Jak powstają tornada? - James Spann

Strona lekcji: http://ed.ted.com/lessons/how-do-tornadoes-form-james-spann

Tornada to gwałtowne burze na powierzchni Ziemi, podczas których prędkości wiatru przekraczają 320 km/h. Jak powstają te przerażające trąby powietrzne? Meteorolog James Spann opisuje, jak te groźne cyklony tworzą się z burzowych superkomórek, po czym dosłownie rozpływają się w powietrzu.

Lekcja: James Spann, animacja: Província Studio.

Nazywają mnie łowcą burz.

Gdy wiatr się wzmaga
a warunki są odpowiednie,

wsiadam do samochodu
i śledzę gwałtowne burze.

"Wariat", powiecie?

Może, ale tak naprawdę
ścigam te bestie, by je lepiej poznać.

Chcę podzielić się z wami swoją wiedzą.

Tornada to gwałtownie wirujące
kolumny burzowego powietrza,

docierające do ziemi jako lej chmur.

Pędząc po powierzchni ziemi

tornada są poważnym zagrożeniem
dla życia i dobytku.

Dlatego wielu naukowców
prowadzi badania nad tym zjawiskiem,

choć ich powstawanie
wciąż nie jest do końca zrozumiałe.

Warunki mogące spowodować jedno tornado

niekoniecznie wywołają kolejne.

Odkąd zaczęliśmy badać tornada,
wiele rzeczy udało się już ustalić,

na przykład jak rozpoznać,
że tornado tworzy się w powietrzu.

Zapraszam na przejażdżkę.

Tornada wywoływane są
przez niektóre burze z piorunami.

Te gwałtowne, potężne burze
nazywane są burzowymi superkomórkami.

Sięgając wysokości 15 km,
powodują bardzo silne wiatry,

gradobicia, a czasem też powodzie
i oślepiające błyskawice.

Takie burze wywołują tornada,

ale tylko w ściśle określonych warunkach,

które są dla nas wskazówkami,
gdy próbujemy przewidzieć burze.

Pierwszym składnikiem tornada
jest wznoszące się powietrze.

Burze powstają w wyniku kondensacji,

będącej produktem ubocznym chmur.

Kondensacja uwalnia ciepło,

które powoduje wznoszenie się
olbrzymich mas powietrza.

Im silniejsza kondensacja
i im większe chmury burzowe,

tym silniejsze wstępujące prądy powietrza.

W superkomórkach

te wstępujące masy powietrza
są szczególnie silne.

Wznoszące się powietrze
może zmieniać kierunek i przyspieszać.

Wreszcie, gdy u podstawy burzy
wytworzy się wysoka wilgotność,

powstaje ogromne podłoże chmurowe,

które tornado później wykorzystuje
jeśli do tego dojdzie.

Gdy te warunki są spełnione,
wewnątrz burzy powstać może wir,

tworząc szeroką, wirującą
wznoszącą się kolumnę powietrza.

Nazywamy to mezocyklonem.

Na zewnątrz, chłodne, suche,
opadające powietrze

zaczyna otaczać tył mezocyklonu,

tworząc tak zwany tylny prąd zstępujący.

Ta niecodzienna sytuacja skutkuje
wysoką różnicą temperatur

między powietrzem wewnątrz mezocyklonu
a powietrzem na zewnątrz,

powodując silne wahania atmosferyczne,

podczas których łatwo powstają tornada.

Następnie dolna część mezocyklonu
zacieśnia się,

zwiększając prędkość wiatru.

Bardzo rzadko ten powietrzny lej opada

na dużą, wilgotną podstawę chmur
u dołu burzy źródłowej,

zasysa ją i zamienia
w wirującą ścianę chmur,

która łączy źródłową burzę z ziemią.

Gdy kolumna wirujących chmur
dotyka ziemi,

przeistacza się w tornado.

Większość z nich jest mała i trwa krótko,

z prędkością wiatru do 105 do 175 km/h,

ale niektóre trwają ponad godzinę,

a wiatr osiąga prędkość 320 km/h.

Tornada są piękne ale i przerażające,

zwłaszcza jeśli ty lub twoje miasto
stajecie im na drodze.

Nikt, nawet łowcy burz jak ja,

nie lubi przyglądać się takim sytuacjom.

Jednak tak jak wszytko inne,
tornada też mają swój koniec.

Gdy różnica temperatur zanika
a warunki się stabilizują,

albo gdy spada wilgotność powietrza,

szalejąca burza źródłowa traci impet
i wchłania tornado.

Jednak nawet wtedy, meteorolodzy
i łowcy burz, jak ja, pozostają czujni,

wypatrując, czy burza
nie zamierza znów kręcić lassem.