Waarom denk je dat je gelijk hebt -- zelfs als je het fout hebt

Perspectief is alles, vooral als het erom gaat je overtuiging te onderzoeken. Ben je een soldaat, klaar om ondanks alles je eigen standpunt te verdedigen -- of een verkenner, gedreven door nieuwsgierigheid? Julia Galef onderzoekt de motivaties achter deze twee denkwijzen en hoe ze vormgeven aan de manier waarop we informatie interpreteren, aan de hand van een boeiende geschiedenisles uit het Frankrijk van de 19de eeuw. Als je meest vaste overtuigingen worden getest, vraagt Julia Galef: "Wat verlang je het meest? Wil je kost wat kost je overtuiging verdedigen of wil je een zo helder mogelijke blik op de wereld hebben?"

Beeld je even in

dat je een soldaat bent
in het heetst van de strijd.

Misschien ben je een Romeins infanterist
of een middeleeuwse boogschutter

of misschien een Zoeloekrijger.

Sommige dingen zie je
altijd en overal opnieuw.

Je adrenaline is verhoogd

en diep ingeslepen reflexen
bepalen je handelen,

reflexen geworteld in de behoefte
om jezelf en jouw groep te beschermen

en de vijand te verslaan.

Maar nu wil ik dat je je in
een heel andere rol denkt,

namelijk die van verkenner.

Zijn opdracht bestaat niet
uit aanvallen of verdedigen.

De taak van de verkenner is begrijpen.

De verkenner gaat erop uit,

brengt het terrein in kaart
en identificeert mogelijke hindernissen.

En de verkenner hoopt bijvoorbeeld
een brug te vinden

op een geschikte plaats over een rivier.

Maar bovenal wil hij weten wat
er allemaal echt is,

en wel zo nauwkeurig mogelijk.

In een echt leger zijn zowel
de verkenner als de soldaat belangrijk.

Maar je kan elk van deze rollen
ook zien als een ingesteldheid --

een metafoor voor de wijze waarop
wij informatie en ideeën

in ons dagelijks leven verwerken.

Ik wil vandaag aantonen dat
een goed oordeel,

het maken van juiste voorspellingen
en goede beslissingen

vooral afhangt van je ingesteldheid.

Om dit te illustreren,

neem ik je mee terug naar
Frankrijk in de 19de eeuw,

waar een onschuldig lijkend stukje papier

een van de grootste politieke
schandalen ooit veroorzaakte.

Het werd in 1894 gevonden door officieren
van de Franse generale staf.

Ze vonden snippers in een prullenbak

maar toen ze ze terug aan elkaar plakten,

ontdekten ze dat iemand van hen

militaire geheimen
aan Duitsland had verkocht.

Ze startten een groot onderzoek

en algauw concentreerde
alle verdenking zich op deze man,

[Alfred] Dreyfus.

Hij had een onbesproken reputatie,

geen crimineel verleden
en geen enkel bekend motief.

Maar Dreyfus was de enige Joodse officier
met deze rang in het leger

en spijtig genoeg was in die tijd
het Franse leger erg antisemitisch.

Ze vergeleken Dreyfus' handschrift
met dat op het briefje

en besloten dat het ermee overeenkwam,

zelfs al hadden onafhankelijke
professionele experts

hun twijfel geuit
over de gelijkenis,

maar dat deed niet ter zake.

Ze onderzochten Dreyfus' appartement

op zoek naar bewijzen voor spionage.

Ze onderzochten zijn papieren,
maar konden niets vinden.

Dat overtuigde hen dat Dreyfus
niet alleen schuldig was,

maar ook geniepig, omdat hij
elk bewijs had laten verdwijnen

voordat ze het konden vinden.

Dan gingen ze
zijn persoonlijke geschiedenis navlooien

op zoek naar belastend materiaal.

Ze spraken met zijn leraars,

ze vonden dat hij op school
vreemde talen had geleerd,

wat weer zijn neiging aantoonde

om later met vreemde regeringen
te gaan samenwerken.

Zijn leraars zegden ook dat Dreyfus
bekend stond om zijn goed geheugen.

Verdacht, toch?

Omdat een spion nu eenmaal
een hoop dingen moet onthouden.

Er kwam een gerechtszaak
en Dreyfus werd schuldig bevonden.

Later namen ze hem mee
naar een openbare plaats

waar op rituele wijze de kentekenen
van zijn uniform werden gerukt

en zijn zwaard in tweeën gebroken.

Dit werd bekend als
'De degradatie van Dreyfus'.

Hij kreeg levenslang op het gepast
genaamde Duivelseiland,

een onvruchtbare rots
bij de kust van Zuid-Amerika.

Daar ging hij naartoe
en bracht er zijn dagen door, alleen,

met het schrijven van hopen brieven
naar de Franse regering

met de wanhopige vraag
om zijn zaak te herbekijken.

Maar meestal beschouwde Frankrijk
het als een afgedane zaak.

Wat me echt boeit
aan de Dreyfusaffaire

is de kwestie
waarom de officiers zo overtuigd waren

dat Dreyfus schuldig was.

Ik bedoel, je zou kunnen denken
dat ze hem erin wilden luizen,

dat ze hem zochten.

Maar geschiedkundigen
zien het anders.

Voor zover we weten,

geloofden de officiers oprecht dat
de zaak tegen Dreyfus waterdicht was.

Dan vraag je je af:

wat zegt het over de menselijke geest

dat we zo'n armzalig bewijs

overtuigend genoeg vinden
om een man te veroordelen?

Wel, dat is wat wetenschappers
'gemotiveerd redeneren' noemen.

Het is het verschijnsel waardoor
onze onbewuste motivaties,

onze verlangens en angsten

bepalen hoe we informatie interpreteren.

Bepaalde informatie, bepaalde ideeën
lijken wel onze bondgenoten.

We willen dat zij het halen.
We willen ze verdedigen.

En andere informatie
of ideeën zijn dan de vijand,

en die willen we afschieten.

Daarom noem ik gemotiveerd redeneren
de 'soldaat-ingesteldheid'.

Waarschijnlijk heeft
niemand van jullie ooit

een Frans-Joodse officier
vervolgd wegens hoogverraad,

veronderstel ik,

maar misschien heb je wel
de sport of de politiek gevolgd

en opgemerkt
dat als de scheidsrechter jouw team

bijvoorbeeld op een fout betrapte,

je erg gemotiveerd was
om hem terecht te wijzen.

Maar als hij oordeelde
dat het andere team in fout was

-- super! --

dan was het terecht,
niet te nauw kijken!

Of misschien las je een artikel of studie

over een of ander
controversieel standpunt als de doodstraf.

Onderzoekers hebben aangetoond

dat als je voor de doodstraf bent

en de studie aantoont
dat ze niet effectief is,

je zeer gemotiveerd bent
om allerlei redenen te zoeken

om aan te tonen dat er wat
aan het onderzoek schortte.

Maar als ze aantoont dat
de doodstraf werkt,

is het een goede studie.

En omgekeerd: als je niet
voor de doodstraf bent, van hetzelfde.

Ons oordeel
wordt onbewust sterk beïnvloed

door wie we graag zien winnen.

En dat is algemeen.

Dat bepaalt hoe dat we denken
over onze gezondheid, onze relaties,

hoe we stemmen,

wat we rechtvaardig of ethisch vinden.

Wat me het meest beangstigt
aan het gemotiveerd redeneren

of de soldaat-ingesteldheid,

is hoe onbewust dat gaat.

We kunnen onszelf objectief
en rechtvaardig vinden,

en er toch toe komen het leven
van een onschuldige man te ruïneren.

Maar gelukkig voor Dreyfus
is daarmee de kous niet af.

Dit is kolonel Picquart.

Hij is ook officier van hoge rang
in het Franse leger

en zoals bijna iedereen
nam hij aan dat Dreyfus schuldig was.

Zoals de meeste mensen in het leger
was hij ook een beetje antisemitisch.

Maar op een bepaald ogenblik
begon Picquart te denken:

"Wat als we nu eens
allemaal fout zijn over Dreyfus?"

Hij had namelijk ontdekt

dat het spioneren voor Duitsland
was blijven doorgaan,

ook toen Dreyfus gevangen zat.

En hij had gevonden dat
het handschrift van een andere officier

perfect overeenkwam
met dat op het briefje,

veel beter dan
het handschrift van Dreyfus.

Hij deelde wat hij gevonden had
met zijn oversten,

maar tot zijn ontsteltenis
negeerden ze het

ofwel kwamen ze af met vergezochte
rationalisaties voor zijn ontdekking.

Zoals: "Wat je eigenlijk hebt aangetoond,
Picquart, is dat er een andere spion is

die het handschrift van Dreyfus
heeft leren nabootsen

en de fakkel van het spioneren overnam
na Dreyfus' vertrek.

Maar Dreyfus blijft schuldig."

Uiteindelijk slaagde Picquart erin
om Dreyfus vrij te pleiten.

Het kostte hem 10 jaar,

en een deel van die tijd
zat hij zelf in de gevangenis

wegens ontrouw aan het leger.

Veel mensen vinden dat Picquart

eigenlijk niet de held
van dit verhaal mag zijn

omdat hij antisemiet was,
en ik geef toe dat dat niet goed is.

Maar persoonlijk vind ik dat het feit
dat Picquart een antisemiet was

zijn verdienste alleen maar groter maakt.

Hij had dezelfde vooroordelen,
dezelfde redenen om bevooroordeeld te zijn

als zijn medeofficieren,

maar zijn motivatie
om de waarheid te vinden

en uit te brengen,
overtroefde dat allemaal.

Daarom is Picquart voor mij een voorbeeld

van wat ik
de 'verkenner-ingesteldheid' noem.

Zijn drang om niet het ene idee
te laten winnen ten koste van het andere,

maar om te willen zien
wat er echt aan de hand was

en wel zo eerlijk
en nauwkeurig als mogelijk,

zelfs als het niet mooi is,
goed uitkomt of prettig is.

Dit soort ingesteldheid is mijn favoriet.

Ik ben er de laatste paar jaar mee
bezig geweest om uit te vissen

wat je tot een 'verkenner' maakt.

Waarom kunnen sommige personen,
tenminste af en toe,

hun eigen vooroordelen
en motivaties doorbreken

en proberen de feiten
en het bewijsmateriaal

zo objectief mogelijk te bekijken?

Het antwoord is 'emotie'.

Zoals de soldaat-ingesteldheid
geworteld is in emoties

als defensief zijn
of een 'eigen volk eerst'-mentaliteit,

is de verkenner-ingesteldheid dat ook.

Alleen gaat het om verschillende emoties.

Zo zijn verkenners nieuwsgierig.

Ze zullen verrukt zijn
door het vinden van nieuwe informatie

of graag raadsels oplossen.

Ze zullen geïntrigeerd zijn
als ze iets tegenkomen

dat hun verwachtingen tegenspreekt.

Ook hun waarden zijn anders.

Ze zullen het deugdzaam vinden

hun eigen overtuigingen te testen

en zullen niet zo vlug beweren

dat iemand die van mening
verandert, zwak lijkt.

Bovenal houden verkenners
beide voeten op de grond,

wat betekent
dat hun eigenwaarde als persoon

niet gebonden is aan gelijk
of ongelijk hebben over wat dan ook.

Ze kunnen dus geloven
dat de doodstraf werkt.

Als onderzoek echter
hun ongelijk aantoont, kunnen ze zeggen:

"Ha, het lijkt erop
dat ik het verkeerd voorhad.

Dat betekent niet
dat ik slecht of dom ben."

Van dit soort trekken
hebben onderzoekers ontdekt --

en ik af en toe ook --

dat het een goed oordeel voorspelt.

Het voornaamste dat jullie
zouden moeten onthouden,

is dat het in de eerste plaats
niet gaat om hoe slim je bent

of over hoeveel je weet.

In feite correleert
het helemaal niet goed met je IQ.

Het gaat erom hoe je je voelt.

Ik kom altijd weer
met dit citaat van Saint-Exupéry,

de schrijver van 'De kleine prins'.

Hij zei: "Als je een boot wil maken,

jaag dan je mannen niet op
om hout te halen, bevelen te geven

en het werk te organiseren.

Leer ze in plaats daarvan te verlangen
naar de uitgestrekte, eindeloze zee."

Met andere woorden: ik beweer

dat als we ons oordeel als individuen

en als gemeenschappen
willen verbeteren,

we in de eerste plaats
niet méér onderwijs in logica

of welsprekendheid, kansrekenen
of economie moeten hebben

zelfs al zijn die dingen zeer waardevol.

Wat we het meest nodig hebben
om die principes te gebruiken,

is de verkenner-ingesteldheid.

We moeten veranderen hoe we voelen.

We moeten leren om trots te zijn
in plaats van beschaamd

als we merken dat we het fout hadden.

We moeten leren geïntrigeerd te zijn
in plaats van in de verdediging te gaan

als we informatie tegenkomen
die onze overtuiging tegenspreekt.

Mijn slotvraag is deze:

"Waar verlang je het meest naar?

Verlang je ernaar om je overtuiging
te verdedigen?

Of wil je een zo helder mogelijke
blik op de wereld hebben?"

Bedankt.

(Applaus)