Het verhaal achter de schermen van het klimaatakkoord van Parijs

Wat zou jij doen als je baan inhield dat je de aarde moest redden? Toen Christiana Figueres door de VN werd aangewezen om de klimaattop in Parijs (COP 21) te leiden, reageerde ze zoals veel mensen zouden doen: ze dacht dat het onmogelijk zou zijn voor de leiders van 195 landen om overeenstemming te bereiken over hoe de klimaatverandering af te remmen. Ontdek hoe haar scepticisme veranderde in optimisme -- en hoe ze de wereld hielp om een van de belangrijkste klimaatakkoorden in de geschiedenis te bereiken.

Ik heb nog een reden voor optimisme:

klimaatverandering.

Je gelooft het misschien niet,
maar dit is het feit.

Op 12 december 2015,

in Parijs, onder de Verenigde Naties,

kwamen 195 overheden samen

en besloten unaniem --

als je met overheden hebt gewerkt,
weet je hoe moeilijk dat is --

ze besloten unaniem

om opzettelijk de koers
van de mondiale economie te wijzigen

om de meest kwetsbaren te beschermen

en ieders leven te verbeteren.

Dat is een bijzondere prestatie.

(Applaus)

Maar het is nog bijzonderder

als je weet hoe het er
een paar jaar eerder voorstond.

2009, Kopenhagen.

Wie herinnert zich Kopenhagen?

Na jaren van werken aan een klimaatverdrag

kwamen dezelfde landen
bij elkaar in Kopenhagen,

zonder enig succes.

Waarom was dat zo'n fiasco?

Daar waren veel redenen voor,

maar de voornaamste
was de enorme kloof

tussen het mondiale Noorden en Zuiden.

Zes maanden na dat fiasco

kreeg ik de taak
de wereldwijde onderhandelingen

over klimaatverandering te leiden.

Het ideale moment om met deze
nieuwe baan te beginnen natuurlijk.

De stemming rond klimaatverandering
kon niet negatiever.

Niemand dacht

dat een wereldwijd verdrag
ooit haalbaar was.

Zelfs ik niet.

Beloof me dat je het niet doorvertelt
aan iemand buiten dit aardige TED-publiek,

dan zal ik je een geheim vertellen

dat gelukkig begraven ligt
in de geschiedenis.

Op mijn eerste persconferentie

vroeg een journalist: "Mevrouw Figueres,

denkt u dat een wereldwijd akkoord
ooit mogelijk wordt?"

En zonder mijn hersens te gebruiken,
hoorde ik mezelf zeggen:

"Niet in dit tijdperk."

Je kunt je wel voorstellen
hoe mijn persvoorlichters keken,

geschokt door de idiote
Costa Ricaanse vrouw

die hun nieuwe baas was.

Ik was zelf ook geschokt.

Niet over mezelf, want ik ben
redelijk gewend aan mezelf.

Ik was echt geschokt

over de gevolgen
van wat ik zojuist had gezegd,

de gevolgen voor de wereld

waarin al onze kinderen
zullen moeten leven.

Het was echt een vreselijk moment voor me

en ik dacht: nee, wacht even,

wacht even.

Onmogelijk is geen feit,

het is een instelling.

Het is niet meer dan een instelling.

Ik besloot toen, op die plek,
dat ik mijn instelling zou veranderen

en de wereld zou helpen zijn instelling
rond klimaatverandering te veranderen.

Dus ik weet niet --

Ik weet niet --

wat jij zou doen

als je te horen kreeg dat je baan
bestond uit het redden van de aarde.

Zet het maar in de taakomschrijving.

Je bent volledig verantwoordelijk,

maar hebt geen enkele autoriteit,

want overheden zijn soeverein
in al hun beslissingen.

Ik zou heel graag willen weten

wat jij zou doen de eerste maandagochtend,

maar dit is wat ik deed:
ik raakte in paniek.

(Gelach)

Vervolgens raakte ik weer in paniek,

omdat ik me realiseerde dat ik totaal
niet wist hoe het probleem op te lossen.

Toen realiseerde ik me: ik weet niet
hoe we dit probleem gaan oplossen,

maar één ding weet ik wel,

de toon van dit gesprek moet anders.

Want je kan natuurlijk nooit
een overwinning neerzetten

zonder optimisme.

En hier

gebruik ik optimisme als
een simpel woord,

maar laten we het eens
wat breder opvatten.

Laten we het opvatten als moed,

hoop, vertrouwen, solidariteit,

het fundamentele geloof dat wij
mensen dichter bij elkaar kunnen komen

en met elkaars hulp het lot
van de mensheid kunnen verbeteren.

Je begrijpt wel,
dat ik dacht dat zonder dat,

we nooit uit de verlammende
situatie van Kopenhagen zouden komen.

En zes jaar lang

heb ik koppig en onophoudelijk
optimisme in het systeem gepompt,

ongeacht de vragen van de pers --

en daar ben ik beter in geworden --

ongeacht tegenovergestelde bewijzen.

En geloof me, er was heel wat
tegenovergesteld bewijs.

Maar: onophoudelijk
optimisme in het systeem.

En vrij snel,

begonnen we veranderingen
te zien op vele gebieden,

op gang gebracht door duizenden mensen,

waaronder velen van jullie hier,

en ik dank jullie zeer.

Het zal deze TED-gemeenschap
niet verbazen

dat het eerste gebied

waarin we opvallende veranderingen zagen

was ...

technologie.

We begonnen te zien
dat schone technologieën,

met name technologieën
voor duurzame energie,

goedkoper werden
en hun capaciteit uitbreidden;

we bouwen vandaag de dag al

geconcentreerde zonne-energie centrales

met de capaciteit hele steden
van energie te voorzien

en dan hebben we het nog niet eens gehad
over ontwikkelingen rond vervoer

en intelligente gebouwen.

Met die verschuiving in technologieën

ontstond het begrip

dat er een verschuiving was
in het financiële plaatje

omdat we konden zien

dat ja, klimaatverandering brengt
enorme kosten met zich mee,

en ja, er zijn risico's.

Maar er zijn ook economische voordelen

en intrinsieke beloningen,

want de verspreiding
van schone technologieën

geeft ons schonere lucht,

een betere gezondheid,

beter transport,
leefbaardere steden,

meer energiezekerheid,

meer energie beschikbaar
voor ontwikkelingslanden.

Kortom, een betere wereld
dan we nu hebben.

Met die wetenschap

had je getuige moeten zijn,
sommigen van jullie waren dat ook,

van de verspreiding
van vernuft en opwinding

door ten eerste niet-nationale overheden,

de particuliere sector,
captains of industry, assurantiebedrijven,

investeerders, stadbesturen,
geloofsgemeenschappen,

omdat ze allemaal inzagen
dat dit wellicht in hun belang kon zijn.

Dit zou hun resultaten
wel eens ten goede kunnen komen.

En het waren niet enkel
de gebruikelijke namen.

Je moet weten dat er een directeur
van een hele grote oliemaatschappij

bij me langskwam vorig jaar

en die zei,

vertrouwelijk uiteraard,

dat hij niet wist hoe
hij zijn bedrijf ging veranderen,

maar dat hij het wel ging veranderen,

want hij wilde levensvatbaarheid
op de lange termijn.

Toen we die verschuiving hadden
vanuit het economische perspectief

en een bredere steun van iedereen,

duurde het niet lang meer
voordat we zagen dat nationale overheden

inzagen dat dit in hun
nationale belang was.

Toen we landen vroegen om te onderzoeken

hoe ze konden bijdragen
aan de inspanningen wereldwijd,

uitgaand van hun nationale belang,

stuurden 189 landen --

van de 195! --

stuurden 189 landen
hun uitvoerige klimaatveranderingsplannen,

gebaseerd op hun nationale belang,

in lijn met hun prioriteiten,

in overeenstemming met hun nationale
duurzaamheidsontwikkelingsplannen.

Nou,

als je begint met het beschermen
van de kernbelangen van landen,

dan zie je dat landen bereid zijn

om gezamenlijk op zoek
te gaan naar oplossingen,

dat iedereen dezelfde richting op gaat.

Dat gaat waarschijnlijk wel
meerdere decennia duren,

maar in die decennia zal het ons

een nieuwe economie bezorgen,

een gedecarboniseerde,
zeer veerkrachtige economie.

De nationale bijdrages
die momenteel op tafel liggen

namens de nationale overheden

zijn onvoldoende voor
een gestabiliseerd klimaat,

maar ze zijn een eerste stap

en ze zullen langzamerhand verbeteren.

Het meten, rapporteren
en controleren van al die inspanningen

is juridisch bindend.

De ijkpunten die we elke vijf jaar hebben

om de collectieve voortgang naar ons doel
te beoordelen, zijn juridisch bindend

en het pad naar een gedecarboniseerde
en veerkrachtigere economie

is juridisch bindend.

En een belangrijke vraag is:

wat hadden we voorheen?

Een heel klein aantal landen met minimale

kortetermijndoelstellingen
voor de vermindering van de CO2-uitstoot

die volledig onvoldoende waren

en ook nog eens
werden ervaren als een last.

Wat hebben we nu?

Nu zien we dat alle landen van de wereld
bijdragen, op verschillende niveaus,

met allerlei aanpakken
op allerlei gebieden,

maar ze dragen met z'n allen bij
aan een gezamelijk doel

en via een pad

met een verbeterde milieu-integriteit.

Als je eenmaal zover bent

en er een beter begrip is,

toen konden de overheden in Parijs

een akkoord sluiten.

(Applaus)

Dus...

Als ik terugkijk

op de afgelopen zes jaar,

is het eerste dat boven komt

de dag dat het akkoord van Parijs
werd aangenomen.

De euforie in de zaal was enorm.

5.000 mensen die opsprongen
vanuit hun stoel,

huilden, klapten, schreeuwden, riepen,

verdeeld tussen euforie en ongeloof
over wat ze zojuist hadden gezien,

want zo veel mensen

hadden hier jarenlang voor gewerkt
en nu was het eindelijk echt zover.

En dat waren niet alleen degenen
die er direct aan mee hadden gewerkt.

Een tijdje geleden
was ik met een collega in een winkel,

hij twijfelde over

een Tahitiaanse parel die hij
voor zijn mooie vrouw Natasha wilde kopen.

Toen hij eindelijk zijn keuze had gemaakt,

zei de juwelier:

"Goed dat je dit nu koopt,

want deze parels sterven misschien
wel uit door de klimaatverandering."

"Maar," zei de juwelier,
"heb je het gehoord?

De overheden hebben zojuist
overeenstemming bereikt,

dus er is nog hoop voor Tahiti."

Wat een geweldige bevestiging

dat er misschien nog hoop is,

dat er mogelijk nog een kans is.

Ik ben de eerste die zal toegeven
dat er nog heel wat te doen is.

We zijn nog maar net begonnen
iets aan de klimaatverandering te doen.

We moeten er zelfs voor zorgen
dat we onze inzet verdubbelen

in de komende vijf jaar,
wat vijf spannende jaren zijn.

Maar ik ben ervan overtuigd

dat we in de afgelopen zes jaar

van onmogelijk

naar niet te stoppen zijn gegaan.

Hoe hebben we dat gedaan?

Door een injectie van optimisme
ten aanzien van de transformatie,

waardoor we van confrontatie
naar samenwerking konden gaan,

die ons hielp begrijpen
dat nationale en lokale belangen

niet altijd op gespannen voet
met mondiale behoeftes staan.

Als we dat begrijpen,
kunnen we ze samenbrengen

en op een harmonieuze manier combineren.

Als ik kijk naar andere mondiale problemen

die onze aandacht
zullen vragen deze eeuw --

de voorziening van voedsel, water,
huizen, gedwongen migratie --

dan zie ik dat we absoluut
nog geen idee hebben

hoe we die problemen gaan oplossen.

Maar we kunnen leren
van ons werk aan klimaatverandering

en dan zien we

dat we echt af moeten
van die nulsom-mentaliteit.

We hebben namelijk geleerd te denken
in termen van winnaars en verliezers

en dat jouw verlies mijn gewin is.

Maar nu we in een wereld leven

waarin de planetaire grenzen zijn bereikt

en waarin we niet alleen
onderling verbonden zijn,

maar steeds meer afhankelijk van elkaar,

is jouw verlies niet langer mijn gewin.

We zijn óf allemaal verliezers

óf we worden allemaal winnaars.

Maar we zullen moeten kiezen

tussen nul en de som.

We moeten kiezen tussen
geen enkel voordeel voor ons allen

of het leven leiden als de optelsom
van iedereen samen.

We hebben het al gedaan.
We kunnen het opnieuw.

Bedankt.

(Applaus)