Thế nào là "Công dân Toàn cầu" ?

Hugh Evans đã phát động một phong trào nhằm huy động các "công dân toàn cầu", những người tự xác định được bản thân mình không thuộc về bất kì tiểu bang, quốc gia hay bộ tộc nào, mà thuộc về toàn nhân loại. Trong bài nói truyền cảm hứng từ câu chuyện cá nhân này, bạn sẽ hiểu thêm rằng nhận thức về vai trò mới của chúng ta trong thế giới này đang làm gì để kêu gọi mọi người hành động chống lại nghèo đói, biến đổi khí hậu, bất bình đẳng giới v.v...Evan nói: "Đây là những vấn đề mang bản chất toàn cầu" , " và chúng chỉ có thể được giải quyết thông qua những công dân toàn cầu yêu cầu lãnh đạo nước mình đề ra giải pháp có tác dụng trên phạm vi toàn cầu."

Tôi muốn giới thiệu với các bạn
một người phụ nữ tuyệt vời.

Tên cô ấy là Davinia

Davinia sinh ra ở Jamaica,
di dân qua Mỹ năm 18 tuổi,

và hiện đang sống ở vùng ngoại ô
bang Washington, DC

Cô ấy không phải là
một chính trị viên quyền lực,

cũng không phải người
vận động phiếu bầu.

Chắc cô ấy sẽ nói với bạn rằng
mình không có gì nổi bật cả,

nhưng thật ra cô ấy là người có
tầm ảnh hưởng lớn nhất.

Điều tuyệt vời về Davinia

đó là mỗi tuần cô ấy
đều sẵn sàng dành thời gian

để quan tâm đến người khác:

họ không phải láng giềng, không
cùng bang, thậm chí khác quốc tịch

những người có lẽ cô ấy
sẽ không bao giờ gặp.

Davinia bắt đầu có ảnh hưởng
vài năm trước

khi cô ấy liên lạc với tất cả bạn bè
trên Facebook,

vận động họ quyên góp tiền xu

để thành lập quỹ khuyến học
cho các bé gái.

Dù ban đầu cô ấy không kì vọng
điều gì lớn lao,

nhưng lúc sau, với 700,000 xu
(7,000 USD) mà cô ấy nhận được,

có 120 bé gái đã được đến trường.

Tuần trước, khi chúng tôi gặp nhau,

cô ấy nói rằng ngân hàng
chỗ cô ấy bắt đầu bàn tán xôn xao

mỗi khi cô ấy đẩy cả
một xe đầy tiền xu đến đó.

Giờ thì Davina không còn
đơn độc nữa.

Phải nói là không hề.

Cô ấy là một phần của một
phong trào đang nở rộ.

Và những người như Davina
còn được gọi với cái tên:

Công dân toàn cầu..

Trước nhất, một công dân toàn cầu
phải tự xác định được

mình không thuộc về một bang,
một bộ lạc hay quốc gia nào cả,

mà là một thành viên
của toàn thể nhân loại,

và đó phải là người sẵn sàng
hành động vì niềm tin đó,

để giải quyết những thách thức lớn nhất
của thế giới.

Nhiệm vụ của chúng tôi là tìm kiếm,

hỗ trợ và vận động
những công dân toàn cầu.

Họ có mặt ở tất cả các quốc gia

và giữa mọi nhân khẩu.

Tôi muốn nói với các bạn rằng

tương lai của thế giới phụ thuộc vào
các công dân toàn cầu.

Tôi tin rằng nếy chúng ta có nhiều
công dân toàn cầu hơn trên thế giới,

thì mỗi thách thức lớn mà chúng
ta đang phải đối mặt -

từ tình trạng nghèo đói, thay đổi khí
hậu, bất bình đẳng giới -

những vấn đề này sẽ có thể
giải quyết được.

Về bản chất, chúng đều là vấn đề
của toàn cầu,

và chỉ được giải quyết triệt để

một khi công dân toàn cầu
buộc các nhà lãnh đạo đưa ra giải pháp.

Lúc này sẽ có người lập tức
đáp trả:

điều này xem ra có phần viễn vông,
thậm chí còn đáng sợ nữa.

Do đó, hôm nay tôi muốn chia sẻ
mấy điều về mình với các bạn,

làm thế nào mà tôi lại đứng đây,

và điều này có liên hệ
gì với Davina

và, có thể là với cả các bạn nữa.

Tôi lớn lên ở Melbourne, Úc,

và từng là một trong những
đứa trẻ phiền phức

không bao giờ ngừng hỏi "Tại sao?"

Có lẽ bạn cũng từng như thế.

Tôi thường hỏi mẹ tôi
toàn những chuyện phiền phức.

Mấy câu đại loại như,
"Mẹ, sao con không được mặc đẹp

và chơi với những con rối cả ngày?"

"Tại sao mẹ muốn ăn
khoai tây chiên với thứ đó?"

"Tôm là gì,

sao mình phải đặt nó trên vỉ nướng?
(đồng âm với Barbie).

(tiếng cười)

"Mà mẹ ơi, kiểu tóc này.

Tại sao?"

(tiếng cười)

Kiểu tóc xấu nhất, tôi nghĩ vậy.

giờ vẫn xấu.

Là cậu bé hay hỏi "Tại sao", tôi từng tin
mình có thể thay đổi thế giới

và không gì chứng minh được
rằng tôi không thể.

Vào năm 12 tuổi và đang ở năm nhất
trung học,

Tôi bắt đầu quyên góp tiền cho các
đất nước đang phát triển.

Bọn tôi là một đám trẻ rất hăng hái,

đã quyên góp được nhiều nhất
trong các trường ở Úc.

Nên nhóm tôi được thưởng một chuyến
đến Philippines để học hỏi thêm.

Khi đó là năm 1998.

Chúng tôi được đưa đến một khu
ổ chuột ở ngoại ô Manila.

Tôi kết bạn với một cậu
tên là Sonny Boy,

cậu ấy sống trên một núi rác bốc khói,
theo đúng nghĩa đen luôn.

Người ở đó gọi nó là "Smoky Mountain".

Nhưng đừng để cái tên lãng mạn
đó đánh lừa bạn,

vì nó chẳng hơn gì
một bãi rác bốc mùi

mà mỗi ngày những đứa trẻ như
Sonny Boy tốn hàng giờ lục tung lên

chỉ để tìm ra thứ gì đó có giá trị.

Chính buổi tối ở cùng với cả nhà
Sonny Boy đã thay đổi tôi mãi mãi,

vì khi đến giờ đi ngủ,

chúng tôi chỉ nằm trên nền bê tông nhỏ
như vầy, bằng nửa phòng ngủ của tôi

tôi, Sonny Boy, và người nhà cậu ấy,

7 người nằm thành
đường thẳng dài thế này,

xung quanh chúng tôi toàn là mùi rác

và gián bò khắp nơi.

Và tôi không ngủ ngay,

tôi nằm đó và nghĩ,

"Tại sao có người phải
chịu sống cảnh như thế này

trong khi tôi lại có quá nhiều?

Tại sao cơ hội để Sonny Boy thực
hiện ước mơ của mình

lại phụ thuộc vào nơi cậu ấy sinh ra,

hay vào cái mà Warren Buffett gọi là
"giải độc đắc lúc mới lọt lòng"?

Tôi chỉ không thể hiểu,

và tôi cần phải hiểu tại sao.

Giờ đây, khi lớn lên tôi mới hiểu rằng

sự nghèo khó mà tôi thấy ở Philippines

là do những quyết định chủ quan,
được đưa ra hoặc không

từ một loạt bộ máy thực dân
và chính phủ tham nhũng

chính là những kẻ có tất cả, chỉ trừ
lòng quan tâm đến Sonny Boy.

Tất nhiên, họ không tạo ra
"Ngọn núi khói", nhưng họ có liên quan.

Và nếu chúng ta muốn giúp những
đứa trẻ như Sonny Boy,

thì nó không chỉ dừng lại ở việc
cho cậu ấy vài đồng

hoặc giúp dọn dẹp
bãi rác nơi cậu ấy sống,

bởi vì cốt lõi vấn đề nằm ở chỗ khác.

Và một khi tôi phát triển những dự án
cộng đồng trong những năm tới

giúp xây trường học,

đào tạo giáo viên, và giải
quyết vấn đề HIV và AIDS,

tôi nhận ra rằng
việc phát triển cộng đồng

cần được thực hiện trên
động lực của chính cộng đồng,

và tổ chức từ thiện là cần thiết,
nhưng vẫn chưa đủ.

Ta cần đối mặt với
những thách thức này

trên phạm vi toàn cầu,
bằng một cách có hệ thống.

Và điều tốt nhất tôi có thể làm

là cố gắng huy động một lực lượng
công dân đông đảo trở về

để thuyết phục các nhà lãnh đạo
tham gia vào sự thay đổi hệ thống đó.

Đó là lý do vì sao một vài năm sau đó,

tôi cùng với một nhóm bạn ở đại học

tham gia vào hoạt động đưa chiến dịch
"Đẩy lùi nghèo đói" đến Úc.

Chúng tôi có giấc mơ tổ chức buổi
hoà nhạc nhỏ

vào khoảng thời gian của G20,
với những nghệ sĩ Úc ở địa phương,

vào một ngày, nó bỗng trở thành sự thật

khi chúng tôi nhận được điện thoại từ
Bono, the Edge và Pearl Jam,

họ đều đồng ý tham gia để quảng bá
buổi hoà nhạc của chúng tôi.

Tôi có hơi phấn khích vào ngày hôm đó,
bạn thấy đó.

(tiếng cười)

Nhưng ngạc nhiên hơn nữa,

chính phủ Úc nghe thấy tiếng nói chung
của chúng tôi,

và họ đồng ý đầu tư gấp đôi
vào việc phát triển sức khoẻ toàn cầu

thêm 6.2 tỉ đô la nữa.

Tôi cảm giác như --

(tiếng vỗ tay)

Giống như sự thừa nhận
đáng kinh ngạc của các bạn vậy.

Khi tập hợp công dân lại,
chúng tôi thuyết phục được chính phủ

làm điều mà không ai nghĩ tới,

và hành động để sửa chữa vấn
đề xa xôi bên kia lãnh thổ.

Nhưng đây là vấn đề:

Nó không tồn tại.

Đã có một sự thay đổi trong chính phủ,

vậy mà sáu năm sau, tất cả chỗ tiền đó

biến mất.

Chúng tôi đã học được gì?

Chúng tôi học được rằng 1 cuộc
vận động là không đủ.

Chúng ta cần một sự thay đổi bền vững,

chứ không phải một thứ thay đổi theo
tâm trạng thất thường của 1 chính trị gia

hoặc là dấu hiệu của
một đợt suy thoái kinh tế.

Và nó cần phải diễn ra ở khắp mọi nơi;

nếu không, mỗi một chính phủ
sẽ viện lại cái cớ quen thuộc

họ không có khả năng gánh
gánh nặng toàn cầu một mình.

Và đây là những gì chúng tôi bắt tay
vào làm.

Và khi chúng tôi bắt đầu làm, chúng tôi
tự hỏi,

làm thế nào để tạo đủ áp lực
và xây dựng một lực lượng đủ lớn

để thắng trận chiến này về dài?

Chúng tôi chỉ có thể nghĩ ra 1 cách.

Chúng tôi phải tìm cách biến
sự phấn khích ngắn hạn

của những người tham gia chiến dịch
"Đẩy lùi nghèo đói"

thành niềm đam mê dài hạn.

Nó phải là một phần
nhân cách của họ.

Vì vậy, năm 2012, chúng tôi đồng sáng
lập một tổ chức có mục đích như trên.

Và chỉ có một cái tên duy nhất cho nó:

Công dân toàn cầu.

Điều quan trọng không phải là
tổ chức này của ai.

Mà chính là mọi công dân
cùng nhau hành động.

Thống kê cho chúng tôi biết rằng

trong tổng số những người có
để tâm đến vấn đề toàn cầu,

chỉ có 18% đã biến nó
thành hành động.

Không phải là mọi người không muốn
hành động.

Thường là do họ
không biết phải làm thế nào,

hoặc họ cho rằng hành động của mình
sẽ không có tác dụng gì.

Nên chúng tôi phải tìm cách tuyển dụng
và vận động hàng triệu công dân

từ hàng chục quốc gia

để gây áp lực lên các nhà lãnh đạo
ở nước mình để họ cư xử vị tha.

Và khi làm như vậy, chúng tôi
phát hiện ra một điều thật li kì,

khi bạn xem sứ mệnh của mình
là công dân toàn cầu,

đột nhiên bạn tìm thấy được
những đồng minh không tưởng.

Bạn thấy đó, nghèo đói không phải
vấn đề duy nhất mang tính toàn cầu.

Thay đổi khí hậu cũng vậy,

nhân quyền, bình đẳng giới,

thậm chí xung đột.

Chúng tôi thấy mình là
đồng minh với những ai

đang tìm hướng đi để giải quyết
mọi vấn đề liên quan đến nhau này.

Nhưng chúng tôi đã thực sự làm gì
để tuyển dụng

và tham gia cùng
các công dân toàn cầu đó?

Thực ra, chúng tôi dùng
một ngôn ngữ quốc tế:

Âm nhạc.

Chúng tôi tổ chức
Lễ hội Công dân Toàn cầu

ở trung tâm thành phố New York,
ở Central Park,

và chúng tôi đã thuyết phục được vài
nghệ sĩ lớn trên thế giới tham gia.

Chúng tôi tìm cách để
lễ hội diễn ra cùng lúc với

cuộc họp Đại hội đồng Liên hợp quốc,

để những nhà lãnh đạo nào
cần nghe tiếng nói của chúng tôi

sẽ không thể làm ngơ được.

Nhưng có một trở ngại thế này:

Vé tham dự không thể mua bằng tiền.

Mà phải tìm cách để đạt được.

Bạn phải làm một nhiệm vụ với tư cách
một công dân toàn cầu,

và chỉ khi hoàn thành thì bạn mới
đủ điểm để đạt yêu cầu.

Hành động là tiền.

Tôi không hề xem quyền công dân
là một thứ để cảm thấy tự hào.

Với tôi, là công dân thì phải
hành động, đó là yêu cầu của chúng tôi.

Và thật kỳ diệu, nó có hiệu quả.

Năm ngoái, chỉ tính riêng New York
đã có hơn 155,000 công dân

đạt đủ điểm yêu cầu.

Tính trên thế giới, công dân
của hơn 150 nước đã đăng kí

Và năm ngoái, chúng tôi có hơn
100,000 thành viên mới

mỗi tuần trong cả năm.

Bạn thấy đó, không cần phải tạo ra
công dân toàn cầu từ con số không.

Chúng ta đã có mặt khắp mọi nơi rồi.

Chúng ta chỉ cần được phân công

và động viên để bắt đầu hành động.

Và tôi tin đây chính là bài học lớn
mà chúng ta học từ Davina,

người đã hành động từ 2012
với tư cách công dân toàn cầu.

Đây là những gì cô ấy đã làm.

Chuyện không diễn ra trong
một sớm một chiều đâu.

Cô ấy bắt đầu bằng cách viết thư,

gửi email đến văn phòng
các chính trị gia.

Cô ấy làm việc tình nguyện ở
tổ chức cộng đồng địa phương.

Đó là khi cô ấy tích cực hoạt động
trên mạng xã hội

và bắt đầu thu thập tiền xu-

rất nhiều tiền xu.

Có thể bạn sẽ thấy như thế
là không nhiều.

Bấy nhiêu thôi làm sao nên chuyện?

Kì thực là nên chuyện lớn luôn đấy,
vì cô ấy đâu chỉ một mình.

Hành động của cô ấy, cùng với 142,000
công dân toàn cầu khác,

đã khiến chính phủ Mỹ
đổ tiền ra gấp đôi

để đầu tư cho Hội Giáo dục Toàn cầu

Còn đây là giáo sư Raj Shah,

giám đốc của USAID,
đang tuyên bố sẽ đầu tư.

Bạn thấy đó, khi hàng ngàn công dân
toàn cầu tìm được cảm hứng từ nhau,

Thật tuyệt vời khi chứng kiến
sức mạnh tập thể.

Công dân toàn cầu như Davinia đã
thuyết phục được Ngân Hàng Thế giới

đẩy mạnh đầu tư vào
hệ thống nước sạch và vệ sinh.

Đây là chủ tịch ngân hàng Jim Kim đang
tuyên bố đầu tư 15 tỉ đô la trên sân khấu

của Công dân Toàn cầu,

và thủ tướng Modi của Ấn Độ
khẳng định cam kết

xây nhà vệ sinh ở mỗi hộ gia đình và
trường học trên toàn Ấn Độ trước 2019.

Các thành viên của tổ chức được
MC Stephen Colbert khuyến khích

đã tiến hành "tấn công" trang
Twitter của Na Uy.

Erna Solberg, thủ thướng nước này,
đã nhận được thông điệp,

và hứa sẽ đầu tư gấp đôi cho
chương trình giáo dục cho các bé gái.

Các công dân toàn cầu
cùng với Rotarians kêu gọi chính phủ

Canada, Anh và Úc

thúc đẩy đầu tư vào diệt trừ bệnh bại liệt

Họ liên kết lại và
hứa đầu tư 665 tỉ đô la.

Nhưng sau tất cả,

chúng tôi lại đối mặt với vài thử thách

Bạn có lẽ đang tự hỏi

làm sao chúng tôi thuyết phục được
các nhà lãnh đạo thế giới

duy trì mối quan tâm của họ
đến vấn đề toàn cầu?

Thật vậy, chính khách Mỹ quyền lực,
Tip O'Neill từng nói,

"Tất cả hoạt động chính trị
đều thuộc về địa phương."

Đó là những gì giúp
các chính trị gia được bầu:

Tìm kiếm, đạt được
và giữ vững quyền lực

qua việc giải quyết các vấn đề
địa phương vì lợi ích toàn quốc gia.

Tôi trải nghiệm điều này lần đầu
khi tôi 21 tuổi

Tôi tham dự 1 buổi họp

với một bộ trưởng ngoại giao khi đó
của Úc mà tôi sẽ không nói tên.

[Alexander Downer]

(tiếng cười)

Lúc gặp riêng,

tôi bày tỏ với ông ấy nguyện vọng
chấm dứt tình trạng bần cùng.

Tôi nói,"Thưa Bộ trưởng, đây là
cơ hội ngàn năm có một của Úc

để đạt được
Mục tiêu Phát triển Thiên Niên Kỷ.

Chúng ta làm được."

Và ông ấy cắt lời tôi,

khinh khỉnh nhìn tôi
bằng ánh mắt lạnh lùng và thờ ơ,

rồi nói, "Hugh này,

chẳng tên nào quan tâm tới
viện trợ nước ngoài đâu."

Ngoại trừ ông ta không dùng từ "funk"

Ông ta nói tiếp.

Ông ta nói, lo xong chuyện nhà đã,
rồi hẵn lo chuyện thiên hạ.

Tôi thấy lối nghĩ này

lạc hậu, mà còn nguy hiểm nữa.

Hay như ông quá cố của tôi nói:

vớ va vớ vẩn (BullShit).

Chủ nghĩa địa phương đã sinh ra
tư tưởng phân chia trắng-đen sai lệch

nó xem người nghèo nước này
và nước khác hoàn toàn đối lập nhau.

Nó vờ vịt rằng ta có thể tách mình
và nước mình khỏi nước khác.

Cả thế giới này mới đúng
là nhà chúng ta.

vậy mà ta vẫn cứ "sống chết mặc nó".

Nhìn đi, chuyện gì xảy ra khi ta
phớt lờ Rwanda,

khi mặc kệ Syria,

khi chúng ta bỏ qua thay đổi khí hậu.

Các nhà chính trị cũng nên
"quan tâm chút" chứ,

vì ảnh hưởng của thay đổi khí hậu
và sự nghèo khó

quét tới tận nhà chúng ta rồi.

Giờ đây, những công dân toàn cầu
họ hiểu được điều này.

Chúng ta sống trong thời đại
có lợi cho công dân toàn cầu,

nơi mà mọi tiếng nói cá nhân
đều được tôn trọng.

Bạn còn nhớ không

lúc Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ
được ký, vào năm 2000 đấy?

Thời đó, chúng ta giỏi lắm cũng chỉ gửi
được một lá thư khẩn.

và chờ đến cuộc bầu cử tiếp theo.

Không hề có mạng xã hội.

Ngày nay, hàng tỉ công dân
có nhiều phương tiện hơn,

tiếp cận với thông tin nhiều hơn

Có tiềm năng ảnh hưởng
hơn bao giờ hết.

Cả vấn đề và cách giải quyết đều
ở ngay trước mặt chúng ta.

Thế giới thay đổi rồi,

và những ai trong chúng ta nhìn xa hơn

đang đi đúng lộ trình của lịch sử.

Vậy chúng ta đi tới đâu rồi?

Chúng ta có lễ hội tuyệt vời này

chúng ta đã ghi điểm thành công
ở vài chính sách,

và công dân trên toàn thế giới
đang gia nhập đội ngũ.

Nhưng chúng ta đã hoàn thành
sứ mệnh chưa?

Chưa.

Con đường chúng ta
phải đi còn dài lắm.

Nhưng đây là cơ hội chúng ta thấy.

Khái niệm công dân toàn cầu,

đúng rành rành về lý nhưng tới giờ
còn vài điểm chưa thiết thực,

lại xuất hiện trùng với thời điểm
chúng ta được ban đặc ân sống.

Là công dân toàn cầu,

ta hiện có được thời cơ đặc biệt để
nhanh chóng tạo ra thay đổi tích cực

có quy mô trên toàn thế giới.

Vậy trong những năm tháng tới,

công dân toàn cầu sẽ giúp
các lãnh đạo có trách nhiệm

đảm bảo Mục tiêu Toàn cầu mới
vì Phát triển Bền vững

được giám sát và triển khai

Công dân toàn cầu sẽ hợp tác với
các tổ chức phi chính phủ hàng đầu

để xoá bỏ các bệnh
như bại liệt và sốt rét.

Công dân toàn cầu sẽ
tham gia từ khắp năm châu địa cầu,

tăng tần suất hoạt động, chất lượng

và ảnh hưởng của họ.

Những giấc mơ này không
hề ngoài tầm với.

Tưởng tượng xem,
một đội ngũ từ 1 triệu người

thành 10 triệu,

được kết nối, nắm được tình hình,
cùng nhau hành động

với "không" luôn là câu trả lời
miễn cưỡng.

Những năm qua,

Tôi cố liên lạc lại với Sonny Boy.

Đáng tiếc, tôi không làm được.

Chúng tôi gặp nhau lâu
trước khi mạng xã hội ra đời.

và địa chỉ của cậu ấy đã bị
chính quyền thay đổi,

chuyện thường ngày ở các khu ổ chuột.

Tôi muốn ngồi tâm sự với cậu ấy,

dù giờ này cậu ấy ở đâu,

và nói cậu ấy nghe thời gian ở
"Ngọn núi khói" với tôi ý nghĩa thế nào.

Nhờ cậu ấy và rất nhiều người khác,

Tôi hiểu được tầm quan trọng của việc
tham gia phong trào của quần chúng,

họ là những đứa trẻ sẵn sàng dời mắt
khỏi màn hình để nhìn ra thế giới,

những công dân toàn cầu.

Những công dân toàn cầu
là những người ở cạnh nhau,

những người luôn hỏi "Vì sao?",

những người không nói lời từ chối,

và trân quý những khả năng tuyệt vời
của ngôi nhà chúng ta chung sống.

Tôi là 1 công dân toàn cầu

Bạn thì sao?

Cảm ơn.

(tiếng vỗ tay)