1
00:00:08,745 --> 00:00:10,463
Bu ses de ne?

2
00:00:10,463 --> 00:00:14,215
Eklemlerden gelen bu ses, 
kime sorduğunuza göre değişir.

3
00:00:14,215 --> 00:00:16,398
Bazısına göre rahatlığın sesi

4
00:00:16,398 --> 00:00:19,659
bazısına göre sinir bozucu
bir alışkanlıktır.

5
00:00:19,659 --> 00:00:21,998
Tamam iyi de, cidden ne bu ses?

6
00:00:21,998 --> 00:00:26,625
Yani, neden eklemlerimizi belirli şekilde 
bükünce böyle bir ses çıkar?

7
00:00:26,625 --> 00:00:30,051
Bilim insanları bunu
farklı şekilde açıklamışlar.

8
00:00:30,051 --> 00:00:32,301
Örneğin birinde bağların gerilmesi ile

9
00:00:32,316 --> 00:00:36,756
ağır durumlarda ise kemiklerimizin
birbirine sürtünmesi ile.

10
00:00:36,756 --> 00:00:38,500
Ama gerilmiş eklemlerinizin

11
00:00:38,500 --> 00:00:42,129
sanki bir balon patlıyormuş gibi
çıtlamasının en yaygın açıklaması

12
00:00:42,129 --> 00:00:45,288
gerçekten de 
içeride baloncuklar olmasıdır.

13
00:00:45,288 --> 00:00:48,760
Parmak eklemleri 
çıtlatması en kolay olanlardır.

14
00:00:48,760 --> 00:00:53,422
Ama bir çok insan 
boynundaki ve sırtındaki omurları

15
00:00:53,422 --> 00:00:57,625
hatta kalça, bilek 
ve omuzlarını da çıtlatır.

16
00:00:57,625 --> 00:01:00,806
Bütün bu eklemler snovial eklemlerdir

17
00:01:00,806 --> 00:01:03,362
Bunlar vücudumuzdaki en esnek eklemlerdir.

18
00:01:03,362 --> 00:01:05,822
İki kemiğin arasında eklem sıvısı


19
00:01:05,822 --> 00:01:08,889
yani synovial sıvı adında
yoğun bir sıvı vardır.

20
00:01:08,889 --> 00:01:11,858
Bu sıvıda hiyalüronik asit 
ve lubrisin gibi

21
00:01:11,858 --> 00:01:15,489
uzun nemlendirici moleküller bulunur.

22
00:01:15,489 --> 00:01:18,985
Eklem sıvısı yumurtanın 
beyazına benzer bir yoğunluktadır.

23
00:01:18,985 --> 00:01:21,938
Ve temel görevi,
eklemler arası tampon olarak

24
00:01:21,938 --> 00:01:24,329
birbirlerinin üzerinden 
kaymalarını sağlamaktır.

25
00:01:24,329 --> 00:01:27,195
Ayrıca bu sıvının içinde
fagositik hücreler de bulunur.

26
00:01:27,195 --> 00:01:28,919
Bu hücreler eklemlerde biriken

27
00:01:28,919 --> 00:01:31,689
kemik ya da kıkırdak
fazlalıklarını temizler.

28
00:01:31,689 --> 00:01:34,944
Bu sıvı eklemlerden gelen ses 
konusunda önemlidir, çünkü

29
00:01:34,944 --> 00:01:37,129
eklem sıvısınında da
diğer vücut sıvıları gibi

30
00:01:37,129 --> 00:01:40,546
bir çok çözünmüş gaz molekülleri vardır.

31
00:01:40,546 --> 00:01:42,957
Eklemlerini sürekli 
çıtlatanlar iyi bilirler,

32
00:01:42,957 --> 00:01:44,517
iyi bir çıtlatma için

33
00:01:44,517 --> 00:01:47,747
eklemleri normalde büküldüğünden 
daha fazla bükmek gerekir.

34
00:01:47,747 --> 00:01:51,148
Örneğin parmaklarınızı 
arkaya doğru bükmek gibi.

35
00:01:51,148 --> 00:01:53,967
Böyle yapınca 
eklemler birbirinden uzaklaşır.

36
00:01:53,967 --> 00:01:56,486
Eklemlerin arasındaki boşluk büyür,

37
00:01:56,486 --> 00:01:59,510
ama eklemdeki sıvı miktarı sabit kalır.

38
00:01:59,510 --> 00:02:02,999
Bu durum, eklem içinde 
alçak basınç alanları oluşturur

39
00:02:02,999 --> 00:02:05,296
ve aynı gazlı bir içeceğin
kapağını açtığınızda

40
00:02:05,296 --> 00:02:07,496
karbondioksitin tepeye çıkması gibi,

41
00:02:07,496 --> 00:02:10,861
çözünmüş gaz da eklem sıvısından çıkar.

42
00:02:10,861 --> 00:02:14,165
Eklem içinde 
gaz molekülleri ses çıkararak

43
00:02:14,165 --> 00:02:16,815
baloncuklar oluştururlar.

44
00:02:16,815 --> 00:02:19,374
Ama bu baloncuklar uzun süre dayanmazlar.

45
00:02:19,374 --> 00:02:23,938
Etrafını saran sıvı
baloncuğu patlatana kadar baskı uygular.

46
00:02:23,938 --> 00:02:27,377
Baloncuktan çıkan gaz sıvı içine dağılır

47
00:02:27,377 --> 00:02:32,295
ve yaklaşık 20 dk içinde
yine sıvı içinde çözünür.

48
00:02:32,295 --> 00:02:34,641
İşte bu yüzden
çıtlattığınız bir eklemi

49
00:02:34,641 --> 00:02:37,041
yeniden çıtlatmak için
biraz zaman geçmesi gerekir.

50
00:02:37,041 --> 00:02:38,651
Bazı bilim insanları aslında


51
00:02:38,651 --> 00:02:40,762
iki tane çıtlama sesi
olduğunu düşünüyorlar.

52
00:02:40,762 --> 00:02:44,490
İlki baloncuk oluşurken,
diğeri de baloncuk patlarken.

53
00:02:44,490 --> 00:02:47,532
Eklemi çıtlatmak 
onu geçici olarak genişletir,

54
00:02:47,532 --> 00:02:49,640
belki de bu yüzden
parmaklarını, boynunu

55
00:02:49,640 --> 00:02:52,250
ve belini düzenli çıtlatanlar

56
00:02:52,250 --> 00:02:56,001
eklemlerinin daha esnek ve
rahat bir hale geldiğini söylüyorlar.

57
00:02:56,001 --> 00:03:00,783
Ama endişeli bir yakınınızdan
ya da sinir olmuş bir ofis arkadaşınızdan

58
00:03:00,783 --> 00:03:02,063
eklemlerinizi çıtlatmanın


59
00:03:02,063 --> 00:03:05,210
eklemlerinizde artirit (kireçlenme) 
yapacağını duymuşsunuzdur.

60
00:03:05,210 --> 00:03:08,029
Donal Unger isimli bir doktor da bu sözü
çok işitmişti.

61
00:03:08,029 --> 00:03:11,459
Annesinin uyarılarının 
boşa olduğunu kanıtlamak için

62
00:03:11,459 --> 00:03:17,006
Sol elinin parmaklarını 50 yıl boyunca
çıtlattı.

63
00:03:17,006 --> 00:03:20,690
Ama sağ elini hiç çıtlatmadı.

64
00:03:20,690 --> 00:03:27,162
36.500 çıtlatma sonra,
iki eli de sapasağlamdı.

65
00:03:27,162 --> 00:03:28,682
Bu bencillikten uzak hizmeti 


66
00:03:28,682 --> 00:03:30,369
ve kendini bilime adaması yüzünden

67
00:03:30,369 --> 00:03:33,505
Dr. Unger'e Ig Nobel ödülü verildi.

68
00:03:33,505 --> 00:03:37,175
Bu ödül Nobel ödülünün
bir parodisi niteliğindedir ve

69
00:03:37,175 --> 00:03:39,269
komik ama 
garip bir şekilde ilgi çekici

70
00:03:39,269 --> 00:03:41,569
bilimsel başarıları
ödüllendirmek için verilir.

71
00:03:41,569 --> 00:03:44,011
Unger, çalışmasının 
sonuçları sayesinde insanları

72
00:03:44,011 --> 00:03:45,431
"ıspanak yemenin önemi"

73
00:03:45,431 --> 00:03:47,501
gibi diğer ebeveyin inançlarını da

74
00:03:47,501 --> 00:03:49,827
soruşturmaya teşvik
etmesini istediğini yazdı.

75
00:03:49,827 --> 00:03:51,631
Bu konuda hala tam karar verilmedi.

76
00:03:51,631 --> 00:03:53,278
Çıtlatma konusuna geri dönelim.

77
00:03:53,278 --> 00:03:55,932
Bir araştırmaya göre, 
yapılan bütün bu eklem germeler

78
00:03:55,932 --> 00:03:59,431
ve baloncuk patlatmalar
ellerinizin şişmesine

79
00:03:59,431 --> 00:04:01,826
kavrama gücünüzün 
azalmasına neden olabilir.

80
00:04:01,826 --> 00:04:06,436
Ama kanıtlanan en büyük tehlike
etrafınızdaki insanları sinir etmeniz.