Jak ludzie mogą wyewoluować, aby przeżyć w kosmosie
-
0:02 - 0:05Niewiele jest na Ziemi obszarów
-
0:05 - 0:09zamieszkałych dla ludzi.
-
0:09 - 0:11Ale przeżyliśmy.
-
0:12 - 0:16Gdy domy i dobytek naszych
prymitywnych przodków były zagrożone, -
0:16 - 0:19śmiało migrowali na nieznane tereny,
-
0:19 - 0:21szukając lepszych możliwości.
-
0:22 - 0:24Spadkiem po nich
-
0:24 - 0:27jest krew wędrowców,
płynąca w naszych żyłach. -
0:28 - 0:29Ale jednocześnie,
-
0:30 - 0:32zajęci potrzebą chleba i igrzysk,
-
0:32 - 0:35uwikłani w wypowiadane sobie wojny,
-
0:36 - 0:39chyba zapomnieliśmy o chęci odkrywania.
-
0:40 - 0:44Nasz gatunek ewoluował w sposób wyjątkowy
-
0:45 - 0:49dla Ziemi, na Ziemi i dzięki niej.
-
0:50 - 0:53Nasze warunki życia są tak dogodne,
-
0:53 - 0:56przyzwyczailiśmy się do nich tak bardzo,
-
0:56 - 0:58że nie dostrzegliśmy,
że zasoby Ziemi są ograniczone. -
0:59 - 1:01Że nasze Słońce kiedyś się wypali.
-
1:02 - 1:05Mars i wszystkie te filmy
o nim nakręcone -
1:05 - 1:08zapoczątkowały fascynację
podróżami kosmicznymi, -
1:08 - 1:14ale większość z nas zapomniała,
że nasz wrażliwy gatunek -
1:14 - 1:17jest żałośnie nieprzystosowany
do dalekich podróży kosmicznych. -
1:18 - 1:20Wybierzmy się do pobliskiego lasu,
-
1:20 - 1:22by rozeznać się w realiach.
-
1:22 - 1:24Kto na sali myśli,
-
1:24 - 1:28że przetrwałby w tej dziczy
-
1:28 - 1:29przez kilka dni?
-
1:30 - 1:31Wielu z was.
-
1:31 - 1:33A kilka tygodni?
-
1:34 - 1:36Sporo.
-
1:36 - 1:37A kilka miesięcy?
-
1:38 - 1:39Też sporo.
-
1:39 - 1:42A teraz wyobraźmy sobie,
że w tym pobliskim lesie -
1:42 - 1:45zawitała wieczna zima.
-
1:45 - 1:49I to samo pytanie: kto myśli,
że przetrwałby kilka dni? -
1:50 - 1:52Całkiem sporo.
-
1:52 - 1:53Kilka tygodni?
-
1:54 - 1:59Dla urozmaicenia dodajmy,
że wodę możemy czerpać tylko -
1:59 - 2:03z lodu znajdującego się
kilometry pod ziemią. -
2:03 - 2:07Gleba jest tak uboga,
że nic tu nie rośnie. -
2:07 - 2:11I oczywiście prawie w ogóle
nie ma tu atmosfery. -
2:13 - 2:17To tylko kilka przykładów tego,
z czym musimy się zmierzyć -
2:17 - 2:19na planecie takiej, jak Mars.
-
2:20 - 2:25Więc jak się uzbroić na podróże
w rejony tak bardzo odbiegające -
2:25 - 2:27od wakacji w tropikach?
-
2:28 - 2:30Czy będziemy bez przerwy
zaopatrzać je z Ziemi? -
2:31 - 2:34Zbudujemy kosmiczne windy?
Albo niemożliwe przenośniki taśmowe -
2:34 - 2:37łączące naszą planetę
z planetą docelową? -
2:38 - 2:43Jak wyhodować jedzenie,
które rośnie na Ziemi. -
2:45 - 2:47Trochę się zagalopowałam.
-
2:48 - 2:52W czasie podróży w poszukiwaniu
nowego domu pod nowym Słońcem -
2:52 - 2:56najprawdopodobniej spędzimy wiele czasu
-
2:56 - 2:57na samej podróży,
-
2:58 - 2:59w przestrzeni,
-
2:59 - 3:02na statku, w hermetycznej puszce,
-
3:03 - 3:05może nawet przez wiele pokoleń.
-
3:05 - 3:09Najdłuższe nieprzerwane okresy
spędzone w przestrzeni kosmicznej -
3:09 - 3:12sięgają od 12 do 14 miesięcy.
-
3:13 - 3:15Z doświadczeń astronautów wiemy,
-
3:15 - 3:19że życie w warunkach mikrograwitacji
-
3:19 - 3:23oznacza zanik kości, mięśni,
problemy z układem krążenia -
3:23 - 3:25i wiele innych problemów
-
3:25 - 3:28od fizjologicznych do psychologicznych.
-
3:29 - 3:31A makrograwitacja?
-
3:31 - 3:33Czy w ogóle grawitacja inna niż ziemska
-
3:33 - 3:36na jakiejś nowo-zasiedlonej planecie?
-
3:37 - 3:40Krótko mówiąc, nasze podróże kosmiczne
będą pełne niebezpieczeństw -
3:40 - 3:42znanych i nieznanych.
-
3:43 - 3:47Jak na razie, podziwiamy
nowe osiągnięcia technologiczne, -
3:47 - 3:49roboty nowej generacji,
-
3:49 - 3:53jako kolejne kroki na naszej drodze
w przestrzeń kosmiczną. -
3:54 - 3:57Choć faktycznie są imponujące,
chyba nadszedł czas -
3:57 - 4:01żebyśmy dodali do tych potężnych
elektronicznych gigantów -
4:01 - 4:03coś, co natura już wynalazła:
-
4:04 - 4:06bakterię.
-
4:06 - 4:11Jednokomórkowy organizm,
samo-odnawiająca się -
4:11 - 4:12żywa maszyna.
-
4:13 - 4:15Niewiele jej potrzeba do życia,
-
4:15 - 4:18łatwo jest zmienić jej cechy,
-
4:18 - 4:21a do transportu potrzeba jej
jedynie plastikowej probówki. -
4:21 - 4:25Obszar badań umożliwiający nam
wykorzystywanie umiejętności bakterii -
4:25 - 4:27nazywa się biologią syntetyczną.
-
4:28 - 4:32Wyłoniła się z biologii molekularnej,
dzięki której są antybiotyki, szczepionki -
4:32 - 4:35i metody obserwacji
fizjologicznych szczegółów -
4:35 - 4:36ludzkiego ciała.
-
4:37 - 4:38Przy użyciu biologii syntetycznej
-
4:39 - 4:41jesteśmy w stanie zmienić geny
prawie każdego organizmu, -
4:41 - 4:43mikro- lub makroskopijnego,
-
4:43 - 4:46z niebywałą szybkością i dokładnością.
-
4:47 - 4:50W obliczu ograniczeń maszyn
zbudowanych przez człowieka -
4:50 - 4:54biologia syntetyczna pozwoli nam
zaprojektować nie tylko jedzenie, -
4:54 - 4:56paliwo i środowisko,
-
4:56 - 4:59ale też nas samych,
-
4:59 - 5:01żeby zrekompensować nasze
fizyczne ograniczenia -
5:01 - 5:05i zapewnić przetrwanie
w przestrzeni kosmicznej. -
5:05 - 5:09Dla zilustrowania użycia biologii
syntetycznej do odkrywania kosmosu -
5:09 - 5:11wróćmy do środowiska na Marsie.
-
5:12 - 5:17Skład jego gleby jest zbliżony do
popiołów z hawajskich wulkanów -
5:17 - 5:19ze śladowymi ilościami
substancji organicznych. -
5:19 - 5:22Wyobraźmy sobie,
-
5:22 - 5:24że na marsjańskiej glebie
rośliny są w stanie rosnąć -
5:24 - 5:27bez dodawania składników
pochodzących z Ziemi. -
5:27 - 5:29Pierwsze pytanie, jakie się nasuwa:
-
5:29 - 5:32jak uodpornić rośliny na zimno?
-
5:32 - 5:34Bo średnia temperatura na Marsie
-
5:34 - 5:37to bardzo niegościnne
-60 stopni Celsjusza. -
5:38 - 5:40Kolejne pytanie:
-
5:40 - 5:42jak uodpornić rośliny na suszę?
-
5:42 - 5:45Mając na uwadze, że większość wody
w postaci szronu -
5:45 - 5:48wyparuje w ułamku sekundy.
-
5:49 - 5:52Ale okazuje się,
że już dokonaliśmy takich rzeczy. -
5:52 - 5:56Izolując z ryb geny białek
zapobiegających zamarzaniu, -
5:56 - 5:59geny odporności na suszę
z roślin takich, jak ryż, -
5:59 - 6:02i wsadzając je do roślin,
które ich potrzebują, -
6:02 - 6:05otrzymaliśmy rośliny wytrzymujące
większość susz i mrozów. -
6:05 - 6:08Znamy je na jako GMO,
angielski skrót od -
6:08 - 6:11"organizmy modyfikowane genetycznie".
-
6:11 - 6:15Dzięki nim możemy
wykarmić cywilizację ludzką. -
6:16 - 6:20Natura od dawna robi tego typu rzeczy
-
6:20 - 6:21bez naszej pomocy.
-
6:21 - 6:24My po prostu odkryliśmy
bardziej precyzyjną metodę. -
6:25 - 6:30Czemu modyfikować genetycznie rośliny
przeznaczone na podróże kosmiczne? -
6:30 - 6:34Bo jeśli tego nie zrobimy,
będziemy musieli wyprodukować -
6:34 - 6:37nieskończone akry ziemi
na zupełnie nowej planecie, -
6:37 - 6:41uwalniając biliony litrów
gazów atmosferycznych -
6:41 - 6:44i budując olbrzymią szklaną kopułę,
żeby to wszystko przykryć. -
6:44 - 6:47To przedsięwzięcie technicznie nierealne,
-
6:47 - 6:50szybko zmieniające się w bardzo drogą
misję transportu towaru. -
6:51 - 6:54Dobry sposób na zapewnienie
-
6:54 - 6:56potrzebnego pożywienia i powietrza,
-
6:56 - 6:59to zabranie ze sobą organizmów
-
6:59 - 7:02stworzonych by przystosowały się
do trudnych warunków. -
7:03 - 7:07Użycie organizmów zaprojektowanych
do przekształcenia planety -
7:07 - 7:09zarówno na krótką jak i długą skalę.
-
7:10 - 7:14Możemy też zaprojektować organizmy
do produkcji leków lub paliwa. -
7:16 - 7:20A zatem biologia syntetyczna
da nam lepsze rośliny. -
7:20 - 7:21Ale co poza tym?
-
7:22 - 7:25Wspomniałam wcześniej, że jako gatunek
-
7:25 - 7:28ewoluowaliśmy pod warunki na Ziemi.
-
7:28 - 7:30Tu się niewiele zmieniło
w przeciągu tych kilku minut, -
7:30 - 7:33podczas gdy wy siedzieliście,
a ja tutaj stałam. -
7:33 - 7:37Więc gdyby teraz nagle
przenieść kogoś z nas na Marsa -
7:37 - 7:41nawet gdyby miał w bród
jedzenia, wody, powietrza, -
7:41 - 7:42skafander,
-
7:42 - 7:45doświadczyłby bardzo nieprzyjemnych
problemów zdrowotnych -
7:45 - 7:49przez promieniowanie jonizujące
stale bombardujące powierzchnię -
7:49 - 7:53planet takich jak Mars, na których
prawie w ogóle brak atmosfery. -
7:53 - 7:55Jeśli nie chcemy spędzić pod ziemią
-
7:55 - 7:58całego naszego pobytu
na każdej nowej planecie, -
7:58 - 8:01musimy mieć lepsze
sposoby ochrony, -
8:01 - 8:04bez potrzeby noszenia
wielkich skafandrów, -
8:04 - 8:06ważących mniej więcej tyle, co my sami,
-
8:06 - 8:09albo chowania się za murem z ołowiu.
-
8:10 - 8:13Poprośmy naturę o natchnienie.
-
8:14 - 8:16Pośród najrozmaitszych stworzeń na Ziemi
-
8:16 - 8:19istnieje grupa organizmów
zwanych ekstremofilami, -
8:19 - 8:21lubiących warunki ekstremalne,
-
8:21 - 8:24może je pamiętacie z lekcji biologii.
-
8:24 - 8:28A pośród nich jest bakteria
Deinococcus radiodurans. -
8:29 - 8:34Potrafi znieść zimno,
odwodnienie, próżnię, kwasy, -
8:34 - 8:37i, co najważniejsze, promieniowanie.
-
8:37 - 8:40Poznaliśmy jej mechanizmy
odporności na promieniowanie, -
8:40 - 8:43teraz musimy je dostosować do ssaków.
-
8:44 - 8:46Nie jest to zbyt łatwe.
-
8:46 - 8:49Na tą promienio-odporność
składa się wiele czynników -
8:49 - 8:51i nie wystarczy po prostu
przenieść jeden gen. -
8:52 - 8:55Ale z odrobiną ludzkiej pomysłowości
-
8:55 - 8:56i odrobiną czasu
-
8:57 - 8:59myślę, że nie będzie to też zbyt trudne.
-
9:00 - 9:06Nawet jeśli pozyskamy tylko ułamek
tej promienio-odporności, -
9:06 - 9:09byłoby to nieskończenie lepsze,
niż nasza obecna ochrona, -
9:09 - 9:11czyli melanina w naszej skórze.
-
9:13 - 9:15Dzięki biologii syntetycznej
-
9:15 - 9:18możemy ujarzmić zdolność
Deinococcus radiodurans -
9:18 - 9:21do przetrwania skąd inąd
śmiertelnych dawek promieniowania. -
9:24 - 9:26Choć ciężko to zauważyć,
-
9:26 - 9:28homo sapiens, czyli człowiek,
-
9:29 - 9:31ewoluuje każdego dnia,
-
9:32 - 9:33bez przerwy.
-
9:34 - 9:36Tysiące lat ludzkiej ewolucji
-
9:36 - 9:39stworzyły nie tylko tybetańczyków,
-
9:39 - 9:42żyjących w warunkach
niskiego poziomu tlenu, -
9:42 - 9:47ale też Argentyńczyków,
którzy potrafią metabolizować arsen, -
9:47 - 9:50pierwiastek śmiertelny
dla przeciętnego człowieka. -
9:50 - 9:54Każdego dnia ludzkie ciało ewoluuje
przez przypadkowe mutacje, -
9:54 - 9:57które równie przypadkowo
pozwalają niektórym -
9:57 - 9:59przeżyć w okropnych warunkach.
-
10:00 - 10:02Ale, i to jest duże "ale",
-
10:03 - 10:08taka ewolucja wymaga dwóch rzeczy,
których nie zawsze mamy -
10:08 - 10:09lub nie możemy łatwo pozyskać.
-
10:10 - 10:12Te rzeczy to śmierć i czas.
-
10:14 - 10:17Szukając naszego miejsca
we wszechświecie -
10:17 - 10:19nie zawsze będziemy mieli czas
-
10:19 - 10:22konieczny dla naturalnej
ewolucji nowych zdolności, -
10:22 - 10:24pozwalających przeżyć na innych planetach.
-
10:24 - 10:29Według E. O. Wilsona żyjemy
w epoce oszukiwania genów, -
10:29 - 10:34radzimy sobie z mukowiscydozą
czy dystrofią mięśniową, -
10:34 - 10:37korzystając z czynników zewnętrznych.
-
10:38 - 10:39Ale z każdym dniem
-
10:40 - 10:43zbliżamy się do epoki
ewolucji dobrowolnej, -
10:43 - 10:45w której my, jako gatunek,
-
10:45 - 10:50będziemy mogli sami decydować
o naszych genetycznych losach. -
10:51 - 10:53Mówiąc o ulepszaniu człowieka
nowymi zdolnościami, -
10:53 - 10:55nie powinniśmy pytać "jak",
-
10:56 - 10:57ale "kiedy".
-
10:58 - 11:03Używanie biologii syntetycznej do
modyfikacji genów jakiegokolwiek gatunku, -
11:03 - 11:04szczególnie naszego,
-
11:04 - 11:06niesie ze sobą problemy etyczne i moralne.
-
11:07 - 11:10Czy takie udoskonalanie nas odczłowieczy?
-
11:11 - 11:13Ale czy człowieczeństwo nie jest zaledwie
-
11:13 - 11:16zlepkiem gwiezdnego pyłu,
który stał się świadomy? -
11:17 - 11:20Dokąd geniusz ludzkości
powinien się zaprowadzić? -
11:21 - 11:25Szkoda byłoby go marnować
jedynie na samozachwyt. -
11:26 - 11:27Jak wykorzystać naszą wiedzę
-
11:27 - 11:30do ochrony przed zagrożeniami z zewnątrz,
-
11:30 - 11:33przed nami samymi?
-
11:34 - 11:36Zadaję te pytania
-
11:36 - 11:38nie aby zaszczepić lęk przed nauką,
-
11:38 - 11:40ale żeby ujawniać liczne możliwości
-
11:40 - 11:44jakie nauka nam dała i wciąż daje.
-
11:45 - 11:49Musimy się zjednoczyć i te możliwości
przedyskutować i wdrażać, -
11:49 - 11:50nie tylko z rozwagą,
-
11:51 - 11:53ale też z odwagą.
-
11:54 - 11:58Mars jest naszym celem,
-
11:58 - 12:00ale nie ostatnim.
-
12:01 - 12:04Ostatnią granicą do przekroczenia
-
12:04 - 12:09będzie decyzja jak wykorzystać
nieprawdopodobną inteligencję człowieka. -
12:10 - 12:14Przestrzeń jest zimna,
brutalna i bezwzględna. -
12:15 - 12:18Nasza droga do gwiazd
będzie usłana przeciwnościami, -
12:18 - 12:21które zmuszą nas do zadumy
nad tym, kim jesteśmy, -
12:21 - 12:22ale też gdzie zmierzamy.
-
12:23 - 12:27Odpowiedzią będzie podjęcie decyzji:
wykorzystać czy porzucić technologię, -
12:27 - 12:29której nauczyliśmy się od samej natury.
-
12:29 - 12:33Ta decyzja zaważy na czasie,
jaki nam w tym wszechświecie pozostał. -
12:33 - 12:34Dziękuję.
-
12:34 - 12:39(Brawa)
- Title:
- Jak ludzie mogą wyewoluować, aby przeżyć w kosmosie
- Speaker:
- Lisa Nip
- Description:
-
Jeśli kiedykolwiek mamy opuścić Ziemię i odkrywać wszechświat, nasze ciała muszą się udoskonalić, aby przeżyć w surowych warunkach kosmosu. Lisa Nip ma nadzieję, że dzięki biologii syntetycznej okiełznamy supermoce ziemskich mikroorganizmów, takie jak odporność na promieniowanie, która sprawi, że będziemy bardziej dostosowani do podróżowania w kosmosie. "Zbliżamy się do czasów, gdy będziemy mieć możliwość decydowania o naszym genetycznym przeznaczeniu", mówi Nip. "Udoskonalanie ludzkiego ciała nowymi zdolnościami nie jest już kwestią 'jak', ale 'kiedy'."
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:51
TED Translators admin approved Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna commented on Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna commented on Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna accepted Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How humans will evolve to survive in space |
Marta Konieczna
Witam, kilka uwag ode mnie:
Brak tłumaczenia tytułu i opisu! Przed zatwierdzeniem swojego tłumaczenia upewnij się, że kliknąłeś w edit title and description, to ważna częśc Twojego tłumaczenia, tytuł i opis przyciągają odbiorców:)
--------------------------------------------------------------------------------------
łamanie linijek - nie trzeba łamać napisów na 2 linijki jesli napis jest krótszy niz 42 znaki, pamiętaj o równowadze w długości, więcej:
Równowaga linijek
http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines#Keep_the_line_length_balanced
więcej o łamaniu:
Niewłaściwy podział linijek
Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.
Przykłady:
1. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o, do), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).
2. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.
3. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”.
Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.
Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines
--------------------------------------------------------
Marta Konieczna
wykrzykniki!
Czerwone wykrzykniki
Trzeba przepracować wszystkie linijki z czerwonymi wykrzyknikami.
Tekst musi się mieścić w limicie 21 znaków na sekundę i 42 znaków na linijkę (poradnik tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo).
Czasem wystarczy linijkę złamać, ale czasem trzeba coś skrócić lub przesunąć czas w pasku Timeline (patrz tutaj: https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?t=1m54s). Jeśli go nie widzisz, kliknij w ikonkę narzędzi obok “Editing Polish”.
Wskazówki, jak skracać linijki znadziesz tutaj:
https://youtu.be/QVz0XyEAbHU?list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC
(http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles). Tutaj wskazówki nt. łamania linijek http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines). Przed puszczeniem tekstu na trzeba upewnić się, że wszystkie wykrzykniki zostały usunięte. Najłatwiej poszukać je funkcją ctrl+F.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
okres czasu - to pleonazm w języku polskim, takie masło maślane
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pleonazm
------------------------------------------
być w stanie, jest w stanie, etc. - najlepiej zamienić na 'można', 'może', bo straaaasznie długie to wyrażenie i wydłuża niepotrzebnie napisy
------------------------------------
oklaski- Określenie "(Applause)" przyjęło się tłumaczyć "(Brawa)".
--------------------------------------------
W razie pytań zapraszam!
Pozdrawiam!