Γιατί είναι ώρα να ξεχάσουμε την ιεραρχία στον χώρο εργασίας

Οι οργανώσεις συχνά λειτουργούν σύμφωνα με τη λογική των «σούπερ κοτόπουλων», όπου η αξία δίδεται σε υπαλλήλους αστέρια που ξεπερνούν σε απόδοση τους άλλους. Και όμως, δεν είναι αυτό που δημιουργεί τις υψηλότερες επιδόσεις των ομάδων. Η επιχειρηματική ηγέτης Μάργκαρετ Χέφερναν παρατηρεί ότι η κοινωνική συνοχή - η οποία χτίζεται σε κάθε διάλειμμα για καφέ και κάθε φορά που ένα μέλος της ομάδας ζητά βοήθεια από ένα άλλο - είναι που οδηγεί με την πάροδο του χρόνου σε σημαντικά αποτελέσματα. Είναι μια ριζική επανεξέταση του τι μας οδηγεί να κάνουμε την καλύτερη δουλειά μας, και τι σημαίνει να είσαι ηγέτης. Διότι, όπως επισημαίνει η Χέφερναν: «Οι εταιρείες δεν έχουν ιδέες. Μόνο οι άνθρωποι έχουν ιδέες».

Ένας εξελικτικός βιολόγος
στο Πανεπιστήμιο Πουρντού,

ονόματι Γουίλιαμ Μιούρ,
μελετούσε τα κοτόπουλα.

Τον ενδιέφερε η παραγωγικότητα

- που νομίζω μας απασχολεί όλους -

είναι όμως εύκολο με τα κοτόπουλα
διότι απλώς μετράς τ' αυγά.

(Γέλια)

Ήθελε να μάθει τι θα έκανε
τα κοτόπουλά του πιο παραγωγικά,

κι έτσι επινόησε ένα όμορφο πείραμα.

Τα κοτόπουλα ζουν σε ομάδες, γι' αυτό
διάλεξε πρώτα ένα μέτριο κοπάδι,

και το άφησε ν' αναπτυχθεί
φυσιολογικά επί έξι γενιές.

Έπειτα έφτιαξε μια δεύτερη ομάδα

με τα ξεχωριστά, πιο παραγωγικά κοτόπουλα

- μπορείτε να τα πείτε σούπερ κοτόπουλα -

και τα έβαλε μαζί σε ένα σούπερ κοπάδι,

και από κάθε γενιά επέλεγε
μόνο τα πιο παραγωγικά για αναπαραγωγή.

Έπειτα από έξι γενιές,

τι ανακάλυψε;

Η πρώτη ομάδα, η μέτρια ομάδα,
τα πήγαινε μια χαρά.

Ήταν όλα παχουλά και πλήρως φτερωμένα

και η παραγωγή αυγών
είχε αυξηθεί δραματικά.

Τι έγινε με τη δεύτερη ομάδα;

Ψόφησαν όλα εκτός από τρία

που τσίμπησαν τα υπόλοιπα μέχρι θανάτου.

(Γέλια)

Τα παραγωγικά κοτόπουλα
είχαν επιτύχει ατομικά,

καταστέλλοντας την παραγωγικότητα
των υπόλοιπων.

Καθώς πηγαίνω και μιλάω γι' αυτό
σε όλον τον κόσμο και λέω την ιστορία

σε κάθε λογής οργανισμούς και εταιρίες,

οι άνθρωποι βλέπουν
την ομοιότητα σχεδόν αμέσως,

κι έρχονται και μου λένε

«Αυτό το υπερκοπάδι, είναι η εταιρία μου»

(Γέλια)

ή «Αυτή είναι η χώρα μου»

ή «Αυτή είναι η ζωή μου».

Όλη μου τη ζωή έμαθα πως για να
πας μπροστά πρέπει ν' ανταγωνιστείς:

να πας στο σωστό σχολείο,
να μπεις στη σωστή δουλειά,

να φτάσεις στην κορυφή,

και δεν το βρήκα ποτέ πολύ ενθαρρυντικό.

Ίδρυσα και διηύθυνα επιχειρήσεις
επειδή η εφευρετικότητα είναι χαρά,

και το να εργάζεσαι μαζί
με λαμπρούς, δημιουργικούς ανθρώπους

είναι ανταποδοτικό.

Και ποτέ δεν ένιωσα ενθαρρυμένη
από την ιεραρχία, τα σούπερ κοτόπουλα

ή τους σούπερσταρ.

Τα προηγούμενα 50 χρόνια όμως,

διοικούμε τους περισσότερους οργανισμούς
και κάποιες κοινωνίες

σύμφωνα με το μοντέλο
των σούπερ κοτόπουλων.

Νομίζαμε πως η επιτυχία σημειώνεται
επιλέγοντας τους σούπερσταρ,

τους εξυπνότερους άνδρες,
ή γυναίκες καμιά φορά,

με την παροχή όλων των πόρων
και κάθε δύναμης.

Το αποτέλεσμα ήταν αντίστοιχο
με αυτό του πειράματος του Μιούρ:

επιθετικότητα, δυσλειτουργία και σπατάλη.

Αν ο μόνος τρόπος για να επιτύχουν
οι πιο παραγωγικοί

είναι καταστέλλοντας
την παραγωγικότητα των υπόλοιπων,

τότε χρειαζόμαστε άμεσα
καλύτερους τρόπους εργασίας

και ευφορότερους τρόπους ζωής.

(Χειροκρότημα)

Τι κάνει λοιπόν κάποιες ομάδες

φανερά πιο επιτυχημένες
και πιο παραγωγικές από άλλες;

Αυτό το ερώτημα ανέλαβε
ν' αναλύσει μια ομάδα του MIT.

Μάζεψαν εκατοντάδες εθελοντές,

τους χώρισαν σε ομάδες και
τους έδωσαν δισεπίλυτα προβλήματα.

Αυτό που έγινε,
είναι αυτό που θα περιμένατε,

κάποιες ομάδες ήταν
πολύ πιο επιτυχημένες από άλλες,

αλλά το πραγματικά ενδιαφέρον
ήταν ότι οι ομάδες υψηλών επιδόσεων

δεν ήταν εκείνες που είχαν ένα-δυο άτομα
με εντυπωσιακά υψηλό I.Q.

Ούτε ήταν πιο επιτυχημένες αυτές
που είχαν το υψηλότερο συνολικό I.Q.

Αντίθετα, οι αληθινά επιτυχημένες ομάδες,
είχαν τρία χαρακτηριστικά.

Πρώτα απ' όλα, έδειξαν υψηλό επίπεδο
κοινωνικής ευαισθησίας ο ένας στον άλλον.

Μετριέται από ένα τεστ που ονομάζεται:
Διαβάζοντας το Μυαλό μέσα στα Μάτια.

Θεωρείται τεστ για την ενσυναίσθηση,

και οι ομάδες με καλό σκορ σ' αυτό,

τα πήγαν καλύτερα.

Έπειτα, οι επιτυχημένες ομάδες έδωσαν
περίπου ίσο χρόνο ο ένας στον άλλο,

ώστε καμία φωνή δεν κυριάρχησε,

ούτε έμειναν κάποιοι σιωπηλοί.

Και τρίτον, οι πιο επιτυχημένες ομάδες

είχαν περισσότερες γυναίκες.

(Χειροκρότημα)

Αυτό συνέβη επειδή γενικά
οι γυναίκες τα πάνε καλύτερα

στο τεστ Διαβάζοντας το Μυαλό στα Μάτια,

κι έτσι διπλασιάζεται το πηλίκο
της ενσυναίσθησης;

Ή μήπως ήταν επειδή έφεραν
μια πιο διαφοροποιημένη άποψη;

Δεν ξέρουμε στ' αλήθεια, αλλά
το ενδιαφέρον σε αυτό το πείραμα

είναι ότι έδειξε αυτό που ξέρουμε, ότι
κάποιες ομάδες, τα πάνε καλύτερα από άλλες

και το καθοριστικό σε αυτό

είναι η κοινωνική συνοχή μεταξύ τους.

Πώς εφαρμόζεται αυτό
στον πραγματικό κόσμο;

Σημαίνει ότι ουσιαστικά μετράει
ό,τι συμβαίνει μεταξύ των ατόμων,

επειδή σε ομάδες που είναι εναρμονισμένοι
και ευαίσθητοι ο ένας προς τον άλλο,

οι ιδέες ρέουν και εξελίσσονται.

Οι άνθρωποι δεν κολλάνε.
Δεν σπαταλούν ενέργεια σε αδιέξοδα.

Ένα παράδειγμα: Η Άρουπ είναι από τις πιο
επιτυχημένες τεχνικές εταιρίες παγκοσμίως,

και της ανατέθηκε να χτίσει
το κέντρο ιππασίας

των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου.

Το κτήριο αυτό έπρεπε να δεχθεί

δυόμισι χιλιάδες εξαιρετικά νευρώδη
καθαρόαιμα άλογα

που επέστρεφαν από πτήσεις
μεγάλων αποστάσεων,

με τζετ λαγκ, που δεν είναι
στα καλύτερά τους.

Το πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι μηχανικοί

ήταν η ποσότητα των απορριμάτων
που έπρεπε να καλύψουν.

Δεν το μαθαίνεις αυτό στη σχολή μηχανικών
(Γέλια)

και δεν είναι από τα πράγματα
που θέλεις να έχεις κάνει λάθος,

έτσι θα μπορούσε να έχει περάσει μήνες
μιλώντας με κτηνιάτρους, κάνοντας έρευνα,

πειράζοντας το υπολογιστικό φύλλο.

Αντ' αυτού αναζήτησε βοήθεια

και βρήκε κάποιον που είχε σχεδιάσει
το Κλαμπ Τζόκεϊ στη Νέα Υόρκη.

Το πρόβλημα λύθηκε
σε λιγότερο από μια μέρα.

Η Άρουπ πιστεύει πως
η κουλτούρα της εξυπηρετικότητας

είναι σημαντική για την επιτυχία τους.

Μπορεί η εξυπηρετικότητα
ν' ακούγεται αναιμική

αλλά είναι απόλυτα σημαντική
στις επιτυχημένες ομάδες,

και ξεπερνά σταθερά την ατομική ευφυΐα.

Εξυπηρετικότητα σημαίνει
πως δεν χρειάζεται να τα ξέρω όλα,

πρέπει απλά να δουλεύω με ανθρώπους
που είναι καλοί στην αλληλοβοήθεια.

Στην SAP λένε ότι μπορείτε ν' απαντήσετε
οποιαδήποτε ερώτηση σε 17 λεπτά.

Δεν υπάρχει όμως ούτε μία εταιρία
υψηλής τεχνολογίας που να εργάστηκα

που να φαντάζεται πως αυτό
είναι τεχνολογικό ζήτημα,

επειδή αυτό που ωθεί την εξυπηρετικότητα
είναι τα άτομα που γνωρίζονται.

Αυτό μοιάζει προφανές και νομίζουμε
πως συμβαίνει φυσικά,

αλλά δεν είναι έτσι.

Όταν διηύθυνα την πρώτη μου
εταιρία λογισμικού,

κατάλαβα πως είχαμε κολλήσει.

Υπήρχε μεγάλη τριβή,
μα τίποτα περισσότερο,

και σταδιακά κατάλαβα πως οι έξυπνοι,
δημιουργικοί άνθρωποι που προσέλαβα

δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους.

Ήταν τόσο προσηλωμένοι
στις ατομικές τους εργασίες,

που δεν ήξεραν καν
ποιος κάθεται δίπλα τους,

και μόνον όταν επέμεινα
να σταματήσουμε τη δουλειά

και να επενδύσουμε χρόνο να γνωριστούμε,

επετεύχθη πραγματική δυναμική.

Αυτό έγινε πριν από 20 χρόνια
και τώρα επισκέπτομαι εταιρίες

που έχουν απαγορεύσει τον καφέ στα γραφεία

επειδή θέλουν τα άτομα
να συναντιόνται στις καφετιέρες

και να μιλούν ο ένας στον άλλο.

Οι Σουηδοί έχουν ειδική ορολογία γι' αυτό.

Το ονομάζουν Φίκα, που σημαίνει
κάτι περισσότερο από διάλειμμα για καφέ.

Σημαίνει συλλογική αποκατάσταση.

Στην Idexx, μια εταιρία στο Μέϊν,

έφτιαξαν λαχανόκηπους στις εγκαταστάσεις
ώστε οι άνθρωποι από διαφορετικά τμήματα

να μπορούν έτσι να συνεργαστούν
και να γνωρίσουν όλη την επιχείρηση.

Έχουν τρελαθεί όλοι;

Ακριβώς το αντίθετο - κατάλαβαν
πως όταν τα πράγματα δυσκολεύουν

και πάντα δυσκολεύουν

αν κάνεις ριζοσπαστική δουλειά
που είναι σημαντική,

αυτό που χρειάζονται οι άνθρωποι
είναι η κοινωνική υποστήριξη,

και να ξέρουν από ποιον
να ζητήσουν βοήθεια.

Οι επιχειρήσεις δεν έχουν ιδέες.
Μόνο οι άνθρωποι έχουν ιδέες.

Και αυτό που εμπνέει τους ανθρώπους

είναι οι δεσμοί, η πίστη και η εμπιστοσύνη
που αναπτύσσουν μεταξύ τους.

Αυτό που έχει σημασία
είναι το συνδετικό υλικό,

όχι μόνο τα υλικά δόμησης.

Όταν τα βάλεις όλα αυτά μαζί,

το αποτέλεσμα είναι
αυτό που λέμε κοινωνικό κεφάλαιο.

Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι η εξάρτηση
κι η αλληλεξάρτηση που κτίζει εμπιστοσύνη.

Ο όρος προέρχεται από κοινωνιολόγους
που μελετούν κοινότητες

που αποδείχθηκαν ιδιαίτερα ανθεκτικές
σε καιρούς κρίσεων.

Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι αυτό
που δίνει στις επιχειρήσεις τη δυναμική,

είναι αυτό που κάνει
τις επιχειρήσεις εύρωστες.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Σημαίνει πως ο χρόνος είναι το παν,

γιατί το κοινωνικό κεφάλαιο
συνδέεται με τον χρόνο.

Ομάδες που εργάζονται μαζί
επί μακρόν, γίνονται καλύτερες

επειδή απαιτείται χρόνος

ν' αναπτυχθεί η εμπιστοσύνη που χρειάζεται
για πραγματική ειλικρίνεια και διαφάνεια.

Ο χρόνος δημιουργεί αξία.

Όταν ο Άλεξ Πέτλαντ
πρότεινε σε μια εταιρία

να συγχρονίσουν τα διαλείμματα

ώστε οι άνθρωποι να έχουν χρόνο
να μιλήσουν μεταξύ τους,

τα κέρδη αυξήθηκαν
15 εκατομμύρια δολάρια,

και η ικανοποίηση των εργαζομένων
ανέβηκε κατά 10 τοις εκατό.

Δεν είναι κακή απόδοση
στο κοινωνικό κεφάλαιο,

που συντίθεται ακόμη
και όταν το καταναλώνετε.

Αυτό δεν αφορά τη φιλικότητα
ούτε αποτελεί χάρτα των τεμπέληδων,

διότι οι άνθρωποι που εργάζονται έτσι
τείνουν να είναι τραχείς,

ανυπόμονοι, απόλυτα αποφασισμένοι
να σκέφτονται μόνοι τους

επειδή αυτή είναι η συνεισφορά τους.

Η σύγκρουση είναι συχνή
γιατί η ευθύτητα είναι ασφαλής.

Κι έτσι οι καλές ιδέες
μετατρέπονται σε σπουδαίες ιδέες,

αφού καμία ιδέα δε γεννιέται ολοκληρωμένη.

Προβάλλει σταδιακά,
όπως γεννιέται ένα παιδί,

βρώμικη και σαστισμένη,
αλλά γεμάτη δυνατότητες.

Μόνο μέσω της γενναιόδωρης συνεισφοράς,
της πίστης και της πρόκλησης

αξιοποιεί τις πλήρεις δυνατότητές της.

Αυτό είναι που ενισχύει
το κοινωνικό κεφάλαιο.

Δεν έχουμε συνηθίσει να μιλάμε γι' αυτό,

για το ταλέντο, τη δημιουργικότητα,
με αυτόν τον τρόπο.

Συνηθίσαμε να μιλάμε για τους αστέρες.

Άρχισα λοιπόν ν' αναρωτιέμαι,
αν ξεκινήσουμε να εργαζόμαστε έτσι,

αυτό σημαίνει τέρμα οι αστέρες;

Πήγα λοιπόν και παρακολούθησα τις οντισιόν

στη Βασιλική Ακαδημία
Δραματικών Τεχνών στο Λονδίνο.

Αυτό που είδα εκεί με ξάφνιασε,

διότι οι δάσκαλοι δεν έψαχναν
για μεμονωμένα πυροτεχνήματα.

Έψαχναν γι' αυτό που συμβαίνει
μεταξύ των μαθητών,

επειδή εκεί παίζεται το δράμα.

Και όταν μίλησα με παραγωγούς
επιτυχημένων άλμπουμ,

μου είπαν «Φυσικά, έχουμε
πολλούς σταρ στη μουσική.

Απλώς δεν κρατούν για πολύ.

Οι εξαιρετικοί συνεργάτες είναι
που απολαμβάνουν μακρές καριέρες,

γιατί όταν βγάζεις
τον καλύτερο εαυτό των άλλων,

βρίσκεις τον καλύτερο εαυτό σου».

Όταν πήγα να επισκεφθώ εταιρείες
που είναι διάσημες

για την εφευρετικότητα
και τη δημιουργικότητα τους,

δεν μπορούσα καν να δω τους αστέρες,

επειδή όλοι είχαν τη σημασία τους.

Κι όταν αναλογίστηκα τη δική μου καριέρα,

και τους εξαιρετικούς ανθρώπους
που είχα το προνόμιο να συνεργαστώ,

κατάλαβα πόσα περισσότερα
μπορούσαμε να δώσουμε ο ένας στον άλλο

αν σταματούσαμε μονάχα
να παριστάνουμε τα κοκόρια.

(Γέλια)
(Χειροκρότημα)

Όταν εκτιμήσεις πραγματικά
τι σημαίνει κοινωνική εργασία,

πολλά πρέπει ν' αλλάξουν.

Η διαχείριση με διαγωνισμό ταλέντων
έχει στρέψει συχνά τους εργαζόμενους,

τον ένα εναντίον του άλλου.

Η αντιπαλότητα πρέπει ν' αντικατασταθεί
από το κοινωνικό κεφάλαιο.

Επί δεκαετίες προσπαθούσαμε
να παρακινήσουμε

τους ανθρώπους με το χρήμα

παρόλο που έχουμε τεράστιο
όγκο ερευνών που δείχνει

πως τα χρήματα διαβρώνουν
την κοινωνική συνοχή.

Χρειάζεται ν' αφήσουμε τους ανθρώπους
να παρακινήσουν ο ένας τον άλλο.

Επί χρόνια πιστεύαμε πως οι ηγέτες
είναι μοναχικοί ήρωες που αναμένεται

να λύνουν εντελώς μόνοι
περίπλοκα προβλήματα.

Τώρα χρειάζεται
να επαναπροσδιορίσουμε την ηγεσία

ως μια ενέργεια στην οποία
δημιουργούνται οι συνθήκες

όπου ο καθένας προσφέρει
τις πιο θαρραλέες σκέψεις του στο τραπέζι.

Ξέρουμε πως αυτό λειτουργεί.

Όταν το πρωτόκολλο του Μοντρεάλ
ζήτησε τη σταδιακή κατάργηση των CFC,

τους χλωροφθοράνθρακες
που εμπλέκονταν στην τρύπα του όζοντος,

το ρίσκο ήταν θεόρατο.

Τα CFC ήταν παντού,

και κανείς δεν γνώριζε αν μπορούσε
να βρεθεί υποκατάστατο.

Μια ομάδα που αποδέχτηκε την πρόκληση,
υιοθέτησε τρεις βασικές αρχές.

Πρώτον, ο επικεφαλής των μηχανικών,
Φράνκ Μάσλεν, είπε

πως δεν θα υπήρχαν αστέρες στην ομάδα.

Χρειαζόμαστε τους πάντες.

Ο καθένας έχει μια έγκυρη προοπτική.

Δεύτερον, εργαζόμαστε με μόνο πρότυπο

το καλύτερο δυνατό.

Και τρίτον, είπε στο αφεντικό του,
τον Τζεφ Τάντχοπ,

να μην ανακατεύεται,

επειδή γνώριζε πόσο διασπαστική
μπορεί να είναι η δύναμη.

Αυτό δεν σημαίνει
πως ο Τάντχοπ δεν έκανε τίποτα.

Προστάτευε την ομάδα

κι εξασφάλιζε ότι τιμούσαν τις αρχές τους.

Και λειτούργησε: Πριν από άλλες εταιρίες
που αντιμετώπισαν το δύσκολο πρόβλημα,

αυτή η ομάδα το έλυσε πρώτη.

Μέχρι σήμερα, το πρωτόκολλο του Μοντρεάλ

είναι η πιο επιτυχημένη
διεθνής περιβαλλοντική συμφωνία

που τέθηκε ποτέ σε εφαρμογή.

Διακυβεύονταν πολλά τότε,

και διακυβεύονται πολλά σήμερα,

και δεν θα λύσουμε τα προβλήματά μας
αν περιμένουμε να λυθούν

από λίγους υπεράνδρες και υπεργυναίκες.

Τώρα χρειαζόμαστε τους πάντες,

επειδή μόνο όταν δεχτούμε
πως όλοι έχουν αξία

θα απελευθερώσουμε την ενέργεια,
τη φαντασία και την απαιτούμενη ορμή

ώστε να δημιουργήσουμε το καλύτερο
πέρα από κάθε μέτρο.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)