Πώς τα ανοικτά δεδομένα μεταμορφώνουν τη διεθνή αρωγή

Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τα χρήματα που προορίζονται για ανάπτυξη και αρωγή καταλήγουν σε όσους τα έχουν περισσότερο ανάγκη; Ο Σάντζεϊ Πράνταν, εκπροσωπώντας την Παγκόσμια Τράπεζα, παρουσιάζει τρεις κατευθυντήριες οδηγίες ώστε οι προσπάθειες που αποσκοπούν στην παροχή βοήθειας να έχουν τον μεγαλύτερο δυνατό αντίκτυπο ενώ παράλληλα θα καταστέλλουν τη διαφθορά. Υπάρχει μία βασική προϋπόθεση: η σύνδεση των παραγόντων που αγωνίζονται ώστε να αλλάξουν τα προβληματικά συστήματα με τα δεδομένα που χρειάζονται για αυτόν τον σκοπό.

Μεγάλωσα στο Μπιχάρ,
στη φτωχότερη πολιτεία της Ινδίας,

και θυμάμαι πως όταν ήμουν έξι ετών,

μια μέρα επιστρέφοντας στο σπίτι,
βρήκα ένα καρότσι

γεμάτο με τα πιο νόστιμα γλυκά
στο κατώφλι μας.

Τα αδέρφια μου κι εγώ ορμήσαμε,

και τότε έφτασε στο σπίτι ο πατέρας μας.

Ήταν έξαλλος,
κι ακόμα θυμάμαι πώς κλαίγαμε

όταν πήρε το καρότσι
με τα μισοφαγωμένα γλυκά μας

μακριά από μας.

Αργότερα, κατάλαβα τι αναστάτωσε
τόσο τον πατέρα μου.

Τα γλυκά ήταν δωροδοκία

από έναν εργολάβο που προσπαθούσε
να αναγκάσει τον πατέρα μας

να του εγκρίνει ανάθεση δημόσιου έργου.

Ο πατέρας μου ήταν αρμόδιος
για την κατασκευή δρόμων στο Μπιχάρ,

και είχε αναπτύξει σκληρή στάση
απέναντι στη διαφθορά,

παρότι τον παρενοχλούσαν
και τον απειλούσαν.

Αγωνιζόταν μόνος του, διότι το Μπιχάρ

τυχαίνει να είναι
η πιο διεφθαρμένη πολιτεία της Ινδίας,

όπου οι δημόσιοι υπάλληλοι
πλούτιζαν οι ίδιοι,

αντί να φροντίζουν για τους φτωχούς,
που δεν είχαν κανένα μέσο

να εκφράσουν την αγωνία τους
όταν τα παιδιά τους

δεν είχαν πρόσβαση σε φαγητό ή μόρφωση.

Κι αυτό το βίωσα
με τον πιο φρικιαστικό τρόπο

όταν ταξίδεψα σε απομακρυσμένα χωριά
για να μελετήσω τη φτώχεια.

Καθώς πήγαινα από χωριό σε χωριό,

θυμάμαι μια μέρα που ήμουν
πεινασμένος και εξαντλημένος,

και είχα σχεδόν καταρρεύσει

από την αφόρητη ζέστη
κάτω από ένα δέντρο,

και τότε ένας από τους φτωχότερους
ανθρώπους στο χωριό,

με προσκάλεσε στην παράγκα του
και μου πρόσφερε φαγητό με αξιοπρέπεια.

Αργότερα κατάλαβα ότι το φαγητό μου

ήταν το φαγητό που θα έτρεφε όλη
την οικογένειά του για δύο μέρες.

Αυτή η ουσιώδης ένδειξη γενναιοδωρίας

αποτέλεσε πρόκληση και αιτία αλλαγής
του σκοπού της ζωής μου.

Αποφάσισα να ανταποδώσω την καλοσύνη.

Αργότερα, έγινα μέλος της Παγκόσμιας
Τράπεζας, που στόχευε στην καταπολέμηση

της φτώχειας μεταφέροντας βοήθεια
από πλούσιες σε φτωχές χώρες.

Η αρχική μου εργασία εστίαζε
στην Ουγκάντα, όπου επικεντρώθηκα

στη διαπραγμάτευση για μεταρρυθμίσεις
με το Υπουργείο Οικονομικών εκεί,

ώστε να έχουν πρόσβαση στα δάνειά μας.

Αλλά αφού καταβάλαμε τα δάνεια, θυμάμαι

ότι σε ένα ταξίδι μου στην Ουγκάντα
βρήκα νεόκτιστα σχολεία

χωρίς βιβλία ή δασκάλους,

νεόκτιστες κλινικές χωρίς φάρμακα,

και τους φτωχούς δίχως φωνή ή πόρους
για ακόμα μία φορά.

Σαν να ήμουν πάλι στο Μπιχάρ.

Το Μπιχάρ αποτελεί
την πρόκληση της ανάπτυξης:

ακραία φτώχεια
περιτριγυρισμένη από διαφθορά.

Παγκοσμίως, 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι
ζουν με λιγότερα

από 1,25 δολάρια τη μέρα,
και το έργο που έκανα στην Ουγκάντα

αναπαριστά την παραδοσιακή
προσέγγιση σε αυτά τα προβλήματα,

που εφαρμόζεται από το 1944,

όταν οι νικητές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου,
500 εθνοπατέρες,

και μία μόνη εθνομητέρα,

συγκεντρώθηκαν στο Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ

για να συστήσουν
τα ιδρύματα Μπρέτον Γουντς,

όπως και την Παγκόσμια Τράπεζα.

Και αυτή η παραδοσιακή προσέγγιση
στην ανάπτυξη

είχε τρία βασικά στοιχεία.

Πρώτον, τη μεταφορά πόρων
από πλούσιες χώρες του Βορρά

στις πιο φτωχές χώρες του Νότου,

σε συνδυασμό με εντολές
για μεταρρυθμίσεις.

Δεύτερον, τα ιδρύματα
για την ανάπτυξη που διοχέτευαν

αυτές τις μεταφορές ήταν αδιαφανή,
με ελάχιστη διαφάνεια

στις χρηματοδοτήσεις τους ή
στα παραγόμενα αποτελέσματά τους.

Και τρίτον, η ενασχόληση
με τις αναπτυσσόμενες χώρες

γινόταν με μια περιορισμένη ομάδα
της κρατικής ελίτ

με ελάχιστη επικοινωνία με τους πολίτες,

που είναι οι τελικοί δικαιούχοι
της αναπτυξιακής στήριξης.

Σήμερα, κάθε ένα από τα εν λόγω
στοιχεία διευρύνεται

λόγω των δραματικών αλλαγών
στο διεθνές τοπίο.

Η ανοικτή γνώση, η ανοικτή αρωγή
και η ανοικτή διακυβέρνηση,

μαζί αναπαριστούν τρεις βασικές μεταβολές

που μεταμορφώνουν την ανάπτυξη

και που επίσης φέρουν περισσότερη
ελπίδα για τα προβλήματα

που διαπίστωσα
στην Ουγκάντα και το Μπιχάρ.

Η πρώτη βασική μεταβολή
είναι η ανοικτή γνώση.

Οι αναπτυσσόμενες χώρες σήμερα

δεν αποδέχονται απλώς τις λύσεις
που τους δίνονται

από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη
ή την Παγκόσμια Τράπεζα.

Παίρνουν έμπνευση, ελπίδα

και πρακτική τεχνογνωσία

από πετυχημένες αναδυόμενες
οικονομίες στον Νότο.

Θέλουν να μάθουν πώς η Κίνα έβγαλε
500 εκατομμύρια ανθρώπους

από τη φτώχεια σε 30 χρόνια,

πώς το πρόγραμμα ευκαιριών
«Oportunidades» στο Μεξικό

βελτίωσε τη μαθητεία και τη σίτιση
για εκατομμύρια παιδιά.

Πρόκειται για το νέο οικοσύστημα
ροών ανοικτής γνώσης,

με πορεία όχι μόνο από τον Βορρά στον Νότο
αλλά και από τον Νότο στον Νότο,

ακόμα και από τον Νότο στον Βορρά,

με το «Oportunidades» στο Μεξικό
να εμπνέει σήμερα τη Νέα Υόρκη.

Και καθώς αυτές οι μεταφορές
από τον Βορρά στον Νότο διευρύνονται,

το ίδιο ισχύει και για τα ιδρύματα
για την ανάπτυξη

που διοχετεύουν αυτές τις μεταφορές.

Αυτή είναι η δεύτερη μεταβολή:
η ανοικτή αρωγή.

Πρόσφατα, η Παγκόσμια Τράπεζα
άνοιξε το αποθετήριο των δεδομένων της

για το κοινό, δημοσιεύοντας 8.000
οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες

για 200 χώρες για διάστημα 50 ετών,

και ξεκίνησε έναν παγκόσμιο διαγωνισμό
για πληθοπορισμό

για καινοτόμες εφαρμογές
χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα.

Τα ιδρύματα ανάπτυξης σήμερα
διαθέτουν επίσης

τα έργα που χρηματοδοτούν
προς δημόσιο έλεγχο.

Για παράδειγμα το «GeoMapping».
Σε αυτόν τον χάρτη της Κένυας,

οι κόκκινες βούλες δείχνουν πού είναι όλα
τα σχολεία που λαμβάνουν χορηγίες,

και όσο πιο σκούρο είναι το πράσινο,

τόσο περισσότερα είναι τα παιδιά
που δεν πάνε στο σχολείο.

Αυτός λοιπόν ο απλός συνδυασμός
αποκαλύπτει ότι οι χορηγοί

δεν έχουν χρηματοδοτήσει
κανένα σχολείο στις περιοχές

με τα περισσότερα παιδιά εκτός σχολείου,

δημιουργώντας νέα ερωτήματα.
Η αρωγή για την ανάπτυξη

εστιάζει σε αυτούς που χρειάζονται
περισσότερο τη βοήθειά μας;

Έτσι, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει
χαρτογραφήσει με το «GeoMap»

30.000 δραστηριότητες έργων σε 143 χώρες,

και οι χορηγοί χρησιμοποιούν
μια κοινή πλατφόρμα

για τη χαρτογράφηση όλων των έργων τους.

Πρόκειται για ένα τεράστιο άλμα
προς τη διαφάνεια

και τη λογοδοσία σε σχέση με την αρωγή.

Και με αυτό φτάνουμε στην τρίτη,
και κατά τη γνώμη μου,

την πιο σημαντική μεταβολή στην ανάπτυξη:

την ανοικτή διακυβέρνηση.
Οι κυβερνήσεις σήμερα διευρύνονται

καθώς οι πολίτες θέλουν να έχουν φωνή
και να υπάρχει λογοδοσία.

Από την Αραβική Άνοιξη ως το κίνημα
του Άνα Χαζάρε στην Ινδία,

η χρήση κινητών τηλεφώνων
και μέσων κοινωνικής δικτύωσης,

όχι μόνο για πολιτική λογοδοσία,

αλλά επίσης και για τη λογοδοσία
περί ανάπτυξης.

Προσφέρουν οι κυβερνήσεις υπηρεσίες
στους πολίτες;

Για παράδειγμα,
αρκετές κυβερνήσεις στην Αφρική

και την Ανατολική Ευρώπη παρουσιάζουν
τον προϋπολογισμό τους στο κοινό.

Αλλά, όπως ξέρετε, υπάρχει μεγάλη διαφορά

μεταξύ δημόσιου και προσβάσιμου
προϋπολογισμού.

Αυτός είναι δημόσιος προϋπολογισμός.
(Γέλια)

Κι όπως βλέπετε,
δεν είναι και τόσο προσβάσιμος

ή κατανοητός από τους απλούς πολίτες

που προσπαθούν να καταλάβουν πώς
η κυβέρνηση δαπανάει τους πόρους της.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα,
οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν νέα εργαλεία

για να οπτικοποιήσουν τον προϋπολογισμό
ώστε να είναι πιο κατανοητός

από τον κόσμο.

Σε αυτόν τον χάρτη της Μολδαβίας,
το πράσινο χρώμα δείχνει

τις περιοχές που κάνουν
μικρές δαπάνες για τα σχολεία,

αλλά επιτυγχάνουν
καλά εκπαιδευτικά αποτελέσματα,

και το κόκκινο χρώμα δείχνει το αντίθετο.

Τέτοια εργαλεία βοηθούν στη μεταμόρφωση
ενός ραφιού με δυσνόητα έγγραφα

σε μια εικόνα κατανοητή από τον κόσμο,

κι αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι
ότι με αυτή την ελεύθερη πρόσβαση,

υπάρχουν σήμερα νέες ευκαιρίες
για τους πολίτες

να κάνουν παρατηρήσεις
και να συνεργαστούν με την κυβέρνηση.

Έτσι στις Φιλιππίνες σήμερα,
γονείς και μαθητές

μπορούν να κάνουν σχόλια
σε πραγματικό χρόνο σε μια ιστοσελίδα,

στο Checkmyschool.org, ή μέσω SMS,
για το κατά πόσο υπάρχουν δάσκαλοι

και βιβλία στα σχολεία.

Για παρόμοια δηλαδή προβλήματα με αυτά
που διαπίστωσα σε Ουγκάντα και Μπιχάρ.

Και η κυβέρνηση ανταποκρίνεται.
Έτσι, για παράδειγμα,

όταν αναφέρθηκε σε αυτή
την ιστοσελίδα ότι 800 μαθητές

κινδύνευαν λόγω αναστολής των επισκευών
εξαιτίας της διαφθοράς,

το Υπουργείο Παιδείας
στις Φιλιππίνες ανέλαβε αμέσως δράση.

Κι αυτό που έχει ενδιαφέρον
είναι ότι αυτή η καινοτομία

εξαπλώνεται σε όλον τον Νότο,
από τις Φιλιππίνες

ως την Ινδονησία, την Κένυα,
τη Μολδαβία και ακόμα πιο μακριά.

Στο Νταρ ες Σαλάμ, στην Τανζανία,

ακόμη και μια εξαθλιωμένη κοινότητα
μπόρεσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα εργαλεία

για να εκφράσει τις προσδοκίες της.

Έτσι κάπως φαινόταν ο χάρτης του Ταντάλι
τον Αύγουστο του 2011.

Αλλά εντός μερικών εβδομάδων,

οι φοιτητές μπορούσαν
να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα

και μια πλατφόρμα ανοικτής πηγής
για να χαρτογραφήσουν με εντυπωσιακό τρόπο

τις υποδομές της συνολικής κοινότητας.

Και αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι

ότι τότε οι πολίτες είχαν
τη δυνατότητα να σχολιάζουν

ποια σημεία σχετικά με την υγεία
ή το νερό δεν λειτουργούσαν,

αυτά που είναι συγκεντρωμένα
στα κόκκινα πλαίσια που βλέπετε,

που δημιουργούν όλα μαζί
μια γραφική απεικόνιση

της συλλογικής φωνής των φτωχών.

Σήμερα, ακόμη και το Μπιχάρ
αλλάζει και γίνεται πιο δεκτικό

με μια αφοσιωμένη κυβέρνηση που προωθεί

τη διαφάνεια και την προσβασιμότητα
και αντιδρά στη φτώχεια.

Αλλά σε πολλά μέρη του κόσμου

οι κυβερνήσεις δεν ενδιαφέρονται
να γίνουν πιο δεκτικές

ή να φροντίσουν τους φτωχούς,
δυσκολεύοντας πραγματικά

εκείνους που θέλουν
να αλλάξουν τα πράγματα.

Δηλαδή τους «μοναχικούς πολεμιστές»

όπως ο πατέρας μου και πάρα πολλοί άλλοι,

και βασικός πυρήνας ανάπτυξης είναι

η στήριξη της συνεργασίας όλων αυτών,

ώστε μαζί να κάνουν τη διαφορά.

Για παράδειγμα, σήμερα, στην Γκάνα,
θαρραλέοι μεταρρυθμιστές

από την κοινωνία των πολιτών,
το Κοινοβούλιο και την κυβέρνηση

έχουν συνασπιστεί
για τη διαφάνεια των συμβάσεων

στη βιομηχανία πετρελαίου,
και έχοντας κινητοποιηθεί από αυτό,

μεταρρυθμιστές στο Κοινοβούλιο ερευνούν
τώρα συμβάσεις αμφίβολης εγκυρότητας.

Τέτοια παραδείγματα μας δίνουν ελπίδα
και νέες πιθανότητες επίλυσης

των προβλημάτων
που διαπίστωσα στην Ουγκάντα

ή εκείνων που αντιμετώπισε
ο πατέρας μου στο Μπιχάρ.

Πριν δύο χρόνια, στις 8 Απριλίου του 2010,
πήρα τηλέφωνο τον πατέρα μου.

Ήταν πολύ αργά τη νύχτα,
και, ενώ είχε φτάσει τα 80,

δακτυλογραφούσε μια αγωγή δημοσίου
ενδιαφέροντος 70 σελίδων

κατά της διαφθοράς σε ένα οδικό έργο.

Παρόλο που δεν ήταν δικηγόρος,
υπερασπίστηκε την υπόθεση στο δικαστήριο

μόνος του την επόμενη μέρα.

Κέρδισε τη δίκη,
αλλά αργότερα εκείνο το βράδυ,

έπεσε, και έφυγε από τη ζωή.

Πάλεψε μέχρι τέλους, πιστεύοντας ακράδαντα

ότι για την καταπολέμηση
της διαφθοράς και της φτώχειας,

δεν φτάνει μόνο οι κυβερνητικοί
αξιωματούχοι να είναι ειλικρινείς,

αλλά πρέπει να ενωθούν και οι πολίτες

για να ακουστούν οι φωνές τους.

Αυτές οι ανάγκες έγιναν
οι δύο στυλοβάτες της ζωής του,

και η πορεία του μεταξύ αυτών των δύο

ήταν η αντανάκλαση του μεταβαλλόμενου
αναπτυξιακού τοπίου.

Σήμερα, εμπνέομαι από αυτές τις αλλαγές
και είμαι ενθουσιασμένος

που στην Παγκόσμια Τράπεζα ενστερνιζόμαστε

τις νέες αυτές κατευθύνσεις,
μια σημαντική διαφοροποίηση

από τη δουλειά μου
στην Ουγκάντα πριν 20 χρόνια.

Οφείλουμε να κάνουμε
πιο δημοκρατική την ανάπτυξη,

ώστε η γνώση να μεταφέρεται
σε πολλές κατευθύνσεις,

πηγή έμπνευσης για τους ιατρούς,
ώστε η αρωγή να ενέχει διαφάνεια,

λογοδοσία και αποτελεσματικότητα,
με πιο δημοκρατικές κυβερνήσεις

και πολίτες με συμμετοχή και εξουσίες

με μεταρρυθμιστές στην κυβέρνηση.

Πρέπει να επιταχύνουμε αυτές τις αλλαγές.

Εάν το κάνουμε, θα ανακαλύψουμε
ότι η συλλογική φωνή

των φτωχών θα ακουστεί στο Μπιχάρ,

στην Ουγκάντα και ακόμα παραπέρα.

Θα ανακαλύψουμε
ότι τα βιβλία και οι δάσκαλοι

θα πηγαίνουν στο σχολείο
για τους μαθητές τους.

Θα ανακαλύψουμε ότι και οι μαθητές

έχουν σημαντική ευκαιρία να σπάσουν
τον φαύλο κύκλο της φτώχειας.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)