Dinozorların ne renk olduğunu nereden biliyoruz? - Len Bloch

Tüm dersi izleyin: http://ed.ted.com/lessons/how-do-we-know-what-color-dinosaurs-were-len-bloch

Mikroraptor, parlak siyah tüyleri olan, dört kanatlı, etçil bir dinazordu. Peki bu dinazor hakkındaki bilgilerimiz fosillerden geliyorsa, ne renk olduğunu nasıl bilebiliriz? Len Bloch, kanıta bakarak anlam çıkarabilmemiz için, fosilin dikkatli bir şekilde incelenmesiyle, ışık ve rengin fiziği hakkında iyi bilgi sahibi olmak gerektiğini gösteriyor.

Animasyon Paul Newell, ders Len Bloch.

Bu, bir mikroraptor:

neredeyse 60 santimetre uzunluğunda,
4 kanatlı, balık yiyen bir etçil

ve yaklaşık 120 milyon yıl önce yaşadı.

Hakkında bildiklerimizin çoğunun
kaynağı buna benzeyen fosillerdir.

Peki, buradaki rengi yalnızca
sanatçının en iyi tahmini mi?

Cevap: Hayır.

Bu parlak siyah rengin
gerçeği yansıttığını biliyoruz

çünkü paleontologlar,
fosillerdeki ipuçlarını analiz etti.

Ama bunun için fosilin
dikkatli bir şekilde incelenmesi

ve ışıkla rengin fiziği hakkında
iyi bilgi sahibi olmak gerekir.

Öncelikle, fosilde gördüğümüz şey şudur:

Kemik ve tüy izlerinin bıraktığı
mineral birikintileri.

Bu izlere bakarak,

bu mikroraptor tüylerinin günümüzdeki
kuş tüylerine benzediğini çıkarabiliriz.

Peki, kuşlara kendilerine özgü
çeşitli renklerini veren nedir?

Çoğu tüy, boyaya benzeyen
yalnızca bir ya da iki pigmente sahiptir.

Kardinal kuşu, canlı kırmızı
rengini karotenoid isimli

ve aynı zamanda havuca turuncu
rengini veren pigmentten alır.

Yüzünün siyah rengini
ise melaninden alır.

Bu, saçımıza ve cildimize
rengini veren pigmenttir.

Ama kuş tüyünde, melanin
yalnızca bir renkten ibaret değildir.

Gökkuşağının tüm renklerinde parlayabilen

ve melanozom adı verilen
boş nanoyapılar oluşturur.

Bunun nasıl olduğunu anlamak için

ışık hakkındaki
bazı bilgilerimizi hatırlamalıyız.

Işık, uzayda yayılan küçük bir
elektromanyetik dalgadır.

Dalganın en üst noktasına
tepe noktası denir

ve iki tepe noktası arasındaki
mesafe dalga boyudur.

Kırmızı ışıktaki tepe noktaları
bir metrenin 700 milyarda biri kadardır.

Mor ışıktaki dalga boyu ise
daha da kısadır:

Bir metrenin 400 milyarda biri
ya da 400 nanometre kadardır.

Işık, bir kuşun boş melanozomunun
ince ön yüzeyine temas ettiğinde

ışığın bir kısmı yansır,
bir kısmı ise içeri geçer.

Daha sonra, iletilmiş ışığın bir kısmı
yeniden yüzeye yansır.

İki yansıyan dalga etkileşir.

Genellikle birbirlerini yok ederler.

Fakat yansıyan ışığın dalga boyu,

iki yansımanın arasındaki
mesafeyle eşit olduğunda

birbirlerini güçlendirirler.

Yeşil ışığın dalga boyu
500 nanometre kadardır.

Yani, 500 nanometre uzunluğundaki
melanozomlar yeşil ışık verir.

Daha ince melanozomlar mor ışık verir.

Daha kalın olanlar kırmızı ışık verir.

Elbette aslında bu kadar basit değildir.

Hücrede yer alan melanozomlar
ve tüyün içinde melanozomların

nasıl yer aldığı gibi
başka faktörler de önemlidir.

Şimdi mikroraptor fosiline
geri dönebiliriz.

Bilim insanları, fosilin tüy kalıntılarını
güçlü bir mikroskopla incelediğinde

melanozoma benzeyen
nanoyapılar buldular.

Melanozomların X-ışını analizleri,
bu teoriyi daha da güçlendirdi.

Burada, melaninin bozulmasından
ortaya çıkabilecek mineraller vardı.

Daha sonra bilim insanları
bir fosilden 20 tüy seçtiler

ve bütün tüylerdeki melanozomların
benzer göründüğünü keşfettiler.

Bu şekilde bu dinazorun
tek renkli olduğunu anladılar.

Mikroraptorun melanozomlarıyla
günümüzdeki kuşları karşılaştırdılar

ve parlak teal mavisi tüyleri olan
ördek kanatlarıyla tamamen aynı olmasa da

çok benzer olduğunu gördüler.

Melanozomların tam büyüklük
ve sırasını inceleyerek

tüylerin parıldayan siyah
olduğuna karar verdiler.

Artık fosilleşmiş bir tüyün
rengini bulabiliyoruz.

Paleontologlar şimdi daha fazla
iyi korunmuş melanozomlu fosil arıyor.

Velociraptor da dahil olmak üzere,
pek çok dinazorun büyük olasılıkla

tüyleri olduğunu keşfettiler.

Bu da bazı filmlerin biyolojik olarak
pek gerçeği yansıtmadığı anlamına geliyor.

Akıllı kızlar.