The Demand Curve Shifts

[Tyler] Trong video trước,

ta đã tìm hiểu
kiến thức chung về đường cầu.

Bây giờ ta sẽ
làm rõ điều gì xảy ra

khi đường cầu dịch chuyển

do sự gia tăng hay sụt giảm
cầu thị trường.

Bạn hãy nhớ rằng đường cầu
có chức năng

thể hiện lượng cầu
tại các mức giá khác nhau.

Và lượng cầu
là lượng

mà người ta sẵn lòng
hoặc có thể mua

tại một mức giá cụ thể.

Ở phần trước, chúng ta đã biết
khi có một mức tăng cầu

thì đường cầu
sẽ dịch chuyển ra phía ngoài,

tiến về hướng đông bắc
so với vị trí ban đầu.

Giờ hãy xem xét kỹ hơn nhé!

Một mức tăng cầu nghĩa là
có lượng cầu lớn hơn

tại bất kỳ mức giá nào.

Ví dụ,

trên đường cầu cũ,
tại mức giá 25 đô la,

người ta sẵn sàng
và có thể mua 70 đơn vị.

Trên đường cầu mới,
cũng tại mức giá 25 đô la,

lúc này người ta sẵn sàng
và có thể mua 80 đơn vị.

Mức tăng cầu
là lượng cầu lớn hơn

tại cùng một mức giá.

Ta cũng có thể xác định được
một mức tăng cầu

bằng phương pháp trục tung.

Nghĩa là
với mỗi lượng nhất định

sẽ có một mức sẵn sàng cao hơn
để chi trả cho lượng đó.

Ví dụ, với đơn vị thứ 70,

người ta sẵn sàng
trả hẳn 25 đô la.

Giờ đây, với đường cầu mới,

người ta sẵn sàng trả 50 đô la
cho đơn vị này.

Mức độ sẵn sàng trả tiền
để mua cùng lượng đó cao hơn

và đây là
ý nghĩa của một mức tăng cầu.

Hãy ôn tập lại
vì phần này quan trọng:

mức tăng cầu
có nghĩa là

một lượng cầu tăng
tại mọi mức giá,

đồng thời cũng có nghĩa là
một mức tăng

trong sự sẵn sàng trả tiền tối đa
cho một lượng hàng nhất định.

Vậy điều gì làm
tăng một mức cầu?

Câu trả lời là bất cứ yếu tố nào
làm tăng lượng cầu

tại một mức giá cụ thể

hay yếu tố nào đó làm tăng tối đa
mức độ sẵn sàng trả tiền

cho một lượng hàng cụ thể.

Ví dụ, bạn có thể
đưa ra một số yếu tố

khiến người tiêu dùng sẵn sàng
trả nhiều hơn cho một sản phẩm?

Bạn có thể kể ra một yếu tố
khiến người tiêu dùng muốn

mua một lượng lớn hơn tại mức giá cụ thể?

Đây chính là những yếu tố

sẽ làm dịch chuyển đường cầu.

Ngay bây giờ
tôi sẽ liệt kê

danh sách những yếu tố đó,

nhưng bạn đừng chỉ
học thuộc lòng nhé.

Thay vào đó, bạn hãy tìm hiểu
ý nghĩa của một mức tăng cầu.

Khi đã hiểu rồi,

bạn sẽ luôn có thể
kể hết danh sách đó.

Sau đây là một vài ví dụ
về các yếu tố dịch cầu quan trọng.

Ví dụ, sự thay đổi thu nhập
và thay đổi dân số.

Bạn có hiểu cách thức
mà một mức tăng thu nhập

sẽ khiến người ta
sẵn sàng trả nhiều hơn

cho một lượng hàng nhất định,

hay có thể khiến họ
muốn mua nhiều hơn
tại một mức giá nhất định?

Vậy còn thay đổi dân số thì sao?

Dân số nhiều hơn có thể làm tăng
lượng cầu

tại một mức giá nhất định,

bởi sẽ có nhiều
khách hàng tiềm năng hơn.

Dân số thế giới ít hơn
có thể làm giảm

lượng cầu.

Vậy còn những yếu tố khác
có thể làm dịch cầu thì sao?

Vâng, đó là giá cả hàng hóa thay thế,
giá cả hàng hóa bổ sung,

kỳ vọng và thay đổi thị hiếu tiêu dùng.

Những yếu tố này
đều khó hiểu hơn một chút,

nhưng tôi sẽ khái quát
ngay bây giờ.

Tôi muốn giúp các bạn biết đến
một vài yếu tố khác

có thể làm dịch chuyển cầu thị trường.

Tất nhiên, kiến thức tôi vừa đề cập
về một mức tăng cầu

cũng được áp dụng cho một mức giảm cầu, nhưng là ngược lại.

Mức cầu giảm
là sự dịch chuyển vào bên trong đường cầu,

hướng về vị trí ban đầu.

Một lần nữa, ta có thể xác định ý nghĩa
theo hai chiều.

Có nghĩa là với bất kỳ giá nào

vẫn luôn có lượng cầu ít hơn
tại mức giá đó.

Tương tự, với bất kỳ lượng nào

cũng có một sự sẵn sàng chi trả thấp hơn
cho cùng một lượng.

Mức giảm cầu nghĩa là
mức giảm về lượng cầu

tại bất kỳ mức giá nào
hoặc mức giảm

trong sự sẵn sàng chi trả tối đa
cho một lượng nhất định.

Điều gì có thể gây ra một mức giảm cầu?

Một lần nữa, chúng ta cùng chốt lại
điểm này:

mức giảm cầu
là bất cứ thứ gì

làm giảm lượng cầu

tại một mức giá nhất định

hoặc làm giảm
mức độ sẵn sàng chi trả tối đa

tại một mức giá nhất định.

Nếu nhớ kỹ

về ý nghĩa của một mức giảm cầu,

thì bạn sẽ luôn có thể
chỉ ra những yếu tố

sẽ làm giảm
cầu thị trường.

Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn
một vài yếu tố dịch cầu,

bắt đầu bằng thu nhập.

Ảnh hưởng của sự thay đổi
thu nhập lên cầu

phụ thuộc vào tính chất
của loại hàng hóa đó.

Với đa số hàng hóa,
khi thu nhập gia tăng,

thì cầu về hàng hóa đó
cũng tăng lên.

Thử tưởng tượng bây giờ bạn là sinh
viên nghèo, nhưng rồi bạn sẽ tốt nghiệp

và có một công việc lương cao.

Khi đã có lương cao,
khi thu nhập tăng lên,

có thể bạn sẽ có nhu cầu
mua nhiều xe hơn,

nhiều nhà hơn, nhiều bữa ăn ngon hơn.

Đây được gọi là hàng hóa thông thường,

bởi cầu cho hàng hóa này
tăng lên khi thu nhập tăng lên.

Và tất nhiên, cầu cho sản phẩm này
giảm xuống khi thu nhập giảm.

Tuy nhiên cũng có
những sản phẩm bị giảm cầu,

khi thu nhập của bạn tăng lên.

Ví dụ,
khi còn là sinh viên nghèo,

thỉnh thoảng tôi cũng tới
McDonald's

để mua bánh mỳ kẹp bơ
vì nó rẻ tiền.

Sau này, khi thu nhập tăng lên,
tôi ít khi ăn ở McDonald's hơn

mà dùng bữa tại nhà hàng cao cấp hơn,
tất nhiên giá cũng cao hơn.

Thật ra đã nhiều năm nay
tôi không tới ăn ở McDonald's nữa.

Hàng hóa thứ cấp
là loại hàng hóa mà khi

thu nhập tăng lên,
thì cầu giảm xuống và ngược lại.

Ví dụ món súp.

Súp vừa rẻ vừa tiện.

Vì thế khi suy thoái kinh tế

cầu về súp
có thể tăng lên nhiều.

Khi kinh tế tăng trưởng,

cầu về súp
có thể giảm xuống.

Giờ bạn hãy kiểm tra kiến thức nhé!

Tôi gợi ý bạn nên kiếm một cây bút chì
và một tờ giấy.

Hãy vẽ hai đường cầu.

Giờ ta sẽ xem điều gì ảnh hưởng
đến cầu mua hamburger

trong hai tình huống khác nhau,

trong thời kỳ tăng trưởng
và thời kỳ suy thoái kinh tế.

Đây là cầu của chúng ta
đối với món hamburger.

Điều gì sẽ xảy ra
với cầu này

khi nền kinh tế tăng trưởng?

Khi thu nhập của con người tăng lên?

Giờ hãy vẽ một đường cầu mới.

Đường cầu mới sẽ
trông như thế nào?

Khi kinh tế tăng trưởng,
cầu mua hamburger

sẽ giảm xuống

bởi đây là loại hàng hóa thứ cấp,

vậy ta sẽ có một mức giảm cầu.

Khi kinh tế suy thoái thì sao?

Tất nhiên, khi kinh tế suy thoái,
vấn đề sẽ ngược lại.

Khi suy thoái,
thu nhập sẽ giảm,

cầu cho hamburger
sẽ tăng lên.

Ngoài ra, còn một yếu tố dịch cầu nữa,
đó là dân số.

Khi dân số
của một nền kinh tế thay đổi,

thì số người mua tiềm năng của
một hàng hóa cụ thể cũng sẽ thay đổi.

Ví dụ, điều gì xảy ra
với cầu tã bỉm ở Nga

khi tỉ lệ sinh giảm?

Vâng, cầu đó sẽ giảm.

Ở nước Mỹ,
có thể bạn cũng biết,

những người ra đời sau Thế chiến thứ hai đều đã già,

vì thế trong thành phần dân số,

sẽ có nhiều người già hơn.

Vậy những sản phẩm nào
sẽ tăng cầu

khi dân số Mỹ già đi?

Ồ, bạn hãy nghĩ thử xem!

Sau đây là một vài ví dụ.

Khi số người già
ở Mỹ tăng lên,

ta có thể dự đoán
mức tăng cầu

đối với thuốc ung thư chẳng hạn.

Thực ra, khi dân số
ngày càng già hơn

thì các doanh nghiệp dược phẩm
đã đầu tư nhiều hơn

vào nghiên cứu và phát triển
các loại thuốc

phục vụ người già.

Ta cũng dự đoán khi dân số già đi

thì cầu cho cộng đồng hưu trí
cũng tăng lên

thậm chí là cầu chơi gôn.

Ta thể hiện điều này
như thế nào trên đường cầu?

Hãy sử dụng đường cầu cũ,

nhưng khi dân số già đi

thì cầu về các sản phẩm -
như thuốc ung thư,

cộng đồng hưu trí,
dụng cụ chơi gôn -

sẽ tăng lên,

vậy đường này sẽ dịch chuyển
ra khỏi vị trí ban đầu

và tiến lên trên về phía bên phải.

Một yếu tố dịch cầu khác
là giá cả hàng hóa thay thế.

Hai loại hàng hóa có thể
thay thế cho nhau,

khi loại hàng này có mức tăng giá

sẽ dẫn đến một mức tăng cầu
của loại hàng kia.

Giả sử
khi giá giày Nike tăng lên,

dẫn tới cầu cho giày Reebok cũng tăng

và ngược lại.

Ngược lại, giả sử giá giày Nike giảm xuống,

thì cầu cho giày Reebok cũng giảm đi,

vì người ta sẽ chuyển từ giày
Reebok sang giày Nike có giá rẻ hơn.

Một ví dụ khác.

Điều gì sẽ xảy ra với cầu iTunes
nếu giá bài hát trên Spotify -

một đối thủ cạnh tranh - rẻ hơn?

Nếu giá trên Spotify rẻ hơn,

thì sẽ giảm cầu cho iTunes.

Một yếu tố dịch cầu quan trọng khác
là giá cả hàng hóa bổ sung.

Hàng hóa bổ sung là hàng hóa
có xu hướng đi kèm.

Ví dụ xúc xích và
bánh mỳ kẹp xúc xích.

Chính xác thì,
hai loại hàng này bổ sung cho nhau;

nếu loại này tăng giá

sẽ dẫn đến cầu cho loại kia
giảm xuống.

Ví dụ, trong trường hợp
giá xúc xích tăng,

tức là ít người hơn
sẽ mua xúc xích.

Cũng tức là cầu cho
bánh mỳ kẹp xúc xích giảm.

và ngược lại.

Tương tự, nếu giá bánh mỳ kẹp
giảm xuống,

người ta sẽ muốn mua
nhiều bánh mỳ kẹp hơn.

Lúc này họ cũng sẽ

muốn mua nhiều xúc xích hơn.

Vì thế mà cầu cho xúc xích
sẽ tăng lên

khi giá hàng hóa bổ sung là
bánh mỳ kẹp giảm xuống.

Một ví dụ nữa nhé!

Điều gì sẽ xảy ra với cầu
dòng xe thể thao đa dụng (SUV)

khi giá xăng ngày càng đắt lên?

Ô tô và xăng dầu

hay cụ thể
dòng xe SUV và xăng dầu

là những hàng hóa bổ sung.

Khi muốn mua loại hàng này
bạn phải mua mặt hàng kia.

Nếu xăng ngày càng đắt lên

thì sẽ khiến cầu
mua dòng xe SUV giảm đi.

Một yếu tố dịch cầu quan trọng nữa
là kỳ vọng.

Đó có thể là kỳ vọng về sự kiện
hay kỳ vọng về giá cả.

Cụ thể là, nếu người ta cho rằng
giá cả của một loại hàng hóa

sẽ tăng lên trong tương lai,

tức là hiện giờ có xu hướng tăng cầu.

Người tiêu dùng sẽ điều chỉnh
việc chi tiêu hiện tại

cho phù hợp với
sự thay đổi

giá cả sau này,

để có thể đạt được
mức giá thấp nhất

khi mua nhiều hơn vào lúc này.

Ví dụ, hãy tưởng tượng bạn nghe nói
sắp có một trận bão.

Nếu cơn bão ập đến,

bạn cho rằng
giá của pin sẽ tăng lên

hoặc có lẽ sẽ khó

mua được pin vào lúc ấy.

Điều đó sẽ làm tăng cầu về pin
lúc này.

Có những điều trong tương lai,

là dự đoán
về một sự kiện tương lai

có thể làm thay đổi
cầu thị trường hôm nay.

Tương tự như vậy, nếu người ta
cho rằng giá của Xbox 360

sẽ giảm xuống ngay trước Giáng sinh,

thì doanh thu tháng 11
sẽ giảm xuống.

Apple vẫn luôn phải đối mặt
với vấn đề này.

Khi trông đợi
một mẫu iPhone mới,

người ta sẽ không mua phiên bản
hiện tại nữa.

Vì thế Apple không muốn
tiết lộ thời điểm

tung ra iPhone mới;

bởi nếu không thì ngay lúc này,

doanh số của sản phẩm hiện tại
sẽ bị giảm xuống.

Thị hiếu khách hàng cũng
là một yếu tố dịch cầu quan trọng

và luôn thay đổi.

Thị hiếu của mỗi khách hàng
cũng khác nhau qua thời gian,

bởi sự đổi mùa
hay thời trang, mẫu mốt nhất thời.

Ví dụ, điều gì xảy ra
với cầu mua giày bốt

vào tháng 10?

Điều gì xảy ra với cầu mua
áo tắm vào tháng 6?

Điều gì xảy ra với cầu
mua kính râm vào mùa hè?

Điều gì xảy ra khi người ta
cho rằng chế độ ăn Atkins

sẽ giúp cho họ
giảm cân?

Ta cùng phân tích kỹ điều này nhé!

Chế độ ăn Atkins, nếu bạn còn nhớ,

là chế độ ăn cho rằng
carbohydrates làm cho bạn béo,

vì thế cách giảm cân
là ăn nhiều protein hơn,

đặc biệt là nhiều thịt đỏ hơn.

Bạn nghĩ sao về ảnh hưởng
của chế độ ăn Atkins

với cầu về thịt đỏ?

Chế độ ăn sẽ làm tăng cầu đó lên.

Vậy ảnh hưởng của chế độ ăn này
lên cầu bánh mỳ thì sao?

Chế độ ăn sẽ làm giảm cầu bánh mỳ.

Nhân đây cũng nói thêm,
sau này chính Atkins
bị một cơn đau tim

và rồi từ đó,

cầu về chế độ ăn Atkins
đã giảm xuống,

vậy hai yếu tố này
đã bị đảo ngược.

Vấn đề cuối cùng trong bài học này
có tính thuật ngữ

và sẽ rõ ràng hơn
sau khi ta tìm hiểu thêm về cung.

Tôi sẽ quay lại phần đó,

nhưng lúc này tôi chỉ muốn
cho bạn biết trước mà thôi.

Đáng tiếc là,

các nhà kinh tế học đôi khi sử dụng
những từ ngữ giống nhau

để chỉ những khái niệm khác nhau.

Cụ thể, sự thay đổi
trong lượng cầu

không giống với sự thay đổi về cầu.

Sự thay đổi trong lượng cầu

dùng để chỉ sự di chuyển
dọc một đường cầu cố định

do giá cả thay đổi.

Ví dụ, như bạn còn nhớ,

chúng ta có thể nói tại mức giá 10 đô la,
thì lượng cầu là 200.

Khi giá thay đổi,
hãy dõi theo đường này

ta thấy khi giá giảm xuống 5 đô la,

thì lượng cầu là 420 đơn vị.

Đây là thay đổi về lượng cầu.

Có một sự di chuyển
trên đường cố định này,
như ta vừa thấy.

Sự thay đổi về cầu là thay đổi
không liên quan đến giá cả.

Đó là sự dịch chuyển
của toàn bộ đường cầu.

Sự thay đổi của cầu,
chẳng hạn một mức tăng cầu

cũng lại là sự dịch chuyển
trong đường cầu này.

Hãy ghi nhớ
hai sự khác biệt này nhé!

Sự thay đổi lượng cầu
là sự di chuyển dọc một đường cầu

do sự thay đổi giá cả.

Sự thay đổi của cầu là sự dịch chuyển
của toàn bộ đường cầu

do thay đổi về thu nhập,
dân số, thị hiếu,

hay bất kỳ yếu tố nào
không phải là giá cả

mà chúng ta vừa thảo luận.

Trên đây là những kiến thức
về đường cầu. Cảm ơn các bạn.

[Lời dẫn] Nếu muốn tự kiểm tra,

hãy nhấn "Practice Questions"

Còn nếu đã sẵn sàng học tiếp,
hãy nhấn "Next Video".