Na biegun południowy i z powrotem - najtrudniejsze 105 dni mojego życia

W tym roku odkrywca Ben Saunders zmierzył się z najtrudniejszą dotychczas wyprawą. Wyruszył, by ukończyć nieudaną ekspedycję polarną kapitana Roberta Falcona Scotta z 1912 roku, wyprawę od skraju Antarktyki do bieguna południowego i z powrotem, trwającą cztery miesiące, o łącznej długości prawie 2900 km. W pierwszej opowieści o swojej przygodzie, jedynie pięć tygodni po powrocie, Saunders przedstawia obiektywny i szczery obraz zabarwionej “pychą” misji, która zmusiła go do podjęcia najtrudniejszej decyzji w życiu.

W intelektualnej oazie, jaką jest TED,

stoję przed wami tego wieczoru,

jako ekspert w przeciąganiu ciężkich
przedmiotów po różnych zimnych miejscach.

(Śmiech)

Przez większość dorosłego życia
prowadziłem ekspedycje polarne,

a miesiąc temu
ja i kolega, Tarka L'Herpiniere,

zakończyliśmy najbardziej
ambitną ekspedycję,

w jakiej dotąd uczestniczyłem.

Mam wrażenie, jakbym po czterech
miesiącach na środku pustkowia,

gdzie głównie narzekałem i przeklinałem,

został przeniesiony wprost na scenę TED.

Jak możecie sobie wyobrazić,
nie było to całkowicie gładkie przejście.

Jednym z efektów ubocznych wyprawy
jest problem z pamięcią krótkotrwałą,

która u mnie nie funkcjonuje.

Dlatego musiałem spisać notatki,

by uniknąć zbyt wielu
chrząkań i przekleństw

przez kolejnych 17 minut.

To jest moja pierwsza
prelekcja o tej ekspedycji

i choć nie sekwencjonowaliśmy genomów
ani nie budowaliśmy teleskopów,

to jednak daliśmy z siebie wszystko,

by osiągnąć coś,
czego nikt dotąd nie osiągnął.

Mam nadzieję, że znajdziecie w tym
coś wartego refleksji.

To była ekspedycja na Antarktykę,
najzimniejszy, najbardziej wietrzny,

najbardziej suchy i najwyższej położony
kontynent na ziemi.

Fascynujące miejsce, ogromna przestrzeń.

Antarktyka jest dwa razy
większa od Australii.

To kontynent, który jest tak duży,
jak Chiny i Indie razem.

Nawiasem mówiąc, doświadczyłem ciekawego
zjawiska w ciągu ostatnich dni.

Myślę, że za kilka lat Chris Hadfield
będzie o tym mówić na scenie TED.

Chodzi o rozmowy w stylu:
"O, Antarktyka, super.

Byliśmy z mężem na Antarktyce

z biurem Lindblad na naszą rocznicę”.

Albo: "O, pojechałeś tam na maraton?".

(Śmiech)

W rzeczywistości nasza podróż
to 69 maratonów z rzędu, w 105 dni.

W sumie 2900 km pieszo,
od skraju Antarktyki

do bieguna południowego i z powrotem.

Pobiliśmy rekord
najdłuższej wyprawy polarnej,

napędzanej siłą ludzkich mięśni, o 650 km.

(Brawa)

Dla tych z regionu San Francisco,

to tak, jakby pójść stąd

do San Francisco i z powrotem.

Długo, jak na wycieczkę kempingową.

Najbardziej treściwie podsumowała to
szanowana strona internetowa:

Business Insider Malaysia.

["Dwóch odkrywców właśnie ukończyło
ekspedycję polarną,

która zabiła wszystkich poprzedników”]

Chris Hadfield bardzo elokwentnie
opowiadał o strachu

i prawdopodobieństwie sukcesu,

oraz o prawdopodobieństwie przeżycia.

Z dziewięciu ludzi, którzy próbowali
ukończyć tę wyprawę przed nami,

żadnemu nie udało się dojść
na biegun i z powrotem,

a pięciu zginęło, próbując.

To jest kapitan Robert Falcon Scott.

Przewodził ostatniej ekipie,
która próbowała ukończyć ekspedycję.

Scott i jego rywal, Sir Ernest Shackleton,

przez dziesięć lat prowadzili ekspedycje,

walcząc o zdobycie bieguna południowego

i stworzenie map środka Antarktyki,

miejsca, o którym
wiedzieliśmy wtedy mniej,

niż o powierzchni Księżyca,

bo przecież ten mogliśmy
oglądać przez teleskopy.

Przed stu laty, Antarktyka była
w większości niezbadana.

Niektórzy z was pewnie znają tę historię.

Ostatnia ekspedycja Scotta,
Ekspedycja Terra Nova w 1910 roku,

prowadzono jak oblężenie.

Scott miał wielką ekipę,
która przy użyciu kuców,

psów i traktorów na benzynę,

rozstawiała liczne zasoby
jedzenia i paliwa na trasie,

którą później Scott z drużyną
mieli dotrzeć na biegun południowy,

następnie zawrócić i zjechać
na nartach na wybrzeże.

Gdy Scott i jego ostatnia,
pięcioosobowa drużyna

dotarli na biegun południowy
w styczniu 1912 roku,

okazało się, że pobiła ich norweska ekipa,
prowadzona przez Roalda Amundsena,

używając sani z psim zaprzęgiem.

Drużyna Scotta poruszała się pieszo.

Przez ponad sto lat
ekspedycji nie ukończono.

Pięcioosobowa drużyna Scotta
zginęła w drodze powrotnej.

Przez ostatnie dziesięć lat

zastanawiałem się, dlaczego tak się stało.

Jak to możliwe, że pozostawało
to szczytem osiągnięć?

Drużyna Scotta pokonała pieszo 2575 km.

Odtąd nikt nie zbliżył się
to tego rekordu.

Pozostawało to szczytem
osiągnięć ludzkiej wytrzymałości,

ludzkich osiągnięć atletycznych,

w najtrudniejszych warunkach
klimatycznych na ziemi.

To tak, jakby rekord w maratonie
nie został pobity od 1912 roku.

Pewna dziwna, nieprzewidywalna
mieszanka ciekawości,

uporu i pewnie też pychy poddała mi myśl,

że to właśnie mnie
uda się ukończyć to wyzwanie.

W przeciwieństwie do wyprawy Scotta,
było nas tylko dwóch.

Ruszyliśmy z wybrzeża Antarktyki
w październiku zeszłego roku,

ciągnąc wszystko własnoręcznie.

Scott nazwałby nas "ludźmi pociągowymi”.

Kiedy powiedziałem, że to tak, jakby
pójść stad do San Francisco i z powrotem,

miałem też na myśli,
że to tak, jakby ciągnąć za sobą

ciut więcej, niż najcięższego
zawodnika Narodowej Ligi Futbolowej.

Nasze sanie na starcie ważyły 200 kilo,
lub też 440 funtów każde.

To tyle samo, ile ciągnął
najsłabszy kuc Scotta.

Na początku poruszaliśmy się ze średnią
prędkością 800 metrów na godzinę.

Wydaje mi się, że po prostu nikt,
od ponad stu lat,

nie był wystarczająco głupi,
by podjąć się tego wyzwania.

Choć nie mogę przyznać,
że podjęliśmy się ekspedycji

w stylu z epoki edwardiańskiej,

nie nadawaliśmy nazw szczytom,
ani nie wyznaczaliśmy map dolin,

to jednak myślę, że wkroczyliśmy
na niezbadane przez człowieka terytorium.

Na pewno, jeśli kiedyś
w przyszłości odkryjemy,

że jakiś obszar ludzkiego
mózgu rozświetla się,

gdy przeklinamy samych siebie,
wcale nie będę zaskoczony.

Słyszeliście już, że przeciętny Amerykanin
spędza 90% czasu w pomieszczeniach.

Nie byliśmy w pomieszczeniu
przez cztery miesiące.

Nie widzieliśmy ani jednego
zachodu słońca.

24-godzinny dzień.

Warunki życia były iście spartańskie.

Zmieniłem bieliznę trzy razy
w ciągu 105 dni,

a razem z Tarką dzieliłem
3 metry kwadratowe namiotu.

Mieliśmy ze sobą wynalazki technologiczne,
o których Scott nawet nie mógł pomarzyć.

Codziennie wieczorem z namiotu

zdawaliśmy relacje na żywo
na blogu przez laptopa

i wykonany na zamówienie
nadajnik satelitarny.

Obydwa urządzenia
zasilała energia słoneczna

z giętkich fotowoltaicznych
paneli na namiocie.

Pisanie było dla mnie bardzo ważne.

Jako dziecko fascynowała mnie
literatura przygodowa i badawcza.

Myślę, że wszyscy
w tym tygodniu doceniliśmy

wagę i moc opowiadania historii.

Mieliśmy sprzęt z XXI wieku,

ale tak naprawdę musieliśmy stawić czoła

tym samym wyzwaniom co Scott,

czyli wyzwaniom pogodowym
i jak zwał to Scott,

wyzwaniom ślizgu, czyli tarcia
pomiędzy saniami i śniegiem.

Najniższa temperatura, jakiej
doświadczyliśmy, to -70 stopni,

mieliśmy zerową widoczność, czyli
zamazany obraz, przez większość drogi.

Chodziliśmy w tę i z powrotem

po największym i najbardziej
niebezpiecznym lodowcu na świecie,

lodowcu Beardmore.

Ma 180 km długości

i większość jego powierzchni
to niebieski lód,

piękna, błyszcząca, twarda
jak stal, niebieska powierzchnia,

podziurawiona przez tysiące szczelin.

Niektóre z tych pęknięć mają
prawie 60 metrów głębokości.

Samoloty nie mogą tam lądować,

więc w zasadzie, gdy byliśmy
najbardziej zagrożeni,

mieliśmy najmniejszą szansę na ratunek.

Dotarliśmy na biegun południowy
po 61 dniach wędrówki,

z jednym wolnym dniem,
z powodu złej pogody.

Z przykrością muszę przyznać,
że byłem rozczarowany.

Znajduje się tam stała
amerykańska stacja badawcza

imienia Amundsena Scotta
na biegunie południowym.

Mają tam pas startowy, stołówkę,

gorące prysznice, pocztę,
sklep z pamiątkami

i boisko do koszykówki,
które robi też za kino.

Czyli dziś wygląda to trochę inaczej.

Jest tam też mnóstwo śmieci.

Wspaniale, że jesteśmy w stanie

żyć 365 dni w roku z hamburgerami,

gorącymi prysznicami i kinem,

ale efektem jest dużo kartonowych pudeł.

Po lewej stronie zdjęcia widać

kilkadziesiąt metrów kwadratowych śmieci,

czekających na wywóz lotniczy

z bieguna południowego.

Jest też i słupek
na biegunie południowym,

dotarliśmy tam pieszo,
o własnych siłach, bez wsparcia,

najtrudniejszą drogą,
1500 kilometrów w rekordowym czasie,

ciągnąc rekordowo ciężki ładunek.

Gdybyśmy na tym poprzestali
i polecieli do domu,

co wydaje się całkiem rozsądne,

moja prelekcja dobiegłaby tu końca.

Powiedziałbym coś w stylu:

z dobra ekipą, odpowiednimi przyrządami,

przy użyciu odpowiednich technik,

z wiarą ze własne siły i determinacją

można osiągnąć wszystko.

Jednak zawróciliśmy i wszystko
zaczęło się komplikować.

Wysoko, na Płaskowyżu Polarnym,
ponad 3000 m n.p.m.,

jest bardzo wietrznie, zimno, sucho.

Byliśmy wykończeni.

Ukończyliśmy 35 maratonów,
a byliśmy zaledwie w połowie.

Oczywiście mieliśmy zabezpieczenie

w postaci samolotów,
telefonów satelitarnych

i 24-godzinnych nadajników satelitarnych,
na które Scott nie mógł liczyć.

Patrząc wstecz, zabezpieczenie,
zamiast ułatwić nam życie,

sprawiło, że podejmowaliśmy
większe ryzyko.

Byliśmy na skraju wytrzymałości.

Taka wyśmienita forma tortury,

dzień za dniem prawie morzyć się głodem,

ciągnąc za sobą sanie pełne jedzenia.

Przez wiele lat sypałem
w prośbach o sponsoring

wstawkami o przekraczaniu
granic ludzkiej wytrzymałości,

jednak rzeczywistość
jest prawdziwie przerażająca.

Przed dotarciem na biegun
przez dwa tygodnie

stawialiśmy czoła nieprzychylnym
wiatrom, które nas spowolniły.

Dlatego przez kilka dni jedliśmy
po pół racji żywności.

Na saniach mieliśmy
ograniczoną ilość jedzenia,

więc staraliśmy się rozłożyć je tak,
by starczyło nam na dłużej,

ograniczając ilość
spożytych kalorii do połowy.

W rezultacie obaj
nabawiliśmy się hipoglikemii,

mieliśmy niski poziom cukru we krwi

i stawaliśmy się coraz mniej
odporni na ekstremalne zimno.

Tarka zrobił mi zdjęcie któregoś wieczoru,

gdy prawie zemdlałem
z powodu wychłodzenia.

Obaj cierpieliśmy na ataki hipotermii,

czego nigdy wcześniej nie doświadczyłem,
a co sprawiło, że spokorniałem.

Nawet, jeśli wydaje się nam,
że jesteśmy typem człowieka,

który nigdy nie rezygnuje,
hipotermia nie pozostawia wyboru.

Powoduje obezwładnienie.

To jak pijane dziecko,

żałosny widok.

Pamiętam, że chciałem się położyć
i zakończyć to wszystko.

To było naprawdę dziwnie uczucie,
nie spodziewałem się,

że można zostać obezwładnionym
do tego stopnia.

Jedzenie zupełnie się nam skończyło

na 75 km przed pierwszym punktem
z zapasem jedzenia,

który zostawiliśmy w drodze na biegun.

Zostawiliśmy 10 takich punktów po drodze,

zakopując jedzenie
i paliwo na drogę powrotną.

Paliwo służyło do kuchenki,
by rozpuścić śnieg na wodę.

Musiałem wezwać samolot

z zapasem żywności na 8 dni,

byśmy mogli kontynuować ekspedycję.

Czekaliśmy 12 godzin na samolot
z drugiego końca Antarktyki.

Wezwanie pomocy było jedną
z najtrudniejszych decyzji w moim życiu.

Pewnie wyglądam jak oszust,

stojąc przed wami z odstającym brzuchem.

Przez ostatnie trzy tygodnie
przytyłem 14 kg.

Doświadczenie głodu pozostawiło
bliznę w moim umyśle,

która sprawia, że wsysam każdy
hotelowy bufet z jedzeniem, jaki znajdę.

(Śmiech)

Byliśmy naprawdę głodni, i to poważnie.

Nawet przez chwilę nie żałowałem,
że zadzwoniłem po pomoc.

Dzięki temu stoję tu żywy,
bez odmrożonych palców

i opowiadam całą historię.

Wezwanie pomocy nigdy
nie było naszym zamiarem

i moje ego ciągle nie może
sobie z tym poradzić.

To było moje najskrytsze marzenie
i prawie się spełniło.

W drodze powrotnej na wybrzeże nasze raki,
czyli kolczaste nakładki na buty

do chodzenia po niebieskim lodzie,
zepsuły się na szczycie Beardmore.

Mieliśmy jeszcze 160 km
do pokonania, z górki,

na bardzo śliskim, skalistym
niebieskim lodzie.

Co godzinę musieliśmy je naprawiać.

Tak dla przykładu, to jest droga
w dół do lodowca Beardmore,

można by tam zmieścić cały Manhattan.

32 km między Mount Hope i Mount Kiffin.

Nigdy wcześniej nie czułem się
taki malutki, jak na Antarktyce.

Kiedy dotarliśmy do początku lodowca,
okazało się, że świeży śnieg

przykrył głębokie szczeliny lodowe.

Jeden z uczestników wyprawy Shackletona

porównał podobną sytuację do chodzenia
po szklanym dachu dworca kolejowego.

Noga omsknęła się nam wiele razy
i narta, czy but wpadł w szczelinę.

Czasem nawet wpadaliśmy aż po pachy,

ale, na szczęście, nigdy głębiej.

Pieć tygodni temu, po 105 dniach,

dotarliśmy do dziwnie złowróżbnej mety

na brzegu Wyspy Rossa
od strony Nowej Zelandii.

Na pierwszym planie widać lód,
a za nim gruzowate skały.

Za nami znajduje się nieprzerwany
szlak narciarski o długości 2900 km.

Odbyliśmy najdłuższą
pieszą wyprawę polarną.

Marzyłem o tym przez 10 lat.

Patrząc wstecz, dalej uważam,

że trzeba mieć cel,

determinację i wiarę we włane siły,

ale przyznaję, że nie myślałem o tym,

co zrobić, gdy wreszcie osiągnie się cel,

który pochłonął większość dorosłego życia.

Tak naprawdę ciągle próbuję to rozgryźć.

Nie mam zbyt wielu
zewnętrznych oznak po wyprawie.

Przytyłem 14 kilogramów.

Mam kilka delikatnych blizn
po odmrożeniach,

pokrytych teraz makijażem,

jedną na nosie i po jednej
na policzkach, od gogli.

Jednak w środku, jestem
zupełnie innym człowiekiem.

Jeżeli mam być szczery,

Antarktyka była dla mnie tak wielkim
wyzwaniem i zarazem lekcją pokory,

że nie wiem, czy kiedykolwiek
będę umiał opisać to słowami.

Ciągle mam problem
z poukładaniem własnych myśli.

Stojąc przed wami
i opowiadając całą historię,

jestem żywym dowodem na to,

że każdy może osiągnąć coś wielkiego,

przez ambicję, pasję, czysty upór
czy odmowę rezygnacji.

Jak mawiał Sting,

jeśli bardzo się czegoś
pragnie, to się to osiągnie.

Chciałbym zwrócić waszą uwagę
na znane powiedzenie mówiące,

że często podróż jest bardziej
istotna od miejsca przeznaczenia.

Coś w tym jest.

Im byłem bliżej mety, tego gruzowatego,
skalistego wybrzeża wyspy Rossa,

tym bardziej byłem świadomy,
czego naprawdę nauczyła mnie

ta ciężka i długa wyprawa.

Nauczyła mnie, że szczęście nie jest metą,

że dla ludzi perfekcja,
o której tak wielu marzy,

jest praktycznie nieosiągalna,

a także, że jeśli
nie czujemy się szczęśliwi

tu, dzisiaj, teraz,

na naszej ścieżce, pośród bałaganu

i zmagań, nieukończonych zadań,

niewypełnionych obowiązków,

nadziei na poprawę następnym razem,

to może nigdy nie będziemy
czuć się szczęśliwi.

Wielu ludzi pytało mnie, co teraz?

Teraz jestem po prostu szczęśliwy,
wracając do zdrowia

i pośród hotelowych bufetów z jedzeniem.

(Śmiech)

Jak powiedział Bob Hope,
czuję się pełen pokory,

ale chyba mam wystarczająco
silny charakter,

żeby to zwalczyć.

Dziękuję.

(Brawa)