Return to Video

ئایا ئەگەر ماددە بکەوێتە خوارەوە، دژەماددە دەفڕێتە ئاسمان؟

  • 0:17 - 0:20
    سڵاو گەردیلە، من ھایدرۆجینم،
    بە ناسینت خۆشحاڵم.
  • 0:20 - 0:22
    ھەستت چۆنە سەبارەت بە بازدانەکە؟
  • 0:22 - 0:25
    سڵاو، من دژەھایدۆجینم، دژە گەردیلەی تۆم،
  • 0:25 - 0:27
    لە ڕاستیدا، ھەست دەکەم بێ لایەنم.
  • 0:27 - 0:32
    پۆزیتڕۆن و دژەپۆزیتڕۆنم ھاوسەنگن وەک
    ھاوسەنگی ئەلیکترۆن و پڕۆتۆنی تۆ، باشە
  • 0:32 - 0:35
    ھێی، تۆ وەک منی، بەڵام نەختێک جیاوازی،
  • 0:35 - 0:38
    ئۆو، وریا بە! ئەگەر لێک نزیک ببینەوە،
    لە پڕیشکە وزەیەک ون دەبین.
  • 0:38 - 0:40
    من پێم باشە یەک پارچە بین.
  • 0:40 - 0:41
    ئوۆ، واو. ببورە.
  • 0:41 - 0:43
    "ئاساییە. بیرم كردەوە،
  • 0:43 - 0:44
    سەیرە من و تۆ بەم شێوەیە قسە دەکەین
  • 0:44 - 0:47
    وەک پێش کاتی بازدانمان لە سەرو سێرن.
  • 0:47 - 0:47
    ئەمە بۆ وایە؟
  • 0:47 - 0:50
    باشە، وەک دەست پێک چۆن بزانین
    کە ھەر دووکمان بەردەبینەوە؟
  • 0:50 - 0:52
    بە دڵنیایەوە بەردەبینەوە
    بەھۆی ھێزی کێش کردن.
  • 0:52 - 0:54
    ھێزی کێش کردنی نێوان بارستەکان.
  • 0:54 - 0:56
    تەنانەت دەزانم بە چ خێراییەک بەردەبینەوە.
  • 0:56 - 0:58
    گالیلۆ ئەمە خستە روو لە تاقیکردنەوەی
    بەردانەوە لە سەر تاوەر،
  • 0:58 - 1:03
    ئەو ڕوونی کردەوە ھەموو شتێک بە ھەمان
    خێرایی دەکەون بەبێ ڕەچاوکرنی بارستەیان.
  • 1:03 - 1:05
    ئەمە بۆ شتە بارستە گەورەکان.
  • 1:05 - 1:08
    بەڵام بۆ گەردیلە بچووکەکانی
    وەک ئێمە، شتێکی جیاوازە.
  • 1:08 - 1:12
    بارستەی ئێمە زۆر بچووکە کە دەکەوینە
    ژێر باری ھێزی کێش کردن، ھێزێکی کەمە
  • 1:12 - 1:17
    ئەگەر گەردیلەکە بارگاوی بێت
    وەک دژەپڕۆتۆنی پڕۆتۆنەکانت،
  • 1:17 - 1:19
    تۆمار کردنی ئەم ھێزە ئەستەم دەبێت
  • 1:19 - 1:22
    بە بەراورد بە ھێزە
    ئەلیکترۆموگانیستیەکانی سەر گەردیلەکان.
  • 1:22 - 1:25
    بەڵام ئەمە بۆ گەردیلە بارگاوییەکان ڕاستە،
    من و تۆ جەمسەردار نین.
  • 1:25 - 1:29
    جەمسەرگیریمان ھاوسەنگە،
    بۆیە ھێزە ئەلیکتڕۆموگانتیسیەکانی سەرمان کەمە
  • 1:29 - 1:31
    بۆیە، دەکرێت ھێزی کێش
    کردنی سەرمان بپێورێت.
  • 1:31 - 1:33
    دەزانم، ئەوەی من پێوراوە.
  • 1:33 - 1:36
    بەھۆی ئەوەی تۆ لە ھەموو شوێنێک بوونت
    ھەیە، بەڵام دۆزینەوەی من ئاسان نییە
  • 1:36 - 1:38
    باشە، ئەمە بۆ وایە؟
  • 1:38 - 1:39
    ئایا پێویست ناکات ڕێژەمان یەکسان بێت
  • 1:39 - 1:41
    لە ماددە و دژەماددە لە
    کاتی تەقینەوە گەورەکە؟
  • 1:41 - 1:44
    تۆ ڕاست دەکەیت، بەڵام ھەموو گەردیلەکان
  • 1:44 - 1:47
    یەکتر لەناو دەبەن و یەکتر دەکەنە وزە،
    لە یادتە؟
  • 1:47 - 1:49
    و گەروون پڕ لە ماددەیە.
  • 1:49 - 1:52
    ھیچ کەسێک نازانێت کە بۆچی ڕێژەی
    ماددە لە دژەماددە زیاترە.
  • 1:52 - 1:55
    ھەر بۆیە زاناکان
    زۆر پەرۆشی لێکۆڵینەوەن لە بارەی من.
  • 1:55 - 1:57
    باشە، تۆیان لە کوێ دۆزیوەتەوە؟
  • 1:57 - 1:59
    لە ڕاستیدا، منیان
    لەم تاقیگەیە درووست کردووە.
  • 1:59 - 2:04
    پێویستیان بە خێراکەرێک ھەبوو بۆ ئەوەی
    دژەپڕۆتۆنی من درووست بکەن چونکە زۆر قورسە،
  • 2:04 - 2:05
    بەھەمان شێوەی پڕۆتۆنی تۆ قورسە.
  • 2:05 - 2:07
    دەست خستنی پۆزیتڕۆنی من ئاسانتر بوو.
  • 2:07 - 2:10
    زۆر سووکترە وەک ئەلیکتڕۆنی
    تۆ و ھەندێک ماددە ھەیە
  • 2:10 - 2:13
    کە بە دەردانی لەناو دەچێت.
  • 2:13 - 2:15
    پێویستیان بە لێکدانی ئەم
    دوو بەشە ھەبوو بۆ دەستخستنی من.
  • 2:15 - 2:17
    بەڵام لەم ماوەیەدا،
  • 2:17 - 2:18
    توانیان من بۆ ماوەیەک بھێڵنەوە تا
  • 2:18 - 2:20
    لێکۆڵینەوە لە خەسڵەتەکانم بکەن.
  • 2:20 - 2:24
    ئێستا، تۆیان ناردوە بۆ ئێرە، بۆ
    ئەوەی لەگەڵ من باز بدەیت، بەڵام بووەستە.
  • 2:24 - 2:28
    ئەمە ڕاستە، ئێمە تاقیکردنەوەکەی
    گالیلۆ دووبارە دەکەینەوە.
  • 2:28 - 2:32
    بەڵام تاقی کردنەوەی ماددە
    و دژەماددە لە جێگەی شتیتر.
  • 2:32 - 2:33
    باشە چی ڕوودەدات؟
  • 2:33 - 2:35
    ئایا بەرەو ئاسمان دەکەویت، یان چی؟
  • 2:35 - 2:37
    تەنیا یەک ڕێگە ھەیە بۆ زانینی ئەمە.
Title:
ئایا ئەگەر ماددە بکەوێتە خوارەوە، دژەماددە دەفڕێتە ئاسمان؟
Description:

کۆی ووانەکە لەم بەستەرە چاو لێ بکە:
http://ed.ted.com/lessons/if-matter-falls-down-does-antimatter-fall-up-chloe-malbrunot

وەک ئەرێنەیی و نەرێنەیی، یان قەرز و پارە، ماددە و دژە ماددە هاوشێوە و دژ یەکن. بۆیە، ئەگەر ماددە بەربێتەوە خوارێ، ئایا دژەماددە بەرز دەبێتە سەرەوە؟ کلۆوی ماڵبرۆنت باسی ئەم بابەتە دەکات بە هێنانی دوو گەردیلە، یەکێک وەک ماددە و ئەویتریان وەک دژەماددە و دەیانخاتە ناو فڕۆکەیەک کە ئامادەن بۆ باز دان. پێت وایە چی ڕوو دەدات.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
02:55

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.