Lốc xoáy được hình thành như thế nào? - James Spann

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/how-do-tornadoes-form-james-spann

Lốc xoáy là loại bão mạnh nhất trên Trái đất, với vận tốc gió có thể lên đến hơn 300 cây số một giờ. Vậy, loại bão lốc nguy hiểm này được hình thành như thế nào? Nhà khí tượng học James Spann mô tả vòng đời của lốc xoáy từ khi còn là một cơn giông cho tới khi trở thành vòng xoáy đáng sợ và cuối cùng tan biến trong không trung.

Bài giảng của James Spann, hoat hình bởi Província Studio.

Họ gọi tôi là người săn lốc xoáy.

Khi có gió mạnh và dấu hiệu chính xác,

tôi lấy xe và đuổi theo cơn bão dữ.

Bạn sẽ nghĩ: "Thật điên rồ",
nhưng tôi đuổi theo để tìm hiểu chúng.

Tôi sẽ chia sẻ với bạn
những điều tôi biết.

Lốc xoáy là những cột không khí xoay tròn
với tốc độ lớn, hình thành trong cơn bão

được nối với mặt đất
qua một cái phễu làm từ mây.

Khi xảy ra,
nó xé tan mọi thứ trên Trái đất

mang theo mối đe dọa lớn
về người và của.

Có rất nhiều
nghiên cứu về hiện tượng này,

nhưng còn rất nhiều điều ta không biết
về cách thức hình thành của lốc xoáy.

Điều kiện để một cơn lốc xoáy xuất hiện

chưa hẳn đã giống với
những cơn lốc xoáy khác.

Nhưng chúng ta đã biết được nhiều hơn
từ khi lốc xoáy bắt đầu được ghi hình ,

ví dụ như dấu hiệu nhận biết
rằng chúng đang hình thành trên bầu trời.

Bạn có muốn cùng đi tìm hiểu không?

Lốc xoáy bắt đầu bằng cơn giông
nhưng không phải một cơn giông bất kì.

Chúng là những cơn giông cực mạnh,
cao ngất, và được gọi là "supercell".

Cao hơn 15 km
chúng mang theo gió mạnh

mưa đá khổng lồ, đôi khi là
lũ lụt và sấm sét.

Có nhiều loại bão
có thể tạo lốc xoáy,

nhưng chỉ khi
những điều kiện đặc trưng xuất hiện,

mới có manh mối để đo đạc và tìm hiểu
khi muốn dự báo một cơn bão.

Luồng không khí lên cao
là nhân tố đầu tiên của lốc xoáy.

Các cơn bão đều được
hình thành khi có sự ngưng tụ,

sản phẩm được tạo bởi mây.

Sự ngưng tụ tỏa nhiệt,

và nhiệt chuyển thành năng lượng
nâng không khí đi lên.

Sự ngưng tụ càng nhiều,
gốc cơn bão càng lớn,

không khí bị đẩy lên càng mạnh.

Trong supercells,
lượng khí đi lên này cực mạnh.

Khi đi lên, không khí
chuyển hướng và bắt đầu di chuyển nhanh.

Cuối cùng, ở gốc cơn bão,
nếu độ ẩm lớn,

gốc bão sẽ phát triển và cung cấp
năng lượng cho lốc xoáy

Khi hội đủ những điều kiện trên,
xoáy nước có thể phát triển,

tạo ra ống không khí xoáy, cao và rộng
được kéo lên trên.

Chúng ta gọi đây là mesocyclone.

Ở bên ngoài, không khí thấp,
mát, khô,

bắt đầu bao bọc
phía sau mesocyclone,

hình thành
dòng đi xuống ở sườn sau.

Diễn biến bất thường này
tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ

giữa không khí bên trong
và bên ngoài mesocyclone,

tạo ra sự bất ổn định
giúp lốc xoáy phát triển.

Sau đó, phần dưới của mesocyclone
trở nên nhẹ hơn,

làm tăng tốc độ của gió.

Nếu phễu không khí này
di chuyển xuống dưới

về phía gốc lớn và ẩm
của bão mẹ,

nó sẽ bị hút vào và trở thành
bức tường mây xoay tròn,

hình thành liên kết
giữa cơn bão đã tạo ra nó và Trái đất.

Khoảnh khắc ống bão
chạm vào mặt đất,

tạo ra lốc xoáy.

Lốc xoáy thường nhỏ và ngắn ngủi,
tạo ra gió từ 100-180 km/giờ,

một số khác, kéo dài quá 1 tiếng
thường tạo ra vận tốc gió hơn 320km/giờ.

Chúng đẹp nhưng cũng thật khủng khiếp,

đặc biệt khi bạn hay thị trấn của bạn
nằm trên đường đi của nó.

Trong trường hợp đó,
kể cả người săn lốc xoáy như tôi,

cũng không muốn mục sở thị
thứ đáng sợ này.

Giống như tất cả mọi thứ khác,
lốc xoáy rồi cũng kết thúc.

Khi không còn sự chênh lệch nhiệt độ
và điều kiện ổn định hơn,

hoặc độ ẩm trong không khí giảm đi,

cơn bão mẹ hung hãn khi nãy
mất động lượng và kéo lốc xoáy vào trong.

Khi đó, các nhà khí tượng học
và thợ săn lốc xoáy chỉ có thể đứng nhìn

quan sát xem liệu cơn bão
có trở lại.