Return to Video

Eklemler neden çıtlar? - Eleanor Nelsen

  • 0:09 - 0:10
    Bu ses de ne?
  • 0:10 - 0:14
    Eklemlerden gelen bu ses,
    kime sorduğunuza göre değişir.
  • 0:14 - 0:16
    Bazısına göre rahatlığın sesi
  • 0:16 - 0:20
    bazısına göre sinir bozucu
    bir alışkanlıktır.
  • 0:20 - 0:22
    Tamam iyi de, cidden ne bu ses?
  • 0:22 - 0:27
    Yani, neden eklemlerimizi belirli şekilde
    bükünce böyle bir ses çıkar?
  • 0:27 - 0:30
    Bilim insanları bunu
    farklı şekilde açıklamışlar.
  • 0:30 - 0:32
    Örneğin birinde bağların gerilmesi ile
  • 0:32 - 0:37
    ağır durumlarda ise kemiklerimizin
    birbirine sürtünmesi ile.
  • 0:37 - 0:38
    Ama gerilmiş eklemlerinizin
  • 0:38 - 0:42
    sanki bir balon patlıyormuş gibi
    çıtlamasının en yaygın açıklaması
  • 0:42 - 0:45
    gerçekten de
    içeride baloncuklar olmasıdır.
  • 0:45 - 0:49
    Parmak eklemleri
    çıtlatması en kolay olanlardır.
  • 0:49 - 0:53
    Ama bir çok insan
    boynundaki ve sırtındaki omurları
  • 0:53 - 0:58
    hatta kalça, bilek
    ve omuzlarını da çıtlatır.
  • 0:58 - 1:01
    Bütün bu eklemler snovial eklemlerdir
  • 1:01 - 1:03
    Bunlar vücudumuzdaki en esnek eklemlerdir.
  • 1:03 - 1:06
    İki kemiğin arasında eklem sıvısı
  • 1:06 - 1:09
    yani synovial sıvı adında
    yoğun bir sıvı vardır.
  • 1:09 - 1:12
    Bu sıvıda hiyalüronik asit
    ve lubrisin gibi
  • 1:12 - 1:15
    uzun nemlendirici moleküller bulunur.
  • 1:15 - 1:19
    Eklem sıvısı yumurtanın
    beyazına benzer bir yoğunluktadır.
  • 1:19 - 1:22
    Ve temel görevi,
    eklemler arası tampon olarak
  • 1:22 - 1:24
    birbirlerinin üzerinden
    kaymalarını sağlamaktır.
  • 1:24 - 1:27
    Ayrıca bu sıvının içinde
    fagositik hücreler de bulunur.
  • 1:27 - 1:29
    Bu hücreler eklemlerde biriken
  • 1:29 - 1:32
    kemik ya da kıkırdak
    fazlalıklarını temizler.
  • 1:32 - 1:35
    Bu sıvı eklemlerden gelen ses
    konusunda önemlidir, çünkü
  • 1:35 - 1:37
    eklem sıvısınında da
    diğer vücut sıvıları gibi
  • 1:37 - 1:41
    bir çok çözünmüş gaz molekülleri vardır.
  • 1:41 - 1:43
    Eklemlerini sürekli
    çıtlatanlar iyi bilirler,
  • 1:43 - 1:45
    iyi bir çıtlatma için
  • 1:45 - 1:48
    eklemleri normalde büküldüğünden
    daha fazla bükmek gerekir.
  • 1:48 - 1:51
    Örneğin parmaklarınızı
    arkaya doğru bükmek gibi.
  • 1:51 - 1:54
    Böyle yapınca
    eklemler birbirinden uzaklaşır.
  • 1:54 - 1:56
    Eklemlerin arasındaki boşluk büyür,
  • 1:56 - 2:00
    ama eklemdeki sıvı miktarı sabit kalır.
  • 2:00 - 2:03
    Bu durum, eklem içinde
    alçak basınç alanları oluşturur
  • 2:03 - 2:05
    ve aynı gazlı bir içeceğin
    kapağını açtığınızda
  • 2:05 - 2:07
    karbondioksitin tepeye çıkması gibi,
  • 2:07 - 2:11
    çözünmüş gaz da eklem sıvısından çıkar.
  • 2:11 - 2:14
    Eklem içinde
    gaz molekülleri ses çıkararak
  • 2:14 - 2:17
    baloncuklar oluştururlar.
  • 2:17 - 2:19
    Ama bu baloncuklar uzun süre dayanmazlar.
  • 2:19 - 2:24
    Etrafını saran sıvı
    baloncuğu patlatana kadar baskı uygular.
  • 2:24 - 2:27
    Baloncuktan çıkan gaz sıvı içine dağılır
  • 2:27 - 2:32
    ve yaklaşık 20 dk içinde
    yine sıvı içinde çözünür.
  • 2:32 - 2:35
    İşte bu yüzden
    çıtlattığınız bir eklemi
  • 2:35 - 2:37
    yeniden çıtlatmak için
    biraz zaman geçmesi gerekir.
  • 2:37 - 2:39
    Bazı bilim insanları aslında
  • 2:39 - 2:41
    iki tane çıtlama sesi
    olduğunu düşünüyorlar.
  • 2:41 - 2:44
    İlki baloncuk oluşurken,
    diğeri de baloncuk patlarken.
  • 2:44 - 2:48
    Eklemi çıtlatmak
    onu geçici olarak genişletir,
  • 2:48 - 2:50
    belki de bu yüzden
    parmaklarını, boynunu
  • 2:50 - 2:52
    ve belini düzenli çıtlatanlar
  • 2:52 - 2:56
    eklemlerinin daha esnek ve
    rahat bir hale geldiğini söylüyorlar.
  • 2:56 - 3:01
    Ama endişeli bir yakınınızdan
    ya da sinir olmuş bir ofis arkadaşınızdan
  • 3:01 - 3:02
    eklemlerinizi çıtlatmanın
  • 3:02 - 3:05
    eklemlerinizde artirit (kireçlenme)
    yapacağını duymuşsunuzdur.
  • 3:05 - 3:08
    Donal Unger isimli bir doktor da bu sözü
    çok işitmişti.
  • 3:08 - 3:11
    Annesinin uyarılarının
    boşa olduğunu kanıtlamak için
  • 3:11 - 3:17
    Sol elinin parmaklarını 50 yıl boyunca
    çıtlattı.
  • 3:17 - 3:21
    Ama sağ elini hiç çıtlatmadı.
  • 3:21 - 3:27
    36.500 çıtlatma sonra,
    iki eli de sapasağlamdı.
  • 3:27 - 3:29
    Bu bencillikten uzak hizmeti
  • 3:29 - 3:30
    ve kendini bilime adaması yüzünden
  • 3:30 - 3:34
    Dr. Unger'e Ig Nobel ödülü verildi.
  • 3:34 - 3:37
    Bu ödül Nobel ödülünün
    bir parodisi niteliğindedir ve
  • 3:37 - 3:39
    komik ama
    garip bir şekilde ilgi çekici
  • 3:39 - 3:42
    bilimsel başarıları
    ödüllendirmek için verilir.
  • 3:42 - 3:44
    Unger, çalışmasının
    sonuçları sayesinde insanları
  • 3:44 - 3:45
    "ıspanak yemenin önemi"
  • 3:45 - 3:48
    gibi diğer ebeveyin inançlarını da
  • 3:48 - 3:50
    soruşturmaya teşvik
    etmesini istediğini yazdı.
  • 3:50 - 3:52
    Bu konuda hala tam karar verilmedi.
  • 3:52 - 3:53
    Çıtlatma konusuna geri dönelim.
  • 3:53 - 3:56
    Bir araştırmaya göre,
    yapılan bütün bu eklem germeler
  • 3:56 - 3:59
    ve baloncuk patlatmalar
    ellerinizin şişmesine
  • 3:59 - 4:02
    kavrama gücünüzün
    azalmasına neden olabilir.
  • 4:02 - 4:06
    Ama kanıtlanan en büyük tehlike
    etrafınızdaki insanları sinir etmeniz.
Title:
Eklemler neden çıtlar? - Eleanor Nelsen
Speaker:
Eleanor Nelsen
Description:

Dersin tamamı: http://ed.ted.com/lessons/why-do-your-knuckles-pop-eleanor-nelsen

Bazı insanlar eklemlerini çıtlatmaya bayılır, bazılarınınsa o ses içini fena yapar. Peki bu çıtlama sesine sebep olan şey ne? Tehlikeli mi? Eleanor Nelsen eklem çıtlatmanın ardında yatan gerçekleri açıklıyor.

Ders: Eleanor Nelsen, animasyon: Steve Belfer Creative.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:22

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.