De liefdes en leugens van vuurvliegjes
-
0:01 - 0:04Als wetenschapper, en ook als mens,
-
0:04 - 0:07probeer ik mezelf open te stellen
-
0:07 - 0:09voor verwondering.
-
0:09 - 0:12Volgens mij noemde
Jason Webley het gisteravond -
0:12 - 0:16"samenzweren om deel
te zijn van de magie." -
0:16 - 0:19Het komt dus goed uit
dat mijn carrière als bioloog -
0:19 - 0:22me de kans geeft
diep in de levens te duiken -
0:22 - 0:24van enkele wonderbaarlijke wezens
-
0:24 - 0:27met wie we onze planeet delen:
-
0:27 - 0:28vuurvliegjes.
-
0:28 - 0:30Voor velen van jullie
-
0:30 - 0:33zullen vuurvliegjes
heel mooie herinneringen oproepen: -
0:33 - 0:37kinderjaren, zomer,
-
0:37 - 0:38zelfs andere TED Talks.
-
0:38 - 0:41Misschien zoiets als dit.
-
0:45 - 0:48Ik raakte voor het eerst
geïnteresseerd in vuurvliegjes -
0:48 - 0:51toen ik nog studeerde.
-
0:52 - 0:54Op een avond zat ik in mijn achtertuin
-
0:54 - 0:56in North Carolina,
-
0:56 - 1:02toen er plotseling overal om mij heen
-
1:02 - 1:04geluidloze vonkjes opstegen.
-
1:04 - 1:05Ik vroeg me af,
-
1:05 - 1:08hoe maken deze beestjes licht?
-
1:08 - 1:09En hoe zit het met al dat geflits?
-
1:09 - 1:11Praten ze met elkaar?
-
1:11 - 1:14En wat gebeurt er als het licht uitgaat?
-
1:14 - 1:17Ik heb een aantal van deze vragen
kunnen beantwoorden -
1:17 - 1:21in mijn onderzoek
naar deze nachtelijke wereld. -
1:21 - 1:23Als je ooit vuurvliegjes hebt gezien
-
1:23 - 1:26of van vuurvliegjes hebt gehoord,
-
1:26 - 1:30dan weet je hoe ze op magische wijze
een alledaags landschap kunnen veranderen -
1:30 - 1:33in iets hemels en bovenaards.
-
1:33 - 1:34Dit komt over de hele wereld voor,
-
1:34 - 1:37zoals op deze heuvel in de Smoky Mountains
-
1:37 - 1:41die ik zag veranderen
in een levende waterval van licht -
1:41 - 1:45door de spookachtige gloed
van deze 'blue ghost' vuurvliegjes. -
1:45 - 1:48Of een rivier langs een weg in Japan
-
1:48 - 1:52die het leven schenkt
aan de trage, drijvende flitsen -
1:52 - 1:55van deze Genji vuurvliegjes.
-
1:55 - 1:56Of in Maleisië,
-
1:56 - 2:00waar ik 's nachts
mangrovebomen zag bloeien. -
2:00 - 2:01Niet met bloemen,
-
2:01 - 2:04maar met de lichtjes van duizenden --
bliep! bliep! -- vuurvliegjes -
2:04 - 2:08die wonderbaarlijk synchroon
samen knipperden. -
2:08 - 2:11Deze lichtgevende landschappen
-
2:11 - 2:13vervullen me nog steeds met verwondering.
-
2:13 - 2:14Ze houden me in contact
-
2:14 - 2:18met de magie van de natuurlijke wereld.
-
2:18 - 2:19Ik vind het verbazingwekkend
-
2:19 - 2:23dat ze worden gemaakt
door deze kleine insecten. -
2:23 - 2:26Van dichtbij zijn vuurvliegjes betoverend.
-
2:26 - 2:27Ze zijn charismatisch.
-
2:27 - 2:31Ze worden al eeuwen geprezen
in de kunsten en in poëzie. -
2:32 - 2:33Tijdens mijn reizen
-
2:33 - 2:35heb ik veel mensen ontmoet
-
2:35 - 2:38die me vertelden dat God
de vuurvliegjes heeft geschapen -
2:38 - 2:39voor het genot van de mens.
-
2:40 - 2:42Andere wezens kunnen
ook plezier van ze hebben. -
2:42 - 2:47Ik vind dat deze elegante insecten
werkelijk wonderbaarlijk zijn, -
2:47 - 2:51omdat ze zo mooi een licht werpen
-
2:51 - 2:55op de vindingrijke improvisatie
van de evolutie. -
2:55 - 2:58Ze zijn gevormd door twee sterke
evolutionaire krachten: -
2:58 - 3:02natuurlijke selectie,
de strijd om te overleven, -
3:02 - 3:04en seksuele selectie,
-
3:04 - 3:08de strijd om voortplantingskansen.
-
3:08 - 3:10Voor een vuurvliegjesverslaafde
-
3:10 - 3:13zijn de afgelopen 20 jaar
een behoorlijk spannende tijd geweest. -
3:13 - 3:15Samen met mijn studenten
van de Tufts University -
3:15 - 3:17en andere collega's
-
3:17 - 3:20hebben we veel nieuwe ontdekkingen
over vuurvliegjes gedaan: -
3:20 - 3:23hun baltsgedrag en seksleven,
-
3:23 - 3:25hun daden van verraad en moord.
-
3:25 - 3:28Vandaag wil ik een paar
verhalen met jullie delen -
3:28 - 3:31die we hebben verzameld
tijdens onze gezamenlijke avonturen -
3:31 - 3:34in deze verborgen wereld.
-
3:35 - 3:39Vuurvliegjes behoren tot een erg mooie
-
3:39 - 3:41en diverse groep insecten:
-
3:41 - 3:43kevers.
-
3:43 - 3:47Wereldwijd bestaan er
meer dan 2.000 soorten vuurvliegjes. -
3:48 - 3:51Zij hebben bijzonder uiteenlopende
paringssignalen ontwikkeld, -
3:51 - 3:54dat wil zeggen, verschillende manieren
om een partner te vinden. -
3:55 - 3:57Ongeveer 150 miljoen jaar geleden
-
3:57 - 4:00zagen de allereerste vuurvliegjes
er vermoedelijk zo uit. -
4:00 - 4:01Ze vlogen overdag
-
4:01 - 4:04en ze gaven geen licht.
-
4:04 - 4:07In plaats daarvan gebruikten de mannetjes
hun fantastische antennes -
4:07 - 4:11om de geur van hun vrouwtjes op te pikken.
-
4:11 - 4:15Bij andere vuurvliegjes
geven alleen de vrouwtjes licht. -
4:15 - 4:19Ze zijn aantrekkelijk mollig
en hebben geen vleugels. -
4:19 - 4:21Elke avond klimmen ze naar een hoge plek
-
4:21 - 4:23waar ze urenlang een heldere gloed afgeven
-
4:23 - 4:26om vliegende, maar onverlichte,
mannetjes aan te trekken. -
4:28 - 4:30Bij wéér andere vuurvliegjes
gebruiken beide geslachten -
4:30 - 4:33snelle, heldere flitsen
om een partner te vinden. -
4:33 - 4:35Hier in Noord-Amerika
-
4:35 - 4:38zijn er meer dan honderd
verschillende soorten vuurvliegjes -
4:38 - 4:40die de bijzondere gave hebben
-
4:40 - 4:44om hun lichaamsenergie uit te stralen
-
4:44 - 4:46in de vorm van licht.
-
4:46 - 4:48Hoe doen ze dat?
-
4:48 - 4:50Het lijkt compleet magisch,
-
4:50 - 4:52maar deze bioluminescente signalen
-
4:52 - 4:55komen voort uit zorgvuldig
georkestreerde chemische reacties -
4:55 - 4:58in de vuurvliegjeslantaarn.
-
4:58 - 5:01De hoofdrol is weggelegd
voor een enzym genaamd luciferase, -
5:01 - 5:04dat er in de loop
van de evolutie in is geslaagd -
5:04 - 5:08zijn kleine armpjes om een
nog kleiner molecuul heen te slaan, -
5:08 - 5:10genaamd luciferin.
-
5:10 - 5:12Daarbij raakt hij zo opgewonden
-
5:12 - 5:16dat hij licht afgeeft.
-
5:16 - 5:18Ongelooflijk.
-
5:18 - 5:19Hoe kan dit heldere licht
-
5:19 - 5:23een proto-vuurvliegje
voordeel hebben geboden? -
5:23 - 5:26Om deze vraag te beantwoorden,
moeten we terugbladeren -
5:26 - 5:30in het familiealbum
naar wat babyfoto's. -
5:30 - 5:34Vuurvliegjes vinden hun lichaam
volledig opnieuw uit tijdens de groei. -
5:34 - 5:36Het grootste deel van hun leven --
-
5:36 - 5:38tot twee jaar lang --
-
5:38 - 5:41brengen ze door als larve.
-
5:41 - 5:43Hun hoofddoel, net als mijn tieners,
-
5:43 - 5:45is eten en groeien.
-
5:46 - 5:48Het licht van vuurvliegjes ontstond
-
5:48 - 5:50in deze jongen.
-
5:50 - 5:53Elke vuurvliegjeslarve kan oplichten,
-
5:53 - 5:56zelfs als hun volwassen vorm dat niet kan.
-
5:56 - 5:59Wat heeft het voor zin om zo op te vallen?
-
6:01 - 6:02We weten dat deze jongens
-
6:02 - 6:04vies smakende chemische stofjes aanmaken
-
6:04 - 6:07die ze helpen hun
lange jeugd te overleven. -
6:08 - 6:12We denken dat deze lichten
ontstonden als een waarschuwing, -
6:12 - 6:16een neonbord waarop staat:
'Giftig! Blijf uit mijn buurt!' -
6:16 - 6:19in de ogen van mogelijke roofdieren.
-
6:19 - 6:22Het duurde vele miljoenen jaren
-
6:22 - 6:23voor deze heldere lichten
-
6:23 - 6:26een slim communicatiemiddel waren geworden
-
6:26 - 6:29dat niet alleen kon worden gebruikt
om roofdieren af te weren, -
6:29 - 6:32maar ook om mogelijke partners te lokken.
-
6:32 - 6:35Nu gedreven door seksuele selectie
-
6:35 - 6:37ontwikkelden sommige volwassenen,
-
6:37 - 6:39zoals dit trotse mannetje,
-
6:39 - 6:43een blinkend nieuwe lantaarn
die licht geeft in het donker, -
6:43 - 6:45zodat hun baltsgedrag
-
6:45 - 6:47naar een hoger niveau werd getild.
-
6:48 - 6:51Deze volwassen dieren
leven maar een paar weken -
6:51 - 6:56en zijn volledig gericht op seks,
-
6:56 - 6:58op het doorgeven van hun genen
-
6:58 - 7:01aan de volgende generatie vuurvliegjes.
-
7:01 - 7:04We kunnen dit mannetje volgen in het veld,
-
7:04 - 7:07waar hij zich voegt
bij honderden andere mannetjes -
7:07 - 7:10die allemaal lopen te pronken
met hun nieuwe baltssignalen. -
7:11 - 7:13Het is verbazingwekkend
-
7:13 - 7:16dat de lichtshow
die wij zo bewonderen, -
7:16 - 7:18hier en over de hele wereld,
-
7:18 - 7:22in feite de geluidloze liefdesliedjes zijn
-
7:22 - 7:25van mannelijke vuurvliegjes.
-
7:26 - 7:30Ze vliegen en flitsen
dat het een aard heeft. -
7:30 - 7:32Ik vind het nog steeds heel romantisch.
-
7:33 - 7:36Maar waar zijn ondertussen alle vrouwtjes?
-
7:36 - 7:38Zij hangen lager rond
-
7:38 - 7:40en bekijken hun mogelijkheden.
-
7:40 - 7:42Er is ruime keuze in mannetjes
-
7:42 - 7:46en deze vrouwtjes blijken
ontzettend kieskeurig te zijn. -
7:46 - 7:48Wanneer een vrouwtje een flits ziet
-
7:48 - 7:51van een bijzonder aantrekkelijk mannetje,
-
7:51 - 7:54richt ze haar lantaarn in zijn richting
-
7:54 - 7:56en stuurt hem een flits terug.
-
7:56 - 8:00Dat is haar 'kom naderbij'-teken.
-
8:00 - 8:03Dus hij vliegt dichterbij
en flitst nogmaals. -
8:03 - 8:07Als ze hem nog steeds leuk vindt,
beginnen ze een gesprek. -
8:08 - 8:10Deze wezens verklaren hun liefde
-
8:10 - 8:13in de taal van het licht.
-
8:13 - 8:17Wat vinden deze vrouwtjes
nou precies sexy? -
8:18 - 8:21We besloten wat opiniepeilingen te doen
-
8:21 - 8:23om daar achter te komen.
-
8:23 - 8:26Toen we knipperende LED-lichtjes
op de vrouwtjes uitprobeerden, -
8:26 - 8:28ontdekten we dat ze een voorkeur hebben
-
8:28 - 8:32voor mannetjes die langere flitsen geven.
-
8:32 - 8:36(Gelach) (Applaus)
-
8:36 - 8:37Je vraagt je vast af
-
8:37 - 8:40hoe de mannetjes aan hun sexappeal komen.
-
8:40 - 8:42Nu krijgen we te zien wat er gebeurt
-
8:42 - 8:44wanneer de lichten uitgaan.
-
8:44 - 8:46Het eerste wat we ontdekten
-
8:46 - 8:48is dat wanneer een mannetje
en een vrouwtje het aanleggen, -
8:48 - 8:51ze de hele nacht bij elkaar blijven.
-
8:51 - 8:54Toen we binnenin gingen kijken
om te zien wat er gebeurde, -
8:54 - 8:56ontdekten we iets verrassends
-
8:56 - 8:58over vuurvliegjesseks.
-
8:58 - 8:59Terwijl ze paren
-
8:59 - 9:01geeft het mannetje het vrouwtje
-
9:01 - 9:03niet alleen zijn sperma,
-
9:03 - 9:07maar ook een pakketje
gevuld met voedingsstoffen, -
9:07 - 9:10dat een bruidsgeschenk wordt genoemd.
-
9:12 - 9:15We kunnen inzoomen
en dieper in dit parende stel kijken. -
9:15 - 9:18We kunnen het geschenk zien --
hier in het rood aangegeven -- -
9:18 - 9:22terwijl het wordt overgegeven
van het mannetje naar het vrouwtje. -
9:23 - 9:26Wat dit geschenk zo waardevol maakt,
-
9:26 - 9:28is dat het vol zit met eiwitten
-
9:28 - 9:31dat het vrouwtje zal gebruiken
om haar eitjes mee te voorzien. -
9:32 - 9:36Dit is dus waar het
de vrouwtjes om te doen is -
9:36 - 9:38wanneer ze potentiële
partners de maat nemen. -
9:38 - 9:41We ontdekten dat vrouwtjes
de flitssignalen gebruiken -
9:41 - 9:45om te voorspellen welke mannetjes
de grootste geschenken te bieden hebben, -
9:45 - 9:50omdat deze 'bling' de vrouwtjes
in staat stelt meer eitjes te leggen -
9:50 - 9:53en uiteindelijk meer eigen kroost
-
9:53 - 9:56de volgende generatie in te sturen.
-
9:58 - 10:00Het is niet een en al beminnelijkheid.
-
10:00 - 10:02Vuurvliegjesromantiek is riskant.
-
10:02 - 10:06De meeste volwassen vuurvliegjes
worden niet opgegeten, -
10:06 - 10:09omdat ze, net als hun jeugdige versies,
giftige stoffen kunnen maken -
10:10 - 10:14die vogels en andere
insecteneters afstoten. -
10:14 - 10:16Maar ergens onderweg
-
10:16 - 10:18is een specifieke groep vuurvliegjes
-
10:18 - 10:22op de een of andere manier
het stofwisselingsmechanisme verloren -
10:22 - 10:25dat ze nodig hebben
om beschermingsgif te maken. -
10:25 - 10:28Deze evolutionaire fout,
-
10:28 - 10:30die is ontdekt door
mijn collega Tom Eisner, -
10:30 - 10:32heeft ertoe geleid dat deze vuurvliegjes
-
10:32 - 10:36hun heldere lichtjes mee de nacht in nemen
-
10:36 - 10:38met kwade bedoelingen.
-
10:39 - 10:41Deze 'femme fatales',
-
10:41 - 10:43zo genoemd door Jim Lloyd,
een andere collega, -
10:43 - 10:46hebben een manier gevonden
-
10:46 - 10:50om de mannetjes van andere
vuurvliegjessoorten te misleiden. -
10:50 - 10:52De jacht begint met het roofdier.
-
10:52 - 10:54Zij is hier linksonder te zien.
-
10:54 - 10:56Ze zit stilletjes
-
10:56 - 10:59de baltsgesprekken van haar beoogde prooi
-
10:59 - 11:01af te luisteren.
-
11:01 - 11:03Zo zou het kunnen gaan.
-
11:03 - 11:07Eerst flitst het prooimannetje:
"Hou je van me?" -
11:07 - 11:11Zijn eigen vrouwtje antwoordt:
"Misschien." -
11:11 - 11:14En dus flitst hij opnieuw.
-
11:14 - 11:17Maar deze keer geeft
het roofdier een antwoord -
11:17 - 11:23dat precies lijkt op wat
het andere vrouwtje net heeft gezegd. -
11:23 - 11:27Ze is niet op zoek naar de liefde;
ze is op zoek naar gifstoffen. -
11:27 - 11:31Als ze goed is, kan ze zo het mannetje
voldoende dichtbij lokken -
11:31 - 11:34om hem te grijpen.
-
11:34 - 11:37Hij is niet slechts een licht hapje.
-
11:37 - 11:39Gedurende het volgende uur
-
11:39 - 11:42zuigt ze langzaam al het bloed
uit dit mannetje -
11:42 - 11:46en blijven er alleen
wat bloederige resten over. -
11:46 - 11:49Omdat ze zelf geen
gifstoffen kunnen maken, -
11:49 - 11:50nemen deze vrouwtjes hun toevlucht
-
11:50 - 11:53tot het drinken van het bloed
van andere vuurvliegjes -
11:53 - 11:56om deze beschermende stoffen
binnen te krijgen. -
11:56 - 12:00Een vuurvliegjesvampier dus,
-
12:02 - 12:04mogelijk gemaakt
door natuurlijke selectie. -
12:06 - 12:09Er is nog veel dat we niet weten
over vuurvliegjes, -
12:09 - 12:13maar het lijkt erop dat veel verhalen
nooit verteld zullen worden, -
12:13 - 12:15want vuurvliegjespopulaties
over de hele wereld -
12:15 - 12:17doven uit.
-
12:18 - 12:20De belangrijkste boosdoener:
verlies van habitat. -
12:20 - 12:23Nagenoeg overal moeten
de velden en bossen, -
12:23 - 12:26de mangroves en weiden
die vuurvliegjes nodig hebben, -
12:26 - 12:28wijken voor stadsuitbreiding en nieuwbouw.
-
12:29 - 12:33Er is nog een ander probleem:
we hebben het duister overwonnen, -
12:33 - 12:37maar ondertussen sturen
we zoveel extra licht de nacht in -
12:37 - 12:40dat het leven van andere wezens
wordt verstoord. -
12:40 - 12:44Vuurvliegjes zijn erg gevoelig
voor lichtvervuiling, -
12:44 - 12:46omdat het de signalen hindert
-
12:46 - 12:49die zij gebruiken
om een partner te vinden. -
12:51 - 12:53Hebben we vuurvliegjes wel echt nodig?
-
12:53 - 12:55Ze zijn immers maar een klein onderdeeltje
-
12:55 - 12:57van de biodiversiteit op Aarde.
-
12:57 - 13:00Maar elke keer dat een soort uitsterft,
-
13:00 - 13:03is als het doven
van een kamer vol kaarsen, -
13:03 - 13:06één voor één.
-
13:06 - 13:09Het valt misschien niet op
wanneer de eerste vlammetjes uitdoven, -
13:10 - 13:14maar uiteindelijk
blijf je achter in het donker. -
13:20 - 13:24Terwijl we samenwerken
aan een toekomst voor onze planeet, -
13:24 - 13:27hoop ik dat we een manier kunnen vinden
-
13:27 - 13:30om deze heldere lichten te laten schijnen.
-
13:30 - 13:32Dankjewel.
-
13:32 - 13:35(Applaus)
- Title:
- De liefdes en leugens van vuurvliegjes
- Speaker:
- Sara Lewis
- Description:
-
Bioloog Sara Lewis heeft de afgelopen 20 jaar de magie en het wonder van vuurvliegjes tot op de bodem uitgezocht. In deze prachtige talk vertelt ze ons hoe en waarom de kevers hun geluidloze vonken maken, wat er gebeurt wanneer twee vuurvliegjes seks hebben en waarom een bepaalde groep vrouwtjes bekend staat als vampiervuurvliegjes. (Fraai is het niet). Lees meer verbazingwekkende feiten over vuurvliegjes in de voetnoten van Lewis hieronder.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:51
Peter van de Ven approved Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Peter van de Ven accepted Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Rosanne Klaver edited Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Peter van de Ven declined Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The loves and lies of fireflies |