Hayvan üreme organlarının evrimi - Menno Schilthuizen

Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/the-evolution-of-animal-genitalia-menno-schilthuizen

Üreme organları, hayvan âleminde en hızlı evrilen organlardır. Peki ya neden? Şatafatlı takımlara sahip olmanın amacı nedir? Menno Schilthuizen, doğadaki alt takımların evrimsel biyolojisinin; cazibe, çatışma ve rakabet dolu gizli evrenini gün yüzüne nasıl çıkardığını anlatıyor.

Ders Menno Schilthuizen, animasyon Mette Ilene Holmriis tarafından hazırlandı.

Hayvan üreme organlarının
evrimsel tangosu.

Neye baktığınızı tahmin edebilir misiniz?

"Ördek vajinası" diyorsanız,
doğru cevabı verdiniz.

Kuşların dış görünüşü dikkat çekici
bir şekilde garip gelmese de;

üremek için bu tuhaf, çetrefilli,

burgu şekilli tertibatılarını kullanırlar.

Benzer şekilde, bu akıl almaz
üreme organlarını böceklerde,

memelilerde,

sürüngenlerde,

balıklarda,

örümceklerde

ve hatta salyangozlarda görürüz.

Görünen o ki, çoğalma görevine
dahil olanlar haricinde hiçbir organ

daha hızlı ve daha çeşitli
şekillerde evrilmiyor.

Yüzeysel olarak tutarlı bir durum,
çünkü evrim üreme üzerinden gerçekleşiyor.

Bir hayvan ne kadar çok
döl bırakırsa, genleri o kadar yayılır.

Üreme organları, hayvanın
çoğalma vasıtası olduğu için de,

oradaki herhangi bir gelişme
direkt olarak kendini gösterir.

Yine de, böylesine cafcaflı
alt takımların mantığı nedir?

Nihayetinde, üreme organlarının
işlevi oldukça basit.

Penis bir miktar sperm yerleştirir

ve vajina da bunu alıp yumurtaya iletir.

Erkekteki pipetimsi alet ile

dişideki hunimsi aygıt,
her hayvan için gayet yeterli.

Ama yine de biz böyle düşünmüyoruz.

Tavuk piresinin penisi
patlamış bir sarkaçlı saat gibi,

pipet ile uzaktan yakından alakası yok.

Tüy-kanatlı böceklerin vajinası,

Dr. Seuss'un kitabındaki
bir şeyleri andırıyor.

Hayvanlar âleminde

üreme organları, işlevleri bir yana,

olmaları gerekenden
çok daha karmaşık bir yapıya sahiptir.

Üreme organı sperm depolamanın
ve almanın ötesinde vazifelere sahip.

Çoğu erkek hayvan, çayır sinekleri gibi,
penislerini kur aracı olarak da kullanır.

Güney Amerika'daki bazı türlerde,

erkeklerin penisi üzerinde,
çiftleştiklerinde dişinin vücuduna

aktarılan bir ezgi üreten, minik bir raspa

ve oluklu kalıp bulunur.

Dişi çayır sineğinin bu ilginç
serenattan etkilenmesi durumunda,

döllenmeye kapı açtıkları düşünülür.

Böylece, en müzikal penisler yayılarak
böceklerdeki erkeklik organında

seri bir evrimin öncüsü olacaktır.

Benzer şekilde bazı böceklerin penis
yanlarında, minik birer baget bulunur.

Çiftleşme sırasında eşlerini bunlarla
sürter, dokundurur veya şaplak atarlar.

Koç ve boğa gibi bazı toynaklı memeliler,

çiftleşme sırasında
uyarılma yaratmak için,

penisin sol tarafında bulunan
kamçımsı uzvu kullanırlar.

Peki ya değerlendirme sadece
çiftleşme sonucunda yapılabiliyorsa,

dişiler en başında
eşlerini nasıl seçiyorlar?

İşte bu noktada,
dişi adaptasyon gücü devreye giriyor.

Aslında döllenme, kavramına göre farklıdır

ve dişi organı bu ayrımdan faydalanır.

Mesela, bazı bok sineklerinde

vajina; diğer erkeklerin spermlerinin,
ne kadar çekici olduklarına göre ayrıştığı

farklı cepler içerir.

Erkeklerin penislerini kur için kullanması

ve dişilerin kendi spermlerini
yönetme biçimleri,

üreme organlarının bu karmaşık yapıda
evrilmesine yol açan iki sebeptir.

Başka sebepler de var;

çünkü üreme organları aynı zamanla
cinsel çekişmenin yaşandığı yerdir.

En iyi baba adayı ile
yumurtalarını döllerse

ve dölleri arasında
genetik çeşitlilik yaratırsa,

dişinin çıkarları
en iyi şekilde sağlanmış olur.

Erkek içinse bu bir sorun,
çünkü işler hiç de böyle değil.

Onun için en iyisi, bir dişinin
bütün yumurtalarını

döllemek için onun spermini
kullanmış olması.

Hakimiyeti yakalamak için oluşturulan
evrimsel silahlanma yarışında,

adaptasyon döngülerine şahit oluyoruz.

Karadul örümceği vajina içinde
kopup rakiplerin girişimlerini

tıkayan atılabilir penis ucuna sahiptir
ve erkek tahtakuruları

şırınga benzeri penisleriyle
sperm hücrelerini direkt rahme ileterek

dişinin üreme organını
tamamen köprülerler.

Mağlup olmamak adına,

dişiler kendi önlemlerince evrildiler.

Bazı tahtakurularında,

dişiler tamamen yeni bir
üreme organı dizisine evrildiler,

erkeğin genellikle nüfuz ettiği
sağ el tarafında taarruza geçtiler.

Bu onlara, istenmeyen spermi
üreme organlarıyla eleme gücünü

sürdürme imkanı sağlıyor.

Ördek vajinası saat yönündeki
sarmal gibi şekillenmiş,

böylece erkek takımını şişirdiğinde,
saat yönünün tersi penisini sarmaladığında

ve dişi reddettiğinde,

tek yapması gereken şey
vajina kaslarını kasmak oluyor,

böylece penis çıkıveriyor.

Üreme organları sadece bizi
cezbetmek için değil,

aynı zamanda milyon yıldır süren

ve milyonlarca yıl da sürecek olan

şiddetli bir evrimsel seks tangosunun
sonucu olduğu için

bütün türlerde çok çeşitlilik gösterir.