Po co nam muzea? - J.V. Maranto

Cała lekcja: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-have-museums-j-v-maranto

Muzea są częścią naszej historii od ponad 2 000 lat, ale nie zawsze były jak te, które możemy dzisiaj zwiedzać. J.V. Maranto odkrywa ewolucję muzeów, od pierwszego muzeum z roku 530 p.n.e. (którego kuratorem była księżniczka) do gabinetów osobliwości P.T. Barnuma i dalej.

Lekcja: J. V. Maranto, animacja: Zedem Media.

Witajcie, zaczynamy
zwiedzanie z przewodnikiem.

Zapraszamy do Muzeum Muzeów.

Muzea są częścią naszej historii
od ponad 2 tysięcy lat.

Ale nie zawsze były jak te,
które dzisiaj zwiedzamy.

Historia muzeów jest o wiele starsza
i dziwniejsza, niż sobie wyobrażacie.

Zaczniemy tutaj, w skrzydle greckim.

Słowo muzeum pochodzi
od greckiego mouseion,

oznaczającego świątynie
wzniesione dla Muz, bogiń sztuki i nauki.

Wznoszący modły prosili Muzy,
by czuwały nad uczonymi

i obdarzały pomysłowością tych,
których uznawały za godnych.

Świątynie były pełne
ofiarowanych rzeźb, mozaik,

skomplikowanych przyrządów naukowych,

poetyckich i literackich inskrypcji

oraz innych darów pokazujących,

że śmiertelnik jest godny
boskiej inspiracji.

Dotarliśmy do skrzydła mezopotamskiego.

Pierwsze muzeum powstało
w 530 r. p.n.e. w obecnym Iraku,

a pierwszym kuratorem była księżniczka.

Ennigaldi-Nanna
gromadziła mezopotamskie antyki

w E-Gig-Par, swoim domu.

Gdy archeolodzy
rozpoczęli tam wykopaliska,

odkryli dziesiątki przedmiotów
starannie ułożonych w rzędy

i opatrzonych glinianymi tabliczkami
z opisami w trzech językach.

Przyjęcia u księżniczki
musiały być ciekawe.

Tradycję zbierania i prezentowania
ciekawych przedmiotów zaczęto naśladować,

jak można zobaczyć tu,
w skrzydle rzymskim.

Skarbce polityków i generałów
były wypełnione łupami wojennymi,

a w menażeriach władców
poddani oglądali egzotyczne zwierzęta

podczas specjalnych okazji,
jak walki gladiatorów.

Jak widać, jest tu lew i gladiator,

a dozorca najwidoczniej
powinien być w tym skrzydle.

Chodźcie, trzeba się pospieszyć.

Następny etap ewolucji muzeów
to epoka Renesansu,

kiedy to znowu pojawiły się warunki
sprzyjające badaniu świata przyrody

po niemal millenium ignorancji
zachodniego świata.

Gabinety osobliwości,
zwane także kunstkamerami,

były zbiorami przedmiotów,
rodzajem fizycznej encyklopedii

pełnej artefaktów wystawionych na pokaz.

Wejdźcie do szafy i uważajcie na płaszcze.

Zwiedzimy gabinet osobliwości Ole Worma.

Jeden z najsłynniejszych gabinetów

należał do bogatego
XVII-wiecznego przyrodnika,

antykwariusza i lekarza, Ole Worma.

Ole Worm zbierał
okazy przyrodnicze, ludzkie szkielety,

starożytne teksty runiczne
i przedmioty z Nowego Świata.

W innych gabinetach osobliwości
można było znaleźć anomalie genetyczne,

drogocenne kamienie, dzieła sztuki
oraz religijne i historyczne relikty.

Lepiej tego nie dotykaj.

Gabinety te były prywatne,
często znajdowały się w rezydencjach,

a ich kuratorami byli właściciele,
władcy, arystokraci,

a także mieszczanie i naukowcy.

Kto słyszy organy cyrkowe?

W latach 40. XIX wieku

młody, przedsiębiorczy showman
nazwiskiem Phineas T. Barnum

zakupił niektóre z najsłynniejszych
gabinetów osobliwości Europy

i założył w Nowym Jorku
Barnum's American Museum.

Spektakularna mieszanka
zoo, sali wykładowej,

gabinetu figur woskowych, teatru

i freak show znanego
z eklektycznych mieszkańców,

takich jak niedźwiedzie, słonie,

akrobaci, giganci, bliźnięta syjamskie,

syreny z Fidżi, brodata kobieta

i mnóstwa nowoczesnej maszynerii
oraz instrumentów naukowych.

Muzea dostępne publicznie
są względnie nowym zjawiskiem.

Przed Barnum pierwsze publiczne muzea

były dostępne tylko
dla klasy wyższej i średniej,

i tylko w określone dni.

Zwiedzający musieli przed wizytą
wystosować pisemną prośbę

i tylko małe grupy mogły
odwiedzać muzeum każdego dnia.

Luwr słynął z tego,
że wszyscy mogli zwiedzać,

ale tylko przez trzy dni w tygodniu.

W XIX wieku

zaczęły się kształtować
takie muzea, jakie znamy.

Pojawiły się instytucje
jak Instytut Smithsona,

pozwalające oglądać i badać przedmioty
zamiast trzymać je pod kluczem.

Zwłaszcza amerykańskie muzea
zlecały eksperymenty

i wynajmowały badaczy
do poszukiwania i pozyskiwania próbek.

Muzea stały się centrami nauki
oraz artystycznych i naukowych odkryć.

Nazywa się to często Epoką Muzeów.

Obecnie muzea są ogólnodostępne,

są centrami nauczania, badań
i stają się bardziej interaktywne.

Jednak pytanie, kto może tam wejść,
jest nadal aktualne,

bo ceny biletów
mogą być czasem zaporowe

dla tych przyszłych uczonych, artystów
i obiektów boskiej inspiracji,

których nie stać na zaspokojenie
własnej ciekawości.

Dziękujemy wszystkim gościom.

Po drodze wstąpcie do sklepu z pamiątkami
ze sklepów z pamiątkami.