Anatomie van een New Yorker-cartoon

The New Yorker krijgt elke week ongeveer 1.000 cartoons toegestuurd - en publiceert er ongeveer 17. In deze hilarische, snelle en diepzinnige talk ontleedt de man die al vele jaren cartoonredacteur en zelfverklaarde 'humoranalist' is, Bob Mankoff, de komedie in sommige van de 'ideetekeningen' die in het tijdschrift verschijnen. Hij legt uit wat werkt en wat niet, en waarom.

Ik ga het hebben
over humor ontwerpen,

wat nogal interessant is.

En over de discussie omtrent beperkingen,

en hoe humor
in een bepaalde context goed is

en in een andere context fout.

Ik kom uit New York,

en dus ben ik hier 100% tevreden.

Eerlijk gezegd is dit onzin want
als het op humor aankomt,

is 75% het beste waar je op kan hopen.

Niemand is ooit voor 100%
tevreden over humor

behalve deze vrouw.

(Video) Vrouw: (Lacht)

BM: Dat is mijn eerste vrouw.

(Gelach)

Dit gedeelte van de relatie liep goed.

(Gelach)

Laten we eens naar deze cartoon kijken,

Ik wijs er graag op

dat de cartoons verschijnen in de context

van het tijdschrift The New Yorker,

dat prachtige Caslon-lettertype.

Het lijkt hier
een vrij goedaardige cartoon.

Het spot wat met het ouder worden.

Misschien vinden mensen het wel leuk.

Maar ik zei het al,
je kan niet iedereen plezieren.

Deze man kon je niet plezieren.

"Nog een grap over oude blanke mannen.
Haha. Hoe grappig.

Vast leuk,
jong en onbeleefd zijn,

maar op een dag word jij oud,
tenzij je doodvalt, wat ik je wens."

(Gelach)

The New Yorker is een nogal
gevoelige omgeving.

Mensen zijn nogal snel
op hun tenen getrapt.

Je beseft al snel

dat het een ongewone omgeving is.

Ik praat hier alleen voor jullie.

Jullie zijn een groep,
die elkaar hoort lachen en dat weet.

The New Yorker bereikt een breed publiek.

Als je dat bekijkt, zie je

dat niemand weet
waar iemand anders om lacht.

Zo bekeken is de subjectiviteit van humor

heel interessant.

Even kijken naar deze cartoon.

"Ontmoedigende gegevens
op de antidepressiva."

(Gelach)

Ja, het is ontmoedigend.

Dus denk je, kijk, de meesten
van jullie lachten hierom.

Niet? Jullie vonden het grappig.

Dit lijkt wel een grappige cartoon,

maar kijk eens naar mijn online-enquête.

Maar 85% van de mensen vond het grappig.

109 gaven het een 10, de hoogste score.
10 mensen gaven het een 1.

Maar kijk naar de individuele antwoorden.

"Ik hou van dieren!!!!!"
Kijk eens hoeveel.

(Gelach)

"Ik wil ze geen pijn doen.
Dat lijkt me niet grappig."

Deze persoon gaf een twee.

"Ik zie dieren niet graag lijden,
zelfs niet in cartoons." (Gelach)

Voor dit soort mensen zeg ik
dat we verdovende inkt gebruiken. (Gelach)

Andere mensen vonden het grappig.

Zo is humor echt verdeeld

als de besmettingsfactor er niet is.

Humor is een soort vermaak.

Alle vermaak heeft iets
van een koude rilling,

iets dat fout kan gaan,

maar als we beschermd zijn,
vinden we dat leuk.

Daar draait een zoo om. Gevaar.
Daar is de tijger.

De tralies beschermen ons.
Dat is leuk.

Dat is een slechte zoo.

(Gelach)

Een politiek correcte zoo,
maar een slechte zoo.

Maar deze is nog erger.

(Gelach)

Als je met humor werkt
in de context van The New Yorker,

moet je zien waar de tijger zal zitten.

Waar zal er gevaar zijn?

Hoe ga je daarmee om?

Voor mijn werk bekijk ik
1.000 cartoons per week.

The New Yorker kan er
maar 16 of 17 plaatsen.

We hebben 1.000 cartoons.

Dus moeten vele cartoons afgewezen worden.

We zouden meer cartoons
in het tijdschrift kunnen plaatsen,

als we de artikels afschaften.

(Gelach)

Maar dat zou een enorm verlies zijn --
(Gelach)

ik zou ermee kunnen leven,
maar toch, enorm.

Cartoonisten bereiken ons
elke week via het tijdschrift.

De gemiddelde cartoonist
die bij het tijdschrift blijft,

doet elke week
een idee of 10, 15.

De meeste worden afgewezen.

Zo gaat dat met creatieve activiteit.

Velen vervagen.
Sommigen blijven.

Matt Diffee is zo iemand.

Hier is één van zijn cartoons.

(Gelach)

Drew Dernavich.
"Boekhoudnacht bij het improv."

"Nu komt het deel van de show waar we

het publiek vragen
willekeurige getallen te roepen."

Paul Noth: "Hij is oké. Maar ik wilde
dat hij wat meer pro-Israël was."

(Gelach)

Ik weet alles over afwijzing.

Toen ik afhaakte - ik werd eruit gezet -
van mijn opleiding tot psycholoog

en besliste om cartoonist te worden,
een logische volgende stap,

legde ik tussen 1974 en 1977
2.000 cartoons voor aan The New Yorker.

2.000 van mijn cartoons werden
door The New Yorker geweigerd.

Op een bepaald punt werd
dit afwijzingsbriefje, in 1977

[Helaas kunnen we dit niet gebruiken.
Bedankt dat we het mochten bekijken.]

magischerwijze omgetoverd in

[Hey! Je hebt er één verkocht!

Je hebt echt een cartoon
aan die verdomde New Yorker verkocht!]

(Gelach)

Dat gebeurde natuurlijk niet echt,

maar dat is de emotionele waarheid.

En dat is natuurlijk geen New Yorker-humor.

Wat is New Yorker-humor?

Na 1977 had ik een voet binnen
bij The New Yorker

en begon ik cartoons te verkopen.

In 1980 kreeg ik het eerbiedwaardige

New Yorker-contract,

dat ik deels onleesbaar maak
omdat het jullie zaken niet zijn.

Vanaf 1980. "Mijnheer Mankoff,
wij bevestigen de overeenkomst

van" -- bla bla bla bla -- onleesbaar --

"voor ideetekeningen".

Wat ideetekeningen betreft --
nergens in het contract

wordt het woord 'cartoon' vermeld.

Het woord 'ideetekeningen'
is het sine qua non

van New Yorker-cartoons.

Wat is een ideetekening?

Een ideetekening is iets

dat denkwerk vereist.

Dat is geen cartoon:
er is denkwerk vereist

vanwege de cartoonist
en vanwege jouzelf

om er een cartoon van te maken.

(Gelach)

Hier zijn er een paar, zodat je
mijn idee van cartoons kan vatten.

"Er is geen gerechtigheid in de wereld."

"Er is enige gerechtigheid op de wereld."

"De wereld is rechtvaardig."

Hier geloven lemmingen in.

(Gelach)

Als The New Yorker en ik
commentaar gaven,

dan is de cartoon ambigu
over wat hij eigenlijk is.

Wat is de cartoon?
Gaat hij echt over lemmingen?

Nee, hij gaat over ons.

Mijn basisidee over godsdienst

is dat het echte conflict
en alle gevechten over godsdienst

draaien om wie het beste
imaginaire vriendje heeft.

(Gelach)

Dit is mijn bekendste cartoon.

"Nee, donderdag lukt niet
Nooit, misschien? Past nooit voor jou?"

Hij is duizenden keren afgedrukt,
volkomen versleten.

Hij staat zelfs op thongs,

ingekort: "Nooit, misschien?
Past nooit voor jou?"

Dat lijken heel verschillende
vormen van humor,

maar ze lijken erg op elkaar.

Telkens worden onze verwachtingen
op de proef gesteld.

Telkens wordt het verhaal omgekeerd.

Er is ongerijmdheid en contrast.

In "Nee, donderdag lukt niet.
Nooit, misschien? Past nooit voor jou?"

heb je de grammatica van de beleefdheid

en een onbeleefde boodschap.

Zo werkt humor: als cognitieve synergie,

waarbij we twee dingen samengooien
die niet bij elkaar passen

en tijdelijk bestaan, in onze geest.

Hij is tegelijk beleefd en grof.

Hier heb je de passendheid
van The New Yorker

en de vulgariteit van de taal.

Zo werkt humor.

Ik ben als het ware humoranalist.

E.B. White zei dat humor analyseren
is als een kikker dissecteren.

Niemand is geïnteresseerd,
en de kikker gaat dood.

Ik ga er een paar doodmaken,
maar het wordt geen genocide.

Het maakt me echt --

Even kijken naar dit beeld.
Dit is een interessant beeld.

Het Lachende Publiek.

Daar zijn de mensen, dandy's hier,

maar iedereen lacht,
iedereen,

behalve één man.

Deze man. Wie is hij?
De criticus.

Hij is de humorcriticus.

Ik neem noodgedwongen
die rol op mij,

als ik bij The New Yorker ben,
en dus loop ik gevaar

om die man te worden.

Hier is een filmpje van Matt Diffee,

hoe ze zich voorstellen dat we dat
echt zouden overdrijven.

(Video) Bob Mankoff: "Ooooh nee.

Ehhh.

Oooh.

Hmm. Te grappig.

Normaal zou ik wel,
maar ik ben slecht gehumeurd.

Die savoureer ik in m'n eentje.
Misschien.

Nee. Nah. Nee.

Teveel getekend.
Te weinig getekend.

Net goed getekend,
maar niet grappig genoeg.

Nee. Nee.

In godsnaam, nee,
duizend keer nee.

(Muziek)

Nee. Nee. Nee. Nee. Nee.
(Vier uur later)

Hey, dat is goed, wat heb je daar?

Man: Ik heb ham-kaas-rogge?
BM: Nee.

Man: Okay. Pastrami op zuurdesem?
BM: Nee.

Man: Gerookte kalkoen met spek?
BM: Nee.

Man: Falafel?
BM: Even kijken.

Nee.

Man: Gegrilde kaas?
BM: Nee.

Man: ham-sla-tomaat?
BM: Nee.

Man: Zwartewoudham-mozzarella-
mosterd? BM: Nee.

Man: Groenebonensalade?
BM: Nee.

(Muziek)

Nee. Nee.

Helemaal niet.
(Enkele uren na lunchtijd)

(Sirene)

Nee. Scheer je weg.

(Gelach)

Dat soort overdrijving
van wat ik doe.

We wijzen heel veel cartoons af,

zoveel dat er vele boeken
'De afwijzingscataloog' heten.

'De afwijzingscataloog' is niet echt
New Yorker-humor.

Merk de verlopen figuur
op het voetpad op,

die zuipt, terwijl
zijn buikspreekpop kotst.

Dat is waarschijnlijk geen
New Yorker-humor.

Het is samengesteld door Matt Diffee,
een van onze cartoonisten.

Hier zijn enkele voorbeelden van humor
uit de afwijzingscataloog.

"Ik zou graag aan kinderen beginnen."

(Gelach)

Dat is interessant --
het schuldige lachje,

lachen tegen beter weten in.

(Gelach)

"Zo dom als een achterste.
Help."

(Gelach)

In de context van dit boek,

waarop staat 'Cartoons die je nooit zag
en nooit zult zien in The New Yorker'

is deze humor perfect.

Ik leg even uit waarom.

Van humor wordt gezegd dat het

een goedaardige inbreuk is.

Anders gezegd, om iets grappig te vinden,

moeten we het tegelijk fout en oké vinden.

Als het helemaal fout is, zeggen we:
"Dat is niet grappig."

En als het helemaal oké is, zeggen we:
wat is de grap?

Dat klopt voor "Donderdag lukt niet,
Nooit, misschien? Past nooit voor jou?"

Het is grof.
De wereld hoort niet zo te zijn.

In die context vinden we het oké.

In deze context is "Zo dom als
een achterste. Help."

een goedaardige inbreuk.

In de context van het tijdschrift
The New Yorker ...

"T-cellenleger: kan de immuniteitsreactie
van het lichaam kanker genezen?"

Help. (Gelach)

Je leest over slimme dingen,

over de intelligente dissectie
van het immunsysteem.

Je werpt hier een blik op, en er staat:

"Zo dom als een achterste. Help."
God.

Deze inbreuk is kwaadaardig.
Het werkt niet.

Er bestaat niet zoiets als
'inherent grappig'.

Alles zit in een context
en een verwachtingspatroon.

Eén manier om ernaar te kijken, is

als een soort meta-motivationele
theorie over hoe we kijken,

een theorie over motivatie
en ons humeur

en hoe ons humeur bepaalt
wat we leuk vinden,

of niet leuk.

Als we ons speels voelen,
willen we opwinding.

We willen sterke prikkels.
Dan voelen we ons opgewonden.

Als we ons doelbewust voelen,
worden we bang.

'De afwijzingscataloog'
zit absoluut in dat domein.

Je wil gestimuleerd worden.
Je wil geprikkeld worden.

Je wil dat er grenzen overschreden worden.

Het is zoals dit hier,
zoals een amusementspark.

Stem: Daar gaan we. (Gegil)

Hij lacht. Hij is tegelijk
in gevaar en veilig,

ongelooflijk opgewonden. Er is geen grap.
Dat is niet nodig.

Als je mensen genoeg opwindt
en stimuleert,

dan lachten ze echt met het minste.

Nog een cartoon uit de 'Afwijzingscollectie'.

"Te strak?"

Dat is een cartoon over terrorisme.

The New Yorker
zit in een heel andere ruimte.

Die ruimte is op haar eigen manier speels,
en ook doelgericht.

In die ruimte zijn cartoons anders.

Ik toon jullie de cartoons
van The New Yorker

vlak na 9/11, een heel gevoelig domein
waarin humor kon worden gebruikt.

Hoe zou The New Yorker
dat aanpakken?

Niet met een kerel met een bom,
die zegt: "Te strak?"

Nog een cartoon die ik niet toonde

omdat ik dacht dat mensen
er aanstoot aan zouden nemen.

De grootse cartoon van Sam Gross.

Dit was na de Mohammed-controverse.
Het is Mohammed in de hemel.

De zelfmoordterrorist
is in duizend stukjes,

en hij zegt tegen de zelfmoordterrorist:

"Je krijgt de maagden
zodra we je penis vinden."

(Gelach)

Beter ongetekend laten.

De eerste week
deden we geen cartoons.

Dat was een zwart gat voor de humor,
en zo hoorde het.

Humor is niet altijd gepast.

Maar de week erna
was dit de eerste cartoon.

"Ik dacht dat ik nooit meer zou lachen.
Toen zag ik je jasje."

Dit ging erom,
dat als we in leven waren,

we zouden lachen,
we zouden ademen,

we zouden bestaan.
Dit is er nog een.

"Ik dacht: als ik geen derde martini neem,
dan halen de terroristen het."

Deze cartoons gaan niet over hen.
Ze gaan over ons.

De humor straalt op ons af.

Het makkelijkste wat je met humor
kan doen, en het is perfect legitiem,

is dat een vriend
met een vijand lacht.

Dat heet dispositionele humor.

95 procent van de humor is zo.
Het is niet onze humor.

Hier is nog een cartoon.

"Ik zou best willen leven in een
islamitisch-fundamentalistische staat."

(Gelach)

Humor heeft een doelwit nodig.

Het interessante is dat in The New Yorker,
wij het doelwit zijn.

Het doelwit zijn de lezers
en de mensen die het doen.

De humor is zelfreflecterend

en doet ons nadenken
over onze aannames.

Kijk naar deze cartoon van Roz Chast,
de kerel die de overlijdensberichten leest.

"Twee jaar jonger dan jij,
12 jaar jonger dan jij,

3 jaar jonger dan jij,
exact even oud als jij,

exact jouw leeftijd."

Dat is een heel diepzinnige cartoon.

The New Yorker probeert ook,
op één of andere manier,

cartoons iets meer te doen zeggen
dan gewoon grappig zijn,

iets over ons.
Hier is er nog een.

"Ik werd vegetariër om gezondheidsredenen.

Toen werd het een morele keuze.
Nu wil ik mensen gewoon tot last zijn."

(Gelach)

"Excuseer me -- volgens mij
is hier iets mis mee

dat zo subtiel is dat alleen ik er ooit
de vinger op zou kunnen leggen."

De klemtoon ligt op onze obsessies,
ons narcisme,

onze gekheden en zwakheden,
niet die van iemand anders.

The New Yorker vraagt

cognitief werk van jouw kant.

Het vraagt wat Arthur Koestler,

schrijver van 'De daad van het scheppen',
over de relatie

tussen humor, kunst en wetenschap,

bisociatie noemde.

Je moet dingen samenbrengen
uit verschillende referentiekaders.

Je moet het snel doen
om de cartoon te snappen.

Als de verschillende referentiekaders
niet samenkomen

in een halve seconde,
is het niet grappig.

Maar dat zal hier wel lukken.

Verschillende referentiekaders.

"Je hebt met haar geslapen, niet?"

(Gelach)

"Lassie! Hulp halen!"

(Gelach)

Dat heet een Frans zakmes.

(Gelach)

Dit is Einstein in bed.
"Voor jou leek het snel."

(Gelach)

Sommige cartoons zijn verwarrend.

Deze is voor vele mensen verwarrend.

Hoeveel mensen weten
wat deze cartoon betekent?

De hond geeft aan
dat hij wil gaan wandelen.

Dit is het signaal voor de vanger
dat hij moet gaan lopen.

Daarom hebben we elk jaar
een rubriek in de cartoonaflevering:

"Ik snap hem niet:
The New Yorker Cartoon IQ-test."

(Gelach)

Waar The New Yorker verder mee speelt,

is ongerijmdheid.
Ik toonde jullie al

dat dat de basis van humor is.

Iets volstrekt normaals of logisch
zal niet grappig zijn.

Ongerijmdheid werkt zo:
het is observatie-humor,

humor in het domein
van de realiteit.

"Mijn baas zegt altijd
wat ik moet doen."

Dat kan gebeuren. Het is humor
in het domein van de realiteit.

Cowboy aan koe:

"Heel indrukwekkend.
Zo wil ik er nog 5.000."

We begrijpen dat. Het is absurd.
Maar we brengen de dingen samen.

Hier, in de afdeling nonsens:

"Verdomme, Hopkins, heb je de memo
van gisteren niet gekregen?"

Dat is wat verwarrend.
Het komt niet helemaal samen.

Meestal zijn mensen die
van nonsens houden,

ook meer tuk op abstracte kunst,

liberaler, minder conservatief en zo.

Maar voor ons -- en voor mij --
die humor helpen ontwerpen,

heeft het geen zin
om die twee te vergelijken.

Het is een soort smörgåsbord
dat er helemaal interessant uitziet.

Ik vat dit graag samen met
een onderschrift bij een cartoon.

Volgens mij vat dat het hele ding samen,

de cartoons van The New Yorker.

"Het doet je even stoppen
en nadenken, niet?"

(Gelach)

Als je nu naar de cartoons
van The New Yorker kijkt,

zou ik graag willen dat je even stopt
en erover nadenkt.

Bedankt.

(Applaus)

Bedankt. (Applaus)