Sự hình thành và sụp đổ của Bức tường Berlin - Konrad H. Jarausch

Mời xem trang Patreon của chúng tôi: https://www.patreon.com/teded

Xem bài đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/the-rise-and-fall-of-the-berlin-wall-konrad-h-jarausch

Ngày 13 tháng 8 năm 1961, các công nhân bắt đầu chia cắt những con đường và xây dựng hàng rào ở Berlin. Đó là đêm đánh dấu một trong những con đường chia cắt bi thảm nhất lịch sử: Bức tường Berlin. Việc xây dựng được tiếp diễn qua một thập kỷ đã gây ra bao sự chia cắt hàng xóm, gia đình, không chỉ trong lòng nước Đức mà là toàn thế giới. Konrad H.Jarausch miêu tả chi tiết lịch sử của Bức tường Berlin.

Bài học bởi Konrad H. Jarausch, minh hoạ bởi Remus & Kiki.

"Đừng quên chế độ độc tài của bức tường...
cũng như tình yêu tự do làm nó sụp đổ..."

- Vô danh, Graffiti trên Bức tường Berlin

Sớm ngày 13 tháng 8 năm 1961

Các công nhân xây dựng Đông Đức
được canh chừng bởi lính và cảnh sát

bắt đầu chia cắt những con phố
và dựng hàng rào khắp thành phố Berlin

và khu vực xung quanh.

Đêm đó đánh dấu một trong những
đường chia cắt bi thảm nhất lịch sử,

Bức tường Berlin

Việc xây dựng bức tường
được tiếp tục trong thập kỷ kế tiếp

nó cắt qua những khu phố,

chia rẽ nhiều gia đình,

và chia cắt không chỉ nước Đức,
mà cả thế giới.

Để hiểu tại sao xảy ra thời điểm này,

chúng ta phải quay về
Chiến tranh Thế giới thứ hai

Mỹ, Anh và Pháp

tham gia thế chiến với Liên Xô
chống lại phe Trục.

Sau khi họ đánh bại phát xít Đức,

mỗi quốc gia thắng trận
chiếm một phần lãnh thổ quốc gia.

Việc chia cắt vốn chỉ là tạm thời

nhưng những cựu đồng minh
lại xung đột với nhau

về tầm nhìn của họ
cho châu Âu thời hậu chiến.

trong khi phương Tây ủng hộ
kinh tế thị trường tự do ,

thì Liên Xô tìm cách cô lập mình
cùng với các quốc gia cộng sản,

trong đó có cả nước Đức suy yếu.

Vì mối quan hệ giữa các nước xấu đi,

Cộng hòa liên bang Đức
được thành lập ở phía Tây

trong khi Liên Xô thành lập
Cộng hòa dân chủ Đức ở phía Đông.

Các nước theo Liên Xô hạn chế thương mại
với phương Tây và các phong trào,

nên hình thành một đường biên giới
vô hình mà vững chắc.

Nó còn được gọi là Bức màn sắt.

Ở thủ đô Berlin cũ của Đức,
mọi thứ rất phức tạp.

Mặc dù cả thành phố nằm trong
vùng lãnh thổ của Đông Đức,

các nước thỏa thuận
quản lý chung thành phố sau chiến tranh

Mỹ, Anh và Pháp thành lập một vùng dân chủ

ở những quận phía Tây Berlin.

Trong khi người dân Đông Đức
bị cấm rời khỏi đất nước,

ở Berlin việc này lại rất dễ dàng,

chỉ cần đi bộ, hoặc tàu điện,
xe hơi hay xe bus

để đến phía Tây,

sau đó đi đến Tây Đức và xa hơn.

Biên giới mở này tạo nên một vấn đề
với lãnh đạo Đông Đức.

Họ ra tuyên bố đại diện cho
chế độ Cộng sản chống lại Hitler

và miêu tả Tây Đức là
nơi tiếp nối của chủ nghĩa phát xít.

Trong khi Mỹ và đồng minh
đổ tiền để tái xây dựng Tây Đức

thì Liên Xô lấy tài nguyên ở phía Đông
xem như bồi thường chiến tranh,

làm cho nền kinh tế trở nên yếu kém

Cuộc sống của Đông Đức được trông coi
cẩn trọng bởi bộ quốc phòng

cảnh sát bí mật nghe lén
và theo dõi người dân

vì bất kỳ điểm khả nghi hay bất trung nào.

Trong khi phí Đông miễn phí
chăm sóc sức khỏe và y tế,

thì phía Tây tăng trưởng về lương bổng

tiêu thụ hàng hóa nhiều hơn,

và đời sống cá nhân được tự do hơn.

Năm 1961, khoảng 3,5 triệu người,
tức 20% người dân Đông Đức

đã rời đi, bao gồm cả
những chuyên gia trẻ tuổi.

Để không bị tổn thất nhiều hơn,

Đông Đức quyết định đóng cửa biên giới,
đó là lúc Bức tường Berlin hình thành.

Dài 43 kilomet xuyên qua Berlin

và hơn 112 kilomet xung quanh Đông Đức,

rào cản ban đầu
gồm hàng rào và dây thép gai.

Một số người Berlin trốn
bằng cách nhảy qua hàng rào

hoặc qua cửa sổ,

nhưng vì bức tường ngày càng mở rộng,
việc này trở nên khó khăn hơn.

Năm 1965, rào cản dài 106 kilomet
và cao 3,6 mét bằng bê tông được củng cố

chặn phía trên bằng ống nhẵn
để ngăn việc leo qua.

Qua nhiều năm tiếp theo,
bức tường được củng cố bởi dây thép gai,

chó bảo vệ,

và cả dây mìn,

cùng với 302 tháp canh và 20 hầm trú ẩn.

Một hàng rào song song rộng 100 mét
được gọi là dải đất chết.

Ở đó, các tòa nhà bị phá hủy
và đất được phủ cát

để tầm nhìn của hàng trăm lính canh
được rõ hơn

để bắn bất kỳ ai cố vượt qua.

Dù vậy, theo thống kê, gần 5000 người
đã bỏ trốn thành công khỏi Đông Đức

từ năm 1961 đến 1989.

Một số nhà ngoại giao hoặc vận động viên
trốn khi đang ở nước ngoài,

nhưng những người khác
là dân thường thì đào hầm,

bơi qua các kênh,

bay bằng khinh khí cầu,

hoặc thậm chí tông bức tường
bằng xe tăng cướp được.

Tuy nhiên nguy cơ rất cao.

Hơn 138 người chết khi cố trốn thoát.

Vài lần người Tây Đức chứng kiến
nhưng không thể giúp họ.

Bức tường ổn định kinh tế Đông Đức
bằng cách ngăn chặn người lao động rời đi,

nhưng lại phá huỷ danh tiếng,

trở thành biểu tượng của sự đàn áp
của Chủ nghĩa Cộng sản.

Như một phần hòa giải với miền Đông,

Hiệp ước cơ bản năm 1972
công nhận Đông Đức là một quốc gia

trong khi Tây Đức vẫn giữ hi vọng
được thống nhất toàn vẹn.

Mặc dù phía Đông dần dần
cho phép thăm gia đình,

nhưng họ vẫn cố ngăn cản
mọi người thực hiện quyền lợi này

với quy trình hành chính khó khăn
và chi phí cao.

Dù vậy, họ vẫn bị choáng với số đơn nộp.

Vào cuối năm 1980

Sự tự do hóa của các khối phía Đông

đã gây ra các cuộc biểu tình
đòi tự do đi lại và dân chủ.

Chiều tối ngày 9 tháng 11 năm 1989,

Đông Đức cố gắng xoa dịu bằng cách
cho việc cấp phép tự do đi lại dễ hơn.

Nhưng thông báo đó
khiến hàng ngàn người Berlin

đến biên giới nơi bức tường,

và gây áp lực cho bảo vệ
để mở cổng ngay lập tức.

Vui mừng vì dòng người đổ vào Tây Berlin

người dân hai bên nhảy múa trên nóc tường.

và những người khác phá hủy bức tường
bằng tất cả những công cụ họ tìm được.

Mặc dù đội biên phòng
lúc đầu cố gắng giữ trật tự,

nhưng có thể thấy những năm tháng chia cắt
đã đến lúc chấm dứt.

Sau bốn thập kỷ, nước Đức
hoàn toàn thống nhất vào năm 1990.

Và Liên Xô đã sụp đổ không lâu sau đó.

Ngày nay, một phần bức tường
vẫn được giữ để nhắc nhở

rằng bất kỳ rào cản nào
xây lên để ngăn cản tự do,

chúng ta đều có thể phá hủy nó.