1
00:00:01,800 --> 00:00:05,336
Niewiele jest na Ziemi obszarów

2
00:00:05,360 --> 00:00:08,680
zamieszkałych dla ludzi.

3
00:00:09,440 --> 00:00:11,120
Ale przeżyliśmy.

4
00:00:11,800 --> 00:00:16,056
Gdy domy i dobytek naszych
prymitywnych przodków były zagrożone,

5
00:00:16,079 --> 00:00:19,216
śmiało migrowali na nieznane tereny,

6
00:00:19,240 --> 00:00:21,080
szukając lepszych możliwości.

7
00:00:21,760 --> 00:00:23,976
Spadkiem po nich

8
00:00:24,000 --> 00:00:27,280
jest krew wędrowców,
płynąca w naszych żyłach.

9
00:00:28,040 --> 00:00:29,496
Ale jednocześnie,

10
00:00:29,520 --> 00:00:31,616
zajęci potrzebą chleba i igrzysk,

11
00:00:31,640 --> 00:00:35,000
uwikłani w wypowiadane sobie wojny,

12
00:00:35,840 --> 00:00:39,000
chyba zapomnieliśmy o chęci odkrywania.

13
00:00:40,320 --> 00:00:44,160
Nasz gatunek ewoluował w sposób wyjątkowy

14
00:00:44,960 --> 00:00:48,960
dla Ziemi, na Ziemi i dzięki niej.

15
00:00:49,680 --> 00:00:52,816
Nasze warunki życia są tak dogodne,

16
00:00:52,840 --> 00:00:55,530
przyzwyczailiśmy się do nich tak bardzo,

17
00:00:55,530 --> 00:00:58,200
że nie dostrzegliśmy, 
że zasoby Ziemi są ograniczone.

18
00:00:58,760 --> 00:01:01,280
Że nasze Słońce kiedyś się wypali.

19
00:01:02,400 --> 00:01:05,176
Mars i wszystkie te filmy
o nim nakręcone

20
00:01:05,200 --> 00:01:08,216
zapoczątkowały fascynację
podróżami kosmicznymi,

21
00:01:08,240 --> 00:01:13,616
ale większość z nas zapomniała,
że nasz wrażliwy gatunek

22
00:01:13,640 --> 00:01:17,040
jest żałośnie nieprzystosowany
do dalekich podróży kosmicznych.

23
00:01:18,160 --> 00:01:20,416
Wybierzmy się do pobliskiego lasu,

24
00:01:20,440 --> 00:01:22,256
by rozeznać się w realiach.

25
00:01:22,280 --> 00:01:23,976
Kto na sali myśli,

26
00:01:24,000 --> 00:01:27,576
że przetrwałby w tej dziczy

27
00:01:27,600 --> 00:01:28,800
przez kilka dni?

28
00:01:30,000 --> 00:01:31,296
Wielu z was.

29
00:01:31,300 --> 00:01:32,536
A kilka tygodni?

30
00:01:34,230 --> 00:01:35,570
Sporo.

31
00:01:35,570 --> 00:01:36,570
A kilka miesięcy?

32
00:01:37,860 --> 00:01:39,120
Też sporo.

33
00:01:39,120 --> 00:01:41,776
A teraz wyobraźmy sobie,
że w tym pobliskim lesie

34
00:01:41,800 --> 00:01:44,760
zawitała wieczna zima.

35
00:01:45,360 --> 00:01:49,240
I to samo pytanie: kto myśli,
że przetrwałby kilka dni?

36
00:01:50,280 --> 00:01:51,696
Całkiem sporo.

37
00:01:51,720 --> 00:01:52,920
Kilka tygodni?

38
00:01:54,400 --> 00:01:59,096
Dla urozmaicenia dodajmy,
że wodę możemy czerpać tylko

39
00:01:59,120 --> 00:02:02,520
z lodu znajdującego się
kilometry pod ziemią.

40
00:02:03,080 --> 00:02:07,176
Gleba jest tak uboga,
że nic tu nie rośnie.

41
00:02:07,200 --> 00:02:11,400
I oczywiście prawie w ogóle
nie ma tu atmosfery.

42
00:02:13,240 --> 00:02:17,376
To tylko kilka przykładów tego,
z czym musimy się zmierzyć

43
00:02:17,400 --> 00:02:19,240
na planecie takiej, jak Mars.

44
00:02:20,000 --> 00:02:25,176
Więc jak się uzbroić na podróże
w rejony tak bardzo odbiegające

45
00:02:25,200 --> 00:02:26,680
od wakacji w tropikach?

46
00:02:27,520 --> 00:02:30,160
Czy będziemy bez przerwy
zaopatrzać je z Ziemi?

47
00:02:30,880 --> 00:02:34,336
Zbudujemy kosmiczne windy?
Albo niemożliwe przenośniki taśmowe

48
00:02:34,360 --> 00:02:37,000
łączące naszą planetę
z planetą docelową?

49
00:02:38,160 --> 00:02:42,880
Jak wyhodować jedzenie, 
które rośnie na Ziemi.

50
00:02:45,080 --> 00:02:46,640
Trochę się zagalopowałam.

51
00:02:47,560 --> 00:02:51,720
W czasie podróży w poszukiwaniu 
nowego domu pod nowym Słońcem

52
00:02:51,720 --> 00:02:55,576
najprawdopodobniej spędzimy wiele czasu

53
00:02:55,600 --> 00:02:57,160
na samej podróży,

54
00:02:57,840 --> 00:02:59,456
w przestrzeni,

55
00:02:59,480 --> 00:03:02,160
na statku, w hermetycznej puszce,

56
00:03:03,120 --> 00:03:04,840
może nawet przez wiele pokoleń.

57
00:03:05,480 --> 00:03:08,896
Najdłuższe nieprzerwane okresy 
spędzone w przestrzeni kosmicznej

58
00:03:08,920 --> 00:03:11,800
sięgają od 12 do 14 miesięcy.

59
00:03:12,600 --> 00:03:14,936
Z doświadczeń astronautów wiemy,

60
00:03:14,960 --> 00:03:18,736
że życie w warunkach mikrograwitacji

61
00:03:18,760 --> 00:03:23,336
oznacza zanik kości, mięśni,
problemy z układem krążenia

62
00:03:23,360 --> 00:03:24,936
i wiele innych problemów

63
00:03:24,960 --> 00:03:28,280
od fizjologicznych do psychologicznych.

64
00:03:29,200 --> 00:03:30,616
A makrograwitacja?

65
00:03:30,640 --> 00:03:33,136
Czy w ogóle grawitacja inna niż ziemska

66
00:03:33,160 --> 00:03:35,570
na jakiejś nowo-zasiedlonej planecie?

67
00:03:36,560 --> 00:03:40,096
Krótko mówiąc, nasze podróże kosmiczne
będą pełne niebezpieczeństw

68
00:03:40,120 --> 00:03:42,480
znanych i nieznanych.

69
00:03:42,960 --> 00:03:46,976
Jak na razie, podziwiamy
nowe osiągnięcia technologiczne,

70
00:03:47,000 --> 00:03:49,256
roboty nowej generacji,

71
00:03:49,280 --> 00:03:52,720
jako kolejne kroki na naszej drodze
w przestrzeń kosmiczną.

72
00:03:53,600 --> 00:03:56,536
Choć faktycznie są imponujące,
chyba nadszedł czas

73
00:03:56,560 --> 00:04:00,816
żebyśmy dodali do tych potężnych
elektronicznych gigantów

74
00:04:00,840 --> 00:04:02,680
coś, co natura już wynalazła:

75
00:04:03,870 --> 00:04:05,696
bakterię.

76
00:04:05,720 --> 00:04:10,936
Jednokomórkowy organizm, 
samo-odnawiająca się

77
00:04:10,960 --> 00:04:12,160
żywa maszyna.

78
00:04:12,760 --> 00:04:15,176
Niewiele jej potrzeba do życia,

79
00:04:15,200 --> 00:04:17,746
łatwo jest zmienić jej cechy,

80
00:04:17,746 --> 00:04:21,330
a do transportu potrzeba jej 
jedynie plastikowej probówki.

81
00:04:21,399 --> 00:04:25,256
Obszar badań umożliwiający nam
wykorzystywanie umiejętności bakterii

82
00:04:25,280 --> 00:04:27,150
nazywa się biologią syntetyczną.

83
00:04:27,520 --> 00:04:31,536
Wyłoniła się z biologii molekularnej, 
dzięki której są antybiotyki, szczepionki

84
00:04:31,560 --> 00:04:34,856
i metody obserwacji 
fizjologicznych szczegółów

85
00:04:34,880 --> 00:04:36,450
ludzkiego ciała.

86
00:04:36,520 --> 00:04:38,496
Przy użyciu biologii syntetycznej

87
00:04:38,520 --> 00:04:41,456
jesteśmy w stanie zmienić geny
prawie każdego organizmu,

88
00:04:41,480 --> 00:04:43,416
mikro- lub makroskopijnego,

89
00:04:43,440 --> 00:04:45,840
z niebywałą szybkością i dokładnością.

90
00:04:46,760 --> 00:04:49,656
W obliczu ograniczeń maszyn
zbudowanych przez człowieka

91
00:04:49,680 --> 00:04:53,656
biologia syntetyczna pozwoli nam
zaprojektować nie tylko jedzenie,

92
00:04:53,680 --> 00:04:56,416
paliwo i środowisko,

93
00:04:56,440 --> 00:04:58,736
ale też nas samych,

94
00:04:58,760 --> 00:05:01,376
żeby zrekompensować nasze
fizyczne ograniczenia

95
00:05:01,400 --> 00:05:04,600
i zapewnić przetrwanie
w przestrzeni kosmicznej.

96
00:05:05,000 --> 00:05:09,096
Dla zilustrowania użycia biologii 
syntetycznej do odkrywania kosmosu

97
00:05:09,096 --> 00:05:11,000
wróćmy do środowiska na Marsie.

98
00:05:12,160 --> 00:05:16,896
Skład jego gleby jest zbliżony do
popiołów z hawajskich wulkanów

99
00:05:16,920 --> 00:05:19,440
ze śladowymi ilościami
substancji organicznych.

100
00:05:19,440 --> 00:05:21,656
Wyobraźmy sobie,

101
00:05:21,680 --> 00:05:24,416
że na marsjańskiej glebie
rośliny są w stanie rosnąć

102
00:05:24,440 --> 00:05:27,300
bez dodawania składników
pochodzących z Ziemi.

103
00:05:27,360 --> 00:05:29,456
Pierwsze pytanie, jakie się nasuwa:

104
00:05:29,480 --> 00:05:31,856
jak uodpornić rośliny na zimno?

105
00:05:31,880 --> 00:05:33,976
Bo średnia temperatura na Marsie

106
00:05:34,000 --> 00:05:36,760
to bardzo niegościnne
-60 stopni Celsjusza.

107
00:05:38,000 --> 00:05:39,776
Kolejne pytanie:

108
00:05:39,800 --> 00:05:42,256
jak uodpornić rośliny na suszę?

109
00:05:42,280 --> 00:05:45,096
Mając na uwadze, że większość wody
w postaci szronu

110
00:05:45,120 --> 00:05:47,960
wyparuje w ułamku sekundy.

111
00:05:49,120 --> 00:05:51,720
Ale okazuje się,
że już dokonaliśmy takich rzeczy.

112
00:05:52,480 --> 00:05:55,776
Izolując z ryb geny białek
zapobiegających zamarzaniu,

113
00:05:55,800 --> 00:05:58,976
geny odporności na suszę
z roślin takich, jak ryż,

114
00:05:59,000 --> 00:06:01,696
i wsadzając je do roślin,
które ich potrzebują,

115
00:06:01,720 --> 00:06:04,680
otrzymaliśmy rośliny wytrzymujące
większość susz i mrozów.

116
00:06:05,480 --> 00:06:08,096
Znamy je na jako GMO,
angielski skrót od

117
00:06:08,120 --> 00:06:10,720
"organizmy modyfikowane genetycznie".

118
00:06:10,720 --> 00:06:15,040
Dzięki nim możemy
wykarmić cywilizację ludzką.

119
00:06:16,160 --> 00:06:19,576
Natura od dawna robi tego typu rzeczy

120
00:06:19,600 --> 00:06:21,136
bez naszej pomocy.

121
00:06:21,160 --> 00:06:24,240
My po prostu odkryliśmy
bardziej precyzyjną metodę.

122
00:06:25,480 --> 00:06:29,950
Czemu modyfikować genetycznie rośliny
przeznaczone na podróże kosmiczne?

123
00:06:30,120 --> 00:06:33,696
Bo jeśli tego nie zrobimy,
będziemy musieli wyprodukować

124
00:06:33,720 --> 00:06:37,136
nieskończone akry ziemi
na zupełnie nowej planecie,

125
00:06:37,160 --> 00:06:40,656
uwalniając biliony litrów
gazów atmosferycznych

126
00:06:40,680 --> 00:06:43,720
i budując olbrzymią szklaną kopułę,
żeby to wszystko przykryć.

127
00:06:44,480 --> 00:06:46,536
To przedsięwzięcie technicznie nierealne,

128
00:06:46,560 --> 00:06:50,080
szybko zmieniające się w bardzo drogą
misję transportu towaru.

129
00:06:51,240 --> 00:06:53,536
Dobry sposób na zapewnienie

130
00:06:53,536 --> 00:06:55,816
potrzebnego pożywienia i powietrza,

131
00:06:55,840 --> 00:06:58,936
to zabranie ze sobą organizmów

132
00:06:58,960 --> 00:07:01,690
stworzonych by przystosowały się
do trudnych warunków.

133
00:07:02,760 --> 00:07:06,736
Użycie organizmów zaprojektowanych
do przekształcenia planety

134
00:07:06,760 --> 00:07:08,800
zarówno na krótką jak i długą skalę.

135
00:07:10,400 --> 00:07:14,400
Możemy też zaprojektować organizmy
do produkcji leków lub paliwa.

136
00:07:15,920 --> 00:07:19,656
A zatem biologia syntetyczna
da nam lepsze rośliny.

137
00:07:19,680 --> 00:07:20,920
Ale co poza tym?

138
00:07:21,880 --> 00:07:24,736
Wspomniałam wcześniej, że jako gatunek

139
00:07:24,760 --> 00:07:27,790
ewoluowaliśmy pod warunki na Ziemi.

140
00:07:27,800 --> 00:07:30,416
Tu się niewiele zmieniło
w przeciągu tych kilku minut,

141
00:07:30,440 --> 00:07:32,880
podczas gdy wy siedzieliście,
a ja tutaj stałam.

142
00:07:33,480 --> 00:07:37,176
Więc gdyby teraz nagle
przenieść kogoś z nas na Marsa

143
00:07:37,200 --> 00:07:40,696
nawet gdyby miał w bród
jedzenia, wody, powietrza,

144
00:07:40,720 --> 00:07:41,936
skafander,

145
00:07:41,960 --> 00:07:45,336
doświadczyłby bardzo nieprzyjemnych
problemów zdrowotnych

146
00:07:45,360 --> 00:07:48,656
przez promieniowanie jonizujące
stale bombardujące powierzchnię

147
00:07:48,680 --> 00:07:53,170
planet takich jak Mars, na których 
prawie w ogóle brak atmosfery.

148
00:07:53,170 --> 00:07:55,296
Jeśli nie chcemy spędzić pod ziemią

149
00:07:55,320 --> 00:07:57,960
całego naszego pobytu
na każdej nowej planecie,

150
00:07:58,480 --> 00:08:01,056
musimy mieć lepsze
sposoby ochrony,

151
00:08:01,080 --> 00:08:03,736
bez potrzeby noszenia
wielkich skafandrów,

152
00:08:03,760 --> 00:08:06,216
ważących mniej więcej tyle, co my sami,

153
00:08:06,240 --> 00:08:08,520
albo chowania się za murem z ołowiu.

154
00:08:10,240 --> 00:08:12,840
Poprośmy naturę o natchnienie.

155
00:08:14,200 --> 00:08:16,296
Pośród najrozmaitszych stworzeń na Ziemi

156
00:08:16,320 --> 00:08:19,176
istnieje grupa organizmów
zwanych ekstremofilami,

157
00:08:19,200 --> 00:08:21,176
lubiących warunki ekstremalne,

158
00:08:21,200 --> 00:08:23,656
może je pamiętacie z lekcji biologii.

159
00:08:23,680 --> 00:08:28,160
A pośród nich jest bakteria 
Deinococcus radiodurans.

160
00:08:29,040 --> 00:08:34,416
Potrafi znieść zimno,
odwodnienie, próżnię, kwasy,

161
00:08:34,440 --> 00:08:36,640
i, co najważniejsze, promieniowanie.

162
00:08:37,440 --> 00:08:40,135
Poznaliśmy jej mechanizmy
odporności na promieniowanie,

163
00:08:40,159 --> 00:08:42,948
teraz musimy je dostosować do ssaków.

164
00:08:43,520 --> 00:08:46,136
Nie jest to zbyt łatwe.

165
00:08:46,160 --> 00:08:48,976
Na tą promienio-odporność
składa się wiele czynników

166
00:08:49,000 --> 00:08:51,240
i nie wystarczy po prostu
przenieść jeden gen.

167
00:08:51,960 --> 00:08:55,216
Ale z odrobiną ludzkiej pomysłowości

168
00:08:55,240 --> 00:08:56,496
i odrobiną czasu

169
00:08:56,520 --> 00:08:58,960
myślę, że nie będzie to też zbyt trudne.

170
00:09:00,000 --> 00:09:05,760
Nawet jeśli pozyskamy tylko ułamek
tej promienio-odporności,

171
00:09:06,400 --> 00:09:09,416
byłoby to nieskończenie lepsze,
niż nasza obecna ochrona,

172
00:09:09,440 --> 00:09:11,400
czyli melanina w naszej skórze.

173
00:09:12,560 --> 00:09:14,576
Dzięki biologii syntetycznej

174
00:09:14,600 --> 00:09:17,616
możemy ujarzmić zdolność
Deinococcus radiodurans

175
00:09:17,640 --> 00:09:21,360
do przetrwania skąd inąd
śmiertelnych dawek promieniowania.

176
00:09:23,760 --> 00:09:25,910
Choć ciężko to zauważyć,

177
00:09:25,920 --> 00:09:28,240
homo sapiens, czyli człowiek,

178
00:09:29,200 --> 00:09:31,496
ewoluuje każdego dnia,

179
00:09:31,520 --> 00:09:33,440
bez przerwy.

180
00:09:34,360 --> 00:09:36,136
Tysiące lat ludzkiej ewolucji

181
00:09:36,160 --> 00:09:39,136
stworzyły nie tylko tybetańczyków,

182
00:09:39,160 --> 00:09:41,736
żyjących w warunkach 
niskiego poziomu tlenu,

183
00:09:41,760 --> 00:09:46,696
ale też Argentyńczyków, 
którzy potrafią metabolizować arsen,

184
00:09:46,720 --> 00:09:49,520
pierwiastek śmiertelny
dla przeciętnego człowieka.

185
00:09:50,360 --> 00:09:54,056
Każdego dnia ludzkie ciało ewoluuje
przez przypadkowe mutacje,

186
00:09:54,080 --> 00:09:56,936
które równie przypadkowo
pozwalają niektórym

187
00:09:56,960 --> 00:09:59,200
przeżyć w okropnych warunkach.

188
00:10:00,160 --> 00:10:02,040
Ale, i to jest duże "ale",

189
00:10:03,480 --> 00:10:07,656
taka ewolucja wymaga dwóch rzeczy,
których nie zawsze mamy

190
00:10:07,680 --> 00:10:09,120
lub nie możemy łatwo pozyskać.

191
00:10:10,120 --> 00:10:12,360
Te rzeczy to śmierć i czas.

192
00:10:13,560 --> 00:10:16,576
Szukając naszego miejsca
we wszechświecie

193
00:10:16,600 --> 00:10:19,056
nie zawsze będziemy mieli czas

194
00:10:19,080 --> 00:10:21,616
konieczny dla naturalnej 
ewolucji nowych zdolności,

195
00:10:21,640 --> 00:10:23,640
pozwalających przeżyć na innych planetach.

196
00:10:24,360 --> 00:10:28,856
Według E. O. Wilsona żyjemy 
w epoce oszukiwania genów,

197
00:10:28,880 --> 00:10:34,256
radzimy sobie z mukowiscydozą
czy dystrofią mięśniową,

198
00:10:34,280 --> 00:10:36,880
korzystając z czynników zewnętrznych.

199
00:10:37,960 --> 00:10:39,496
Ale z każdym dniem

200
00:10:39,520 --> 00:10:42,696
zbliżamy się do epoki 
ewolucji dobrowolnej,

201
00:10:42,720 --> 00:10:44,696
w której my, jako gatunek,

202
00:10:44,720 --> 00:10:49,600
będziemy mogli sami decydować
o naszych genetycznych losach.

203
00:10:50,720 --> 00:10:53,056
Mówiąc o ulepszaniu człowieka
nowymi zdolnościami,

204
00:10:53,080 --> 00:10:55,160
nie powinniśmy pytać "jak",

205
00:10:55,920 --> 00:10:57,120
ale "kiedy".

206
00:10:58,240 --> 00:11:02,686
Używanie biologii syntetycznej do
modyfikacji genów jakiegokolwiek gatunku,

207
00:11:02,686 --> 00:11:03,856
szczególnie naszego,

208
00:11:03,880 --> 00:11:06,200
niesie ze sobą problemy etyczne i moralne.

209
00:11:07,280 --> 00:11:09,800
Czy takie udoskonalanie nas odczłowieczy?

210
00:11:10,960 --> 00:11:13,216
Ale czy człowieczeństwo nie jest zaledwie

211
00:11:13,240 --> 00:11:16,480
zlepkiem gwiezdnego pyłu,
który stał się świadomy?

212
00:11:17,200 --> 00:11:20,470
Dokąd geniusz ludzkości
powinien się zaprowadzić?

213
00:11:20,640 --> 00:11:24,560
Szkoda byłoby go marnować
jedynie na samozachwyt.

214
00:11:25,800 --> 00:11:27,136
Jak wykorzystać naszą wiedzę

215
00:11:27,160 --> 00:11:30,416
do ochrony przed zagrożeniami z zewnątrz,

216
00:11:30,440 --> 00:11:33,080
przed nami samymi?

217
00:11:34,400 --> 00:11:35,816
Zadaję te pytania

218
00:11:35,840 --> 00:11:38,016
nie aby zaszczepić lęk przed nauką,

219
00:11:38,040 --> 00:11:40,416
ale żeby ujawniać liczne możliwości

220
00:11:40,440 --> 00:11:43,840
jakie nauka nam dała i wciąż daje.

221
00:11:44,760 --> 00:11:48,736
Musimy się zjednoczyć i te możliwości
przedyskutować i wdrażać,

222
00:11:48,760 --> 00:11:50,390
nie tylko z rozwagą,

223
00:11:50,640 --> 00:11:52,600
ale też z odwagą.

224
00:11:54,200 --> 00:11:57,800
Mars jest naszym celem,

225
00:11:58,440 --> 00:12:00,040
ale nie ostatnim.

226
00:12:01,000 --> 00:12:03,856
Ostatnią granicą do przekroczenia

227
00:12:03,880 --> 00:12:08,600
będzie decyzja jak wykorzystać
nieprawdopodobną inteligencję człowieka.

228
00:12:09,880 --> 00:12:14,120
Przestrzeń jest zimna, 
brutalna i bezwzględna.

229
00:12:15,120 --> 00:12:17,896
Nasza droga do gwiazd
będzie usłana przeciwnościami,

230
00:12:17,896 --> 00:12:20,536
które zmuszą nas do zadumy
nad tym, kim jesteśmy,

231
00:12:20,560 --> 00:12:22,320
ale też gdzie zmierzamy.

232
00:12:23,160 --> 00:12:26,736
Odpowiedzią będzie podjęcie decyzji:
wykorzystać czy porzucić technologię,

233
00:12:26,760 --> 00:12:28,856
której nauczyliśmy się od samej natury.

234
00:12:28,880 --> 00:12:32,736
Ta decyzja zaważy na czasie,
jaki nam w tym wszechświecie pozostał.

235
00:12:32,760 --> 00:12:33,976
Dziękuję.

236
00:12:34,000 --> 00:12:38,619
(Brawa)