Một nhà thiên văn khiếm thị đã tìm ra cách lắng nghe các vì sao như thế nào

Wanda Diaz Merced nghiên cứu ánh sáng thoát ra từ những vụ nổ tia gamma, hiện tượng giải phóng năng lượng lớn nhất trong vũ trụ. Khi mất đi thị lực, cô ấy không còn cách nào để nghiên cứu, cô ấy đã nghĩ đến một điều chưa từng có: đồ thị ánh sáng mà cô ấy không còn khả năng nhìn thấy được có thể chuyển thành âm thanh. Nhờ phương pháp âm thanh hóa, cô ấy đã quay trở lại với công việc của mình và giờ đây, cô đang vận động nhiều người ủng hộ hơn trong giới khoa học. Cô ấy phát biểu: "Khoa học là dành cho tất cả mọi người. Nó phải đến được với tất cả mọi người, bởi tự nhiên chúng ta đã là những nhà khám phá."

Đã từng có một ngôi sao.

Giống như mọi vật thể khác,
nó được sinh ra;

lớn lên gấp gần 30 lần so
với khối lượng của mặt trời

và tồn tại trong quãng thời gian rất dài.

Chính xác là bao lâu

thì con người không thể trả lời.

Giống như vạn vật trong cuộc sống,

nó tồn tại đến ngày cuối cùng
trong chu kì hoạt động của nó

khi trái tim, nguồn sống của nó,

cạn hết năng lượng.

Nhưng đó chưa phải là dấu chấm hết.

Nó biến thành một siêu tân tinh
và đang trong quá trình

tỏa ra một lượng năng lượng cực lớn,

chiếu sáng phần còn lại của thiên hà

và lượng năng lượng tỏa ra của nó,
trong một giây,

bằng lượng năng lượng
mà mặt trời tỏa ra trong 10 ngày.

Và nó tiến hóa trong một vai trò khác
ở dải thiên hà.

Những vụ nổ siêu tân tinh rất dữ dội.

Nhưng những ngôi sao phát ra tia gam-ma
thậm chí còn dữ dội hơn.

Trong quá trình trở thành một siêu tân tinh,

ngôi sao sụp đổ vào tâm
dưới trọng lượng của chính nó

và nó bắt đầu quay nhanh hơn,

giống như khi người trượt tuyết
kéo cánh tay về gần cơ thể.

Theo đó, nó bắt đầu quay rất nhanh
và nó tăng từ trường của mình

lên rất nhiều.

Các vật chất quanh ngôi sao
cũng bị kéo vòng quanh,

và một phần năng lượng
từ chuyển động quay đó

sẽ được truyền cho vật chất

và từ trường thì ngày càng lớn hơn.

Như vậy, ngôi sao sẽ có thêm
năng lượng để chiếu sáng cả thiên hà

thông qua sự chiếu sáng
và giải phóng tia gamma.

Ngôi sao mà tôi nhắc tới
trong câu chuyện của mình

trở thành cái mà người ta gọi là
một ngôi sao từ.

Và bây giờ là thông tin cho bạn,

từ trường của ngôi sao nhiễm từ là hơn
1.000 nghìn tỉ lần

từ trường của Trái Đất.

Những hiện tượng giải phóng
năng lượng lớn nhất

từng được các nhà thiên văn ghi nhận

mang tên vụ nổ tia gamma

bởi vì chúng tôi xem chúng
như những sự vỡ tung hay vụ nổ,

vụ mạnh nhất ghi nhận được
là của ánh sáng tia gamma.

Ngôi sao của chúng ta, như trong câu chuyện này, đã trở thành một ngôi sao từ tính,

được xem như một vụ nổ tia gamma

trong thời gian mạnh nhất
của vụ nổ.

Mặc dù những vụ nổ tia gamma là
những hiện tượng có năng lượng lớn nhất

mà các nhà thiên văn học từng đo được
từ trước đến nay,

nhưng chúng ta không thể quan sát chúng
bằng mắt thường.

Chúng ta phải sử dụng
những phương pháp khác

để nghiên cứu về ánh sáng tia gamma này.

Mắt thường không thể nhìn thấy chúng.

Chúng ta chỉ có thể nhìn thấy
một phần rất rất nhỏ

trong quang phổ điện từ
mà chúng ta gọi là ánh sáng khả kiến.

Và xa hơn thế, chúng ta dựa vào
những phương pháp khác.

Còn với tư cách những nhà thiên văn học,
chúng ta nghiên cứu dải ánh sánh rộng hơn

và chúng ta dựa vào
những phương pháp khác để làm điều đó.

Trên màn hình, nó trông giống như thế này.

Bạn đang nhìn thấy một đồ thị.

Đó là đường biểu diễn của ánh sáng.

Đó là một đồ thị thể hiện mật độ
của ánh sáng theo thời gian.

Đó là biểu đồ ánh sáng của tia gamma.

Các nhà thiên văn học dựa vào
loại biểu đồ này

để giải thích mật độ ánh sáng
thay đổi thế nào theo thời gian.

Ở phía bên trái, bạn sẽ nhìn thấy mật độ
ánh sáng khi không có vụ nổ,

và phía bên phải là
mật độ ánh sáng khi vụ nổ xảy ra.

Trước đây,
tôi có thể nhìn được loại đồ thị này.

Nhưng sau đó, tôi đã mất đi thị lực.

Tôi đã hoàn toàn mất đi thị lực
do căn bệnh kéo dài,

và vì thế mà tôi mất đi khả năng
nhìn đồ thị này

và luôn cả cơ hội làm việc của mình.

Đó là sự chuyển biến mạnh mẽ đối với tôi
về nhiều mặt.

Theo chuyên môn mà nói, nó khiến tôi phải
phải từ bỏ nghiên cứu khoa học.

Tôi đã ao ước tiếp cận và nghiên cứu
loại ánh sáng đầy năng lượng này

và tìm ra nguồn gốc thiên văn của nó.

Tôi muốn trải nghiệm sự kì thú của vũ trụ,
sự hào hứng

và niềm vui bằng cách khám phá hiện tượng
về một thiên thể khổng lồ.

Tôi đã nghĩ rất lâu và rất nhiều về việc này,

khi tôi bỗng nhiên nhận ra rằng
tất cả đồ thị của ánh sáng

là một bảng các con số được chuyển thành
một biểu đồ có thể nhìn thấy được.

Vì vậy, tôi cùng với các cộng sự

đã cố gắng làm việc và
chuyển tất cả các con số thành âm thanh.

Tôi đã tiếp cận được các dữ liệu,

và hôm nay tôi có thể nghiên cứu
ở trình độ như một nhà thiên văn giỏi nhất,

bằng cách sử dụng âm thanh.

Và điều mọi người có thể làm,

đa phần là bằng mắt,

trong hàng trăm năm qua,

thì giờ đây tôi có thể làm nó bằng âm thanh.

(Tiếng vỗ tay)

Lắng nghe vụ nổ tia gamma này,

mà các bạn đang thấy --
(Vỗ tay)

Cảm ơn các bạn.

Nghe tiếng nổ
mà bạn đang nhìn thấy trên màn hình

mang lại điều gì đó cho tai
trên cả vụ nổ thực tế.

Và bây giờ tôi sẽ cho chạy tiếng nổ.

Nó không phải là âm nhạc, nó là âm thanh.

(Âm thanh kĩ thuật)

Đây là dữ liệu đã được chuyển thành
âm thanh

và nó vẽ ra dao động âm thanh.

Quá trình này gọi là âm thanh hóa.

Nghe âm thanh này sẽ mang
những thứ khác đến tai

ngoài tiếng nổ thực tế.

Khi tôi kiểm tra những khu vực có tần số thấp
cực mạnh,

hoặc dòng âm bass -- Tôi sẽ mở dòng bass
ngay đây.

Chúng ta thường chú ý những
đặc tính cộng hưởng của những khí mang điện

như gió mặt trời.

Và tôi muốn các bạn lắng nghe
cái mà tôi đã nghe.

Bạn sẽ nghe nó giống như
một sự giảm âm lượng rất nhanh.

Và bởi vì bạn có thể nhìn thấy nên
tôi sẽ cho bạn một đường màu đỏ

để báo hiệu rằng cường độ ánh sáng
đang được đổi sang âm thanh.

(Âm rền và tiếng huýt sáo)

Tiếng (huýt sáo) là tiếng ếch ở nhà,
đừng quan tâm đến nó.

(Cười)

(Âm rền và tiếng huýt sáo)

Tôi nghĩ là bạn đã nghe thấy nó, đúng không?

Vậy cái chúng ta phát hiện

là những tiếng nổ kéo dài
đủ để hỗ trợ sóng cộng hưởng,

là những thứ được tạo ra bởi những
trao đổi năng lượng giữa các hạt

bị kích thích,

tùy vào âm lượng.

Bạn có nhớ là tôi đã nói về
vấn đề ngôi sao

bị kéo vòng quanh?

Nó truyền năng lượng với sự phân bố
tần suất và từ trường

được quyết định bởi kích thước.

Bạn có thể nhớ là chúng ta đang nói về
một ngôi sao siêu lớn

đã trở thành một ngôi sao
mang từ tính cực mạnh.

Trong trường hợp đó thì dòng phun ra
từ ngôi sao nổ

có thể liên quan tới vụ nổ tia gamma này.

Điều này có nghĩa gì?

Nghĩa là sự hình thành của ngôi sao có thể
là một phần rất quan trọng

trong các vụ nổ của những siêu tân tinh.

Lắng nghe tiếng của vụ nổ tia gamma
mang lại cho chúng ta khái niệm

rằng việc sử dụng âm thanh như
một tín hiệu hiển thị bổ sung

có thể hỗ trợ các nhà thiên văn

trong việc tìm kiếm nhiều dữ liệu hơn.

Đồng thời, tôi cũng thực hiện phân tích,
đo đạc từ các kính thiên văn khác,

và kinh nghiệm của tôi cho thấy rằng

khi sử dụng âm thanh như
một tín hiệu hiển thị bổ sung

các nhà thiên văn có thể tìm thấy
nhiều thông tin hơn trong đó

và bây giờ thì có nhiều thông tin hơn
được tiếp cận.

Khả năng chuyển thông tin
thành âm thanh này

tạo ra một bước thay đổi to lớn
trong ngành thiên văn học.

Và thực tế thì một lĩnh vực khả kiến
có thể được tận dụng

để những ai quan tâm có thể tìm hiểu
thứ gì ở trên thiên đường

là một điều đáng mong chờ.

Khi tôi mất đi thị lực,

tôi nghĩ rằng mình không thể tiếp cận được

số lượng và chất lượng thông tin

như một nhà thiên văn bình thường.

Mãi cho đến khi chúng tôi đổi mới
với quy trình âm thanh hóa

tôi mới tìm lại được hi vọng để trở nên
có ích hơn trong lĩnh vực này

tôi mới làm việc hết sức
để là một phần trong đó.

Việc tiếp cận thông tin không phải là
nội dung duy nhất trong ngành thiên văn học

mà nó là một phần quan trọng.

Vấn đề nằm ở cả cơ thể,

và khoa học thì không theo kịp.

Cơ thể là thứ thay đổi --

bất cứ ai cũng có thể gặp khuyết tật
vào bất kì thời điểm nào.

Ví dụ là hãy nghĩ về,

các nhà khoa học
đã đạt đến đỉnh cao sự nghiệp.

Điều gì sẽ xảy ra
nếu họ bị khuyết tật?

Họ có cảm thấy khó giao tiếp
như tôi đã từng?

Việc tiếp cận thông tin thôi thúc chúng tôi
tiếp tục cố gắng.

Nó tạo ra những cơ hội bình đẳng
để thể hiện tài năng của chúng tôi

và đưa ra điều chúng tôi muốn thực hiện
trong cuộc sống của mình,

dựa vào niềm đam mê và
không phụ thuộc vào những rào cản sắp tới.

Khi chúng tôi trao cho mọi người
cơ hội vươn tới thành công không giới hạn,

điều đó sẽ mang lại một cuộc sống sung túc
và viên mãn.

Và tôi nghĩ việc sử dụng âm thanh
trong thiên văn

sẽ giúp chúng tôi đạt được điều đó
và cống hiến cho khoa học.

Trong khi các nước khác nói rằng
nghiên cứu bằng các kĩ thuật tri giác

trong việc nghiên cứu dữ liệu
không thích hợp với ngành thiên văn

bởi vì không có nhà thiên văn khiếm thị
trong lĩnh vực này,

thì Nam Phi lại khẳng định rằng: "Chúng tôi muốn những người khuyết tật

đóng góp cho khoa học."

Và ngay bây giờ tôi đang làm việc

tại Đài quan sát Thiên văn Nam Phi,

tại Văn phòng Phát triển Thiên văn.

Ở đó, chúng tôi nghiên cứu
các kĩ thuật âm thanh hóa và các phương pháp phân tích

có ảnh hưởng đến trẻ em khiếm thị
ở trường khiếm thị Athlone.

Các học sinh sẽ học về thiên văn qua radio,

và chúng sẽ học về
phương pháp âm thanh hóa

để nghiên cứu các hiện tượng thiên văn
như sự phun trào năng lượng khổng lồ

từ mặt trời, được biết đến
như các siêu bão mặt trời.

Điều mà chúng tôi học được cùng với các học sinh --

những đứa trẻ khuyết tật
với nhiều khiếm khuyết và hạn chế

trong giải quyết vấn đề --

điều mà chúng tôi học được cùng chúng
sẽ ảnh hưởng trực tiếp

đến cách mà mọi thứ đang được vận hành
ở trình độ khoa học chuyên môn.

Tôi xin mạn phép được gọi
đây là sự phát triển.

Và nó đang xảy ra ngay lúc này đây.

Tôi nghĩ rằng khoa học
dành cho tất cả mọi người.

Nó thuộc về con người,

và nó phải đến được với mọi người,

vì chúng ta tự nhiên đã là
những nhà khám phá.

Tôi nghĩ nếu chúng ta giới hạn
người khuyết tật

trong nghiên cứu khoa học,

thì chúng ta sẽ tách rời chính mình
với lịch sử và xã hội.

Tôi mơ đến một trình độ khoa học

nơi mà mọi người đề cao sự tôn trọng
và thật sự tôn trọng nhau,

nơi mà mọi người trao đổi các dự án
và cùng nhau nghiên cứu.

Nếu những người khuyết tật
được tham gia nghiên cứu khoa học,

một vụ nổ, một vụ nổ cực lớn của kiến thức
sẽ xảy ra,

tôi chắc chắn là như vậy.

(Âm thanh kĩ thuật)

Đó là một vụ nổ cực lớn.

Cảm ơn các bạn

Cảm ơn các bạn.

(Tiếng vỗ tay)