Rory Stewart: Vì sao nền dân chủ có tầm quan trọng đối với xã hội chúng ta?

Nghị sĩ nước Anh - ông Rory Stwart cho biết: công chúng đang mất đi niềm tin vào nền dân chủ. Hệ thống dân chủ ở Irag và Afghanistan đang trở nên suy đồi bởi tham nhũng, trong khi đó, 84% người dân nước Anh cho rằng, hệ thống chính trị đang dần mục ruỗng. Trong bài nói chuyện quan trọng này, Steward cảnh báo, cũng như kêu gọi củng cố lại nền dân chủ, bắt đầu từ việc xác định và thừa nhận vì sao nền dân chủ lại quan trọng - bởi vì hệ thống dân chủ không phải là một công cụ, mà là tiêu chuẩn của sự hoàn thiện.

Một ngày nọ, Billy đi học

và được cô giáo hỏi

"Bố của con làm nghề gì?"

Billy trả lời, "Dạ bố con chơi piano..

..ở một tiệm hút á phiện ạ".

Nghe xong, cô giáo sửng sốt gọi ngay cho bố mẹ cậu bé và hỏi:

"Tôi nghe Billy nói rằng

ông làm nghề chơi đàn piano

ở trong một tiệm hút á phiện!"

Và người bố trả lời, "Tôi thành thật xin lỗi. Tôi đã nói dối thằng bé

Nhưng làm sao tôi có thể nói với một đứa trẻ mới lên tám

rằng bố của nó là một chính trị gia?"

Bây giờ, về riêng tôi, với tư cách là một chính trị gia - một người đứng trước các bạn,

hay thật sự, một người từng gặp gỡ rất nhiều người không quen biết ở khắp mọi nơi trên thế giới,

bất cứ khi nào tôi nói cho họ biết về tính chất công việc của mình

họ đều nhìn tôi như thể tôi là một con gì đó lai giữa

con rắn, khỉ và kỳ nhông

Sau tất cả những phản ứng của họ, tôi thấy rằng,

thật sự, có điều gì đó không ổn.

Nền dân chủ đã tồn tại và hoàn thiện trong vòng 400 năm trở lại đây

những người đồng sự trong nghi viện, đối với tôi, ở mức độ cá nhân,

đều là những người đáng ngưỡng mộ: họ có học thức cao,

nhiệt huyết và hiểu biết rộng mọi người biết đến, tuy nhiên

cũng cảm thấy thật sự thất vọng.

Những đồng sự mới của tôi trong Nghị Viện khi tôi mới nhậm chức, gồm

bác sỹ gia đình, doanh nhân, giáo sư,

những nhà kinh tế học danh giá, nhà sử học, nhà văn,

và những sĩ quan quân đội - từ đại tá đến thượng sĩ trung đoàn.

Nhưng khi đi dưới những tượng đá kỳ dị dọc đường,

tất cả chúng tôi đều cảm thấy

bản thân mình trở nên bé nhỏ hơn so với chính mình

như thể chúng tôi hoàn toàn bị xem nhẹ.

Và vấn đề này không chỉ xảy ra ở Anh,

mà còn xảy ra ở khắp các nước đang phát triển,

và cả những quốc gia có thu nhập trung bình. Một ví dụ, ở Jamaica,

hãy nhìn những thành viên trong Nghị Viện ở Jamaica,

khi gặp họ, bạn nhận thấy họ đều là những

học giả Rhodes, từng học ở Harvard hay Princeton,

nhưng khi bạn đi đến vùng trung tâm ở Kingston,

bạn sẽ thấy một trong những cảnh tượng tồi tệ nhất, mà bạn có thể thấy

ở bất kỳ quốc gia -có-mức-thu-nhập-trung-bình nào trên thế giới:

một quang cảnh buồn thảm, ảm đạm

với những toàn nhà bị cháy hoặc một nửa bị bỏ hoang.

Hiện tượng này tồn tại suốt 30 năm qua. Và vào năm 1979, 1980, trong đợt chuyển giao quyền lực

giữa một nhà lãnh đạo người Jamica

(con trai một vị học giả Rohdes và một luật sư cấp cao) với

một người có học vị tiến sĩ ở Harvard,

hơn 800 người bị giết trên đường

trong một cuộc bạo động do sử dụng chất kích thích.

Tuy nhiên, 10 năm về trước, chế độ dân chủ dường như

đã hứa một điều phi thường. George W.Bush

trong bài diễn văn "State of the Union" của mình, năm 2003,

tuyên bố rằng nền dân chủ sẽ đánh bại

tất cả những điều tệ hại trên thế giới. Ông nói,

vì chính phủ của chế độ dân chủ tôn trọng nhân dân của họ,

và tôn trọng những đất nước láng giềng, nên sự tự do ấy sẽ mang lại hòa bình.

Những học giả danh tiếng lúc đó cũng cho rằng

nền dân chủ đem lại những lợi ích phi thường:

mang lại sự thịnh vượng, an toàn,

dập tắt bạo động liên quan đến khác biệt tôn giáo

và bảo đảm rằng các quốc gia sẽ không bao giờ nuôi dưỡng hay chứa chấp những phần tử khủng bố.

Nhưng sau đó, có những thay đổi gì đã xảy ra?

Những gì chúng ta thấy, là sự thành lập hệ thống chính phủ dân chủ

không hề mang bất kỳ lợi ích nào nêu trên

- ví dụ ở những nơi như Irag và Afganistan.

Ở Afghanistan, không phải chỉ có một hay hai cuộc bầu cử,

mà có tổng cộng đến ba cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội.

Và chúng ta nhận được những gì?

Liệu chúng ta có nhận được một xã hội thịnh vượng, một hệ thống luật pháp vững chắc

và nền an ninh tốt? Không. Những gì chúng ta thấy ở Afghanistan,

là một bộ máy tư pháp yếu đuối và tham nhũng,

một xã hội thiếu tôn trọng quyền công dân, vô cùng kém hiệu quả,

một hệ thống truyền thông

một chính phủ cực kỳ không được lòng nhân dân

suy đồi bởi tham nhũng

và một nền an ninh vô cùng tệ hại,

Ở Pakistan, ở những vùng sub-Saharan Africa (những vùng phía nam sa mạc Sahara, Châu Phi)

một lần nữa, bạn có thể nhận thấy, nền dân chủ, cùng việc bầu cử,

vẫn tồn tại song song với bộ máy chính quyền tham nhũng,

và các tiểu bang bạo động.

Tôi nhớ mình từng có một cuộc đối thoại cộng đồng những người,

tiêu biểu như ở Irag

họ hỏi tôi rằng

có khi nào, cuộc bạo loạn đang xảy ra ở chỗ chúng tôi đây,

là báo hiệu cho sự xuất hiện một chế độ dân chủ mới?

( trong cuộc bạo loạn, đám đông đã lục tung tòa nhà hội đồng tỉnh)

Tôi nhận thấy, điều tương tự cũng xảy ra

ở hầu như mọi quốc gia trung bình hoặc đang phát triển, mà tôi từng đến,

và ở một mức độ nào đó, điều này cũng đúng với chúng ta.

Vậy, đâu là câu trả lời cho điều này?

Chẳng lẽ, câu trả lời là, hãy từ bỏ ý định về nền dân chủ đi !?

Đương nhiên là không. Sẽ thật ngu xuẩn

nếu chúng ta, một lần nữa, đâm đầu vào thể loại chính phủ

mà chúng ta từng có như ở Irag và Afghanistan;

hay nếu chúng ta bất ngờ nhận thấy mình

đang áp dụng

bất kỳ hình thức nào khác ngoài nền dân chủ.

Bất kỳ hình thức nào khác nền dân chủ, đều sẽ đi ngược những giá trị của chúng ta,

đều sẽ đi ngược với mong muốn của loài người

cũng như đi ngược với lợi ích của tất cả chúng ta.

Tôi nhớ rằng, ở Irag, có một giai đoạn,

chúng tôi cảm thấy nên hoãn việc áp dụng nền dân chủ.

Giai đoạn đó, chúng tôi nhận thấy,

rằng những cuộc bầu cử, nếu được tổ chức quá sớm, khi thời điểm chưa chín mùi,

sẽ dẫn đến bạo động liên quan đến khác biệt tôn giáo và cổ vũ các phần tử cực đoan - như những gì diễn ra ở Bosnia.

cho nên, vào năm 2003, ở Irag, chúng tôi quyết định,

không tổ chức bầu cử trong vòng 2 năm, và đầu tư vào việc

giáo dục, cũng như vào sự dân chủ hóa.

Kết quả chúng tôi có được, là một đám đông tụ tập ngoài văn phòng làm việc của tôi,

thật ra đây là một tấm hình được chụp ở Libya, nhưng

ở Irag cũng tương tự

đám đông tụ tập ở ngoài và la hét đòi những cuộc bầu cử

chúng tôi đi ra và hỏi, "Có điều gì không ổn

với hồi đồng chính quyền lâm thời?

hay với những người mà chúng tôi chọn?

Chúng tôi đã chọn một lãnh tụ Hồi giáo Sunni, cũng như một lãnh tụ Hồi giáo Shiite

có cả nhóm 7 người - gồm tộc trưởng của 7 bộ lạc lớn,

có người đạo Thiên Chúa, có Sabian,

có đại biểu là phụ nữ, tóm lại, có đầy đủ mọi đảng phái trong hội đồng này,

vậy có gì không ổn với những người mà chúng tôi chọn?

Đám đông trả lời, rằng vấn đề không nằm ở những người các ông chọn

mà ở việc các ông đã chọn họ."

Ở Afghanistan, nước họ

thậm chí những vùng sâu vùng xa nhất,

tôi chưa từng gặp bất kỳ người nào không muốn có tiếng nói trong việc lựa chọn người sẽ cai trị đất nước họ.

Thậm chí ở những nơi xa xôi nhất, tôi cũng chưa hề gặp một dân làng nào

không muốn có quyền bầu cử.

Nên chúng ta phải thừa nhận rằng

bất chấp những số liệu không đáng tin cậy, rằng

84% người Anh cảm thấy hệ thống chính trị đang đổ vỡ

bất chấp rằng ở Irag, chúng tôi đã chưng cầu dân ý

năm 2003, và hỏi mọi người, rằng họ mong muốn hệ thống chính trị nào

và câu trả lời là

70% chọn nước Mỹ

5% chọn Pháp

3% chọn Anh

và gần 40% chọn Dubai

(đất nước giàu có này không theo hệ thống dân chủ, mà theo chế độ quân chủ)

Bất chấp những điều trên, chế độ dân chủ vẫn là

cái chúng ta phải tranh đấu để đạt được.

Nhưng để làm được điều đó, chúng ta phải thoát khỏi những tranh cãi

cho rằng nền dân chủ quan trọng

do những lợi ích nó mang lại.

Tương tự, ta phải thoát khỏi cảm giác, rằng

quyền con người quan trọng, vì những lợi ích nó mang lại.

hay, nữ quyền quan trọng, bởi vì những lợi ích nó mang lại.

Vì sao chúng ta phải thoát khỏi những tranh luận trên?

Vì chúng rất nguy hiểm. Nếu chúng ta bắt đầu nói rằng

tra tấn là sai, bởi vì nó không giúp ta lấy được thông tin tốt ,

hay nếu ta nói, bạn cần nữ quyền

bởi vì nó thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế bằng cách làm tăng lực lượng nhân công lên gấp hai lần

khi đó, bạn để mình rơi vào tình trạng,

ví như, chính phủ Bắc Hàn trở mặt và nói, "Thật ra,

hiện tại chúng tôi đang lấy được rất nhiều thông tin hữu ích,

bằng cách tra tấn", hay,

chính phủ Saudi Arabia nói, " Tốc độ tăng trưởng kinh tế của chúng tôi

đang rất tốt, cảm ơn rất nhiều,

tốt hơn cả đất nước của bạn,

nên có lẽ chúng tôi không cần áp dụng nữ quyền làm gì."

Cho nên, đừng nghĩ về chế độ dân chủ, như một công cụ để đạt được một thứ gì

Lựa chọn chể độ dân chủ, không phải vì những gì nó mang lại.

Vấn đề không nằm ở chỗ, rằng chế độ dân chủ mang lại

hệ thống luật pháp hợp lý, hiệu quả.

không nằm ở chỗ rằng hệ thống dân chủ mang lại hòa bình cho đất nước, hoặc giúp duy trì hòa bình với các nước láng giềng,

mà vấn đề nằm ở chỗ: nền dân chủ là một lẽ tự nhiên.

Dân chủ quan trọng, vì nó phản ánh sự bình đẳng,

quyền tự do, chân giá trị,

chân giá trị của mỗi cái thể, rằng mỗi người

cần có quyền bầu cử, quyền lên tiếng như nhau

trong việc bầu chọn chính phủ.

Nhưng nếu chúng ta thật sự sẽ làm nền dân chủ trở nên mạnh mẽ lại

nếu chúng ta đã sẵn sàng hồi sinh nó, ta cần phải để hết tâm trí

vào một công trình chung giữa nhân dân và các lãnh đạo chính trị.

Dân chủ không đơn giản chỉ là một vấn đề về kết cấu thể chế

mà là một tâm thái, một hoạt động.

được cấu thành từ sự Trung Thực.

Khi tôi kết thúc buổi nói chuyện này, tôi sẽ tham dự một buổi nói chuyện trên radio

có tên gọi: "Any Questions" - Bất Kì Câu Hỏi Nào, và điều bạn sẽ nhận thấy

là các chính trị gia trong những chương trình radio như thế này

sẽ không bao giờ nói rằng, họ không biết câu trả lời cho câu hỏi của bạn,

dù bạn hỏi bất kỳ câu hỏi gì

Nếu bản hỏi về sự giảm thuế cho những người độc thân phải nuôi con, về tương lai của chim cánh cụt,

về Nam Cực, về liệu rằng

sự phát triển ở Chongqing có đóng góp

cho sự phát triển lâu bền trong việc kiểm soát lượng carbon,

và chúng tôi sẽ có câu trả lời cho bạn.

Chúng tôi cần ngưng giả vờ rằng chúng tôi

là những con người toàn năng

Chính trị gia đôi khi cũng cần học cách nói rằng

có những cái cử tri muốn, hoặc những cái chúng tôi đã hứa

sẽ làm cho các bạn,

có thể chúng tôi không làm được

hoặc chúng tôi nghĩ không nên làm.

Và việc thứ hai chúng tôi cần làm, là tin vào

sự kỳ diệu của xã hội.

Xã hội chúng ta chưa bao giờ quá thông thái, toàn diện,

chưa bao giờ thật mạnh mẽ, thành công

chưa bao giờ biết quá nhiều, quan tâm quá mức,

hay ham muốn làm điều gì đó quá mức, và đó là tài năng của địa phương đó

Một trong những lý do vì sao chúng ta ngừng sử dụng

những đại sảnh trong lâu đài như thế này

- những đại sảnh với hình ảnh vua chúa được phong tước

trạm trổ trên trần nhà

trong khi toàn bộ vở kịch diễn ra thật sự ở ngoài đời

là hình ảnh Đức vua của nước Anh bi chém đầu,

một trong những lý do, vì sao chúng ta thay thế những nơi như thế này, với những ngai vàng kia

bằng những tòa thị chính, là: chúng ta đang đổi mới mỗi ngày một nhiều hơn,

để tận dụng nhiều hơn một nguồn tài nguyên sẵn có, là khả năng của loài người chúng ta.

Ở mỗi quốc gia khác nhau, điều này sẽ mang một ý nghĩa khác nhau.

Ở Anh, điều này có thể có nghĩa là, nhìn vào và

học hỏi từ người Pháp,

bầu cử thị trưởng trực tiếp từ hệ thống

công xã (như của Pháp).

Ở Afghanistan, có thể có nghĩa là, thay vì tập trung

vào những cuộc bầu cử tổng thống hoặc quốc hội,

chúng ta lẽ ra nên để việc bầu cử

được diễn ra trực tiếp

ở phạm vi quận huyện, và để nhân dân bầu cử chính quyền địa phương.

Nhưng để bất kỳ một trong những điều trên trở nên hiệu quả,

thì sự trung thực, cũng như nền dân chủ ở địa phương,

là điều không chỉ mỗi chính trị gia phải thực hiện,

mà người dân cũng phải thực hiện.

Để chính trị gia trung thực, công chúng cần chấp nhận họ trung thực.

và giới truyền thông - là trung gian giữa công chúng và lãnh tụ,

cần phải cho những chính trị gia có cơ hội được trung thực.

Nếu một nền dân chủ ở một vùng thành công, thì đó là do mỗi công dân

đã tích cực tham gia và tìm hiểu cũng như được công khai cho biết thông tin.

Nói cách khác, để nền dân chủ được tái thiết,

mạnh mẽ và tốt đẹp trở lại,

thì không chỉ có công chúng là người cần phải

học cách tin tưởng vào những nhà cầm quyền của họ,

mà những nhà cầm quyền, cũng phải học cách tin tưởng vào công chúng.

Cảm ơn các bạn rất nhiều. (Vỗ tay)