Mega şehirler dünyanın haritasını nasıl değiştiriyor?

"Hayatın dünyada nasıl organize edildiğini yeniden hayal etmenizi istiyorum" diyor küresel strateji uzmanı Parag Khanna. Genişleyen şehirlerimiz ulaşım, enerji ve iletişim ağları ile daha da bağlantılı olarak büyürken, coğrafyadan "connectography" dediği şeye evriliyoruz. Ortaya çıkan bu küresel ağ medeniyeti, kirliliği ve eşitsizliği azaltma ve hatta jeopolitik rakiplerin üstesinden gelmenin sözünü veriyor. Bu konuşmada, Khanna bizden gelecek için yeni bir vecizeyi sahiplenmemizi istiyor: "Bağlantısallık kaderdir."

Sizden yaşamın dünya üzerinde nasıl
düzenlendiğini hayal etmenizi istiyorum.

Gezegeni yaşadığımız
bir insan bedeni gibi düşünün.

İskelet, kıtalar arasında
hareketliliğimizi sağlayan

köprüler ve tünellerin,
hava ve deniz yollarının

kara ve tren yollarının
ulaşım sistemidir.

Vücuda güç veren damar sistemi

enerji dağıtan petrol ve gaz boru hatları

ve elektrik şebekesidir.

Ve iletişimin sinir sistemi

bize bilgi paylaşmamıza izin veren
internet kabloları, uydular,

hücresel şebekeler ve veri merkezleridir.

Bu sürekli büyüyen altyapısal matris

daha şimdiden 64 milyon
kilometre kara yolundan,

dört milyon kilometre demir yolundan,

iki milyon kilometre boru hattından

ve bir milyon kilometre
internet kablosu ağından oluşmaktadır.

Ya uluslararası sınırlar?

500 bin kilometre sınırdan
daha azına sahibiz.

Hadi daha iyi bir dünya
haritası inşa edelim.

Ve bazı eski mitolojilerin
üstesinden gelerek başlayabiliriz.

Tüm tarih öğrencilerinin
aşina olduğu bir söz vardır.

"Coğrafya kaderdir."

Kulağa çok kasvetli geliyor, değil mi?

Çok kaderci bir özdeyiş.

Uçsuz bucaksız mesafelerin
aşılamaz olduğu,

küçük ülkelerin daha büyük
komşularından kaçamadığı,

karayla çevrilmiş ülkelerin fakir
olmaya mahkum edildiğini bize anlatıyor.

Ama dünya genelinde yaptığım
her bir seyahatte

gezegeni süpüren daha da
büyük bir güç görebiliyorum:

bağlantısallık.

Küresel bağlantısallık devrimi,
tüm biçimleriyle --

ulaşım, enerji ve iletişim --

ürünlerin, kaynakların, bilginin
ve insan hareketliliğinde

böylesine önemli bir atılıma
olanak sağladı.

Öyle ki coğrafyayı bile ondan
ayrı bir biçimde artık düşünemeyiz.

Aslında "coğrafi bağlantısallık" diye
adlandırdığım şeyi

birlikte oluşan iki ayrı güç
olarak inceliyorum.

Coğrafi bağlantısallık insanların,
kaynakların ve fikirlerin hareketliliğinde

önemli bir atılımı yansıtır.

Fakat bu bir evrimdir,

yasal açıdan dünyayı nasıl böldüğümüzü
gösteren siyasal coğrafyadan,

uluslardan ve sınırlardan
altyapıya ve tedarik zincirlerine kadar

dünyayı gerçekten
nasıl kullandığımızı gösteren

işlevsel coğrafyaya

bir dünya evrimi.

Küresel sistemimiz

19 yy'ın dikey olarak birleşmiş
imparatorluklarından,

20. yy'ın yatay olarak bağımlı
ulusları yoluyla,

21. yy'daki küresel bir ağ medeniyetine
evrimleşmiştir.

Bağlantısallık, egemenlik değil,

insan türlerinin örgütlenme ilkesi oldu.

(Alkışlar)

Biz, bu küresel ağ medeniyeti oluyoruz

çünkü kelimenin tam manasıyla
onu inşa ediyoruz.

Tüm dünyanın savunma bütçeleri ve
askeri harcamaları birlikte ele alınırsa,

tutar yılda sadece
iki trilyon dolar altında.

Bu esnada, küresel altyapı harcamamız

gelecek on yıl içerisinde

yılda dokuz trilyon dolara kadar
artması planlanıyor.

Pekala, öyle olmalı.

Nüfusumuz yedi milyardan sekiz milyara

ve sonunda dokuz milyon ve
daha fazlasına doğru geçtikçe

üç milyarlık bir dünya nüfusu
için planlanmış olan

altyapı stoğuyla geçimimizi sağlıyoruz.

Pratik olarak, dünyadaki her bir milyar
insanın ihtiyaç duyduğu

temel altyapı için yaklaşık bir trilyon
dolar harcamamız gerekiyor.

Hiç şaşırtıcı değildir ki,
Asya başta geliyor.

2015 yılında, Çin Şangay'dan
Lizbon'a kadar uzanan

bir ipek ve demir yolu oluşturmak amacıyla

diğer kuruluşların ağlarıyla birlikte

Asya Altyapı Yatırım Bankasının

oluşumunu ilan ettiler.

Ve tüm bu topografik mühendislik
gösteriyor ki,

altyapıya muhtemelen gelecek 40 yılda

geçmiş 4.000 yıldan daha fazla harcayacak

ve daha fazla altyapı oluşturacağız.

Şimdi bir dakika durup düşünelim.

Küresel toplum temellerine
zarar verecek araçlar yerine

onu inşa etmek için harcama yapmak

önemli sonuçlar doğurabilir.

Bağlantısallık, insan ve kaynakların

dünyadaki dağılımını optimize etmektir.

İnsanlık ancak bu şekilde
parçaların toplamından fazlası olur.

Bence şu an olan da, tam olarak bu.

Bağlantısallığın 21. yy'da
bir benzeri var:

gezegenin şehirleşmesi.

Şehirler bizi tanımlayan altyapılardır.

2030 yılına kadar
dünya nüfusunun üçte ikisi

şehirde yaşayacak.

Bunlar haritadaki küçük noktalar değil,

yüzlerce kilometreye uzanan
takım adalardır.

Burada Vancouver'dayız.

Amerika sınırı boyunca uzanan

Cascadia Geçidinin üstünde.

Silikon Vadisi teknoloji
güç merkezi,

Kuzeyde San Francisco'dan başlar
ve San Jose'ye

ve Oakland'a doğru uzanır.

Los Angeles'ın genişlemesi
şimdi San Diego'yu geçip

Meksika sınırındaki Tijuana'ya ulaşıyor.

San Diego ve Tijuana artık
her iki ülkeye de gidebileceğiniz

hava yolu terminalini paylaşıyor.

Zamanla, hızlı tren ağı
tüm Pasifik sırtını bağlayabilir.

Kuzeydoğudaki metropol topluluğu,
Boston'dan New York'a ve

Philadelphia'dan Washington'a uzanır.

50 milyondan fazla insanı kapsar ve

hızlı tren ağı ile ilgili planlar vardır.

Fakat Asya'da metropollerin
gerçekten bir araya geldiğini görürüz.

Bu ışıklar Tokyo'danNagoya boyunca
Osaka'ya uzanır

ve 80 milyon insanı ve Japon ekonomisinin

büyük bir kısmını kapsar.

Bu dünyanın
en büyük metropol topluluğudur.

Şimdilik.

Fakat Çin'de metropol toplulukları
100 milyonu aşan

nüfusla bir araya gelir.

Pekin yakınlarındaki Bohai Rim,

Şangay çevresindeki Yangtze Nehri Deltası

ve Pearl Nehri Deltası

Hong Kong'tan
kuzeydeki Guangzhou'ya uzanır.

Ve ortada,

Avusturya kadar yer kaplayan

Chongqing-Chengdu metropol topluluğu

yer alır.

Ve bu metropol topluluklarının hepsi

iki trilyon dolara varan
gayrisafi yurt içi hasılaya sahiptir

ki günümüzde bu rakam
Hindistan'ınkine eştir.

G20 gibi diplomatik kuruluşların üyeliği

ulusal temsil yerine ekonomik büyüklüğe

dayandırdığını düşünün.

Çin'deki bazı metropoller
masada yerini alırken

Arjantin ve Endonezya gibi ülkeler
alamayacaktır.

Nüfusu yakında Çin'i geçecek olan

Hindistan da Delhi bölgesi ve Mumbai gibi

metropol topluluklarına

sahiptir.

Orta Doğu'da

Tahran İran nüfusunun
üçte birini barındırır.

Mısır'da 80 milyonluk nüfusun çoğu

Kahire ve İskenderiye
arasındaki geçitte yaşar.

Körfez'de bir sıra
şehir devletler oluşmaktadır.

Bahreyn ve Katar'dan

Birleşik Arap Emirlikleri boyunca
Umman'daki Muskat'a uzanır.

Bir de Afrika'nın en büyük şehri

ve Nijerya'nın ticari merkezi Lagos var.

Şehrin geniş bir Atlantik kıyı koridorunun
bağlantı noktası olacak

bir demiryolu ağı planı var,

demiryolu Benin, Togo ve
Gana boyunca uzayarak

Fildişi Sahili'nin başkenti
Abidjan'a gidecek.

Fakat bu ülkeler Lagos'un banliyöleri.

Metropolleşmiş bir dünyada,

ülkeler şehirlerin banliyösü olabilir.

2030'a kadar dünyada 50 kadar
metropol topluluğu olacak.

Peki hangi harita daha çok şey anlatır?

Hepimizin duvarındaki 200 uluslu

geleneksel haritalar mı,

yoksa 50 metropol topluluklu bu harita mı?

Fakat bu bile eksiktir çünkü

tek bir metropolü diğerleriyle olan

bağlantısını anlamadan anlayamazsınız.

İnsanlar şehirlere
bağlantı kurmak için taşınır

ve bağlantısallık bu şehirlerin
gelişme nedenidir.

Sao Paulo, İstanbul
ve Moskova gibi birçoğu

tüm ulusun gayrisafi yurtiçi hasılasının
yarısının üçte biri oranında

gayrisafi yurtiçi hasılaya sahiptir.

Yine önemli olarak

hiçbirinin tek başına önemini

gelişmesine katkı sunan insan akımlarının,

ekonominin, teknolojinin önemini

anlamadan anlayamazsınız.

Güney Afrika'daki
Gauteng bölgesini ele alın,

Johannesburg'u ve Pretoria'yı kapsar.

O da Güney Afrika'nın GSYİH'nin
üçte birini temsil eder.

Yine önemli olarak,
Güney Afrika'ya hatta Afrika kıtasına

doğrudan yatırım yapan

her bir uluslararası kuruluşun ofisine

ev sahipliği yapar.

Şehirler küresel değer zincirine
katılmak ister.

Bu küresel iş bölümünün
parçası olmak ister.

Bu şehirlerin düşünme biçimidir.

"Şehrimin dışarıda kalmasını istiyorum."

diyen bir valiyle hiç karşılaşmadım.

Şehirlerinin küresel ağ medeniyetine

ülkeleri kadar ait olduklarını biliyorlar.

Birçok insan için şehirleşme
büyük bir dehşet

Şehirlerin gezegene
zarar verdiğini düşünüyorlar.

Fakat şu anda

gelişmekte olan 200'den fazla
şehirlerarası öğrenme ağı var

Bu devletler arası organizasyonların

sayısına eşittir.

Ve şehirler arası ağların tümü
tek bir amaç taşır,

insanlığın 21. yy'daki
bir numaralı önceliği:

sürdürülebilir şehirleşme.

Peki iş yarıyor mu?

İklim değişikliğini ele alalım.

Biliyoruz ki New York ve
Paris'te yapılan onca zirve

sera gazı salınımını azaltmamakta.

Fakat şunu görüyoruz ki,
asıl şehirler arasında

teknoloji, bilgi ve ilkeleri

aktarma yoluyla ekonomimizdeki
karbon yoğunluğunu azaltabiliriz.

Şehirler birbirinden öğrenir.

Sıfır salınımlı inşaatlar yapmayı,

elektrik araç paylaşma sistemlerini
nasıl uygulanacağını.

Çin'de büyük şehirlerde

sokaktaki araç sayısına kısıtlama vardır.

Batı'daki bir çok şehirde

gençler artık
araç kullanmak dahi istemiyor.

Şehirler önceleri sorunun bir parçasıyken

şimdi çözümün bir parçası.

Eşitsizlik ise sürdürülebilir şehirleşme
önündeki bir başka büyük sorundur.

Metropolleri uçtan uca gezdiğimde

- ki bu saatler ve günler alıyor -

aynı coğrafya içinde
inanılmaz eşitsizlikler

olduğuna tanık oluyorum.

Fakat küresel mali varlık stoğumuz

her zamankinden fazla olarak

300 trilyon dolara yaklaşmakta.

Bu dünyanın reel gayrisafi
yurtiçi hasılasının neredeyse 4 katı

Ekonomik krizden beri
çok büyük borç altına girdik

fakat kapsamlı büyümeye yatırım yaptık mı?

Hayır, henüz değil.

Ancak yeterli ve uygun fiyatlı
kamu konutu inşa ettiğimizde

insanların hem fiziksel hem dijital olarak
bağlantıya geçeceği

ulaşım ağlarına güçlü yatırım yaptığımızda

bölünmüş şehir ve toplumlarımız

tekrar bir bütün haline gelecektir.

(Alkışlar)

İşte bu yüzden Birleşmiş Milletler
Sürdürülebilir Gelişme Hedeflerine

altyapı çalışmaları eklendi.

Çünkü tüm diğerlerini mümkün kılıyor.

Siyasi ve ekonomik liderlerimiz

bağlantısallığın hayırseverlik değil

fırsat olduğunu öğreniyorlar.

Bu yüzden finans dünyamızın
bağlantısallığın

21. yy'da kazanç olduğunu
anlaması gerekiyor.

Şehirler dünyayı daha sürdürülebilir,

daha adaletli hale getirebilir.

Ayrıca inanıyorum ki
şehirler arasındaki bağlantısallık

dünyayı daha barışçıl yapabilir.

Dünyanın, sınırların ötesinde yoğun
ilişkilere sahip bölgelerine bakarsak,

daha çok ticaret, daha çok yatırım

ve daha çok istikrar görürüz.

2. Dünya savaşından sonra,
sanayi entegrasyonunun

bugünkü barışsever Avrupa Birliğini
meydana getiren süreci

başlattığı Avrupa'nın hikayesini
hepimiz biliyoruz.

Bu arada, Rusya'nın uluslararası
sistemde büyük güçlere en az bağlantılı

ülke olduğunu görebilirsiniz.

Ve bugünkü gerginlikleri
açıklamaya yardımcı olacak.

Sistemde en az tehlikede olan ülkelerin

onu ihlal etmede de kaybedecek
az şeyleri var.

Kuzey Amerika'da, haritada en önemli
olan çizgiler

ABD-Kanada sınırı ya da
ABD-Meksika sınırı değildir,

ancak yoğun yol ağları ve
demiryolları ve boruhatları ile

elektrik ağları ve hatta
su kanallarıdır ki bunlar

bütünleşmiş bir Kuzey Amerika
birliğini şekillendirir.

Kuzey Amerika daha fazla duvara değil,
daha fazla bağlantıya ihtiyacı var.

(Alkışlar)

Ancak bağlantısallığın asıl vaadi
sömürgecilik sonrası dünyadadır.

Sınırların tarihsel açıdan en keyfi olduğu

ve lider nesillerin birbirleriyle düşmanca

ilişkiler içinde olduğu tüm bu bölgeler.

Ancak şu an yeni bir lider grubu
yönetime geldi

ve savaş baltasını gömüyorlar.

Yüksek hızlı demir yolu ağının
Bangkok'u Singapur'a

ve Vietnam'dan Myanmar'a
ticaret koridorlarını bağlaması

planlanan Güneydoğu Asya'yı ele alalım.

Şimdi 600 milyon insanın bu bölgesi
zirai kaynakları ve endüstriyel ürünleri

koordine ediyor.

Benim Asya birliği dediğim,
Güneydoğu Asya ulusları arasında

bir barışa doğru evriliyor.

Benzer bir olgu, yarım düzine ülkenin

demiryollarına ve multimodel
koridorlara yatırım yaptığı

Doğu Afrika'da başlıyor ki böylece

kara ile sınırlı ülkeler ürünlerini
piyasaya sürebilsinler.

Şimdi bu ülkeler kendi
kamu hizmetlerini ve

yatırım politikalarını koordine ediyorlar.

Onlar da, bir Afrika Birliğine
doğru evriliyorlar.

Bu tarz bir düşünceyi özellikle
kullanabileceğini bildiğimiz bir bölge

Orta Doğu'dur.

Arap ülkeleri feci şekilde çökerken,

arkada kalan sadece Kahire,
Beyrut ve Bağdat gibi

antik şehirler mi?

Aslında, Arap dünyasının yaklaşık
400 milyon insanı

neredeyse tümüyle şehirleşti.

Topluluklar olarak, şehirler olarak,

ister su zengini ya da fakiri olsunlar,

ister enerji zengini
yahut fakiri olsunlar.

Bu uyumsuzlukları düzeltmenin tek yolu

daha fazla savaştan ve daha fazla
sınırdan geçmiyor,

ama daha fazla boru hattı
ve su kanalından geçiyor.

Ne yazık ki, bu henüz
Orta Doğu'nun haritası değil.

Ancak,

içerden bütünlemiş ve komşuları

Avrupa, Asya ve Afrika'ya

verimli bir şekilde bağlanmış
birleşik bir Arap Birliği olmalı.

Şu an, bağlantısallık, dünyanın en
çalkantılı bölgesine doğru

istediğimiz şey değilmiş gibi
görünebilir.

Ancak tarihten biliyoruz ki,
daha fazla bağlantısallık

uzun vadede istikrarı getirmenin
tek yoludur.

Çünkü biz biliyoruz ki,
bölgeden sonra bölgede

bağlantısallık yeni gerçekliktir.

Şehirler ve ülkeler daha huzurlu
ve müreffeh bütünlere doğru

kümeleşmeyi öğreniyorlar.

Ancak gerçek sınav, Asya olacak.

Bağlantısallık, Uzak Doğu'nun büyük
güçleri arasındaki

rekabet modellerinin
üstesinden gelebilecek mi?

Ne de olsa, burası 3. Dünya savaşının
çıkacağı düşünülen yer.

Soğuk savaşın bitişinden beri,
çeyrek bir yüzyıl önce,

bu bölge için en az altı büyük savaş
tahmin edildi.

Fakat hiç biri başlamadı.

Çin ve Tayvan'ı ele alalım.

1990'larda, bu herkesin önde gelen
3.Dünya savaşı senaryosuydu.

Ancak o zamandan beri,

boğazlardaki ticaret ve yatırım hacimleri
o kadar hararetliydi ki

geçen Kasım ayında,

her iki tarafın liderleri, olası barışçıl
bir uzlaşmayı

tartışmak için tarihi bir zirve
düzenlediler.

Hatta Tayvan'da bu yılın başlarında
bağımsızlık yanlısı bir ulusal partinin

seçimi bile,

bu temel dinamiği baltalamıyor.

Çin ve Japonya'nın bile daha uzun
bir rekabet tarihi var

ve ada tartışmalarında güçlerini
göstermek için,

kendi hava kuvvetlerini
ve donanmalarını konuşlandırıyorlar.

Ancak, son yıllarda,

Japonya en büyük yabancı yatırımlarını
Çin'e yapıyor.

Japan arabaları orada rekor
sayıda satıyor.

Ve bugün Japonya'da yaşayan
yabancıların en çoğu

nereden geliyor dersiniz?

Doğru tahmin ettiniz: Çin.

Çin ve Hindistan büyük bir
savaşta çarpıştılar

ve üç önemli sınır çatışamları var,

ancak bugün Hindistan Asya
Altyapı Yatırım Bankasında

ikinci en büyük hissedardır.

Kuzeydoğu Asya'dan Myanmar ve
Bangladeş'ten Güney Çin'e

uzayan bir ticaret koridoru
inşa ediyorlar.

Ticaret hacimleri 10 yıl önce
20 milyon dolardan

bugün 80 milyon dolara ulaştı.

Nükleer silahlara sahip Hindistan
ve Pakistan üç yıl savaştılar

ve Keşmir anlaşmazlığına devam ediyorlar,

ancak en avantajlı ulusal ticaret
anlaşmasını da imzalıyorlar

ve İran'dan geçip Pakistan'dan doğru
Hindistan'a uzayan

bir boru hattını tamamlamak istiyorlar.

İran'ı konuşalım.

Sadece iki yıl önce İran ile savaş
kaçınılmaz değil miydi?

O zaman bugün neden her bir büyük güç
orada iş yapmaya koşuyor?

Bayanlar ve baylar,

3. Dünya Savaşının çıkmayacağını
garantileyemem.

Ancak kesinlikle henüz neden
olmadığını görebiliyoruz.

Asya'nın dünyanın en hızlı büyüyen
ordularına ev olmasına rağmen

aynı ülkeler aynı zamanda,
birbirlerinin altyapılarına

ve tedarik zincirlerine milyarlarca
dolar yatırım yapıyorlar.

Onlar birbirlerinin siyasi
coğrafyalarından daha çok,

işlevsel coğrafyalarıyla
ilgileniyorlar.

Ve bu yüzden liderleri iki kez düşünür,
uçurumun kenarından döner ve

bölgesel gerginlikler üzerindeki ekonomik
bağlara odaklanmaya karar verirler.

Bu yüzden sıklıkla dünya
parçalanıyor gibi görünüyor,

ancak daha çok bağlantısallık inşa ediyor,

her şeyi tekrar ve eskisinden
daha iyi bir şekilde

bir araya getiriyoruz.

Ve dünyayı kusursuz fiziksel ve
dijital bağlantısallıkta

sarmalayarak

biz kendi coğrafi sınırlarını
aşabilen insanların olduğu

bir dünyaya doğru evriliyoruz.

Bizler bu küresel bağlantısallık
ağlarından gürül gürül akan

hücreler ve damarlarız.

Her gün, yüz milyonlarca insan
çevrimiçi oluyor

ve asla tanışmadıkları insanlarla
çalışıyor.

Bir milyardan fazla insan her yıl
sınırları geçiyor

ve gelecek 10 yılda üç milyara
yükselmesi bekleniyor.

Biz sadece bağlantısallığı
bina etmiyoruz,

somutlaştırıyoruz.

Biz küresel ağ medeniyetiyiz

ve bu bizim haritamız.

Coğrafyanın artık kader
olmadığı bir dünya haritası.

Bunun yerine, geleceğin umut dolu
bir sloganı var:

bağlantısallık kaderdir.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)