چۆن هەواڵە هەڵدەبژێریت
-
0:08 - 0:11چۆن دەزانیت چی ڕووده‌دات لە جیهان؟
-
0:11 - 0:14سەرجەمی زانیاریەکان تەنها کرتەیەک دوورە
-
0:14 - 0:15لەوانەیە سنوردار نەبێ،
-
0:15 - 0:17بەڵام ئەو کات و وزەی ئێمە هەمانە
-
0:17 - 0:20بۆ تێگەیشتن و هەڵسەنگاندن نییە.
-
0:20 - 0:23هەموو زانیاریەکان لە جیهاندان زۆر بەسودنین
-
0:23 - 0:26مەگەر تۆ بزانی چۆن
هەواڵەکان دەخوێنیتەوە. -
0:26 - 0:28بۆ داپیرەت، دایک و باوکت،
-
0:28 - 0:29یان تەنانەت خوشک و برا گەورەکانت،
-
0:29 - 0:32ئەم بیرۆکەیە نامۆیە.
-
0:32 - 0:35تەنها دە ساڵێک پێش ئێستا، هەواڵەکان
مەودایەکی فراوانیان هەبووە. -
0:35 - 0:36هەڵبژاردنی تۆش سنوردار بوو
-
0:36 - 0:38بۆ چەند گۆڤارێکی گشتی بەرژەوەندیدار
-
0:38 - 0:40و ڕۆژنامەی تۆمارکراو،
-
0:40 - 0:42و سێ چوار دەزگای تەلەفزیۆنی
-
0:42 - 0:46کە تیایدا بێژەری دەنگ و باسی متمانەپێکراو
هەواڵەکانی رۆژانەیان دەگەیاند -
0:46 - 0:49لە هەمان کاتی دیاریکراوی هەموو ئێوارەیەک.
-
0:49 - 0:51بەڵام کێشەکانی ئەم سیستەمە زوو بەدەرکەوت
-
0:51 - 0:53لەگەڵ بڵاوبوونەوەی بەلێشاوی
ناوەندەکانی ڕاگەیاندن. -
0:53 - 0:55لەکاتێکدا زانراوە کە وڵاتە دیکتاتۆریەکان
-
0:55 - 0:57کۆنتڕۆل و چاودێری زانیاریەکانیان کردووە،
-
0:57 - 1:00زنجیرەیەک لە ڕسوایی ئەوەی دەرخست کە
-
1:00 - 1:03حکومەتی دیموکڕاتیش چەواشەکاری
بە میللەت کردووە، -
1:03 - 1:06زۆر جار بەهەرەوەزی لەگەڵ
ناوەندەکانی ڕاگەیاندن. -
1:06 - 1:09ئاشکرا کردنی جەنگە شاراوه‌کان،
نهێنی تیرۆرەکان، -
1:09 - 1:11و گەندەڵی سیاسی
-
1:11 - 1:14لاوازکردنی باوەڕی میللەت
بە سەرگوشتە فەرمییەکان -
1:14 - 1:16کە پێشکەش دەکرێت لە سەرچاوەی گشتی.
-
1:16 - 1:20ئەمە متمانەی ناوەندە ڕاگەیاندنەکانی شکاند
و ئەوانەی کە کۆنتڕۆلیان کرد بوو -
1:20 - 1:24پەیدا بوونی ڕۆژنامە، بەرنامەی ڕادیۆی
کەناڵی هەواڵی جێگرەوە -
1:24 - 1:27پێشبڕکێیان دەکرد لەگەڵ کەناڵە بنەڕەتیەکان
لەداپۆشینی ڕووداوەکان -
1:27 - 1:29لەچەندین سۆنگەی هەمەجۆر.
-
1:29 - 1:31لەم دواییەدا، ئینتەرنێت بڕی
-
1:31 - 1:33زانیاری و بۆچونەکان زیاد کرد،
-
1:33 - 1:36لەگەڵ تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان،
بڵۆگەکان، و ڤیدیۆی سەرهێڵ -
1:36 - 1:39کە هەموو هاوڵاتیەکی گۆڕی
بۆ پەیامنێرێکی شاراوە . -
1:39 - 1:42بەڵام ئەگەر هەموو کەسێک پەیامنێربێت،
یان هیچ کەسێک ئەو نەبێت، -
1:42 - 1:44و سەرچاوە جیاوازەکان لەوانەیە هاوڕا نەبن،
-
1:44 - 1:47نەک تەنها ڕاوبۆچونەکان
بەڵام ڕاستیەکان خودی خۆیان -
1:47 - 1:50کەواتە تۆ چۆن ڕاستیەکان بەدەست دەهێنی،
یان شتێکی نزیک لەئەو؟ -
1:50 - 1:53باشترین ڕێگە بۆ دەستکەوتنی
هەواڵە بنچینەییەکان -
1:53 - 1:55بەبێ نێوبەند.
-
1:55 - 1:58لە جیاتی ڕوونکردنەوەی بابەتەکان
بەزانستی خوێندن -
1:58 - 2:00یان وتارە سیاسیەکان،
-
2:00 - 2:03تۆ دەتوانی خۆت ماددە ڕاستەقینەکە
بدۆزیتەوە و خۆت بڕیار بدەیت. -
2:03 - 2:07بۆ ڕوداوەکانی ئێستا، شوێنی پەیامنێرەکان
بکەوە لە تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان. -
2:07 - 2:09لەماوەی ئەو ڕوداوە گەورانە،
وەکو بەهاری عەرەبی -
2:09 - 2:11یان ناڕەزایی دەربرینەکانی ئۆکرانیەکان،
-
2:11 - 2:15بێژەری دەنگوباس و بڵۆگەرەکان هەواڵە
نوێیەکان ودەنگە تۆمارکراوەکان بڵاودەکەنەوە -
2:15 - 2:16لەناو جەرگەی ئەو پەشێویەدا.
-
2:16 - 2:20هەر چەندە دواتر ئەو هەواڵانە بڵاو دەبنەوە
لەوتارەکان یان پەخش دەکرێن، -
2:20 - 2:22لەبیرت بێت کەچاپێکی ئەم هەواڵە بریقەدارانە
-
2:22 - 2:25بەزۆری تێکەڵکردنی دەنگی ئەو
کەسەی کە لەوێ بوو -
2:25 - 2:27لەگەڵ ئەو سەرنوسەی کەلەوێ نەبوو.
-
2:27 - 2:29لە هەمان کاتدا، تاسەرلێشێوانی
چیڕۆکەکە زیاتر بێت، -
2:29 - 2:32تۆ پێویستە هەوڵ بدەیت
بەردەوام سەیری نەکەیت. -
2:32 - 2:35لە ڕوداوەکانی وەکو هێرشی تیرۆریست
و کارەساتە سروشتیەکان، -
2:35 - 2:38ئەمرۆ ناوەندەکانی ڕاگەیاندن هەوڵی
داپۆشینی بەردەوام دەدەن -
2:38 - 2:42تەنانەت لە کاتی بەردەست نەبوونی زانیاری
باوڕپێکراوی نوێ ئەو بەردەستە، -
2:42 - 2:44هەندێک جار دەبێتە ڕابەر بۆ زانیاری هەڵە
-
2:44 - 2:47یان بەهەڵە تاوانبار کردنی کەسانی بێ تاوان.
-
2:47 - 2:50زۆر ئاسانە کەشپرزە بی
لەڕووداوی لەو جۆرەدا، -
2:50 - 2:52بەڵام هەوڵ بدە بە دوای تازەترین
زانیاریدا بگەرێیت -
2:52 - 2:54لە چەندین شوێن لە ڕۆژێکدا،
-
2:54 - 2:56لە بری هەموو ساتێک،
-
2:56 - 2:59کات ڕێگە دەدات کە وردەکارییەکان
بە تەواوەتی دەر بکەون -
2:59 - 3:01و ڕاپۆرتی هەواڵەکان بەدرۆ دەخەنەوە.
-
3:01 - 3:04لە کاتێکدا رۆژنامەوانی
باش بابەتی بوونە، -
3:04 - 3:06ناوەندەکانی ڕاگەیاندن بە زۆری
ناتوانن خۆیان لابدەن. -
3:06 - 3:09کاتێک تۆ ناتوانی بگەیت
بە چیڕۆکە ڕاستەکە، -
3:09 - 3:11هەواڵەکان بخوێنەوە لە دەرچەی جیا جیا
-
3:11 - 3:14کە پەیامنێری جیاواز بەکاربێت و چاوپێکەوتن
بکرێت لەگەڵ پسپۆڕی جیاواز، -
3:14 - 3:17بۆ سەرچاوەی هەمەچەشن بگەڕێ
و تێبینی جیاوازیەکان بکەی -
3:17 - 3:19وادەکات کە پارچەکان بە یەکەوە کۆ بکەیەوە
-
3:19 - 3:21بۆ زیاتر تەواو کردنی وێنەکە.
-
3:21 - 3:24هەروەها گرنگە کە ڕاستی و
بۆچون لێک جیابکەیتەوە. -
3:24 - 3:27وشەی وەک بڕوام وایە، ڕەنگە، دەشێت
-
3:27 - 3:30مانای ئەوەیە کە پێشکەشکارەکە
هەوڵ دەدات وریا بێت -
3:30 - 3:32یان خراپتر لەوە، کە پێشبینی بکات.
-
3:32 - 3:35و ئاگاداری ئەو ڕاپۆرتانەیە کە پشت
بەسەرچاوەی نادیار دەبەستێت. -
3:35 - 3:39ئەوانە لەوانەیە كه‌سانێك بن کە پەیوەندیەکی
بچوکیان بە چیڕۆکەکەوە هەبێت، -
3:39 - 3:41یان بەرژەوەندییەکی کاریگەریان
هەیە لە داپۆشینی، -
3:41 - 3:44بێناوی ئەوان وایان لێ دەکات لێپرسراونەبن
-
3:44 - 3:46لەو زانیارییانەی کە پەخشی دەکەن.
-
3:46 - 3:48لە کۆتاییدا، لە هەمووی گرینگتر،
-
3:48 - 3:50هەوڵ بدە بەهەواڵەکەدا
بچیتەوە پێش بڵاوکردنەوەی -
3:50 - 3:52لە کاتێکدا تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان
توانای بە ڕاستیەکان داوە -
3:52 - 3:54بۆ ئەوەی بەخێرایی بگەن،
-
3:54 - 3:56هەروەها ڕێگەی
بەدەنگۆکانیش داوە بڵاو ببنەوە -
3:56 - 3:58پێش ئەوەی بتوانرێ ساغ بکرێتەوە
-
3:58 - 3:59و مانەوەی درۆکان
-
3:59 - 4:01بۆ ماوەیەکی درێژ دوای ئەوەی
بەدرۆ دەخرێنەوە. -
4:01 - 4:04کەواتە، پێش ئەوەی تۆ هەواڵی
باوڕپێنەکراو بڵاوبکەیتەوە -
4:04 - 4:05یان بابەتی هەواڵێکی زۆر خراپ،
-
4:05 - 4:08لە تۆڕی ئینتەرنێت بگەڕێ بۆ دۆزینەوەی هەر
-
4:08 - 4:11زانیارییەک یان دەقێک کە تۆ
لەوانەیە لە یادت کرد بێت -
4:11 - 4:13و ئەوانی تر چی دەڵێن دەربارەی ئەو.
-
4:13 - 4:16ئەمڕۆ، ئێمە زۆر ئازاترین
لە هەر کاتێکی پێش ئێستا -
4:16 - 4:18کە دەستیان بەسەر ناوەندەکانی
ڕاگەیاندنی کۆندا گرتبوو -
4:18 - 4:21کە لێڕاهات بوون دەست بەسەر
ڕێڕەوی زانیاریەکاندا بگرن. -
4:21 - 4:23بەڵام کاتێک ئازادی ببێتە بەرپرسیاریەتی:
-
4:23 - 4:25بەرپرسیارێتی چاودێری ئەزمونەکانی ئێمە
-
4:25 - 4:28و دڵنیابیت لەوەی کە نەگۆڕێت بۆ لافاو،
-
4:28 - 4:32وامان لێ دەکات کەمتر بەئاگابین وەک
ئەوەی پێشتر نقوم بوین.
- Title:
- چۆن هەواڵە هەڵدەبژێریت
- Speaker:
- دیمۆن بڕاون
- Description:
-
more » « less
لەگەڵ دەرکەوتنی ئینتەرنێت و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان، هەواڵەکان بڵاوبوونەوە بە خێراییەکی باوڕپێنەکراو لە ڕێگەی ژمارەیەکی بێ وێنە لە ڕێڕەوێکی جیاوازی ناوەندی ڕاگەیاندن. ئێمە چۆن ئەو هەواڵانە هەڵدەبژێرین کە بەکاری دەهێنین؟ دیمۆن بڕاون گرینگیەکی ناوەکی دەدات بەوەی چۆن ڕاوبۆچون و ڕاستیەکان (و هەندێک جار ناڕاستیەکان) لە هەواڵ چۆن ڕێگە دەبڕن و دەبن بە هەواڵ و چۆن خوێنەری زیرەک جیاوازی لە نێوان دەکەن.[لە ئامادەکردنی ئەلیسا هاریس نوریکۆ ، لە دەرهێنانی ئەدیسۆن ئەندرسۆن].
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:49
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
|
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
zhila mawlood accepted Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How to choose your news | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for How to choose your news |