Czym jest ekspresjonizm abstrakcyjny?

Podczas wizyty z muzeum sztuki współczesnej zobaczysz dzieła sztuki, które mogą wywołać reakcje w stylu: ,,Mój kot mógłby tak namalować, jak to może być uznane za sztukę?". Ale czy to prawda? Czy każdy mógłby tworzyć obrazy w stylu Jacksona Pollocka?
Sarah Rosenthal zagłębia się w ekspresjonizm abstrakcyjny w nadziei na znalezienie odpowiedzi na te pytania.

Lekcja: Sarah Rosenthal, animacja: Tomás Pichardo-Espaillat.

Odwiedzając muzeum
sztuki współczesnej i nowoczesnej

można zobaczyć dzieła sztuki,
które czasem wywołują komentarze:

"Mój kot też tak potrafi,
więc co to za sztuka?".

Nurt zwany ekspresjonizmem abstrakcyjnym,
znany również jako szkoła nowojorska,

szczególnie często wywołuje takie reakcje.

Ekspresjonizm abstrakcyjny
powstał w 1943 roku

i rozwinął się po II wojnie światowej.

Charakteryzuje się dużymi,
głównie abstrakcyjnymi obrazami,

o całościowym podejściu do kompozycji
bez punktów centralnych,

z zamaszystymi pociągnięciami pędzla
uosabiającymi oraz wyzwalającymi emocje.

Do grupy abstrakcyjnych ekspresjonistów

zalicza się Barnetta Newmana i jego
egzystencjalne "zamki błyskawiczne",

Willhelma de Kooniga i jego
zniekształcone wizerunki kobiet,

Helen Frankenthaler, która stworzyła
technikę ,,wsiąkającej plamy"

i innych.

Ale jednym z najsłynniejszych,
wpływowych i prowokujących do myślenia

był Jackson Pollock.

Większość jego dzieł
jest natychmiast rozpoznawalna.

Przedstawiają splątany
nieład kolorowych linii

rozpierzchających się po całym płótnie.

Oczywiście te przestrzenie
są ogromne i imponujące,

ale czemu tak zachwycają?

Czy artysta zwyczajnie
nie rozchlapał farby na oślep?

Czyż nie każdy tak potrafi?

Na to pytanie można
odpowiedzieć i tak, i nie.

Metodę Pollocka może zastosować każdy

niezależnie od umiejętności,

ale tylko on mógł namalować swoje obrazy.

Ten paradoks odwołuje się
do korzeni jego twórczości,

do surrealizmu i rysunku "automatycznego"
stosowanego Andre Massona i innych.

Rzekomo podczas rysownia
surrealiści czerpali z podświadomości,

aby odkryć prawdy ukryte w umyśle.

Czasami zamiast coś sobie wyobrazić,
by potem to narysować,

pozwalali rękom poruszać się dowolnie,

by później z powstałej bazgraniny
wydobywać znajome kształty.

Gdy Pollock odszedł
od sztuki figuratywnej,

na podobnej zasadzie tworzył
obrazy kroplami i ruchami ręki,

ale rozwinął swoją autorską technikę,

nigdy nie dopatrując się w swoich dziełach
ukrytych kształtów i znaczeń.

Najpierw zdjął płótno ze sztalugi
i położył na podłodze,

co już samo w sobie było przewrotne.

Podczas "kontrolowanego tańca"
wokół płótna

kapał na nie przemysłową farbą, używając
patyków do mieszania i innych narzędzi,

zmieniając prędkość i kierunek,

żeby kontrolować sposób,
w jaki farba łączy się z powierzchnią.

Te ruchy, tak jak bazgroły surrealistów,

miały się urodzić
w podświadomości Pollocka.

Lecz w przeciwieństwie do surrealistów,

których obrazy reprezentowały
ukrytą zawartość umysłu,

obrazy Pollocka miały być
fizyczną manifestacją jego psyche.

Jego obrazy są sygnaturą jego umysłu.

Teoretycznie każdy mógłby namalować obraz,
który jest odbiciem jego umysłu,

więc czemu Pollock jest taki wyjątkowy?

Należy pamiętać, że podczas gdy każdy
mógłby zrobić to, co zrobił Pollock,

to dokonał tego dopiero on
i przedstawiciele szkoły nowojorskiej.

Złamali konwencje malarstwa,
która obowiązywała od stuleci,

zmuszając świat sztuki
do ponownego ich przemyślenia.

To, co jeszcze wyróżnia prace
Jacksona Pollocka

jest związane ze specyficznymi
obiektami, które tworzy.

Uosabiają fascynujące sprzeczności.

Na przykład gdy w procesie twórczym

powstaje wyraźnie gładka płaszczyzna,

siatka namalowanych linii stwarza iluzję
nieskończonej głębi warstw

jeśli przyjrzymy im się z bliska.

Ten chaos i plątanina zdaje się
opierać wszelkiej kontroli,

jest jednak wynikiem świadomego,
lecz niezaplanowanego wcześniej procesu.

Te cechy uczyniły z Pollocka celebrytę,

a w historii sztuki wyniosły go
do statusu geniusza i bohatera.

Zamiast stworzyć równorzędne warunki
dla wszystkich twórczych umysłów,

jego praca niestety wzmocniła
elitarny wymiar sztuki.

Elitarny,

innowacyjny,

jakkolwiek go określimy,

historia abstrakcyjnego ekspresjonizmu

nigdy nie będzie udziałem żadnego,
nawet nieprzeciętnie utalentowanego, kota.