Simon Berrow: Si të shpëtosh një peshkqen per të cilin nuk di asgjë?
-
0:00 - 0:03Peshkaqenët shtegtarë janë krijesa mbresëlënëse. Janë të mrekullueshëm.
-
0:03 - 0:05Arrijnë gjatësi deri në 10 metra.
-
0:05 - 0:07Disa thonë që arrijnë gjatësi edhe më të mëdha.
-
0:07 - 0:09Peshojnë deri në 2 ton.
-
0:09 - 0:11Disa thonë që peshojnë deri në 5 ton.
-
0:11 - 0:13Eshtë peshku i dytë më i madhi në botë.
-
0:13 - 0:16Janë kafshë të parrezikshme që ushqehen me plankton.
-
0:16 - 0:18Besohet që janë të aftë të
-
0:18 - 0:21filtrojnë 1 km kub ujë cdo orë
-
0:21 - 0:24dhe konsumojnë rreth 30 kg plankton në ditë për të mbijetuar.
-
0:24 - 0:26Janë krijesa fantastike.
-
0:26 - 0:29Jemi me shumë fat në Irlandë që kemi shume peshkaqenë shtegtarë
-
0:29 - 0:31dhe shume mundësi që ti studiojmë.
-
0:31 - 0:33Ata kishin rëndësi të posaqme për komunitetet bregdetare
-
0:33 - 0:35prej qindra vitesh
-
0:35 - 0:38vecanërisht rreth rajoneve të Claddagh, Duff, Connemara
-
0:38 - 0:40ku bujqit lundronin
-
0:40 - 0:42me harpat dhe varkat e tyre
-
0:42 - 0:44në detë të hapur, nganjëherë tek një vend i njohur si Sunfish Bank,
-
0:44 - 0:46që gjendet rreth 30 milje në perëndim të Ishullit Achill,
-
0:46 - 0:48për të gjuajtur peshkaqenët shtegtarë.
-
0:48 - 0:50Ky është një punim në dru që daton nga vitet 1700 ose 1800.
-
0:50 - 0:53Ata kishin rëndësi të madhe, sidomos për vajin që nxirret nga mëlcia e tyre.
-
0:53 - 0:55Mëlqia përbën 1/3 -tën e trupit të peshkaqenit shtegtar dhe është e mbushur me vaj.
-
0:55 - 0:57Mund të nxjerrësh litra të tëra vaji nga mëlqia e tyre.
-
0:57 - 0:59Ky vaj përdorej posaqërisht për ndricim,
-
0:59 - 1:01por gjithashtu për të lidhur plagët dhe gjëra tjera.
-
1:01 - 1:03Në fakt, ndricimi rrugor në vitin 1742
-
1:03 - 1:05në Galway, Dublin dhe Waterford
-
1:05 - 1:07ishte falë vajit të këtij lloji të peshqve.
-
1:07 - 1:09Sunfish (Peshk dielli) është një tjetër term që përdoret për tu referuar peshkaqenëve shtegtarë.
-
1:09 - 1:11Andaj ata kishin rëndësi të jashtëzakonshme.
-
1:11 - 1:14Ekzistojnë që një kohë të gjatë, dhe kanë shumë rëndësi për komunitetet bregdetare.
-
1:14 - 1:17Një prej zonave më konkrete të peshkimit të peshkaqenëve shtegtarë
-
1:17 - 1:19gjindet në Ishullin Achill.
-
1:19 - 1:21Ky është Gjiri Keem në Ishullin Achill.
-
1:21 - 1:24Peshkaqenët vinin shpesh tek gjiri.
-
1:24 - 1:27Peshkatarët lidhnin një rrjetë tek kepi,
-
1:27 - 1:29që lidhej me rrjetat tjera.
-
1:29 - 1:32Kur peshkqenët afroheshin dhe godisnin rrjetën, rrjeta binte mbi ta.
-
1:32 - 1:34Kjo bënte që peshkaqenët të përmbyteshin dhe tu merrej fryma.
-
1:34 - 1:37Nganjëherë, ata renditeshin në varkat e tyre të vogla,
-
1:37 - 1:39dhe i mbytnin duke i qëlluar prapa qafës me shtiza.
-
1:39 - 1:42Më pas i tërhiqnin peshkaqent tek Limani i Purteenës,
-
1:42 - 1:44i valonin dhe u merrnin vajin.
-
1:44 - 1:47Poashtu përdornin mishin si pleh
-
1:47 - 1:51dhe u merrnin pendat.
-
1:51 - 1:53Prerja e pendave të peshkaqenëve dhe rihudhja e trupit në oqean
-
1:53 - 1:55është kërcënimi më i madh për peshkaqenët.
-
1:55 - 1:57Ne u kemi frikën peshkaqenëve falë filmit "Nofullat."
-
1:57 - 1:59Peshkaqenët mbysin rreth 5-6 njerëz
-
1:59 - 2:01në vit.
-
2:01 - 2:04Një prej këtyre rasteve ndodhi pak kohë më parë, apo jo? Para dy javësh.
-
2:04 - 2:07ne mbysin rreth 100 milion peshkqenë në vit.
-
2:07 - 2:09Nuk e di si qëndron puna e ekuilibrit në këtë rast,
-
2:09 - 2:12mirëpo mendoj që peshkaqenët duhet të na kenë frikën neve më shumë se ne atyre.
-
2:12 - 2:14Ishte një zonë peshkimi mjaft e dokumentuar,
-
2:14 - 2:16dhe sic mund ta shihni , kulmoi në të 50-tat
-
2:16 - 2:18kur mbytja e e peshkaqenëve arriti në 1500 në vit.
-
2:18 - 2:21Dhe morri tatëpjetë shumë shpejt - rast tipik i zonave të peshkimit që lulëzojnë dhe shuhen shpejt
-
2:21 - 2:24që sugjeron se depozitat janë shteruar
-
2:24 - 2:26ose shkalla e riprodhimit është e ulët.
-
2:26 - 2:28Gjatë kësaj peridudhe ata mbytën rreth 12 000 peshkaqenë
-
2:28 - 2:31thejshtë duke përdorur litarë
-
2:31 - 2:33tek Gjiri Keem
-
2:33 - 2:35në Ishullin Achill.
-
2:35 - 2:37Mbytja e peshkaqenvve vazhdoi deri në mesin e të 80-tave
-
2:37 - 2:40posaqërisht në Dunmore East në Qarkun e Waterfordit.
-
2:40 - 2:43Rreth 2500-3000 peshkaqenë u mbytën deri në vitin 1985,
-
2:43 - 2:45shumica prej tyre nga anijet Norvegjeze.
-
2:45 - 2:48Këto figurat e zeza, nuk shihen shumë qartë, ishin anijet Norvegjeze që gjuanin peshkaqenët shtegtarë,
-
2:48 - 2:50dhe vija e zezë në folenë e sorrës
-
2:50 - 2:52nënkupton që kjo është anije që gjuan peshkaqenë
-
2:52 - 2:54dhe jo balena.
-
2:54 - 2:57Rëndësia e peshkqenve shtegtarë për komunitetet bregdetare
-
2:57 - 2:59mund të vërehet nga gjuha e folur.
-
2:59 - 3:01Nuk shtirem kinse kam origjinë irlandeze,
-
3:01 - 3:04mirëpo në Kerry këta peshkaqenë njiheshin si "Ainmhide na seolta",
-
3:04 - 3:06perbindëshi me vela.
-
3:06 - 3:09Një emër tjetër është "Liop an da lapa,"
-
3:09 - 3:12bisha e ngathët me dy penda
-
3:12 - 3:15"Liabhan mor" sugjeron që flitet për një kafshë të madhe.
-
3:15 - 3:17Ose e preferuara ime, "Liabhan chor greine,"
-
3:17 - 3:19peshku i mrekullueshëm i diellit.
-
3:19 - 3:21Eshtë një emër i këndshëm dhe ndjellës.
-
3:21 - 3:24në Ishullin e Torit, një vend mjaft i cuditshëm, njiheshin si "të pamend"
-
3:24 - 3:26dhe askush nuk e di pse.
-
3:26 - 3:28Shpresoj që asnjëri prej jush nuk është nga Tory; vend i këndshëm.
-
3:28 - 3:31Mirëpo emri më i zakonshëm me të cilin njiheshin rreth ishullit
-
3:31 - 3:33ishte sunfish (peshk dielli)
-
3:33 - 3:36Kjo ka lidhje të ngushtë me zakonin e tyre për tu ngrohur në sipërfaqe të ujit kur dielli është duke ndricuar.
-
3:36 - 3:39Eshtë shqetësues fakti që popullata e peshkaqenëve shtegtarë
-
3:39 - 3:41është shteruar në tërë botën.
-
3:41 - 3:43Disa njerëz thonë që nuk ka rënie në numrin e popullatës.
-
3:43 - 3:45Mund të jetë rezultat i shprëndarjes së planktonit.
-
3:45 - 3:47Eshte sugjeruar që peshkaqenet shtegtarë janë tregues
-
3:47 - 3:49të shkëlqyer të ndryshimit të klimës,
-
3:49 - 3:51sepse janë regjistrues të vazhdueshëm të planktonit
-
3:51 - 3:53që notojnë me gojën hapur.
-
3:53 - 3:56Për momentin janë të klasifikuar si "të pambrojtur" nën IUCN (Shoqata Ndërkombëtare pë Ruajtjen e Natyrës).
-
3:56 - 3:59po ashtu ka lëvizje të organizuara që kërkojnë ndalimin e kapjes së këtyre peshkaqenëve.
-
3:59 - 4:02Tani ekziston një urdhëresë që ndalon kapjen e tyre ose sjelljen e tyre në tokë,
-
4:02 - 4:04edhe të atyre që kapen pa dashur.
-
4:04 - 4:06Ata nuk janë të mbrojtur në Irlandë.
-
4:06 - 4:08Në fakt, ata nuk kanë kurrfarë statusi ligjor në Irlandë,
-
4:08 - 4:10pavaresisht nga rëndësia që ata kanë
-
4:10 - 4:13dhe konteksti historik brenda të cilit gjenden peshkaqenët shtegtarë.
-
4:14 - 4:16Ne dimë shumë pak për ta.
-
4:16 - 4:18Shumica e asaj cfarë dimë
-
4:18 - 4:20është e bazuar në zakonin e tyre për të frekuentuar sipërfaqen e ujit.
-
4:20 - 4:22Ne mundohemi t'ia qëllojmë se cfarë po bëjnë
-
4:22 - 4:24bazuar në sjelljen e tyre në sipërfaqe.
-
4:24 - 4:27Vitin e kaluar, gjatë një konference në Ishullin e Njeriut, mësova
-
4:27 - 4:30se sa e pazakonte ështe të jetosh ne një vend
-
4:30 - 4:33ku peshkaqenët shtegtarë dalin në sipërfaqe
-
4:33 - 4:35shumë shpesh dhe rregullisht
-
4:35 - 4:37Eshtë një rast i shkëlqyer në shkencë
-
4:37 - 4:39për të parë peshkaqenët shtegtarë,
-
4:39 - 4:41dhe janë krijesa mbresëlënëse.
-
4:41 - 4:44Kjo na ofron një rast të mrekullueshëm për ti studiuar, për të pasur qasje tek ta.
-
4:44 - 4:47Ajo cfarë jemi duke bërë që dy vite me rradhë -- edhe pse vit i kaluar ishte më i rëndësishmi -
-
4:47 - 4:50është etiketimi i peshkaqenëve
-
4:50 - 4:52në mënyrë që të kemi një ide më të mirë
-
4:52 - 4:54rreth përpikmërisë së tyre të të parit dhe gjëra të ngjashme.
-
4:54 - 4:56Andaj u fokusuam kryesisht në
-
4:56 - 4:58Donegalin e Veriut dhe Kerrin Perëndimorë
-
4:58 - 5:01si zona aktive.
-
5:01 - 5:03I etiketuam me mjete të thjeshta
-
5:03 - 5:05duke përdorur një shufër të madhe dhe të gjatë.
-
5:05 - 5:07Kjo është një shtagë peshkimi
-
5:07 - 5:09që përmbanë një etiketë në majë.
-
5:09 - 5:12Ne gjuanim peshkaqenët me të nga varka.
-
5:12 - 5:14Dhe ishim shumë efektivë.
-
5:14 - 5:16Verën e kaluar etiketuam 150 peshkaqenë.
-
5:16 - 5:18Etiketuam 50 brenda 3 ditësh
-
5:18 - 5:20rreth Gadishullit Inishowen.
-
5:20 - 5:23Gjysma e sfidës është të kesh qasje tek ta, të gjindesh në vendin e duhur në kohën e duhur.
-
5:23 - 5:25Eshtë një metodë e thjeshtë dhe e lehtë.
-
5:25 - 5:27Do ju tregoj se si.
-
5:27 - 5:29Ne përdorim një kamerë në shtagë
-
5:29 - 5:31për të xhiruar peshkaqenët.
-
5:31 - 5:33Njëra prej arsyeve është përcaktimi i gjinisë.
-
5:33 - 5:36Gjithashtu përdorëm mjete më të përsosura si etiketa satelitore.
-
5:36 - 5:38Këto janë etiketa arkivore.
-
5:38 - 5:40Andaj ruan të dhënat.
-
5:40 - 5:42Etiketa satelitore funksionon vetëm kur ajri nuk është i lagët
-
5:42 - 5:44dhe kështu mund ta dërgojnë signalin tek sateliti.
-
5:44 - 5:47Natyrisht, peshkqenët, peshqit, janë nën ujë të shumtën e kohës.
-
5:47 - 5:50Kjo etiketë përcakton vendndodhjet e peshkaqenit
-
5:50 - 5:53varësisht nga koha dhe pozita e diellit,
-
5:53 - 5:55si dhe temperaturën dhe thellësinë e ujit.
-
5:55 - 5:58Eshtë e nevojshme të rindërtosh këtë itinerar.
-
5:58 - 6:01Etiketat janë të programuara të programuara të shkeputen nga peshkaqeni pas një kohe të caktuar,
-
6:01 - 6:03në këtë rast ishte një periudhe 8 mujore,
-
6:03 - 6:07dhe në po atë ditë etiketa shkëputet, krijon lidhje me satelitin
-
6:07 - 6:10dhe dergon shumicën e të dhënave ne mënyrë që ne ti përdorim më pas.
-
6:10 - 6:12Kjo është mënyra e vetme për të përcaktuar
-
6:12 - 6:15sjelljen dhe lëvizjet e tyre kur gjenden nënujë.
-
6:15 - 6:18Këto janë dy harta që ne përpiluam.
-
6:18 - 6:21Në këtë mund të shihni që etiketuam të dy në rrethin e Kerrit.
-
6:21 - 6:24Kaloi tërë kohën, 8 muajt e fundit, në ujërat e Irlandës.
-
6:24 - 6:26Në ditën e Krishtlindjeve doli buzë bregut.
-
6:26 - 6:28Ky është një tjetër rast per të cilin akoma nuk kemi mbledhur gjitha të dhënat nga sateliti
-
6:28 - 6:30me temperaturë të sipërfaqes dhe thellësi të ujit,
-
6:30 - 6:32por gjithsesi, peshkaqeni i dytë kaloi të shumtën e kohës
-
6:32 - 6:34në dhe përreth Detit Irlandez.
-
6:34 - 6:36Vitin e kaluar, kolegë nga Ishulli i Njeriut,
-
6:36 - 6:38etiketuan një peshkaqen
-
6:38 - 6:41që notoi nga Ishulli i Njeriut deri në Skocinë e Re (Kanada) brenda 90 ditësh.
-
6:41 - 6:44Pra notoi 9 500 kilomentra. Nuk e kishim menduar se një gjë e tillë mund të ndodhte.
-
6:44 - 6:46Një tjetër koleg në SHBA
-
6:46 - 6:49etiketoi rreth 20 peshkaqenë rreth Massachusetts, dhe etiketat nuk funksionuan si duhet.
-
6:49 - 6:51E tëra që ai di është se ku i etiketoi
-
6:51 - 6:53dhe ku u shkëputën etiketat nga peshkaqenët.
-
6:53 - 6:55Etiketat u tij shkëputën afër Karaibeve
-
6:55 - 6:57dhe Brazilit.
-
6:57 - 6:59Ne mendonim që peshkaqenët shtegtarë ishin banorë të klimave të buta
-
6:59 - 7:01dhe jetonin në gjërësi gjeografike në të cilat jetojmë ne.
-
7:01 - 7:04Por sic shihet, ata po kalojnë edhe Ekuatorin tani.
-
7:04 - 7:06Prandaj qëllimi ynë është që të mësojmë
-
7:06 - 7:08këso gjërash rreth peshkaqenëve shtegtarë.
-
7:08 - 7:11Dicka që më duket e cuditshme
-
7:11 - 7:13dhe e befasishme
-
7:13 - 7:16është shkalla e ulet e shumëllojshmërisë gjenetike të peshkaqenëve.
-
7:16 - 7:19Unë nuk jam gjenetiste andaj nuk do shtirem sikur kam njohuri mbi gjenetikën.
-
7:19 - 7:22Për këtë është mirë të kesh bashkëpunime.
-
7:22 - 7:24Meqenëse unë punoj më shumë në terren,
-
7:24 - 7:26më kaplojnë sulme paniku kur më duhet të kalojë orë të tëra
-
7:26 - 7:29në laborator veshur me bluze laboratori -- më duhet të largohem që aty.
-
7:29 - 7:32Andaj mund të punojmë me gjeneticistë që kanë njohuri mbi këto gjëra.
-
7:32 - 7:34Kur hulumtuan gjenetikën e peshkqenëve shtegtarë,
-
7:34 - 7:37vërejtën se shkalla e shumëllojshmërisë ishte shumë e ulët.
-
7:37 - 7:39Nëse shikoni rreshtin e parë këtu,
-
7:39 - 7:42mund të shihni se gjithë këta peshkaqenë të ndryshëm janë në të vërtetë shumë të ngjajshëm.
-
7:42 - 7:44Kjo do të thotë që ata janë të gjithë peshkaqenë
-
7:44 - 7:46dhe kanë një paraardhës të përbashkët.
-
7:46 - 7:49Po të shikosh shumëllojshmërinë e nukleotideve,
-
7:49 - 7:52material gjenetik i bartur nga prindërit,
-
7:52 - 7:55mund ta vëreni që shumëllojshmëria tek
-
7:55 - 7:57peshkaqenët shtegtarë ishte më e ulët
-
7:57 - 7:59në krahasimet me llojet tjera të peshkaqenëve.
-
7:59 - 8:01Ky studim ishte bërë në vitin 2006.
-
8:01 - 8:04Para vitit 2006, nuk kishim kurrfarë ideje mbi shumëllojshmërinë gjenetike të peshkqenëve shtegtarë.
-
8:04 - 8:07Nuk e dinim nëse ishin ndarë në popullata të ndryshme.
-
8:07 - 8:09Apo ndoshta në nënpopullata?
-
8:09 - 8:11Këto janë gjëra të rëndësishme për të cilat duhet pasur njohuri
-
8:11 - 8:13nëse deshiron të dish madhësinë e popullatës dhe statusin e tyre.
-
8:14 - 8:16Les Noblesit në Aberdeen
-
8:16 - 8:18iu duk e pabesueshme kjo.
-
8:18 - 8:21Prandaj ndërmorri një tjetë studim
-
8:21 - 8:24duke përdorur mikrosatelitë,
-
8:24 - 8:27që kushtojnë më shumë, u duhet më shumë kohë,
-
8:27 - 8:30dhe për cudinë e tij, rezultatet ishin pothuajse të njëjta.
-
8:30 - 8:32Andaj duket se
-
8:32 - 8:35peshkaqenët shtegtarë kanë shkallë të ulët të shumëllojshmërisë.
-
8:35 - 8:37Besohet se kjo ishte rezultat i ngecjes gjenetike (ku gjysma ose më shumë e një popullate vdes ose nuk riprodhohet)
-
8:37 - 8:39që daton para 12 000 vitesh,
-
8:39 - 8:42dhe kjo ka shkaktuar shkallën e ulët të shumëllojshmërisë.
-
8:42 - 8:44Mirëpo, po të shikosh peshkaqenët balenë,
-
8:44 - 8:47një tjetë peshkaqen i madh që ushqehet me plankton,
-
8:47 - 8:49mund të vëresh që shkalla e shumëllojshmërisë së tyre është e lartë.
-
8:49 - 8:51Andaj e tërë kjo nuk ka kuptim.
-
8:51 - 8:53Eshtë vërtetuar se nuk ka dallim gjenetik
-
8:53 - 8:56mes peshkaqenëve shtegtarë në oqeane mbarë botës.
-
8:56 - 8:58Edhe pse ata gjinden kudo në botë
-
8:58 - 9:00nuk mund të bësh dallim mes atyre
-
9:00 - 9:03të Oqeanit Paqësor, Atlantik, Zelandë të Re, ose nga Irland apo Afrika Jugore, në baë të gjeneve.
-
9:03 - 9:05Të gjithë duken të ngjashëm.
-
9:05 - 9:08Në të njëjtën kohë është mjaft befasuese. Eshtë dicka e papritur.
-
9:08 - 9:10Unë nuk e kuptoj këtë dhe nuk shtirem kinse e kuptoj.
-
9:10 - 9:12Dyshoj që shumica e gjenetistëve e kuptojnë këtë,
-
9:12 - 9:14mirëpo janë në gjendje të nxjerrin të dhëna.
-
9:14 - 9:16Në bazë të shumëllojshmërisë gjenetike mund të
-
9:16 - 9:18llogarisësh madhësinë e popullatës.
-
9:18 - 9:21Rus Hoelzel përcaktoi një numër të efektshëm të popullatës:
-
9:21 - 9:238,200 kafshë.
-
9:23 - 9:25Kaq.
-
9:25 - 9:278000 kafshë në botë.
-
9:27 - 9:29Ju me siguri po mendoni që kjo është shumë qesharake. `Nuk është e mundur`
-
9:29 - 9:31Les bëri një studim tjetër
-
9:31 - 9:33dhe vlerësoi që numri i duhur ishte rreth 9000.
-
9:33 - 9:36Secili mikrosalelit dha rezultate të ndryshme.
-
9:36 - 9:39Mesatarja e tërë këtyre studimeve doli se ishte
-
9:39 - 9:41rreth 5 000,
-
9:41 - 9:43me të cilën unë nuk pajtohem personalisht,
-
9:43 - 9:45por unë jam mjaft skeptike.
-
9:45 - 9:47Por po tu ndërrosh vendet disa numrave,
-
9:47 - 9:50atëherë numri i popullatës efektive arrin diku rreth 20 000 kafshë.
-
9:50 - 9:52A e mbani mend sa peshkaqenë i mbytën në të 50tat dhe 70tat
-
9:52 - 9:55rreth Achillit?
-
9:55 - 9:57Kjo vërteton atë që
-
9:57 - 10:00ky lloj janë në rrezik të zhduken
-
10:00 - 10:02si pasojë e numrit të vogël të popullatës.
-
10:02 - 10:05Nga 20 000 peshkaqenë, besohej se 8000 prej tyre ishin femra.
-
10:05 - 10:08Ekzistojnë vetëm 8 000 peshkaqenë shtegtarë femra në botë?
-
10:08 - 10:10Nuk e di. Nuk e besoj.
-
10:10 - 10:12Problemi qëndron në
-
10:12 - 10:14numrin e vogël të mostrave.
-
10:14 - 10:16Nuk arritën të mbldhnin mostra të mjaftueshme
-
10:16 - 10:18për të hulumtuar bazën gjenetike
-
10:18 - 10:20hollësishëm.
-
10:20 - 10:23Ku mund të marrësh mostra
-
10:23 - 10:25per testime gjenetike?
-
10:25 - 10:27Një burim i mundshëm janë peshkaqenët e vdekur
-
10:27 - 10:29që dalin në breg.
-
10:29 - 10:32Në Irlandë mund të gjesh 2-3 peshkaqenë të vdekur rreth brigjeve,
-
10:32 - 10:34nëse ke fat.
-
10:34 - 10:36Një burim tjetër i mundshëm është kapja padashja e peshkaqenëve gjatë peshkimit.
-
10:36 - 10:39Disa prej tyre ishin ngatërruar në rrjetat e peshkimit.
-
10:39 - 10:42Ky lloj peshkimi tashmë është i ndaluar dhe ky është lajm shumë i mirë për peshkaqenët.
-
10:42 - 10:44Disa ishin ngatërruar në rrjeta fundore.
-
10:44 - 10:47Ky është një peshkaqen të cilin e sollën ilegalisht në Howth pak ditë para Krishtlindjeve,
-
10:47 - 10:50sepse kjo nuk ishte e lejueshme sipas ligjeve të Bashkimit Evropian,
-
10:50 - 10:53dhe u shit në copëza si biftek peshkaqeni për 8 euro për kilogram.
-
10:53 - 10:56Ata madje vënë një recetë në mur, derisa iu tërhoqën vërejtjen se kjo ishte e jashtëligjshme.
-
10:56 - 10:59Për këtë ata u gjobitën.
-
10:59 - 11:01Nga këto studime,
-
11:01 - 11:04del se për momentin janë 86 mostra
-
11:04 - 11:06mbledhur nga tërë bota.
-
11:06 - 11:08Eshtë një punë shumë e rëndiësishme,
-
11:08 - 11:10që parashtron pyetje interesante
-
11:10 - 11:12dhe mund të na paraqes me të dhëna mbi madhësinë e popullatës,
-
11:12 - 11:15nënpopullatat dhe strukturën,
-
11:15 - 11:18mirëpo janë të kufizuar nga mungesa e mostrave.
-
11:18 - 11:20Kur po etiketonim peshkaqenët --
-
11:20 - 11:23ja se si i etiketuam; duhet vepruar shpejt --
-
11:23 - 11:25ndodhte që ata të reagonin.
-
11:25 - 11:28Një rast i tillë ndodhi në Malin Head ne Donegal
-
11:28 - 11:31ku një peshkaqen qëlloi varkën me bishtin e tij,
-
11:31 - 11:34dhe besoj e bëri këtë sepse u frikësua kur varka iu afrua shumë pranë
-
11:34 - 11:36dhe jo pse etiketa iu ngul në trup.
-
11:36 - 11:39Cdo gjë përfundoi mire. Ne u lagëm. Kurrfarë problemi.
-
11:39 - 11:41Kur unë dhe Emmett u kthyem tek skela
-
11:41 - 11:43në Malin head
-
11:43 - 11:46vërejta pak jarge të zeze në anën e përparme të varkës.
-
11:46 - 11:48Pasi kaloja shumë kohë në anije tregtare peshkimi
-
11:48 - 11:50mu kujtuan peshkatarët që thonin se gjithmonë e dinin
-
11:50 - 11:52nëse ndonjë peshkaqen shtegtarë kishte ngecur në rrjetë
-
11:52 - 11:54në bazë të jargest së zeze që lënë mbrapa tyre.
-
11:54 - 11:56Andaj mendova që jarga të ketë arritur aty përmes peshkaqenit.
-
11:56 - 11:58Ishim të interesuar të
-
11:58 - 12:00mblidhnim mostra indesh për të bërë testime gjenetike
-
12:00 - 12:02sepse e dinim që kishin rëndësi të madhe.
-
12:02 - 12:04Për të bërë këtë përdornim metoda tradicionale
-
12:04 - 12:06sikur harku që më shihni duke mbajtur në dorë në këtë fotografi,
-
12:06 - 12:09dhe është i njëjti hark që perdorim për të marre mostra nga balenat dhe delfinët për studime të gjeneve.
-
12:09 - 12:11Provova këtë dhe shumë metoda tjera.
-
12:11 - 12:13Mirëpo nuk po funksiononte sepse më thyente shigjetat
-
12:13 - 12:15pasi lëkura e peshkaqenit është shumë e fortë.,
-
12:15 - 12:17Nuk ishte e mundur të mblidhnim mostra përmes kësaj metode.
-
12:17 - 12:20Kjo nuk do funksiononte.
-
12:20 - 12:23Andaj kur pashë zhulin tek kici i anijes,
-
12:23 - 12:26mendova " Po të fusësh në përdorim atë cfarë të është ofruar ..."
-
12:26 - 12:28E gërryeva dhe mblodha jargen e zeze.
-
12:28 - 12:31Kisha me vete një tub të mbushur me alkool për ta derguar tek gjeneticistët.
-
12:31 - 12:33Mblodha jargen dhe e nisa për në Aberdene.
-
12:33 - 12:35Dhe u thashë `Provoni këtë."
-
12:35 - 12:37E lanë mënjanë për një kohë të gjatë
-
12:37 - 12:39sepse kishim një konferencë në Isle of Man.
-
12:39 - 12:41Mirëpo unë u dërgova disa emaile dhe i pyeta
-
12:41 - 12:43nese kishin pasur rastin ti hidhnin një sy jarges.
-
12:43 - 12:45Dhe gjithmonë thonin "Më vonë, më vonë , ..."
-
12:45 - 12:47Më në fund vendosi ta analizonte
-
12:47 - 12:49sepse nuk e kisha takuar kurrë më parë
-
12:49 - 12:51dhe nuk donte të humbiste respektin.
-
12:51 - 12:54Ai ishte cuditur që kishin arritur të nxirrnin ADN nga jarga.
-
12:54 - 12:56E shumëfishuan dhe e testuan
-
12:56 - 12:58dhe gjetën se jarga me të vërtetë përmbante ADN
-
12:58 - 13:01të peshkaqenëve shtegtarë
-
13:01 - 13:03Ishte shumë i ngazëllyer.
-
13:03 - 13:06U bë e njohur si jarga e peshkaqenit të Simonit.
-
13:06 - 13:09Dhe mendova që mund të mbështetemi në këtë.
-
13:09 - 13:11Andaj provuam sërish të dilnim në det dhe të mblidhnim
-
13:11 - 13:13jarge.
-
13:13 - 13:17Pasi shpenzuam 3500 dollar në etiketa satelitore
-
13:19 - 13:22u mendova të blija
-
13:22 - 13:25një bisht shtupe të dyshemeve me vlerë prej 7.95 dollarë
-
13:25 - 13:27ne një dyqan pajisjesh
-
13:27 - 13:30dhe pak para në pastues furrash.
-
13:30 - 13:33E lidha pastruesin e furrës rreth majës së bishtit të shtupës
-
13:33 - 13:35dhe mezi prisja
-
13:35 - 13:38të më ofrohej mundësia
-
13:38 - 13:40të kapja disa peshkaqenë.
-
13:40 - 13:42Ishte muaji i Gushtit
-
13:42 - 13:44dhe peshkaqenet janë më të pranishëm gjatë Qershorit dhe korrikut.
-
13:44 - 13:46Shihen shumë rrallë.
-
13:46 - 13:49Eshtë shumë e vështirë të gjesh peshkaqenë në Gusht.
-
13:49 - 13:51Ishim të pashpresë.
-
13:51 - 13:54Udhëtuam menjëherë drejt Blasket pasi dëgjuam që kishin parë peshkaqenë atje
-
13:54 - 13:56dhe arritëm të gjenim disa.
-
13:56 - 13:58Përderisa peshkaqeni notonte nën varkë ne i fërkonim
-
13:58 - 14:00me bisht të shtupës --
-
14:00 - 14:02sikur në këtë fotografinë këtu --
-
14:02 - 14:04dhe kështu arritëm të mblidhnim jargen.
-
14:04 - 14:06Ja ku është.
-
14:06 - 14:09Shikojeni jargën e zeze te peshkaqenit.
-
14:09 - 14:12Për rreth një gjysmë ore
-
14:12 - 14:15mblodhëm 5 mostra nga 5 peshkqenë të ndryshëm,
-
14:15 - 14:18duje përdour sistemin e Simonit për marrjen e mostrave të jarges së peshkaqenit.
-
14:18 - 14:20(Qeshje)
-
14:20 - 14:25(Duartrokitje)
-
14:25 - 14:28Kam 20 vite që punoj me balena dhe delfinë në Irlandë
-
14:28 - 14:30dhe kam vërejtur që janë më dramatik.
-
14:30 - 14:32Ndoshta e keni parë videon e balenës me gungë
-
14:32 - 14:34që xhiruam pranë qarkut të Wexfor para dy muajsh.
-
14:34 - 14:37Njeriu gjithmonë mendon se mund ti lërë botës një trashëgimi kulturore pas.
-
14:37 - 14:39Kisha në mendje balenat dhe delfinët se si cajnë
-
14:39 - 14:41përmes ujit.
-
14:41 - 14:43Nganjhëherë këto gjëra të ofrohen të gatshme
-
14:43 - 14:45dhe bën mirë ti marrësh kur të ofrohen.
-
14:45 - 14:47Ndoshta kjo do jetë trashëgimia ime --
-
14:47 - 14:49Jarga e peshkaqenit të Simonit.
-
14:49 - 14:51Kveë vit arritëm të mblidhnim më shumë para
-
14:51 - 14:54pë të vazhduar me mbledhjen e mostrave.
-
14:54 - 14:56Tani përdorim kamera që vihen në majë të shtagës
-
14:56 - 14:59dhe janë shumë të dobishme -- ja një foto e koleges sime Joanne me një kamerë të tillë --
-
14:59 - 15:01dhe kjo na mundëson të shohim nën peshkaqenin.
-
15:01 - 15:04Qëllimi është të shohim në peshkaqeni ka shtojca shtrënguese
-
15:04 - 15:07të cilat ndodhen prapa shpinës së peshkaqenëve meshkuj.
-
15:07 - 15:09Në bazë të kësaj është shumë lehtë të përcaktosh gjininë.
-
15:09 - 15:11Kur ke njohurinë mbi gjininë e peshkaqenit
-
15:11 - 15:13para se të mblidhen mostrat
-
15:13 - 15:16atëherë mund të vësh në dijeni gjeneticistin nëse peshkaqeni është femër ose mashkull.
-
15:16 - 15:18Më duket e befasishme
-
15:18 - 15:20që nuk ka akoma ndonjë mënyrë për të bërë dallimin mes
-
15:20 - 15:22meshkujve dhe femrave,
-
15:22 - 15:25dhe kjo për arsye se nuk dinë se cilët janë nxitësit molekular përgjegjës.
-
15:25 - 15:27Eshtë shumë e rëndësishme
-
15:27 - 15:29të përcaktohet gjinia e peshkqenit
-
15:29 - 15:32per gjera si rregullimi i tregtisë
-
15:32 - 15:36së peshkaqenëve shtegtarë dhe llojeve tjera,
-
15:36 - 15:38meqenëse tregtia me peshkaqenë është e jashtëligjshme.
-
15:38 - 15:40Me gjithë këtë kjo tregti akoma vazhdon dhe sot mund të gjesh peshk në terg.
-
15:40 - 15:42Si biolog terreni,
-
15:42 - 15:44qëllimi është të takosh sa më shpesh këto kafshë.
-
15:44 - 15:46Qëllimi është të mësosh sa më shumë.
-
15:46 - 15:49Këto takime janë shumë të shkurta dhe shpesh kanë kufizime sezonale.
-
15:49 - 15:52Andaj mundohesh të mësosh sa më shumë sa më shpejtë.
-
15:52 - 15:54Por ia vlen barra qeranë
-
15:54 - 15:57pasi mund tu ofrosh këto mostra
-
15:57 - 16:00dhe mundësi edhe disiplinave tjera, si gjenetistëve,
-
16:00 - 16:03të cilët poashtu mund të përfitojnë shumë nga tërë kjo.
-
16:03 - 16:05Sic thashë edhe më parë
-
16:05 - 16:08keto gjëra ndodhin në mënyra të cuditshme andaj rrëmbej sa ke mundësi.
-
16:08 - 16:10Kjo do jetë trashëgimia shkencore.
-
16:10 - 16:13Shpresoj që do gjejë dic më dramatike dhe romantike para se të vdes.
-
16:13 - 16:16Për tani, jam falënderues për këtë.
-
16:16 - 16:18Mbani sytë hapur për peshkaqenë.
-
16:18 - 16:21Nëse jeni të interesuar të dini më shume për peshkaqenët shtegtarë, tani kemi nje webfaqe dedikuar atyre.
-
16:21 - 16:24Ju faleminderit për dëgjueshmërinë tuaj.
-
16:24 - 16:26(Duartrokitje)
- Title:
- Simon Berrow: Si të shpëtosh një peshkqen per të cilin nuk di asgjë?
- Speaker:
- Simon Berrow
- Description:
-
Për nga madhësia zënë vendin e dytë në botë mes peshqëve, janë në zhdukje e sipër, dhe dimë pothuaj asgjë për ta. Në TEDxDublin, Simon Berrow përshkruan të mrekullueshmit peshkaqenët shtegtarë (i njohur në Irlandë si "Peshku Madhështor i Diellit") dhe metodat dhe mënyrat e jashtëzakonshme të teknologjisë së thjeshtë që ai po mëson dhe vë në përdorim për ti shpëtuar ata.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:26
Helena Bedalli approved Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Helena Bedalli accepted Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Helena Bedalli edited Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Helena Bedalli edited Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Ermira Kusari edited Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Ermira Kusari edited Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Ermira Kusari edited Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? | ||
Ermira Kusari edited Albanian subtitles for How do you save a shark you know nothing about? |