Ας βοηθήσουμε τους πρόσφυγες να επιτύχουν, όχι μόνο να επιβιώσουν

50 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο σήμερα έχουν εκτοπιστεί βίαια από τον τόπο τους - ποσοστό που έχουμε να συναντήσουμε από εποχής 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτή τη στιγμή, πάνω από 3 εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες αναζητούν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες. Στο Λίβανο, οι μισοί πρόσφυγες είναι παιδιά. Μόλις το 20% εξ αυτών πηγαίνει στο σχολείο. Η Μελίσα Φλέμινγκ, από το Γραφείο του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, απευθύνει έκκληση προς όλους εμάς να διασφαλίσουμε πως οι καταυλισμοί των προσφύγων θα αποτελέσουν τόπο επούλωσης πληγών, έναν τόπο όπου οι άνθρωποι θα μπορέσουν να αναπτύξουν τις δεξιότητες που θα χρειαστούν για να ξαναχτίσουν τις πόλεις τους.

Άρχισα να δουλεύω

με πρόσφυγες, επειδή ήθελα

να αλλάξω τα πράγματα γι' αυτούς

και για να γίνει αυτό, ξεκινά κανείς

με το να αφηγηθεί τις ιστορίες τους.

Γι' αυτό, όταν συναντώ πρόσφυγες,

τους κάνω πάντα ερωτήσεις.

Ποιος βομβάρδισε το σπίτι σας;

Ποιος σκότωσε το γιο σας;

Η υπόλοιπη οικογένειά σας επέζησε;

Πώς τα βγάζετε πέρα

στη ζωή σας στην ξενιτιά;

Υπάρχει όμως μία ερώτηση
που για μένα είναι πάντα

η πιο αποκαλυπτική και είναι η εξής:

Τι πήρατε μαζί σας;

Ποιο ήταν εκείνο το πιο σημαντικό πράγμα

που θελήσατε οπωσδήποτε
να πάρετε μαζί σας,

όταν έπεφταν οι βόμβες στην πόλη σας

και οι ένοπλες συμμορίες
πλησίαζαν το σπίτι σας;

Ένα αγόρι πρόσφυγας από τη Συρία
που γνωρίζω

μου είπε πως δε δίστασε,

όταν η ζωή του ήταν σε άμεσο κίνδυνο.

Πήρε το απολυτήριο του λυκείου

και αργότερα μου είπε το λόγο.

Είπε, «Πήρα το απολυτήριό μου,

επειδή η ζωή μου εξαρτάτο απ' αυτό».

Και ήταν πρόθυμος να ρισκάρει τη ζωή του
για να πάρει το απολυτήριο.

Καθ' οδόν προς το σχολείο, προσπαθούσε
να αποφύγει τους ελεύθερους σκοπευτές.

Η αίθουσα του σχολείου του συχνά έτρεμε

από τον ήχο των βομβαρδισμών

και η μητέρα του μου είπε,

«Κάθε μέρα, του έλεγα κάθε πρωί,

Αγάπη μου, σε παρακαλώ,
μην πας στο σχολείο».

Και όταν εκείνος επέμενε, εκείνη είπε,

«Τον αγκάλιαζα
λες και ήταν η τελευταία φορά».

Αλλά εκείνος έλεγε στη μητέρα του,

«Όλοι μας φοβόμαστε,

αλλά η αποφασιστικότητά μας
να αποφοιτήσουμε

είναι μεγαλύτερη από το φόβο μας».

Αλλά μια μέρα,
η οικογένεια έλαβε τραγικά νέα.

Η θεία του Χάνι,
ο θείος και ο ξάδερφός του

δολοφονήθηκαν στα σπίτια τους,
επειδή αρνήθηκαν

να τα εγκαταλείψουν.

Τους έκοψαν το λαιμό.

Είχε έρθει η ώρα να φύγουν μακρυά.

Έφυγαν αμέσως εκείνη την ημέρα
με το αυτοκίνητό τους,

με τον Χάνι να κρύβεται στο πίσω μέρος,

επειδή έπεφταν σε ελέγχους
από απειλητικούς στρατιώτες.

Και διέσχισαν τα σύνορα προς το Λίβανο,

όπου θα έβρισκαν ηρεμία.

Εκεί όμως ξεκίνησε μία ζωή
σκληρής κακουχίας

και μονοτονίας.

Αναγκάστηκαν να χτίσουν μία παράγκα,

δίπλα σε λασπότοπο,

και αυτός είναι
ο αδερφός του Χάνι, ο Άσραφ,

που παίζει έξω.

Και από εκείνη την ημέρα ανήκουν

στο μεγαλύτερο πληθυσμό
προσφύγων στον κόσμο,

σε μία χώρα, στο Λίβανο,
η οποία είναι μικροσκοπική.

Έχει μόνο 4 εκατομμύρια πολίτες

κι ένα εκατομμύριο πρόσφυγες
από τη Συρία που ζουν εκεί.

Δεν υπάρχει πόλη, κωμόπολη ή χωριό

που να μη φιλοξενεί
πρόσφυγες από τη Συρία.

Πρόκειται για γενναιοδωρία και ανθρωπισμό

που είναι αξιοσημείωτα.

Σκεφτείτε το ως εξής, αναλογικά.

Θα ήταν σαν

ολόκληρος ο πληθυσμός της Γερμανίας,

80 εκατομμύρια άνθρωποι,

να κατέφευγαν στις Η.Π.Α.
μέσα σε μόλις τρία χρόνια.

Ο μισός πληθυσμός της Συρίας

έχει πλέον εκριζωθεί,

οι περισσότεροι εντός της χώρας.

6,5 εκατομμύρια άνθρωποι

τράπηκαν σε φυγή για να σωθούν.

Πολύ περισσότεροι
από 3 εκατομμύρια άνθρωποι

διέσχισαν τα σύνορα

και βρήκαν καταφύγιο
στις όμορες χώρες,

και μόνο ένα μικρό ποσοστό, όπως βλέπετε,

πήγε στην Ευρώπη.

Αυτό που θεωρώ ιδιαίτερα ανησυχητικό

είναι πως οι μισοί πρόσφυγες
από τη Συρία είναι παιδιά.

Φωτογράφησα το κοριτσάκι αυτό.

Ήταν μόλις δύο ώρες αφού είχε φτάσει

μετά από μακρύ οδοιπορικό
από τη Συρία στην Ιορδανία.

Και το πιο ανησυχητικό είναι

πως μόλις το 20%
των παιδιών προσφύγων από τη Συρία

πηγαίνουν στο σχολείο στο Λίβανο.

Ωστόσο, τα παιδιά πρόσφυγες από τη Συρία,

όλα τα παιδιά πρόσφυγες μας λένε

πως η εκπαίδευση είναι
το πιο σημαντικό στη ζωή τους.

Γιατί; Επειδή τους επιτρέπει
να σκεφτούν το μέλλον τους,

αντί για τον εφιάλτη του παρελθόντος τους.

Τους επιτρέπει να σκέφτονται την ελπίδα
και όχι το μίσος.

Θυμάμαι μια πρόσφατη επίσκεψή μου

σε καταυλισμό προσφύγων από τη Συρία
στο βόρειο Ιράκ,

όπου γνώρισα αυτό το κορίτσι

και σκέφτηκα, «Τι όμορφη που είναι»,

την πλησίασα και τη ρώτησα,

«Μπορώ να σε φωτογραφίσω;»

Και είπε ναι,

αλλά δε δεχόταν να χαμογελάσει.

Νομίζω πως δεν μπορούσε,

επειδή νομίζω ότι καταλαβαίνει

πως εκπροσωπεί μία χαμένη γενιά
παιδιών πρόσφυγες από τη Συρία,

μια γενιά απομονωμένη κι απογοητευμένη.

Ωστόσο, δείτε από τι διέφυγαν:

από την ολοκληρωτική καταστροφή,

κτίρια, βιομηχανίες,
σχολεία, δρόμοι, σπίτια.

Το σπίτι του Χάνι επίσης καταστράφηκε.

Θα πρέπει να ξαναχτιστούν

από αρχιτέκτονες, μηχανικούς,
ηλεκτρολόγους.

Οι κοινότητες θα χρειαστούν
δασκάλους και δικηγόρους

και πολιτικούς που να ενδιαφέρονται
για συμφιλίωση

και όχι για εκδίκηση.

Δε θα 'πρεπε να ξαναχτιστούν

από τους ανθρώπους με το μεγαλύτερο όφελος

δηλαδή τις εξόριστες κοινωνίες,
τους πρόσφυγες;

Οι πρόσφυγες διαθέτουν πολύ χρόνο

για να προετοιμαστούν
για την επιστροφή τους.

Μπορεί να σκέφτεστε πως
το να είναι κανείς πρόσφυγας

είναι μία προσωρινή κατάσταση.

Κάθε άλλο.

Με τους πολέμους να συνεχίζονται αδιάκοπα,

ο μέσος χρόνος που ένας πρόσφυγας
περνά στην ξενιτιά

είναι 17 χρόνια.

Ο Χάνι ήταν ήδη άπατρις για δεύτερη χρονιά

όταν τον επισκέφθηκα πρόσφατα

και μιλήσαμε εξ ολοκλήρου στ'Αγγλικά,

τα οποία μου εξομολογήθηκε πως έμαθε

διαβάζοντας όλα τα μυθιστορήματα
του Νταν Μπράουν

και ακούγοντας αμερικανική ραπ μουσική.

Γελάσαμε επίσης μαζί

και κάναμε πλάκες
με τον αγαπημένο του αδερφό, τον Άσραφ.

Δε θα ξεχάσω όμως ποτέ τι μου είπε

όταν τελειώσαμε την κουβέντα μας
εκείνη την ημέρα.

Μου είπε,

«Αν δεν είμαι μαθητής, δεν είμαι τίποτα».

Ο Χάνι είναι ένας
από τα 50 εκατομμύρια ανθρώπων

στον κόσμο σήμερα
που έχουν ξεριζωθεί.

Ποτέ από εποχής 2ου Παγκοσμίου Πολέμου

δεν είχαμε τόσους ανθρώπους
βίαια εκτοπισμένους.

Ενώ λοιπόν σημειώνουμε σαρωτική πρόοδο

στον τομέα της ανθρώπινης υγείας,

στην τεχνολογία,
στην εκπαίδευση και στο ντιζάιν,

κάνουμε επικίνδυνα ελάχιστα πράγματα

για να βοηθήσουμε τα θύματα

και κάνουμε πάρα πολύ λίγα

για να σταματήσουμε και να προλάβουμε

τους πολέμους
που τους διώχνουν από τα σπίτια τους.

Και έχουμε όλο και περισσότερα θύματα.

Κάθε μέρα, κατά μέσο όρο,

μέχρι το τέλος αυτής της ημέρας,

32.000 άνθρωποι θα έχουν εκτοπιστεί βίαια

από τα σπίτια τους.

32.000 άνθρωποι.

Τρέπονται σε φυγή
διασχίζοντας σύνορα όπως αυτά εδώ.

Τραβήξαμε το στιγμιότυπο αυτό
στα σύνορα της Συρίας με την Ιορδανία.

Και αυτή είναι μία συνηθισμένη μέρα.

Ή δραπετεύουν με σκάφη
υπερπλήρη και ακατάλληλα για πλεύση

θέτοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο

προκειμένου να φτάσουν σε ασφαλές μέρος
στην Ευρώπη.

Αυτός ο νέος από τη Συρία

επέζησε όταν αναποδογύρισε
μία από αυτές τις βάρκες

-οι περισσότεροι άνθρωποι πνίγηκαν-

και μας είπε,

«Οι Σύριοι ψάχνουν απλώς ένα ήσυχο μέρος

όπου κανείς δε σε βλάπτει,

όπου κανείς δε σε μειώνει

και όπου κανείς δε σε σκοτώνει».

Αυτό θεωρώ πως θα έπρεπε
να είναι το λιγότερο.

Θα έπρεπε όμως να έχουν κι ένα μέρος
για να επουλώσουν πληγές,

για να μάθουν

και για να έχουν ίσες ευκαιρίες.

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι

έχουν την εντύπωση πως αναλογικά

τεράστιος αριθμός προσφύγων

έρχεται στη χώρα τους,

αλλά η πραγματικότητα είναι

πως το 86%,
η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων,

ζουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο,

σε χώρες που παλεύουν
με τη δική τους ανασφάλεια,

με τα δικά τους θέματα
βοήθειας προς τους πληθυσμούς τους

και με τη φτώχεια.

Επομένως οι πλούσιες χώρες του κόσμου
πρέπει να αναγνωρίσουν

τον ανθρωπισμό και τη γενναιοδωρία
των χωρών

που φιλοξενούν τόσους πρόσφυγες.

Και όλες οι χώρες πρέπει να διασφαλίσουν
πως κανένας άνθρωπος

που φεύγει από τον πόλεμο και το διωγμό

δε θα βρεθεί μπροστά σε κλειστά σύνορα.

(Χειροκρότημα)

Σας ευχαριστώ.

Υπάρχει όμως κάτι ακόμη
που μπορούμε να κάνουμε

πέραν του να βοηθούμε τους πρόσφυγες
απλώς να επιβιώνουν.

Μπορούμε να τους βοηθήσουμε να επιτύχουν.

Να μη θεωρούμε τους καταυλισμούς
και τις κοινότητες των προσφύγων

μόνο ως προσωρινά πληθυσμιακά κέντρα

όπου άνθρωποι μαραζώνουν

περιμένοντας να τελειώσει ο πόλεμος.

Τουναντίον, πρέπει να τα βλέπουμε
ως κέντρα αριστείας,

όπου οι πρόσφυγες δύνανται
να καταπολεμήσουν τα δεινά τους

και να ετοιμαστούν για τη μέρα
που θα μπορούν να επιστρέψουν

ως φορείς θετικής αλλαγής

και κοινωνικής αναμόρφωσης.

Είναι τόσο λογικό,

αλλά θυμάμαι το φρικτό πόλεμο στη Σομαλία

που μαίνεται εδώ και 22 χρόνια.

Φανταστείτε πώς είναι η ζωή
σ' αυτόν τον καταυλισμό.

Επισκέφτηκα τον καταυλισμό.

Στο Ντζιμπούτι, δίπλα στη Σομαλία,

και ήταν τόσο απομακρυσμένος

που χρειαστήκαμε ελικόπτερο
για να φτάσουμε.

Είχε πολλή σκόνη
και έκανε απίστευτη ζέστη.

Επισκεφθήκαμε ένα σχολείο

και πιάσαμε κουβέντα με τα παιδιά

και τότε είδα ένα κορίτσι
στην άλλη πλευρά της αίθουσας

που έμοιαζε να έχει την ίδια ηλικία

με την κόρη μου,
οπότε την πλησίασα και της μίλησα.

Και της έκανα τις ερωτήσεις

που οι μεγάλοι κάνουν στα παιδιά,

όπως: «Ποιο είναι
το αγαπημένο σου μάθημα;»

και, «Τι θέλεις να γίνεις
όταν μεγαλώσεις;»

Και τότε το πρόσωπό της έγινε ανέκφραστο,

και μου είπε,

«Δεν έχω μέλλον.

Δε θα ξαναπάω στο σχολείο».

Νόμισα ότι κάτι δεν κατάλαβα καλά

και στράφηκα στη συνάδελφό μου,

η οποία μου επιβεβαίωσε

πως δεν υπήρχε χρηματοδότηση
για δευτεροβάθμια εκπαίδευση

στον καταυλισμό.

Πόσο ήθελα εκείνη τη στιγμή

να μπορώ να της πω,

«Θα σου χτίσουμε σχολείο».

Σκέφτηκα επίσης, τι κρίμα.

Θα 'πρεπε να είναι

και είναι το μέλλον της Σομαλίας.

Ένα αγόρι ονόματι Τζέικομπ Ατέμ

είχε διαφορετική τύχη,
αλλά όχι προτού βιώσει

μία απίστευτη τραγωδία.

Έβλεπε
-στο Σουδάν αυτό-

καθώς το χωριό του
-ήταν μόλις 7 ετών-

καιγόταν ολοσχερώς

και έμαθε πως
η μητέρα του και ο πατέρας του

κι ολόκληρη η οικογένειά του

σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα.

Μόνο ο ξάδελφός του επέζησε

και μαζί περπατούσαν 7 μήνες,

-εδώ βλέπετε αγόρια σαν κι εκείνον-

κυνηγημένοι από άγρια ζώα
κι ένοπλες συμμορίες,

αλλά κατάφεραν να φτάσουν
σε καταυλισμούς προσφύγων

όπου ένιωσαν ασφαλείς,

και πέρασε τα επόμενα εφτά χρόνια

στην Κένυα, σε καταυλισμό προσφύγων.

Αλλά η ζωή του άλλαξε

όταν είχε την ευκαιρία

να μετεγκατασταθεί στις Η.Π.Α.

και βρήκε αγάπη σε μία θετή οικογένεια

και μπόρεσε να πάει σχολείο

και θέλησε να μοιραστώ μαζί σας

την περήφανη αυτή στιγμή,

όταν αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο.

(Χειροκρότημα)

Μιλήσαμε στο Skype τις προάλλες,

και ήταν στο νέο του πανεπιστήμιο
στη Φλόριντα,

όπου προχωράει το διδακτορικό του
στη δημόσια υγεία

και με περηφάνια μου είπε
πώς κατάφερε να μαζέψει

αρκετά κονδύλια από το αμερικανικό κοινό

για τη δημιουργία κλινικής στο χωριό του

στην πατρίδα του.

Θέλω λοιπόν να επιστρέψουμε στον Χάνι.

Όταν του είπα πως θα είχα την ευκαιρία

να σας μιλήσω εδώ, στη σκηνή του TED,

μου επέτρεψε να σας διαβάσω ένα ποίημα

που μου έστειλε
με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Έγραψε:

«Μου λείπει ο εαυτός μου,

οι φίλοι μου,

οι εποχές που διάβαζα μυθιστορήματα
ή έγραφα ποιήματα,

τα πουλιά και το τσάι το πρωί.

Το δωμάτιό μου, τα βιβλία μου,
ο εαυτός μου,

και όλα όσα με έκαναν να χαμογελώ.

Αχ, είχα τόσα όνειρα

που επρόκειτο να γίνουν πραγματικότητα».

Να τι θέλω να πω:

Το να μην επενδύουμε στους πρόσφυγες

είναι μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία.

Αν τους εγκαταλείψουμε,

κινδυνεύουν να γίνουν αντικείμενο
εκμετάλλευσης και κακοποίησης

κι αν τους αφήσουμε χωρίς προσόντα
και χωρίς εκπαίδευση,

τότε θα αργήσει χρόνια να έρθει

η ειρήνη και η ευημερία στις χώρες τους.

Θεωρώ πως ο τρόπος
που αντιμετωπίζουμε τους ξεριζωμένους

θα διαμορφώσει το μέλλον του κόσμου μας.

Τα θύματα του πολέμου
κρατούν ίσως το κλειδί

για τη διαρκή ειρήνη

και οι πρόσφυγες είναι εκείνοι

που μπορούν να σταματήσουν
τον κύκλο της βίας.

Ο Χάνι βρίσκεται σε σημείο καμπής.

Θέλουμε να τον βοηθήσουμε να σπουδάσει

και να γίνει μηχανικός,

αλλά τα κονδύλια πάνε κατά προτεραιότητα
σε είδη πρώτης ανάγκης:

σκηνές και κουβέρτες
και στρώματα και κουζινικά,

τρόφιμα και μερικά φάρμακα.

Το πανεπιστήμιο είναι πολυτέλεια.

Αλλά αν τον αφήσουμε να μαραζώσει
σ' αυτό το τέλμα,

θα αποτελέσει μέρος

μιας χαμένης γενιάς.

Η ιστορία του Χάνι είναι μία τραγωδία,

αλλά δεν είναι απαραίτητο
να είναι τέτοιο και το τέλος της.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)