Globalna zmiana układu sił w polityce | Noam Chomsky | TEDxWarwick

Znany filozof Noam Chomsky mówi o zmianach rzeczywistej władzy, które mają miejsce na świecie.

Poproszono mnie o kilka słów

na temat globalnej zmiany
układu sił w polityce.

To dosyć gorący temat
w ostatnich czasach.

Pojawia się wiele spekulacji
na temat tego,

czy i kiedy Chiny wyprą Stany Ziednoczone

jako dominująca globalna potęga,

prawdopodobnie wraz z Indiami,

co, gdyby było prawdą, oznaczałoby,
że globalny system powracałby

do formy podobnej do tej
sprzed europejskich podbojów

przypadających na XVII wiek.

Aby zilustrować nastroje nienaukowym,

ale wyrazistym przykładem:

rozmawiałem ostatnio
z profesorem historii

z jednego z uniwersytetów
stanowych w Massachusetts,

która powiedziała mi,
że na początku każdego semestru

pyta się studentów jakie, ich zdaniem,
są najbogatsze kraje na świecie.

Przez ostatnie kilka lat
odpowiadali, że są to Chiny i Indie.

Cóż, można w to wierzyć,
jeśli się czyta nagłówki gazet.

Można mieć jednak do tego
kilka zastrzeżeń.

Po pierwsze, co z bogactwem,
czy też zdrowiem społeczeństwa.

Istnieje tego wyznacznik,

jest nim wskaźnik rozwoju społecznego
ukazujący się każdego roku.

W ostatnim wydaniu

Indie znalazły się na 143. miejscu,

trochę powyżej Kambodży,

poniżej Laosu i Tadżykistanu.

Mniej więcej tam,
gdzie znajdowały się kilka dekad temu.

Chiny zajęły 92. miejsce.

Ale można to kwestionować,

ponieważ biedne rejony Chin

nie są zbytnio dostępne
w tym zamkniętym społeczeństwie,

więc mogą znajdować się niżej.

Z tym miejscem plasują się
na równi z Belize,

trochę powyżej Jordanu,

ale poniżej Dominikany i Iranu.

Dla porównania,

Kuba, będąca pod ostrym atakiem
Stanów Zjednoczonych

przez ostatnie 50 lat,
zajmuje 52. miejsce.

Jest wyżej niż oba te państwa,

do tego najwyżej wśród państw
Ameryki Środkowej i Karaibów,

ledwie poniżej Argentyny i Urugwaju.

Dodatkowo Indie i Chiny
posiadają wyjątkowo wysokie nierówności,

jedne z najgorszych na świecie.

To oznacza,
że więcej niż miliard ludzi

znajduje się znacznie niżej na tej skali.

Co w temacie długu?

Często w dyskusjach mówi się,

że pozostawia on
Stany Zjednoczone na łasce Chin.

Poza tą krótką dygresją,

Japonia jest największym posiadaczem

długu publicznego Stanów Zjednoczonych.

W najlepszym przypadku
i tak nie jest to zbyt przydatną bronią

z wielu zrozumiałych powodów.

Co z perspektywami?

Stany Zjednoczone mają niebywałą przewagę

zarówno ponad Europą i Azją.

Po pierwsze, są zjednoczone,

posiadają względnie jednolitą populację,
jeden język,

potężny rynek wewnętrzny,
są bogate w surowce

mają korzystny klimat
i wiele więcej.

Co z siłą wojskową?

Tutaj akurat nie ma dyskusji.

Stany Zjednoczone są mniej więcej
na równi z resztą świata razem wziętą,

gdy chodzi o wydatki na wojsko,
a wyżej, gdybyśmy dodali wywiad.

Są znacznie bardziej
zaawansowane technologicznie.

Jest to jedyne państwo
z setkami baz militarnych,

prawdopodobnie
z 800 zagranicznymi bazami,

które są regularnie używane
do szerzenia przemocy.

Więc nie ma tu porównania.

W rzeczywistości istnieje
bardziej istotne spostrzeżenie.

Cała oprawa dyskusji,
choć możliwa do przyjęcia,

jest dosyć myląca,

globalny system nie składa się wyłącznie
z interakcji pomiędzy państwami

podążającymi za tak zwanym
interesem narodowym

wyodrębnionym z podziału
wewnętrznych sił w społeczeństwie.

Zazwyczaj w taki sposób
jest to postrzegane w komentarzach,

ale również wśród profesjonalistów
i w teorii stosunków międzynarodowych.

Skrajnie dominujący pogląd
zwany realizmem

zapatruje się na międzynarodowy system
z grubsza w ten sposób.

Od zawsze istnieli krytycy tego poglądu.

Weźmy na przykład Adama Smitha.

Adam Smith był zaniepokojony,
pierwotnie sytuacją w Anglii.

Twierdził, że w Anglii

głównymi architektami polityki publicznej

są kupcy oraz producenci,

którzy pilnują, by ich własne interesy

były brane pod uwagę
w pierwszej kolejności,

niezależnie od tego jak poważny
miało to wpływ na innych,

z obywatelami Anglii włącznie,

ale oczywiście znacznie większy
na tych, którzy podlegają

temu, co nazwał
dziką niesprawiedliwością Europejczyków.

Odnosił się głównie do Anglii i Indii.

Cóż, w dzisiejszych czasach
ta maksyma wciąż obowiązuje,

choć nie w stosunku
do kupców i producentów

w Stanach Zjednoczonych i Europie,

ale głównie do międzynarodowych
korporacji i instytucji finansowych.

Finansjeryzacja gospodarki
była wyjątkową zmianą

w ostatnich 30 latach.

Patrząc wstecz
na Stany Zjednoczone lat 70,

instytucje finansowe były w posiadaniu
około 3% produktu krajowego brutto.

Teraz ta wartość zbliża się do 1/3.

Relatywnie bliskim aspektem
jest zapadanie się branży produkcyjnej,

które ma ogromny wpływ na społeczeństwo,

polityczne decyzje i system polityczny,

stosując się do maksymy Adama Smitha.

W rzeczywistości widzieliśmy
tego dosyć dramatyczny obraz -

prezydent Obama zdobył swoje stanowisko

w dużej mierze dzięki
wsparciu sektora finansowego,

znaczącego elementu gospodarki.

Woleli go, niż McCaina
i to było źródłem jego finansowania.

I zostało to zrekompensowane

gigantycznymi subwencjami
dla instytucji finansowych,

kiedy system runął.

Istniały również
bardziej istotne darowizny,

które nie były przedmiotem
tak częstych dyskusji.

Spójrzmy na Goldman Sachs,

który jest uważany za lidera,

gdy chodzi o gospodarkę
i system polityczny.

Zbił majątek sprzedając
hipoteczne listy zastawne,

a także bardziej skomplikowane
instrumenty finansowe

nieświadomym nabywcom.

Ale Goldman Sachs
wiedział, co robi.

Wiedzieli, że istnieje
duże ryzyko, że splajtują,

tak więc firma ubezpieczyła się od strat

zakładając, że ich produkty zawiodą,

korzystając z tak zwanych
swapów ryzyka kredytowego

poprzez giganta ubezpieczeniowego - AIG,

największą na świecie
agencję ubezpieczeniową.

Kiedy system finansowy upadł,

pociągnął AIG ze sobą.

Ale chłopcy z Goldman Sachs

byli dobrze ustawieni
wśród architektów władzy,

więc nie tylko zorganizowali
ogromne pakiety ratunkowe,

ale co ważniejsze,
spowodowali, że podatnicy

zapłacili za ratowanie AIG
przed bankructwem

spowodowanym ich
niespłaconymi pożyczkami,

i to uratowało Goldman Sachs
przed podobnym losem.

Obecnie CEO Goldmana -
Llloyda Blankfeina

okrzyknięto prawdopodobnie
największym geniuszem od czasów Einsteina.

Goldman notuje rekordowe zyski

wypłacając ogromne premie.

Natomiast kolejne czynniki
kryzysu finansowego

rosną i stają się potężniejsze,
niż kiedykolwiek.

Cóż, opinia publiczna może
nie rozumieć szczegółów,

ale jest wściekła.

Banki odpowiedzialne za kryzys
są w wyraźnym rozkwicie,

ludność cierpi,

bezrobocie oficjalnie wynosi 10 %,
w rzeczywistości znacznie więcej.

Poziom przemysłu produkcyjnego

jest porównywalny
do czasów wielkiego kryzysu.

A te miejsca pracy nie wrócą

z powodu przenoszenia
zdolności produkcyjnej za granicę.

Przez ostatnie 30 lat,

większość społeczeństwa

spotkała się ze stagnacją,
czasem spadkiem płacy realnej,

ponieważ zyski trafiały
zaledwie do kilku kieszeni

przy najwyższych nierównościach
w historii USA.

Tak więc czuć wiele gniewu.

Ostatecznie prezydent Obama
musiał zareagować,

co zrobił kilka miesięcy temu.

Na początku zareagował zmianą retoryki,

zaczął mówić
o złych bankierach i tak dalej.

Ale także
o kilku propozycjach politycznych,

które nie spodobały się
sektorowi finansowemu.

Miał być ich reprezentantem
w Waszyngtonie.

Kupili go i umieścili na tym miejscu.

Główni architekci
szybko przekazali swoje instrukcje.

Ogłosili publicznie,

że przenoszą finansowanie
do politycznej opozycji

i wpompowali pieniądze
w kluczowe wybory w Massachusetts,

które dały republikanom
możliwość blokowania działań Kongresu.

Ciekawa historia.

Obama zrozumiał przekaz
praktycznie od razu.

Już w pierwszych dniach
poinformował prasę biznesową,

że bankierzy, cytuję, "są w porządku".

Szczególnie pochwalił przewodniczących

JP Morgan Chase i Goldman Sachs,
dwóch największych graczy.

I zapewnił świat biznesu,
że, jak to ujął:

"Ja, tak jak większość Amerykanów,

nie zazdroszczę innym
sukcesu ani majątku."

Odnosi się to
do gigantycznych dochodów i premii,

które rozwścieczają opinię publiczną.

"Jest to element
systemu wolnorynkowego", kontynuował.

Niekoniecznie mylnie,
jako że wolny rynek jest określony

w doktrynie kapitalizmu państwowego.

Ten urywek wyraźnie ukazuje
maksymę Smitha w działaniu.

Mając na uwadze
istotną poprawkę Adama Smitha,

przyjrzyjmy się
globalnemu systemowi

i temu, co się z nim dzieje.

Na świecie następuje
rzeczywiste przesunięcie sił,

mianowicie z siły roboczej
na kapitał międzynarodowy.

Chiny odgrywają tutaj istotną rolę.

Stały się one montownią
dla lokalnego systemu produkcyjnego.

Japonia, Tajwan
i inne azjatyckie gospodarki

eksportują nowoczesne części
i komponenty do Chin,

gdzie są montowane
i eksportowane dalej

dzięki korzyściom płynącym

z wyjątkowo taniej i wysoce stłamszonej
siły roboczej i ziemi.

Istnieją spore obawy związane z
deficytem handlowym z Chinami,

deficytem handlu USA,

który jest ogromny i wciąż rośnie.

Ale mniej uwagi przywiązuje się
do czynnika równoważącego.

Deficyt handlowy z Japonią
i resztą Azji znacząco się zmniejszył,

z powodu nowych
lokalnych systemów produkcyjnych.

Producenci w USA
również podążają za tym trendem.

Wysyłają części i komponenty do Chin,

by zostały tam zmontowane
i odesłane z powrotem,

często dla instytucji finansowych,
gigantów handlu detalicznego,

właścicieli i zarządów
przemysłu produkcyjnego.

I sektorom ściśle związanym
z tym ogniwem władzy.

Jest im bosko.
I jest to zrozumiałe.

Szef bardzo wpływowej Fundacji Sloana,

Ralph Gomory, zeznawał
przed Kongresem kilka lat temu

i wyjaśnił, że, jak to ujął,

"W tej nowej erze globalizacji,
interesy firm i państw się rozeszły,

w przeciwieństwie do przeszłości.

To co jest dobre dla amerykańskich
międzynarodowych korporacji

nie jest już koniecznie dobre
dla Amerykanów."

Spójrzmy na pewien uderzający przykład.

IBM, szczyt przemysłu komputerowego.

Dzisiaj zatrudnia około 400 000 osób

w swoich zakładach w USA
i spółkach zależnych za granicą.

Obecnie liczba pracowników
w Stanach Zjednoczonych

zmniejszyła się o około 30%.

Wielu z tutejszych pracowników
jest informowanych,

że muszą się przenieść za granicę,
jeżeli chcą utrzymać swoje stanowiska.

Jest to na rękę właścicielom
i dyrektorom IBM-a,

natomiast jest bolesne dla państwa,
jak to ujął Adam Smith.

Warto dodać, że IBM stał się
globalnym gigantem komputerowym

w dużej mierze dzięki hojności
amerykańskich podatników,

którzy w dużej mierze
finansowali rewolucję w IT

oraz innych nowoczesnych technologiach.

Lecz biznes to nie filantropia.

Korporacje mają na celu

maksymalizowanie zysków
i udziałów w rynku.

Jest to wręcz prawny obowiązek zarządów.

Więc nie jest to dobre dla kraju. Szkoda.

Chiny stały się montownią
dla reszty świata,

chińscy robotnicy cierpią na równi
z resztą światowej siły roboczej.

Jak można było
przewidzieć, gdy chodzi

o system zaprojektowany
do skupiania bogactwa i władzy

i nastawiania pracowników do konkurowania
między sobą na całym świecie.

Na całym świecie udziały pracowników
i dochody narodowe spadają,

szczególnie dramatycznie w Chinach.

Prawdopodobnie znacznie bardziej,
niż gdziekolwiek w ich okolicy,

co prowadzi do coraz większych niepokojów

w społeczeństwie
z tak wysokimi nierównościami,

jednymi z najwyższych na świecie,

i zdolnym do stosowania przemocy,
by tłumić bunty.

Można o tym powiedzieć znacznie więcej,

natomiast, by podsumować to
kilkoma wyróżniającymi się punktami

ze znacznie
bardziej złożonej rzeczywistości:

faktycznie istnieją znaczące zmiany
w globalnej władzy.

Gdy odejdziemy od doktrynalnej ramy

możemy zobaczyć
jakie one naprawdę są.

Dotyczą przejścia
od ogólnej ludności na świecie

do głównych architektów
systemu globalnej władzy,

jest to coś, czego każda

racjonalnie myśląca osoba
mogłaby się spodziewać,

szczególnie w erze,

mówiąc teraz o Zachodzie,
szczególnie o USA,

erze masowego odpolitycznienia,

podważania obowiązującej demokracji.

Dokąd to będzie zmierzać,

zależy od tego, jak wiele
jesteśmy w stanie wytrzymać.