Depressiya nima?

Depressiya dunyoda eng keng tarqalgan ruhiy kasallikdir; Qo’shma Shtatlarda 10 foiziga yaqin katta yoshli aholi depressiya bilan kurashadi. Ruhiy hastalik bo’lgani bois, uni tushunish, aytaylik, tanadagi xolesterindan ko’ra ancha murakkab tuyilishi mumkin. Helen M. Farrell depressiyaning alomatlari va davo choralarini izlab, undan aziyat chekayotgan do'stingizga qanday yordam bera olishingiz mumkinligi to'g'risida ba'zi maslahatlarni taqdim etadi.

Depressiya dunyoda eng keng tarqalgan
ruhiy xastalikdir.

Qo’shma Shtatlarda

10 foiziga yaqin katta yoshli aholi
depressiya bilan kurashadi.

Ruhiy xastalik bo’lgani bois, uni

tushunish, aytaylik, tanadagi
xolesterindan ko’ra ancha murakkab.

Asosiy chalkashliklardan biri depressiya

va tushkun kayfiyat o’rtasidagi farqdir.

Deyarli hamma vaqti-vaqti bilan
tushkunlik hissini tuyadi.

Yomon baho olish,

ishdan ayrilish,

urushib qolish,

hattoki yomg’irli kun ham ma’yus hislarni
chorlashi mumkin.

Ba’zida hech qanday sabab bo’lmaydi.

U to’satdan paydo bo’ladi.

Vaziyat o’zgarganidan so’ng,

bu ma'yus tuyg'ular g’oyib bo’ladi.

Klinik depressiya bundan farq qiladi.

U tibbiy kasallik hisoblanib,

istaklaringizga bo’ysunib,
sizni shunchaki tark etmaydi.

U kamida ikki haftadan oshiq davom etib,

kishining ishlash, o’ynash va sevish
qobiliyatiga

jiddiy

ta'sir ko'rsatadi.

Depressiyada turlicha
alomatlar kuzatilishi

mumkin: tushkun

kayfiyat, odatiy
yoqtirgan narsalariga

qizishning so'nishi, ishtahadagi

o'zgarishlar, o'zini keraksiz va
o'ta gunohkor

his qilish ortiqcha yoki o'ta kam uyqu,

diqqatning pasayishi,

bezovtalik yoki harakat sustligi

darmonsizlanish, yoki

o’z joniga qasd qilishni
beto'xtov o'ylash.

Psixiatrik qo’llanmalari
bo'yicha sizda bu

alomatlarning kamida beshtasi mavjudligi

sizga depressiya tashxisini qo’yadi.

U faqat xulq-atvor alomatlaridangina
iborat emas.

Depressiya miyaning chuqur zonasidagi
moddalarga ta'sir etadi.

Bulardan dastlabkisi

rentgen yoki bevosita ko’z bilan ko’rish
mumkin bo’lgan

o’zgarishlardir.

Bular jumlasiga hajmi kichikroq bo’lgan
frontal qobiq va gippokamp kiradi.

Yanada kichik miqyosda

depressiya bir necha narsalar
bilan aloqador:

neyromediatorlar oqimining normadan
og’ishi yoki ayrimlaridan mahrumlik

ayniqsa serotonin, norepereferin
va dopamin

sirkadian ritmning buzulishi

yoki REM va chuqur uyqu fazangizdagi
muayyan o’zgarishlar

va gormonal buzilishlar,

misol uchun yuqori kortizol va tireoid
gormonlar muvozanatining buzulishi.

Ammo, neyrologlar hanuzgacha
depressiyaning paydo bo'lish

sabablarini to’laligicha bilmaydilar.

Bunga sabab genlar va muhit o’rtasidagi
murakkab bog’lanish bo’lishi mumkin,

biroq bizda u qayerda va qachon

yuzaga kelishini oldindan aniq
aytib beruvchi tashxis asbobi yo’q.

Depressiya alomatlari yaqqol
ko’rinmasligi bois,

kishining ahvoli yaxshi-yu, ammo aziyat
chekayotganini payqash qiyin.

Millliy ruhiy salomatlik institutiga
ko'ra, ruhiy

hastalikdan aziyat chekayotgan
o’rtacha bir kishining

yordam so’rab murojaat qilishi uchun
o’n yil kerak.

Samarali davo-muolajalari ham yo’q emas.

Dorilar va terapiya miyadagi kimyoviy
moddalarga birgalikda ta'sir etadi.

O’ta og’ir vaziyatlarda,
elektrokonvulsif terapiya

be’morning miyasida miya neyronlarini
qo'zg'atuvchi elektr

oqimni yuborish ham juda foydali.

Transkranial magnit

stimulyasiyasi usuliga o’xshash
boshqa istiqbolli

muolajalar ham tadqiq etilmoqda.

Depressiya bilan og’rigan
biror kimsani bilsangiz,

ularni ehtiyotkorlik bilan
bu muolajalarga undang.

Muayyan vazifalarni o’z
zimmangizga olishingiz,

atrofda joylashgan terapevtlarni izlash

yoki shifokor ko'rigi uchun
savol tuzishingiz mumkin.

Depressiyaga chalingan inson uchun

bu ilk qadamlar ilojsizdek
tuyulishi mumkin.

Agar o’zlarini aybdor yoki irodasiz
his qilsalar

depressiya ham xuddi astma
yoki diabet kasalligi kabi

tibbiy kasallik ekanligini ayting.

Bu ojizlik yoki shaxsiyat turi emas

va ular singan qo’li
qanday tuzalgan bo’lsa,

shunday sog’ayib ketishni
kutishlari befoyda.

Agar depressiyani o’zingiz boshdan
kechirmagan

bo'lsangiz, tushkunlik kezlaringiz
bilan solishtirishdan yiroq bo’ling

Ularning kechinmalarini vaqtinchalik
g'amginlik hislari bilan solishtirish

o’z holati uchun gunohkor his qilishi
mumkin.

Depressiya to'g'risidagi ochiq suhbat
ham foyda beradi.

Tadqiqotlarga ko’ra, kimdandir suitsid
to'g'risida so’rash aslida

ularning o’z joniga qasd qilish xavfini
kamaytiradi.

Ruhiy hastalik to’g’risidagi ochiq suhbat
stigmadan qutulishga yordam beradi

va insonlarni yordam so’rash jarayonini
osonlashtiradi.

Qanchalik ko’p bemor davolanish

chorasini izlagani sayin, olimlar
depressiya haqida

ko’proq o’rgana oladi va shifo topiladi.