ئاژه‌ڵه‌كان له تاریكیدا چۆن ده‌بینن؟ئانا ستۆكڵ
-
0:07 - 0:12بۆچاوی مرۆڤ،جیهان له شه‌ودا كه
قوماشێكی بێ شێوه‌ی خۆڵه‌مێشه. -
0:12 - 0:14له‌لایه‌كی دیكه‌وه،زۆر ئاژه‌ڵی تر،
-
0:14 - 0:20جیهانێكی ده‌وڵه‌مه‌ندو هه‌مه‌جۆر به
ورده‌كاری،شێوه،و ڕه‌نگه‌كان. -
0:20 - 0:23ئه‌وه چیه ،مۆرانه له پیاو
جیاده‌كاته‌وه؟ -
0:23 - 0:26مۆرانه وچه‌ندین ئاژه‌ڵی شه‌وانه له
شه‌ودا ده‌بیندرێـت -
0:26 - 0:30چونكه چاوه‌كانیان ده‌گونجێنن بۆ
قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی نه‌بوونی ڕوناكی. -
0:30 - 0:33هه‌موو چاوه‌كان،كه شه‌وانه بێـت یان نا،
-
0:33 - 0:37پشت ده‌به‌ستێت به وه‌رگری فۆتۆله تۆڕی
چاوبۆئه‌وه‌ی ته‌نه‌سوره‌كان بدۆزێته‌وه، -
0:37 - 0:39كه ناسراوه به فۆتۆنه‌كان.
-
0:39 - 0:43دواترپێشكه‌شكردنی زانیاری ده‌رباره‌ی
ئه‌م فۆتۆنانه بۆخانه‌كانی تر -
0:43 - 0:45له تۆڕی چاو مێشكدا.
-
0:45 - 0:48مێشك له ڕێگه‌ی ئه‌و زانیاریه‌وه ده‌لكێ و
به‌كاری ده‌هێنێت بۆدروستكردنی وێنه -
0:48 - 0:51كه له ژینگه‌دا چاو هه‌ستی پێ ده‌كات.
-
0:51 - 0:54ڕووناكی ڕووناكتر ده‌بێـت،تا زیاتر
فۆتۆنه‌كان به‌رچاو بكه‌وێت. -
0:54 - 0:56له ڕۆژێكی زۆر گه‌رمدا،
-
0:56 - 1:00له‌سه‌روی 100 ملێۆن جار زیاتر
فۆتۆن به‌رده‌ست بۆچاو -
1:00 - 1:03له شه‌وێكی بێ مانگ وهه‌ور.
-
1:03 - 1:05فۆتۆنه‌كان ته‌نها ژماره‌یه‌كی كه‌متر
نین له تاریكیدا، -
1:05 - 1:09به‌ڵام ئه‌وانیش له چاویان داوه
به‌كه‌متر باوه‌ڕكردن. -
1:09 - 1:12ئه‌مه به واتای زانیارییه‌كان دێت كه
وه‌رگره‌كانی فۆتۆ كۆیان ده‌كه وه -
1:12 - 1:13به كاتی خۆیی جیاوازی ده‌بێت،
-
1:13 - 1:16وه ك چۆنایه‌تی وێنه‌كه.
-
1:16 - 1:21له تاریكیدا،هه‌وڵ ده‌دات كه بڵأوبونه‌وه
وێنه‌كه به هه‌ڕه‌مه‌كی -
1:21 - 1:24بۆچاوه‌كان قورسه له زۆربه‌ی
ئاژه‌ڵة ڕۆژیه‌كان. -
1:24 - 1:28به‌ڵأم بۆبوونه‌وه‌ری شه‌وته‌نها
مه‌سه‌له‌ی خۆگونجاندنه. -
1:28 - 1:31یه‌كێك له‌م خۆگونجاندنانه قه‌باره‌یه.
-
1:31 - 1:36تایته‌ره‌كه ببه،كه هه‌ریه‌كه‌یان به
گه‌وره‌ی مێشكن، -
1:36 - 1:40به به‌راوردكردن گه‌وره‌ترین چاوی پێ ده‌دا
بۆسه‌روی هه‌مووشیرده‌ره‌كان. -
1:40 - 1:45ئه‌گه‌رمرۆڤ هه‌مان ڕێژه‌ی مێشكی هه‌بێت بۆ
چاو،چاوه‌كانمان به‌قه‌باره‌ی ترێ ده‌بێت. -
1:45 - 1:49هه‌رچه‌نده،پارچه پارپه‌كان كه گه‌وره
كراون،گه‌شه‌یان نه‌كردوه‌بۆكردنی كه‌ته‌ر -
1:49 - 1:52به‌ڵام بۆكۆكردنه‌وه‌ی ڕوناكی تائه‌و
ڕاده‌یه‌ی كه پێیان ده‌كرێت. -
1:52 - 1:55چاوی گه‌وره ده‌توانێ كرانه‌وه‌ی
گه‌وره‌تریان هه‌بێت،كه پێ ده‌ڵێن قوتابی -
1:55 - 1:57و بوونی هاولێنسی گه‌وره‌تر،
-
1:57 - 2:00ڕێگه دان به ڕووناكی زیاتربۆئه‌وه‌ی
ته‌ركیزبكرێته سه‌ر وه‌رگره‌كان. -
2:00 - 2:04له كاتێكدا كه‌تاره‌كان دیمه‌نی نۆكه‌ڵیان
له‌گه‌ڵ پیسیه زۆرو گه‌وره‌كان سكان كرد، -
2:04 - 2:08پشیله‌كان چاوی بریقه‌دار به‌كارده‌هێنن بۆ
ئه‌وه‌ی هه‌مان شت بكه‌ن. -
2:08 - 2:12چاوی پشیله‌كان دره‌وشاوه‌ی خۆیان له شتێك
وه‌رده‌گرن پێێ ده‌ڵێن شریتی لوسیدوم -
2:12 - 2:15كه له پشتی فۆتۆ وه‌رگره‌وه‌كانه‌وه‌یه.
-
2:15 - 2:19ئه‌م پێكهاته‌یه له چینه‌كان دروست كراوه
له‌خانه‌كانی ئاوێنه‌ی وه‌ك كریستاڵ -
2:19 - 2:22كه ڕوناكیه هاتوه‌كان ده‌نێرن به‌ره‌و لای
وه‌رگره‌كانی وێنه -
2:22 - 2:24وله‌ده‌ره‌وه‌ی چاو.
-
2:24 - 2:26ئه‌مه له ئه‌نجامی دره‌وشاوه‌ی زۆر
گه‌وره‌دا، -
2:26 - 2:30وهه‌روه‌ها هه‌لی دووه‌م ده‌داته ئه‌و وێنه
وه‌رگرانه بۆدۆزینه‌وه‌ی فۆتۆنه‌كان. -
2:30 - 2:36له‌ڕاستیدائه‌م سیسته‌مه ئیلهامی چاوه‌كانی
پشیله ده‌ستكرده‌كانن كه‌له‌سه‌رڕێگامانن. -
2:36 - 2:40له‌لایه‌كی تره‌وه بۆقه‌كان به‌كارهێنراون
بۆئه‌وه‌ی هێواش بكاته‌وه. -
2:40 - 2:41ده‌توانن وێنه دروست بكه‌ن
-
2:41 - 2:46ته‌نانه‌ت كاتێ ته‌نها یه‌ك فۆتۆله‌هه‌ر
وه‌رگرێكی فۆتۆله چركه‌یه‌كدا. -
2:46 - 2:48به فۆتۆوه‌رگره‌كان ئه‌مه ده‌كه‌ن.
-
2:48 - 2:51كه‌زیاتر له 25 جارهێواشتره له مرؤڤ.
-
2:51 - 2:54ئه‌مه مانای ئه‌وه‌یه كه‌تۆد ده‌توانێت
فۆتۆنه‌كان كۆبكاته‌وه له ماوه‌ی چارچركه -
2:54 - 2:57ڕێگه‌یان پێ ده‌دات كه زیاتر كۆبكه‌نه‌وه
له‌چاوچاوه‌كانمان. -
2:57 - 3:00له‌هه‌رماوه‌یه‌كی بیندراودا.
-
3:00 - 3:04لای خواره‌وه ئه‌وه‌یه كه ئه‌مه ده‌بێته
هۆی كه‌زۆر به هێواشی كاردانه‌وه‌یان هه‌بی -
3:04 - 3:08چونكه ئه‌وان ته‌نها وه‌ریان ده‌گرته‌وه
هه‌رچارچركه جاری وێنه‌ی نوێكراوه. -
3:08 - 3:11خۆشبه‌ختانه،ئه‌وان ڕاهاتون بۆ به ئامانج
كردنی نێجیره ته‌مبه‌ڵه‌كان. -
3:11 - 3:15له‌هه‌مان كاتدا،شه‌ویش به مێرووه‌كان
گیزه ده‌كات، -
3:15 - 3:17وه‌ك هاوك مۆثس،
-
3:17 - 3:21كه‌ده‌توانێت گوڵه‌كانی دڵخوازیان ببینێت له
ڕه‌نگدا،ته‌نانه‌ت له شه‌وێكی ئه‌ستێراویدا -
3:21 - 3:23ئه‌وان ئه‌مه به جوڵه‌یه‌كی سه‌رسوڕهێنه‌ر
به‌ده‌ست ده‌هێنن- -
3:23 - 3:26له ورده‌كاریه‌كاندا ڕزگارمان بێت
له بینیندا. -
3:26 - 3:30زانیاری له دراوسێوه وه‌رگری فۆتۆ له
مێشكیاندا كۆكراوه، -
3:30 - 3:32كه‌واته وێنه‌ی گرتنی هه‌ر گروپێك به‌رزتره
-
3:32 - 3:35به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ وه‌رگره تاكه‌كان.
-
3:35 - 3:38له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا،گرووپكردنی وه‌رگره‌كانی
فۆتۆ ورده‌كاری له‌وێنه‌كه له‌ده‌ست ده‌دات، -
3:38 - 3:42وه‌ك ورده‌كاریه‌كی باش پێویستی به تۆڕی
باش هه‌یه له وه‌رگرانی فۆتۆ، -
3:42 - 3:46هه‌ر یه‌كیان بریسقه فۆتۆنێك له ژینگه‌ی
ده‌وروبه‌ر وه‌رده‌گرن. -
3:46 - 3:50فێڵه‌كه ئه‌وه‌یه كه هاوسه‌نگی
پێویستیه‌كان بكات بۆ فۆتۆنه‌كان -
3:50 - 3:51تا وه‌كو گوڵه‌كانیان بدۆزنه‌وه.
-
3:51 - 3:54ئه‌گه‌ر چاوه‌كان هێواش بن،زۆرگه‌وره ده‌بن
یان بریقه‌داریان به‌راز، -
3:54 - 3:57ئه‌و تێكه‌ڵه‌یه له‌و گونجاندنه
بایۆلۆجیانه‌یه -
3:57 - 4:01ئه‌وه‌ش ئه‌و توانایه به‌هێزه به
ئاژه‌ڵانی شه‌وگه‌ڕ ده‌به‌خشێت. -
4:01 - 4:04بیهینه پێش چاوت كه شایه‌ت بوون چۆن بێت
له چاوی خۆیان -
4:04 - 4:07ئه‌وجیهانه‌ی كه‌به‌خه‌به‌ر دێت كاتێك
خۆرداده‌به‌زێ.
- Title:
- ئاژه‌ڵه‌كان له تاریكیدا چۆن ده‌بینن؟ئانا ستۆكڵ
- Description:
-
more » « less
بۆچاوی مرۆڤ،جیهان له‌شه‌ودا قوماشێكی بێ شێوه‌ی خۆڵه‌مێشیه زۆر له نۆتڵانه‌كان له‌لایه‌كی تره‌وه،جیهانێكی ده‌وڵه‌مه‌ند و جیاواز تاقی بكه‌ره‌وه،به‌شێوه‌یه‌كی ورده‌كاری،شێوه،وڕه‌نگه‌كان كه‌واته ئه‌وه چیه؟كه مۆث له پیاوان جیا ده‌كاته‌وه؟ئانا ستۆكڵ زانستی پشت شه‌وبینی ئاشكرا ده‌كات.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:23
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
Avan hassan edited Kurdish (Central) subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Avan hassan edited Kurdish (Central) subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Avan hassan edited Kurdish (Central) subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl | |
|
|
Avan hassan edited Kurdish (Central) subtitles for How do animals see in the dark? - Anna Stöckl |