Waar leiden we de artsen voor deze wereld op? Cuba.

Grote problemen vragen om grote oplossingen, geïnspireerd door grote ideeën, verbeeldingskracht en durf. In deze talk vertelt journaliste Gail Reed over zo'n grote oplossing: de Latijns-Amerikaanse Geneeskundefaculteit van Havana. Deze faculteit leidt wereldartsen op om de plaatselijke gemeenschappen te dienen die hen het hardst nodig hebben.

Ik wil jullie vertellen

hoe 20.000 bijzondere jonge mensen

uit meer dan 100 landen

op Cuba terecht kwamen

en de zorg in hun gemeenschap veranderen.

Negentig procent van hen zou nooit

van huis vertrokken zijn

zonder de beurs waarmee ze
geneeskunde konden studeren op Cuba

en de belofte om terug te keren

naar plaatsen zoals
waar ze vandaan kwamen --

het platteland, de bergen, de ghetto's --

om dokter te zijn voor mensen zoals zij,

om de daad bij het woord te voegen.

Havana's Latijns-Amerikaanse
Medische Faculteit

is de grootste
medische faculteit ter wereld.

Er zijn 23.000 dokters afgestudeerd

sinds de eerste lichting in 2005.

Bijna 10.000 studenten
zijn er in opleiding.

Hun missie is het opleiden van artsen
voor de mensen

die hen het hardst nodig hebben:

de meer dan een miljard mensen

die nog nooit bij de dokter geweest zijn.

Mensen die leven en sterven
onder alle bestaande armoedegrenzen.

Hun studenten vormen een uitdaging.

Ze zijn het grootste risico
voor de faculteit,

maar ook de beste gok.

Ze worden geworven op de armste,

meest verscheurde plekken op onze aardbol

door een faculteit
die erop vertrouwt dat zij

niet slechts de goede,

maar de excellente artsen zullen worden

die hun gemeenschap dringend nodig heeft.

En dat zij hun beroep zullen uitoefenen
waar de meeste artsen niet komen.

Niet alleen op arme plekken,

maar ook op gevaarlijke.

Ze hebben tegengif in hun rugzak

of zoeken hun weg door buurten

die geteisterd worden
door drugs, bendes en kogels.

Dit is hun thuisbasis.

Het streven is dat zij

de toegang tot zorg
en de gezondheidssituatie

in arme gebieden zullen veranderen,

en zelfs de manier waarop geneeskunde

onderwezen en gepraktiseerd wordt.

Ze zullen wegbereiders
worden in ons streven

naar een wereldwijde zorgdekking;

geen makkelijke taak.

Twee stormen en de idee
om de daad bij het woord te voegen,

leidden in 1998 tot
de oprichting van ELAM.

De orkanen Georges en Mitch

raasden over de Caraïben

en Centraal Amerika

met 30.000 doden als gevolg

en 2,5 miljoen daklozen.

Honderden Cubaanse artsen
boden vrijwillige noodhulp aan,

maar toen ze arriveerden,

liepen ze tegen een nog grotere ramp aan:

complete gemeenschappen zonder zorg,

veldhospitalen die gesloten waren

wegens gebrek aan personeel.

Teveel babies stierven

in het eerste levensjaar.

Wat zou er gebeuren na het vertrek
van de Cubaanse artsen?

Nieuwe artsen waren nodig
om de zorg duurzaam te maken.

Maar waarvandaan?

En waar worden ze opgeleid?

In Havana werd een oude marineschool

overgedragen aan het Cubaanse
Ministerie voor Gezondheid.

Dit werd de Latijns-Amerikaanse
Medische Faculteit,

'ELAM'.

Collegegeld, kost en inwoning
en wat leefgeld

werd geboden aan honderden studenten

uit de landen die het zwaarst
geraakt waren door de orkanen.

Ik was een journalist in Havana

en zag de eerste 97 Nicaraguanen aankomen

in maart 1999.

Ze betrokken de halfgemeubileerde
studentenkamers

en hielpen hun professoren
de collegezalen te vegen,

en tilden ook de tafels, stoelen
en microscopen naar binnen.

De jaren erna

vroegen regeringen
in Noord- en Zuid-Amerika

beurzen aan voor hun eigen studenten.

De Congressional Black Caucus

ontving na aanvraag honderden beurzen

voor Amerikaanse jongeren.

De huidige 23.000 afgestudeerden

komen uit 83 landen

in Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië.

De nieuwe studenten komen
zelfs uit 123 landen.

Meer dan de helft is vrouw.

Ze komen uit 100 volken

en spreken 50 verschillende talen.

Directeur Margeret Chan
van de Wereldgezondheidsorganisatie zei,

"Eindelijk ben je als arme, als vrouw,

of met inheemse achtergrond

eens in het voordeel.

Deze ethiek maakt
de medische faculteit uniek.

Luther Castillo komt uit
San Pedro de Tocamacho

aan de Atlantische kust in Honduras.

Daar is geen stromend water

en geen elektriciteit.

Om het dorp te bereiken moet je uren lopen

of het erop wagen met
een pick-up -- wat ik deed --

vlak langs de golven
van de Atlantische Oceaan.

Luther was één van de 40
Tocamacho-kinderen

die naar de eerste klas gingen.

Ze waren kinderen
uit een zwart, inheems volk,

de Garífuna, dat 20 procent
van de Hondurese bevolking uitmaakt.

De dichtstbijzijnde medische voorziening
was ver buiten bereik.

In latere jaren moest Luther
elke dag drie uur naar school lopen.

Slechts 17 maakten die tocht.

Slechts vijf deden
de examenjaren,

en slechts één ging naar de universiteit:

Luther, naar ELAM,

één van de eerste Garífuna alumni.

Slechts twee Garífuna-artsen
gingen hem voor

in de hele geschiedenis van Honduras.

Nu zijn het er 69 dankzij ELAM.

Grote problemen vragen
om grote oplossingen,

geïnspireerd door grote ideeën,
verbeelding en lef,

maar ook om oplossingen die werken.

ELAM kon niet voortbouwen
op eerdere ervaringen,

dus moesten ze alles zelf uitvinden

door het te doen en al gaande
de koers aan te passen.

Zelfs de meest excellente studenten

uit arme gemeenschappen

waren niet klaar voor zes jaar

academische geneeskundige training.

Daarom werd er een academisch
schakelprogramma ingevoerd.

En dan nog de taal:

dit waren Mapuche, Quecha's,
Guaraní, Garífuna,

inheemse bevolkingsgroepen

die Spaans als een tweede taal leerden,

of Haïtianen die een creooltaal spraken.

Daarom werd Spaans onderdeel

van het voor-schakelprogramma.

Desondanks was op Cuba

de muziek, het eten, de geuren,

ja, bijna alles anders.

Dus de faculteit werd een familie
en ELAM werd een thuis.

De religies varieerden van
inheemse geloven

tot Yoruba, moslim
en evangelisch christelijk.

Het omarmen van diversiteit
werd de stijl van leven.

Waarom vroegen zoveel landen

deze studiebeurzen aan?

Ten eerste hebben ze onvoldoende artsen

en artsen zijn oneerlijk verspreid,

in het nadeel van de armen,

want de wereldwijde gezondheidscrisis

wordt gevoed door
een crisis in mankracht.

We komen vier tot zeven
miljoen zorgenden tekort,

alleen al voor de basisbehoeften.

Het probleem is overal hetzelfde.

Er is een hoge concentratie
artsen in de steden,

waar slechts de helft van de mensen woont,

en binnen de steden

zitten ze niet in de sloppenwijken
of in Zuid Los Angeles.

Hier in de Verenigde Staten,

waar we een hervorming van de zorg hebben,

zijn er onvoldoende professionals.

In 2020 hebben we een tekort

van 45.000 huisartsen.

Wij zijn ook een oorzaak
van het probleem.

De Verenigde Staten loopt op kop..

in het importeren van artsen
uit ontwikkelingslanden.

Een tweede reden om op Cuba te studeren,

is het zorgbeleid van het eiland,

dat berust op een sterke basiszorg.

Een commissie van 'The Lancet'

rekent Cuba tot de best presterende

landen met modaal inkomen
wat betreft zorg.

'Save the Children' berekende dat Cuba

het beste Latijns-Amerikaanse
land is om in te bevallen.

Cuba heeft een vergelijkbare
levensverwachting

en een lagere kindersterfte
dan de Verenigde Staten.

En minder ongelijkheid,

terwijl ze per persoon

een twintigste uitgeven
van het bedrag

dat wij in de VS aan zorg besteden.

De opleiding van ELAM is pittig,

maar 80 procent
van de studenten slaagt.

De vakken zijn gewoon,

basis- en klinische wetenschap,

maar er zijn grote verschillen.

Ten eerste is de opleiding
niet langer in een ivoren toren,

maar in klinieken en woonbuurten.

De plaatsen waar de artsen in opleiding
later zullen werken.

Uiteraard hebben ze ook
colleges en ziekenhuisstages,

maar leren binnen de gemeenschap
begint al op dag één.

Ten tweede behandelen de studenten
de hele patiënt,

het lichaam en de geest,

binnen het raamwerk
van hun familie, gemeenschap

en cultuur.

Ten derde leren ze over volksgezondheid:

het beoordelen van het drinkwater
van de patiënt, huisvesting,

sociale en economische omstandigheden.

Ten vierde leren ze

dat een goed patiëntengesprek

en een grondig klinisch onderzoek

de meeste aanwijzingen opleveren
voor een diagnose.

Zo is geen dure technologie
nodig voor bevestiging.

Tenslotte wordt hen het belang ingeprent

van preventie,

want chronische ziektes

overbelasten overal ter wereld de zorg.

Bij een opleiding op de werkplek

hoort ook teamwork,

zowel het leren in teams te werken

als het leren teams te leiden

met een dosis bescheidenheid.

Na het afstuderen delen
deze artsen hun kennis

met verpleegkundigen, verloskundigen

en plaatselijke zorgwerkers,

zodat ze beter kunnen werken,

niet om hun werk over te nemen.

Ze werken met sjamanen
en traditionele heelmeesters.

De artsen van ELAM:

bewijzen ze dat dit gewaagde
experiment werkt?

Tientallen projecten laten zien

waartoe ze in staat zijn.

Bijvoorbeeld de Garífuna-studenten:

zij gingen terug naar huis
om daar te werken

en mobiliseerden hun gemeenschap

om het eerste inheemse ziekenhuis
van Honduras te bouwen.

Met de hulp van een architect,

bouwden de bewoners het
van de grond af op.

De eerste patiënten werden ontvangen

in december 2007.

Sindsdien hebben bijna
één miljoen patiënten

het ziekenhuis bezocht.

De regering heeft het opgemerkt

en gebruikt het ziekenhuis
als een rolmodel

voor zorg op het platteland van Honduras.

De artsen van ELAM zijn slim,

sterk en toegewijd.

Haïti, in januari 2010.

Het leed.

Mensen bedolven onder 30 miljoen ton puin.

Aangrijpend.

340 Cubaanse artsen

waren daar al gestationeerd
voor langere tijd

en er waren meer onderweg
en nog meer nodig.

Bij ELAM werkten de studenten dag en nacht

om 2.000 alumni te bereiken.

Daardoor kwamen er honderden naar Haïti,

uit 27 landen, van Mali in de Sahara

tot St. Lucia, Bolivië, Chili en de VS.

Ze communiceerden makkelijk
met elkaar in het Spaans

en luisterden naar hun patiënten
in het Creools,

met hulp van studenten
geneeskunde uit Haïti,

ingevlogen vanuit ELAM op Cuba.

Velen bleven er maanden,

zelfs tijdens de cholera-epidemie.

Honderden alumni uit Haïti

moesten hun leven weer oppakken,

hun eigen verdriet overwinnen

en de last op zich nemen

om een nieuw zorgsysteem
op te bouwen voor Haïti.

Sindsdien zijn er, met hulp van
organisaties en regeringen

van Noorwegen tot Cuba en Brazilië,

tientallen zorgcentra gebouwd
en voorzien van personeel.

Daarvan worden 35 locaties

geleid door alumni van ELAM.

Maar het verhaal van Haïti

toont ook de grote problemen

waarmee veel landen kampen.

Bijvoorbeeld:

er waren 748 alumni uit Haïti in 2012,
toen de cholera-epidemie uitbrak.

Bijna de helft werkte in de publieke zorg,

maar een kwart was werkloos

en 110 hadden Haïti verlaten.

In het meest gunstige geval

vinden de alumni werk

in de publieke zorgsector
en versterken die.

Vaak zijn er geen
andere artsen voorhanden.

In het ongunstige geval
zijn er onvoldoende banen

in de publieke zorgsector,

waar de meeste armen
behandeld worden.

Onvoldoende politieke wil,
onvoldoende middelen,

onvoldoende van alles.

Maar teveel patiënten
zonder toegang tot zorg.

Ook oefenen de families
druk uit op de alumni.

om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen.

Wanneer er dus geen banen zijn
in de publieke sector,

verkassen de jonge artsen
naar de particuliere zorg,

of ze emigreren
en sturen geld op naar huis.

Het allerergst is nog wel
dat in sommige landen

medische verenigingen
de accreditatiecommissies overhalen

ELAM-alumni niet te erkennen,

uit angst dat zij hun banen
zullen inpikken,

of hun patiëntenaantal
of inkomen zullen verminderen.

Het gaat niet over beroepsvaardigheid.

Hier in de VS erkende
de medische raad van Californië

de opleiding na een grondige inspectie.

De nieuwe artsen maakten

de grote gok van Cuba meer dan waard:

ze werden erkend en geaccepteerd

in vooraanstaande kringen,

van New York, tot Chicago en New Mexico.

Met tweehonderd man komen ze

vol energie terug
naar de Verenigde Staten,

maar ook teleurgesteld.

Zoals een alumnus zei,

in Cuba "wordt ons geleerd
om hoogstaande zorg te bieden

met beperkte middelen.

Wanneer ik de hoeveelheid
middelen hier zie

en je me vertelt dat het onmogelijk is,

dan weet ik dat dit niet waar is.

Ik heb niet alleen gezíen dat het werkt,

maar ik heb het werk zelf gedaan."

ELAMs alumni,

waarvan sommigen hier uit D.C.
en Baltimore komen,

komen van onder de allerarmsten

om welzijn, onderwijs

en een stem te bieden
voor hun gemeenschap.

Zij hebben het zware werk gedaan.

Nu is het aan ons

om de 23.000 artsen te steunen.

Wij allemaal:

stichtingen, medische
stagebegeleiders, pers,

ondernemers, beleidsmakers... mensen
moeten hun steentje bijdragen.

We moeten wereldwijd er meer aan doen

om deze nieuwe artsen de kans te geven

om hun kracht te tonen.

Ze moeten examens kunnen doen

voor een vergunning in hun land.

Ze hebben banen nodig in de publieke zorg,

of in zorgcentra zonder winstoogmerk

om hun training en toewijding
in praktijk te brengen.

Ze moeten de kans krijgen om

de arts te zijn die
de patiënt nodig heeft.

Om vooruit te komen,

moeten we misschien terugkijken

naar de kinderarts

die bij ons gezin aan huis kwam,

in het zuiden van Chigaco
toen ik klein was.

Hij deed huisbezoeken.

Hij diende de gemeenschap.

Deze ideeën over wat geneeskunde

zou moeten zijn, zijn niet nieuw.

De schaalvergroting is wel nieuw

en de gezichten van de artsen zijn anders:

een ELAM-arts is vaker een vrouw

dan een man;

in het Amazonegebied, Peru of Guatemala

vaker een inheemse arts;

in de VS een getinte arts

die vloeiend Spaans spreekt.

Ze is goed opgeleid, betrouwbaar

en heeft hetzelfde uiterlijk
en dezelfde cultuur als haar patiënten.

Ze verdient zeker onze steun,

want al reizend per metro, ezel of kano,

leert zij ons

de daad bij het woord te voegen.

Dankjewel. (Applaus)