Return to Video

Dövmeleri kalıcı yapan nedir? - Claudia Aguirre

  • 0:06 - 0:10
    Popüler medyada dövme, çoğunlukla
  • 0:10 - 0:13
    ya tehlike ve sapkınlık işareti ya da
  • 0:13 - 0:15
    modaya uygun gençlik hevesi olarak gösterilir.
  • 0:15 - 0:17
    Dövme stilleri değişip dursa ve
  • 0:17 - 0:20
    anlamları kültürden kültüre farklılık gösterse de,
  • 0:20 - 0:23
    uygulamanın kendisi uygarlık kadar eskidir.
  • 0:23 - 0:27
    Dekoratif deri işaretlemeleri, dünyanın her yerindeki
  • 0:27 - 0:29
    insan kalıntılarında görülmektedir.
  • 0:29 - 0:35
    En eskisi M.Ö. 6000 yılından kalma bir Peru mumyasıdır.
  • 0:35 - 0:38
    Peki dövmenin tam olarak ne olduğunu hiç merak ettiniz mi?
  • 0:38 - 0:41
    Derimizin sürekli döküldüğünü belki de bilirsiniz;
  • 0:41 - 0:45
    saatte 30 ilâ 40 bin arasında deri hücresi kaybederiz.
  • 0:45 - 0:47
    Bu da günde yaklaşık 1 milyon eder.
  • 0:47 - 0:51
    Peki öyleyse nasıl oluyor da dövme onlarla gitmiyor?
  • 0:51 - 0:56
    Basitçe yanıtlamak gerekirse, dövme yaparken pigmentler
  • 0:56 - 0:59
    derinin dökülen dış katmanından daha derinlere aktarılır.
  • 0:59 - 1:04
    Tarih boyunca, farklı kültürler bunu sağlamak için
    çeşitli yöntemler kullanmıştır.
  • 1:04 - 1:06
    İlk çağdaş dövme makinesi ise,
  • 1:06 - 1:09
    Thomas Edison'un oymacılık makinesinden esinlenilmiş
  • 1:09 - 1:12
    ve elektrikle çalıştırılmıştır.
  • 1:12 - 1:14
    Günümüzde kullanılan dövme makineleri,
  • 1:14 - 1:17
    renk dolu minik iğneleri deriye
  • 1:17 - 1:21
    dakikada 50 ilâ 3000 kez batırır.
  • 1:21 - 1:23
    Epidermisi delen iğneler,
  • 1:23 - 1:27
    boyanın dermis derinliğine kadar sızmasını sağlar.
  • 1:27 - 1:33
    Orada kolajen fiberler, sinirler, bezeler,
    kan damarları ve başka yapılar bulunur.
  • 1:33 - 1:37
    Her bir iğne batışında yara oluşur ve
  • 1:37 - 1:40
    bedenin iltihap sürecini tetikleyerek
  • 1:40 - 1:45
    bağışıklık sistemi hücrelerini yaralı bölgeye deriyi onarmak üzere gönderir.
  • 1:45 - 1:49
    İşte dövmeyi kalıcı duruma getiren süreç budur.
  • 1:49 - 1:52
    İlk önce, makrofaj denilen özel hücreler
  • 1:52 - 1:57
    iltihabı temizlemek amacıyla işgalci maddeyi yer.
  • 1:57 - 2:00
    Bu hücreler lenfatik sistemde ilerlerken, bir kısmı
  • 2:00 - 2:04
    karınları boya dolu hâlde lenf bezlerine geri taşınır,
  • 2:04 - 2:07
    diğerleri ise dermiste kalır.
  • 2:07 - 2:09
    Pigmentten kurtulmak mümkün olmadığından
  • 2:09 - 2:12
    içlerindeki boya deri üzerinde görünür kalır.
  • 2:12 - 2:17
    Boya parçacıklarının birazı
    dermisin jelimsi yapısında asılı kalırken,
  • 2:17 - 2:22
    diğerleri fibroblast denilen deri hücrelerince yutulur.
  • 2:22 - 2:26
    Başlangıçta boya epidermiste de bulunmaktadır,
  • 2:26 - 2:29
    ama deri iyileşirken, hasarlı epidermal hücreler dökülür
  • 2:29 - 2:32
    ve yeni, boyasız hücrelerle değiştirilirlerken
  • 2:32 - 2:36
    en üst katmanda güneş yanığı benzeri bir soyulma oluşur.
  • 2:36 - 2:40
    Profesyonel dövmelerde, kabarma ve kabuklanma genelde
  • 2:40 - 2:44
    görülmez ve tam epidermal yenilenme 2-4 hafta arasında sürer.
  • 2:44 - 2:49
    Bu esnada güneşten ve yüzmeden kaçınmak, solmayı engeller.
  • 2:49 - 2:53
    Dermal hücreler ise ölene dek yerlerinde kalırlar.
  • 2:53 - 2:57
    Öldüklerinde de, yakındaki genç hücreler tarafından,
    boyalarıyla beraber yutulurlar;
  • 2:57 - 2:59
    dolayısıyla boya olduğu yerde kalır.
  • 2:59 - 3:05
    Fakat zaman içinde, beden yabancı pigment parçacıklarına tepki gösterdikçe dövmeler doğal olarak solar.
  • 3:05 - 3:10
    Yavaşça parçalanarak, bağışıklık sisteminin
    makrofajları tarafından dışarı taşınırlar.
  • 3:10 - 3:14
    Bu pigment parçalanmasında, ultaviyole ışınımın da rolü büyüktür.
  • 3:14 - 3:17
    Ancak güneşten korunarak etkisi azaltılabilir.
  • 3:17 - 3:20
    Ama dermal hücreler nispeten durağan olduklarından,
  • 3:20 - 3:24
    boyanın büyük bölümü, kişinin yaşamı boyunca
    derinin derinliklerinde kalır.
  • 3:24 - 3:29
    Peki eğer dövme deride yaşam boyu kalacak şekilde yapılıyorsa, onu silmenin bir yolu olabilir mi?
  • 3:29 - 3:30
    Teknik olarak, evet.
  • 3:30 - 3:34
    Günümüzde lazer kullanarak epidermise ulaşılmakta ve
  • 3:34 - 3:38
    alttaki renkli pigmentler farklı dalga boylarıyla parçalanmaktadır.
  • 3:38 - 3:41
    En kolay silinen renk siyahtır.
  • 3:41 - 3:44
    Lazer ışını, boya küreciklerini makrofajların taşıyabileceği
  • 3:44 - 3:47
    küçük parçalara ayırır.
  • 3:47 - 3:51
    Bazı renk boyaları atmak, diğerlerinden daha zordur
  • 3:51 - 3:53
    ve komplikasyonlar olabilir.
  • 3:53 - 3:57
    Bu nedenle, bir dövmeyi sildirmek hâlâ yaptırmaktan çok daha zor;
  • 3:57 - 3:58
    ama imkânsız değil.
  • 3:58 - 4:01
    Bir dövme belki sonsuza kadar kalmaz,
  • 4:01 - 4:05
    ama dövmeler varolan tüm kültürlerden daha uzun süredir var.
  • 4:05 - 4:10
    Süren popülerlikleri de, dövmenin hep var olacağını gösteriyor.
Title:
Dövmeleri kalıcı yapan nedir? - Claudia Aguirre
Speaker:
Claudia Aguirre
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/what-makes-tattoos-permanent-claudia-aguirre

Bilinen en eski dövme M.Ö. 6000 yılına ait bir Peru mumyasında bulundu. Oldukça eski bir dövme! İnsanların her saat yaklaşık 40.000 deri hücresi kaybettiğini de düşünürsek, bu işaretler nasıl kaybolmuyor? Claudia Aguirre, dövmelerin zamana dayanabilmelerini sağlayan değişik yöntemleri, makineleri ve makrofajları (göreceksiniz) anlatıyor.

Ders: Claudia Aguirre, Animasyon: TOGETHER.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:26

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.