kontrolę, siedzieć za sterem.
  • 3:33 - 3:36
    Wam natomiast, zaproponuję herbatę,
  • 3:36 - 3:38
    ale bez możliwości wyboru.
  • 3:38 - 3:40
    Po prostu dam wam jedną,
  • 3:40 - 3:42
    miejcie to na uwadze,
  • 3:42 - 3:44
    dostaniecie którąkolwiek z herbat.
  • 3:44 - 3:46
    Wiecie to.
  • 3:46 - 3:49
    Jeśli myślicie o tym,
    jako o najgorszym możliwym scenariuszu...
  • 3:49 - 3:50
    ponieważ w realnym świecie
  • 3:50 - 3:52
    kiedykolwiek zajmujecie miejsce pasażera
  • 3:52 - 3:55
    często u steru zasiądzie ktoś komu ufacie
  • 3:55 - 3:59
    ekspert, etc.
    Czyli jest to najgorszy z możliwych scenariuszy.
  • 3:59 - 4:04
    Konsumujecie herbatę.
  • 4:04 - 4:05
    Wyobraźcie to sobie.
  • 4:05 - 4:07
    Wypijacie
  • 4:07 - 4:11
    i czekacie kilka minut,
    aż składniki dadzą pożądany efekt.
  • 4:11 - 4:17
    Dostajecie 30 min na rozwiązanie 15 zagadek.
  • 4:17 - 4:20
    Oto przykład.
  • 4:20 - 4:22
    Ktoś ma ochotę spróbować ?
  • 4:22 - 4:24
    (Publiczność: Pulpit)
    Baba Shiv: Wow!
  • 4:24 - 4:26
    OK. Super.
  • 4:26 - 4:28
    Gdybyśmy mieli was jako uczestników,
  • 4:28 - 4:33
    musielibyśmy skalibrować poziom trudności
  • 4:33 - 4:35
    łamigłówek do stopnia waszej ekspertyzy.
  • 4:35 - 4:37
    Ponieważ chcemy aby łamigłówki były trudne.
  • 4:37 - 4:39
    Są trochę podchwytliwe ponieważ,
    pierwsza myśl podpowiada
  • 4:39 - 4:44
    wam "tulip", dopiero później widzicie inne możliwości.
  • 4:44 - 4:47
    Zgadza się?
  • 4:47 - 4:51
    Chcemy, aby to było trudne
    i zaraz powiem wam dlaczego.
  • 4:51 - 4:54
    Oto kolejny przykład.
  • 4:54 - 4:56
    Ktoś chętny? To jest jeszcze trudniejsze.
  • 4:56 - 4:58
    (Publiczność: Embark)
    BS : Tak, wow, OK.
  • 4:58 - 5:00
    Trudne, zgadza się?
  • 5:00 - 5:02
    Najpierw myślicie ''kambar'', później "maker"
  • 5:02 - 5:04
    a na końcu widzicie właściwą odpowiedź.
  • 5:04 - 5:08
    OK, zatem mamy 30 minut aby rozwiązać 15 zagadek.
  • 5:08 - 5:11
    Tym badaniem chcemy ustalić
  • 5:11 - 5:13
    czy w kwestii wyników
  • 5:13 - 5:15
    i liczby rozwiązanych łamigłówek
  • 5:15 - 5:18
    grupa mająca moc decyzyjną
  • 5:18 - 5:19
    spisze się lepiej.
  • 5:19 - 5:22
    Ponieważ wy macie kontrolę,
    wy mieliście możliwość dokonania wyboru napoju
  • 5:22 - 5:25
    czy to wy uzyskacie lepsze rezultaty
  • 5:25 - 5:27
    w liczbie rozwiązanych zagadek.
  • 5:27 - 5:30
    W toku tych badań
  • 5:30 - 5:31
    pokażemy,
  • 5:31 - 5:34
    że to wy pasażerowie,
  • 5:34 - 5:37
    pomimo, że wybrano za was którąkolwiek herbatę,
  • 5:37 - 5:41
    rozwiążecie więcej zagadek niż kierujący.
  • 5:41 - 5:45
    Okaże się coś jeszcze.
  • 5:45 - 5:47
    Nie tylko rozwiązujecie mniej zagadek,
  • 5:47 - 5:50
    ale też mniej się staracie.
  • 5:50 - 5:53
    Wkładacie w to mniej wysiłku,
    jesteście mniej wytrwali.
  • 5:53 - 5:54
    Skąd to wiemy?
  • 5:54 - 5:56
    Mamy dwa kryteria pomiaru.
  • 5:56 - 5:59
    Pierwszy, średni czas potrzebny
  • 5:59 - 6:01
    do rozwiązania zagadek.
  • 6:01 - 6:05
    Zajmie wam to mniej czasu w porównaniu z drugą grupą.
  • 6:05 - 6:07
    Po drugie, mając 30 min na rozwiązanie zagadek,
  • 6:07 - 6:09
    wykorzystacie cały czas lub też poddacie się
  • 6:09 - 6:10
    przed czasem.
  • 6:10 - 6:15
    Wy będziecie bardziej skłonni poddać się
    wcześniej niż druga grupa.
  • 6:15 - 6:18
    Mniej się staracie i wynik jest prosty:
  • 6:18 - 6:22
    mniej rozwiązanych zagadek.
  • 6:22 - 6:26
    Z czego to wynika
  • 6:26 - 6:30
    i w jakich sytuacjach ten widoczny jest,
  • 6:30 - 6:34
    ten wzorzec, kiedy pasażer ma lepsze wyniki
  • 6:34 - 6:37
    w porównaniu z kierującym?
  • 6:37 - 6:42
    To wszystko ma związek z czymś co nazywam INCA.
  • 6:42 - 6:44
    To skrót od:
  • 6:44 - 6:48
    charakter informacji zwrotnej po dokonaniu decyzji.
  • 6:48 - 6:51
    Rozpatrujemy to w odniesieniu do zagadek,
  • 6:51 - 6:53
    ale taka sytuacja mogłaby zaistnieć również na giełdzie,
  • 6:53 - 6:55
    gdzie jest bardzo niestabilnie,
    czy też w jakimś przypadku medycznym,
  • 6:55 - 6:58
    tam sprzężenie zwrotne jest natychmiastowe.
  • 6:58 - 7:01
    Niezależnie czy rozwiązujesz zagadkę czy nie,
    opinia jest wiadoma.
  • 7:01 - 7:04
    Do tego negatywna. Prawda?
  • 7:04 - 7:06
    Zwrócona przeciwko wam.
  • 7:06 - 7:09
    I tak może się właśnie
  • 7:09 - 7:11
    wydarzyć w dziedzinie medycyny.
  • 7:11 - 7:13
    Na początku leczenia
  • 7:13 - 7:16
    sprawy wyglądają źle, opinia jest negatywna
    nim zmieni się na pozytywną.
  • 7:16 - 7:18
    Tak może się zdarzyć również na giełdzie.
  • 7:18 - 7:22
    Na nieprzewidywalnej giełdzie
    otrzymanie negatywnej opinii też jest natychmiastowe.
  • 7:22 - 7:25
    W obu przypadkach te opinie są bardzo konkretne.
  • 7:25 - 7:28
    Jednoznacznie wiesz czy rozwiązałeś zagadkę, czy nie.
  • 7:28 - 7:32
    Niezależnie od natychmiastowości tej opinii,
  • 7:32 - 7:35
    jej negatywności i konkretności,
  • 7:35 - 7:39
    macie poczucie bycia jej sprawcą.
  • 7:39 - 7:42
    Bierzecie za nią odpowiedzialność.
  • 7:42 - 7:43
    I co robicie?
  • 7:43 - 7:46
    Skupiacie swoją uwagę na utraconych możliwościach.
  • 7:46 - 7:50
    Myślicie sobie:
    "Powinienem był wybrać inną herbatę."
  • 7:50 - 7:53
    (Śmiech)
  • 7:53 - 7:56
    Całość poddaje
  • 7:56 - 7:58
    w wątpliwość wasze zdolności decyzyjne
  • 7:58 - 8:01
    i zmniejsza waszą pewność siebie,
  • 8:01 - 8:02
    co wpływa na wynik w rozwiązywaniu zagadek.
  • 8:02 - 8:05
    I stąd mniejsze starania
  • 8:05 - 8:10
    mniejsza liczba rozwiązań,
    gorszy wynik w porównaniu do drugiej grupy.
  • 8:10 - 8:12
    I tak też może się stać w przypadku medycznym.
  • 8:12 - 8:14
    Pacjent za sterem.
  • 8:14 - 8:18
    Mniej sił fizycznych
  • 8:18 - 8:22
    by szybko przejść zalecany proces rekonwalescencji.
  • 8:22 - 8:26
    Po prostu nie daje rady, brak mu sił.
  • 8:26 - 8:31
    To są własnie przypadki, kiedy stajecie w obliczu INCA,
  • 8:31 - 8:35
    kiedy opinia jest błyskawiczna, negatywna
  • 8:35 - 8:37
    i konkretna, a wy macie poczucie bycia sprawcą
  • 8:37 - 8:40
    przejmujecie ster, w momencie kiedy
  • 8:40 - 8:44
    sprawdzilibyście się dużo lepiej jako pasażerowie.
  • 8:44 - 8:45
    Zacząłem może mało
  • 8:45 - 8:47
    optymistycznie.
  • 8:47 - 8:48
    Za to zakończę zgoła inaczej.
  • 8:48 - 8:52
    Minęło już trochę ponad 5 lat
  • 8:52 - 8:54
    i dzięki Bogu
  • 8:54 - 8:58
    rak jest nadal w odwrocie.
  • 8:58 - 9:01
    Wszystko kończy się zatem dobrze
  • 9:01 - 9:03
    ale nie wspominałem,
  • 9:03 - 9:07
    że już w początkowym stadium leczenia
  • 9:07 - 9:11
    moja żona i ja zdecydowaliśmy
    zasiąść na miejscu pasażera.
  • 9:11 - 9:13
    Dało nam to ogromny spokój
  • 9:13 - 9:16
    ducha i możliwość
  • 9:16 - 9:17
    skoncentrowania się na rekonwalescencji.
  • 9:17 - 9:20
    Oddaliśmy moc decyzyjną doktorom,
  • 9:20 - 9:23
    daliśmy im zasiąść za sterem.
  • 9:23 - 9:24
    Dziękuję.
  • 9:24 - 9:27
    (Oklaski)
Title:
Baba Shiv: Czasami dobrze jest zrezygnować z bycia u steru
Speaker:
Baba Shiv
Description:

Na przestrzeni lat, badania wykazały sprzeczny z intuicją fakt odnośnie ludzkiej natury. Czasami zbyt duże możliwości wyboru mogą nas unieszczęśliwić. Może to być również prawdą w przypadku leczenia. Baba Shiv dzieli się z nami fascynującym badaniem, które odpowiada na pytanie dlaczego wybór otwiera drogę do wątpliwości. Sugeruje również, że oddanie kontroli osobom bardziej kompetentnym, szczególnie w przypadku spraw życia i śmierci, może być najlepszym wyjściem.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:47

Polish subtitles

Revisions