Spider-Man, The lion king en leven op de creatieve rand.

Begeleid door spectaculaire clips uit producties als Frida, The Tempest en The Lion King, beschrijft regisseur Julie Taymor een leven doordrenkt van theater en film. Turn off the Dark, de controversiële filmversie van haar Broadwayproductie van Spider-Man, was een hoogtepunt. Op openhartige wijze beschrijft ze de spanningen die inherent zijn aan haar creatieve proces, aangezien ze streeft naar zowel het vangen van de essentie van een verhaal, als het produceren van ongekende beelden en sensaties.

(Muziek)

('Oedipus Rex')

('The Lion King')

('Titus')

('Frida')

('The Magic Flute')

('Across the Universe')

(Applaus)

Julie Taymor: Dankje. Dankjewel.

Dat waren een aantal fragmenten uit de
theaterstukken, opera's

en films die ik de laatste 20 jaar heb gemaakt.

Maar waar ik eigenlijk mee wil beginnen,

is jullie mee te nemen naar een ervaring

die ik in Indonesië had.

Het was een cruciaal moment in mijn leven

en zoals met alle mythes,

moeten deze verhalen worden doorverteld,

willen we ze niet vergeten.

Op dit moment ga ik door turbulente tijden.

Ik bevind me in de smeltkroes,

het vuur van de transformatie,

zoals trouwens iedereen.

Iedereen die scheppend werk verricht,
kent dat moment waarop

er uit het vuur niet bepaald een feniks
is verrezen.

(Gelach)

Precies op die rand zit ik nu,

maar dat is een verhaal voor later.

Ik wil terug naar Indonesië,

waar ik 21 of 22 jaar geleden was

met een studiebeurs.

Na 2 jaar van optreden en leren,

belandde ik op Bali,

op de rand van een krater, de Gunung Batur.

Ik was in een dorp, waar een initiatieceremonie

voor de jonge mannen aan de gang was,

een overgangsritueel,

niet-wetend dat het ook het mijne was.

Terwijl ik op dat tempelplein zat,

onder een gigantische waringinboom,

in het donker - er was geen elektriciteit,
alleen het licht van de volle maan,

dat op het lege plein scheen -

en ik de prachtigste geluiden hoorde

- als een concert van Charles Ives -

terwijl ik luisterde naar de gamelanmuziek

die gespeeld werd door de dorpelingen,
die bijeengekomen waren

voor deze 5-jaarlijkse ceremonie,

was het alsof ik daar alleen was
in het donker, onder die boom.

Plotseling zag ik vanuit het donker,

aan de overkant van het plein,

het licht van de maan weerkaatst in spiegels.

20 oude mannen, die ik al eerder had gezien,

stonden plotseling op, gekleed in
volledige krijgsuitrusting,

met hoofdtooien en speren.

Het plein was volkomen leeg en ik zat verborgen
in de schaduw.

Vanuit het niets kwamen ze naar voren

en begonnen een wonderlijke dans:

'Huhuhuhuhuhuhuhahahahaha'.

Ze bewogen hun lichamen en kwamen naar voren

en het licht weerkaatste op de kostuums.

Al vanaf mijn elfde houd ik me bezig

met optreden en theatermaken
en ik dacht:

voor wie treden ze op

met die rijkgedetailleerde kostuums

en die uitzonderlijke hoofdbedekkingen?

Tot ik me realiseerde dat ze optraden voor God,

wat dat ook moge betekenen.

Maar publiciteit was niet belangrijk,

het ging niet om geld,

het zou niet in de krant komen.
Het was geen nieuws.

En toch waren dit ongelooflijke kunstenaars.

Hun optreden leek een eeuwigheid te duren.

Zodra het was afgelopen

en ze verdwenen waren in de schaduwen,

kwam er een jonge man op met
een propaanlantaarn.

Hij hing hem aan een boom en
hing een gordijn op.

Op het dorpsplein verzamelden zich
honderden mensen

Er werd een avondvullende opera vertoond.

De mensen hadden het licht nodig

om het te kunnen zien.

Wat ik hiervan leerde op dit bijzondere,
cruciale moment

in mijn leven als jonge kunstenaar,

was dat je als kunstenaar altijd

trouw moet blijven aan je overtuiging.

Maar je moet je ook bewust zijn

van de rol van het publiek in ons leven.

Zij hebben ook licht nodig.

Dat is het evenwicht

dat we moeten bewaren,

als we iets creëren wat baanbrekend is,

iets proberen te doen wat nog nooit vertoond is.

Die wereld van verbeelding,

waarin je niet weet waar je zult uitkomen.

Dat is de dunne lijn op de rand van een krater,

waarop ik heel mijn leven gelopen heb.

Wat ik nu zou willen doen,

is jullie iets vertellen

over mijn werkwijze.
Bijvoorbeeld 'The Lion King'.

Je zag net veel fragmenten uit mijn werk,

maar dit is iets bekends.

Ik begin met het begrip beelddiagram.

Dat is net zoiets als
een Japans penseelschilderij.

Met 3 streken zet je een heel bamboebos neer.

Ik neem het concept van 'The Lion King''

en ik zeg: 'Wat is de essentie hiervan?

Wat is de abstractie?

Als ik het hele verhaal in één beeld moest

samenvatten, wat zou dat dan zijn?'

De cirkel natuurlijk.

De cirkel van het leven.
De cirkel van Mufasa's masker.

Als er in de tweede akte sprake is van een droogte,

hoe geef je dat vorm?

Door een cirkel van zijde op de vloer,

die door een gat in het podium verdwijnt.

De cirkel van het leven zie je in de

wielvormige sprongen van de gazelles.

En je ziet de mechanica.

Wat ik als theatermens zo heerlijk vind aan theater

is dat het publiek

het ongeloofwaardige accepteert.

Als je mannen of vrouwen ziet lopen

met een schaal met gras op hun hoofd,

weet je dat je in de savanne bent.

Daar twijfel je niet aan.

Ik hou van de schijnbare waarheid
van het theater,

dat mensen bereid zijn zelf dingen in te vullen.

Het publiek wil best zeggen:

'Oh, ik weet wel dat die zon niet echt is.

Je hebt stokjes gebruikt.

Je hebt zijde op de vloer gelegd.

Je hebt alles met elkaar verbonden
en op de vloer laten vallen

en als de touwen het optrekken,
zie ik dat het een zon is.

Maar het mooie is dat het alleen maar
zijde en stokken zijn.

Op een bepaalde manier is dat het spirituele.

Daardoor raakt het je.

Het is niet de letterlijke zonsopgang,

maar de kunstvorm daarvan.

Hoe belangrijk het verhaal,

het boek en de taal ook zijn,

in het theater is de manier waarop het verteld wordt,

de methode die je gebruikt,

net zo belangrijk als het verhaal zelf.

Ik hou van zowel simpele als ingewikkelde techniek.

Straks zal ik jullie bijvoorbeeld

iets laten zien uit 'Spider-Man'.

wonderbaarlijke machines
die mensen verplaatsen.

Maar in feite doe je niets zonder de danser,

die weet hoe hij zijn lichaam moet bewegen

en aan die draden moet zwaaien.

Nu ga ik jullie een paar clips laten zien

uit het andere grote levensproject dat ik
dit jaar gemaakt heb,

'The Tempest'.

Het is een film. Ik heb 'The Tempest'
sinds 1984 -1986-

3 keer in het theater uitgevoerd

en ik vind het een geweldig stuk.

Ik had altijd een mannelijke Prospero.

Maar ineens dacht ik:

wie zal ik nu eens vragen voor de rol
van Prospero?

Waarom niet Helen Mirren?
Ze is een geweldige actrice.

Het materiaal was eigenlijk net zo geschikt
voor een vrouw.

Laten we maar eens kijken naar wat beelden

uit 'The Tempest'.

(Muziek)

(Video) Prospera: Geest, is de storm die ik je
opdroeg naar mijn wensen uitgevoerd?

Ariël: Ik vloog naar 's konings schip.
In elke hut vlamde ik ontzetting.

Prospera: Hun blikken kruisten elkaar
bij 't eerste zien.

Miranda: Hou je van mij?

Ferdinand: Ver boven al wat op de wereld leeft.

HM: Ze zijn in elkaars macht.

Trinculo: De nood bezorgt een mens
zonderlinge bedgenoten.

(Muziek)

Op zoek naar actie, baas?

Caliban: Zijt gij niet uit de hemel gevallen?

Stefano: Ja, van de maan, geloof me.

Prospera: Caliban!

Caliban: Dit eiland is van mij.

Prospera: Daarvoor word je vannacht door
kramp geplaagd.

Antonio: Daar ligt je broer, niet beter dan
de aarde die hem draagt.

Sebastian: Trek je zwaard.

En ik, de vorst, schenk je mijn gunst.

Prospera: Allen zal ik kwellen, tot schreeuwens toe.

Ariël: Ik heb uw toorn gewekt.

Propspera: Van dezelfde stof zijn wij als dromen;

en ons kleine leven is door een slaap omringd.

(Muziek)

J.T.: Oké.

(Applaus)

Ik had 'The Tempest' dus al jaren daarvoor

in het theater gedaan, in een productie
met een heel laag budget.

in het theater gedaan, in een productie
met een heel laag budget.

Ik hou van het stuk en volgens mij

is het ook Shakespeares laatste.

Het leent zichzelf, zoals je ziet,
heel goed voor film.

Ik zal een voorbeeldje geven van hoe je
een idee of verhaal

Ik zal een voorbeeldje geven van hoe je
een idee of verhaal

kunt omzetten van toneel naar film.

kunt omzetten van toneel naar film.

Wat betekent het ideogram van zo even

voor 'The Tempest'?

Als we het terug zouden brengen

tot één gezichtsbepalend beeld,

welk beeld zou dat dan zijn?

Dat was het zandkasteel,

het idee van samenleving versus natuur.

We bouwen beschavingen op

- Helen Mirrens Prospera spreekt er
aan het eind over -

maar de natuur, de verwoestende storm,

zal die 'omwolkte torens', die 'weelderige paleizen'

spoorloos laten verdwijnen.

In het theater begon het stuk

met een zwarte hark tegen een witte achtergrond.

Aan de horizon zag je een klein meisje,
Miranda,

bezig met het bouwen van een zandkasteel.

Ze zat aan de rand van het podium,

met 2 in het zwart geklede toneelknechten,

die met gieters water over het zandkasteel

begonnen te gieten.

Het zandkasteel begon in te storten,

maar even daarvoor

had het publiek de toneelknechten gezien.

Het was duidelijk. Het was banaal.
We zagen het.

Maar toen ze begonnen met gieten,

verschoof de belichting
van de donker-geklede toneelknechten

- de 'grove toverkracht' van het theater -

naar het water zelf.

Plotseling verandert het perspectief
van het publiek.

Het krijgt een magische omvang.

Het wordt de regenstorm.

De gemaskerde acteurs, de marionettenspelers,
verdwijnen

en het publiek belandt met een sprong

in de imaginaire wereld van 'The tempest'.
Het gebeurt werkelijk.

Het verschil met de film

die ik daarna maakte over het stuk,

is dat de eigenlijke film begint met

een close-up van een zwart zandkasteel.

Bij film kan je gebruik maken

van een camera, perspectief

en ook lange shots en close-ups.

Het begon met een close-up van het zandkasteel

en terwijl de camera uitzoomde,

zag je dat het een miniatuurkasteeltje was,

in de handpalmen van het meisje.

Ik kon dus spelen met het medium

en dat is de reden

dat ik steeds van medium verwissel.

Nu neem ik jullie mee naar 'Spider-Man'.

(Muziek)

(Video) Peter Parker:
♪ Ik sta op de rand van de afgrond,

maar ik kan er hoog overheen vliegen. ♪

J.T.: In het theater proberen we alles te doen

wat in de 2 dimensies van film en televisie
onmogelijk is.

wat in de 2 dimensies van film en televisie
onmogelijk is.

P.P.: Stijg boven jezelf uit
en neem het heft in handen.

George Tsypin: We zien New York vanuit een
Spider-Manstandpunt.

Spider-Man is niet gebonden aan zwaartekracht.

In de film is Manhattan daar ook niet aan gebonden.

P.P.: Wees jezelf en stijg overal bovenuit.

Ensemble: Sock! Pow!

Slam! Scratch!

Danny Ezralow: Een choreograaf lijkt er niet
aan te pas te komen.

Wat er gebeurt, is echt.

Ik wil dat jullie mensen zien bewegen

en dat jullie reactie is: 'Wow, wat was dat?'

(Muziek)

J.T.: Als ik het beeld genoeg beweging meegeef

en de acteur beweegt het hoofd,
dan lijkt het te leven.

Het is echt een stripboek dat tot leven komt.

(Muziek)

Bono: Het zijn mythologieën.

Striphelden zijn moderne mythes.

P.P.: Ze geloven.

(Geschreeuw)

(Muziek)

(Applaus)

J.T.: Ohhhh. Wat was dat?

Circus, rock en roll, drama.

Waar zijn we in godsnaam mee bezig op dat toneel?

Vooruit, nog snel een laatste verhaal.

Nadat ik dat dorp had bezocht,
stak ik het meer over

en ik zag dat de vulkaan aan de overkant,

de Gunung Batur, aan het uitbarsten was.

Naast de dode vulkaan was een levende.

Ik was niet bang dat de vulkaan
me zou verzwelgen

en ik ben er nog steeds.

Maar je kunt er makkelijk opklimmen, toch?

Je houdt je vast aan de wortels,

je zet je voeten op de rotsblokjes

en je klimt naar de top.

Ik was samen met een bevriende acteur

en we zeiden:
'Laten we naar boven klimmen.

Eens kijken of we dicht bij de rand

van die levende vulkaan kunnen komen.'

We klommen naar boven en we
bereikten de top.

Terwijl we aan de rand van de afgrond staan,

verdwijnt Roland in de zwaveldamp

aan de overkant van de vulkaan.

Daar sta ik dan, alleen

voor die onmetelijke afgrond.

Hoorde je de songtekst?

Ik sta aan de afgrond en kijk in

een dode vulkaan links beneden mij.

Rechts van mij enkel losliggend leisteen.

Ik draag teenslippers en een sarong
- het is lang geleden -

en geen wandelschoenen.

Die gekke Franse zigeuneracteur is verdwenen

in de damp en ik besef

dat ik niet dezelfde weg terug kan volgen.

Dus gooi ik mijn camera
en mijn teenslippers weg

en ik kijk naar de lijn recht voor me.

Op handen en voeten, als een kat,
kwam ik naar beneden,

Ik hield mijn knieën ieder aan een kant

van die lijn voor me,

10 of 30 meter lang, ik weet het niet.

Er stond een harde wind.

Ik kon enkel aan de overkant komen

door mijn ogen
op de lijn recht voor me te houden.

Jullie weten allemaal hoe dat voelt.

Op dit moment zit ik in de smeltkroes.

Het is mijn vuurdoop.

De vuurdoop van mijn gezelschap.

We overleven, omdat ons themalied
'Rise above' ('Kom weer boven') heet

Jongen valt uit de lucht...
'kom weer boven'.

Het ligt precies in onze handpalmen,

van alle handen van mijn bedrijf.

Ik heb fantastische medewerkers
en wat we creëren,

is het werk van ons allemaal samen.

Ik weet dat jullie dat begrijpen.

Als je maar steeds vooruit blijft gaan,

zie je uiteindelijk iets buitengewoons

voor je ogen opdoemen.

Dankjewel.

(Applaus)