Vì sao tôi lại chọn cây súng?

Peter van Uhm là tổng tư lệnh Bộ Quốc phòng Hà Lan, nhưng điều đó không có nghĩa là ông ủng hộ chiến tranh. Tại TEDxAmsterdam, ông giải thích tại sao nghiệp binh của mình lại được nhào nặn trên tình yêu hòa bình chứ không phải sự khát máu -- và vì sao chúng ta lại cần quân đội nếu mong muốn hòa bình.

Là tổng tư lệnh tối cao

của Hà Lan

với các binh đoàn đóng quân trên khắp thế giới

tôi rất vinh dự

được có mặt ở đây hôm nay.

Khi tôi nhìn quanh

hội trường TEDxAmsterdam này,

tôi thấy những khán giả đặc biệt

Các bạn là lý do

tôi chấp nhận lời mời

đến tham dự buổi hôm nay

Khi tôi nhìn quanh khán phòng này,

tôi thấy những người

muốn đóng góp,

tôi thấy những người

muốn thay đổi thế giới

bằng những nghiên cứu khoa học vĩ đại,

bằng những tác phẩm nghệ thuật ấn tượng,

bằng những bài viết sâu sắc

hay những cuốn sách truyền cảm hứng cho người đọc,

bằng những mô hình kinh tế bền vững.

Tất cả các bạn đã chọn

cách riêng của mình

để hoàn thành sứ mệnh

tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn

Có người chọn kính hiển vi

làm công cụ nghiên cứu

Có người chọn sáng tạo điệu nhảy hay vẽ bức tranh

hay viết nhạc như bản nhạc chúng ta vừa nghe

Có người chọn cây bút

Người khác lại sử dụng đồng tiền.

Thưa quí vị,

Lựa chọn của tôi lại khác

Cảm ơn cô.

Thưa quí vị,

(Cười lớn)

(Vỗ tay)

Tôi cùng chung mục đích với các bạn

Mục đích của tôi

cũng giống với những diễn giả vừa trình bày

Tôi đã không chọn

cầm bút

cầm cọ, cầm máy ảnh.

Tôi chọn dụng cụ này.

Tôi chọn cây súng.

Các bạn hẳn đã từng nghe rằng,

đứng gần cây súng này

thì chẳng dễ chịu chút nào

Thậm chí nó còn đáng sợ.

Một khẩu súng thật

ở cách vài bước chân.

Chúng ta hãy dừng lại giây lát

và cảm nhận cảm giác không mấy dễ chịu này.

Bạn còn có thể nghe thấy tim mình đập nữa.

Chúng ta hãy cùng trân trọng việc

hầu hết các bạn

chưa phải đứng gần một khẩu súng bao giờ.

Điều đó đồng nghĩa với việc

Hà Lan là một đất nước yên bình

Hà Lan không gặp chiến tranh

Các người lính của chúng ta

không phải đứng gác ngoài phố

Súng không can dự vào cuộc sống thường ngày.

Ở nhiều nước

lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.

Ở nhiều nước

người dân đối mặt với súng đạn hằng ngày

Họ bị đàn áp.

Họ bị chèn ép --

bởi những thủ lĩnh chiến tranh,

bởi khủng bố,

bởi tội phạm.

Vũ khí có thể gây nhiều nguy hiểm.

Chúng là nguyên nhân của

rất nhiều đau thương.

Tại sao hôm nay tôi lại đứng đây

cùng với thứ vũ khí này?

Tại sao tôi lại chọn súng

làm công cụ của mình?

Hôm nay tôi sẽ giải thích cho các bạn.

Tôi muốn giải thích

vì sao tôi lại chọn cây súng

để tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn.

Tôi muốn giải thích

vì sao cây súng này lại có thể giúp tôi làm được điều đó.

Câu chuyện của tôi bắt đầu

từ thành phố Nijmegen

ở phía đông Hà Lan

nơi tôi sinh ra.

Cha tôi

là một thợ làm bánh chăm chỉ,

nhưng sau khi trở về từ tiệm bánh,

ông thường kể chuyện cho anh em tôi.

Thường thì

ông kể câu chuyện sau đây mà giờ tôi sẽ chia sẻ với các bạn.

Câu chuyện bắt đầu

khi ông đi nghĩa vụ quân sự

cho lực lượng quân đội Hà Lan

trong thời kì đầu Chiến tranh thế giới thứ hai.

Quân Đức quốc xã xâm lược Hà Lan.

Âm mưu của chúng đã rõ.

Chúng muốn đàn áp

để thống trị.

Các biện pháp ngoại giao không làm quân Đức chùn bước.

Chỉ còn cách dùng vũ lực.

Đấy là biện pháp cuối cùng của quân ta.

Cha tôi là một phần

của chiến dịch vũ trang đó.

Xuất thân từ gia đình nông dân

biết săn bắn,

cha tôi là một tay súng tuyệt vời.

Khi mà đã nhắm mục tiêu nào,

thì ông không bao giờ trượt.

Tại thời điểm quyết định trong lịch sử Hà Lan này,

cha tôi đóng tại

bờ sông Waal

gần thành phố Nijmegen.

Quân Đức đứng ngay trong tầm ngắm của ông,

những kẻ đến xâm lược một đất nước tự do,

Tổ quốc của ông,

Tổ quốc của chúng ta.

Ông bắn. Chả có gì xảy ra.

Ông lại bắn.

Không tên lính Đức nào ngã xuống.

Cha tôi đã được giao

một cây súng cũ

đến mức nó chả bắn tới được

bờ đối diện.

Quân Hitler tiếp tục hành quân,

còn cha tôi thì chẳng làm gì được nữa.

Cho tới tận lúc ông mất,

ông vẫn bực vì bỏ lỡ những phát súng đó.

Ông đã có thể hạ gục vài tên.

Nhưng với một cây súng cũ,

thì ngay cả tay súng kì cựu nhất trong lực lượng quân đội

cũng chưa chắc đã hạ gục được mục tiêu.

Tôi nhớ mãi câu chuyện này.

Khi học trung học,

tôi rất đau đớn khi nghe chuyện

của quân Đồng Minh

phải bỏ gia đình yên ấm an toàn

và đánh cược mạng sống của mình

để giải cứu một đất nước và một dân tộc

mà họ chẳng hề quen biết.

Họ giải phóng thành phố nơi tôi sinh ra.

Đó là khi tôi quyết định

chọn lấy việc cầm súng

với lòng kính trọng và biết ơn

dành cho những người đàn ông và những người phụ nữ

đã giải phóng chúng ta --

với niềm tin

rằng nhiều khi chỉ cây súng

mới phân biệt được

cái thiện và cái ác.

Và đó là lý do

tôi đã chọn cây súng,

không phải để bắn.

để giết,

hay để phá hủy,

mà để chặn đứng những kẻ làm điều ác,

bảo vệ kẻ yếu,

bảo vệ nền dân chủ,

và để bảo vệ quyền tự do chúng ta đang có

để hôm nay nói chuyện ở đây

ở Amsterdam

về cách làm cho thế giới tốt đẹp hơn.

Thưa quí vị,

tôi đứng đây hôm nay

không phải để tôn vinh vũ khí.

Tôi không thích súng.

Và một khi bạn đã trải qua súng đạn,

thì bạn sẽ càng thấy rõ ràng hơn

rằng cây súng chả phải là thứ vũ khí quyền lực

đáng để khoe khoang.

Tôi đứng đây hôm nay

để nói về cách sử dụng cây súng

như một công cụ để bảo vệ hòa bình và ổn định.

Súng có thể là một trong những công cụ quan trọng nhất

để bảo vệ hòa bình và ổn định

thế giới.

Bạn có thể thấy ngạc nhiên.

Nhưng tôi không chỉ tận mắt chứng kiến

trong giai đoạn nhận lệnh trực chiến tại Lebanon,

Sarajevo và với tư cách là

Tổng tư lệnh của Hà Lan,

mà thực tế này phù hợp với

những số liệu nghiên cứu khách quan.

Bạo lực đã giảm đáng kể

trong vòng 500 năm qua.

Mặc dù tin tức hàng ngày

vẫn cảnh báo chúng ta về hiểm họa bạo lực,

chiến tranh giữa các nước phát triển

không còn thường xuyên diễn ra.

Tỉ lệ giết người ở Châu Âu

đã giảm 30 lần

so với thời Trung cổ.

và số vụ nội chiến và đàn áp

cũng giảm từ sau Chiến tranh lạnh.

Số liệu cho thấy

chúng ta đang sống

trong một kỷ nguyên tương đối hòa bình.

Tại sao?

Tại sao bạo lực lại giảm?

Có phải cách nghĩ của con người đã thay đổi?

Cả sáng nay chúng ta đã nói về đầu óc con người.

Liệu chúng ta có đơn thuần mất đi thú tính của mình

cho ý muốn trả thù,

những nghi lễ bạo lực,

sự giận dữ thường ngày?

Hay là do lý do nào khác?

Trong cuốn sách mới nhất,

Steven Pinker, giáo sư Harvard --

và rất nhiều học giả trước đó --

kết luận rằng một trong những động lực chính

đằng sau những xã hội ít bạo lực

là một chính quyền hiến pháp lớn mạnh

và một nhà nước nắm toàn quyền

trên diện rộng

về việc sử dụng bạo lực thế nào cho hợp pháp --

hợp pháp do chính quyền dân chủ được dân bầu,

hợp pháp khi có chế độ kiểm tra chéo

và khi có một cơ chế tòa án độc lập.

Nói cách khác, nhà nước toàn quyền kiểm soát

việc sử dụng bạo lực

một cách hiệu quả.

Một cơ chế độc quyền về bạo lực như thế

trước tiên sẽ giúp

ổn định xã hội.

Nó loại bỏ động lực

chạy đua vũ trang

giữa các nhóm đối lập

trong xã hội.

Thứ hai, nếu cơ chế thưởng phạt

có lợi hơn sử dụng bạo lực,

nó sẽ khiến xã hội càng cân bằng hơn.

Ngăn chặn bạo lực

sẽ mang nhiều lợi ích hơn là

phát động chiến tranh

Từ nay, việc chống bạo lực hoạt động

giống như cái đĩa quay.

Nó đảm bảo hòa bình hơn nữa.

Khi không có tranh chấp,

thương mại phát triển.

Và thương mại cũng là một yếu tố quan trọng nữa

chống lại bạo lực.

Thông qua giao thương, các bên hình thành sự phụ thuộc lẫn nhau

và đôi bên cùng có lợi.

Khi cả 2 bên cùng có lợi,

cả 2 sẽ chịu thiệt nhiều hơn

là hưởng lợi

nếu chiến tranh xảy ra.

Đơn giản là chiến tranh

không còn là sự lựa chọn tối ưu,

và đó là lý do vì sao bạo lực giảm.

Thưa quí vị,

lập luận này là nền tảng cho sự tồn tại

của lực lượng quân đội của tôi.

Những lực lượng này

cho phép nhà nước toàn quyền kiểm soát bạo lực.

Chúng ta làm điều này một cách hợp pháp

chỉ bởi vì nền dân chủ của chúng ta yêu cầu chúng ta

thực hiện điều đó.

Chính cách kiểm soát súng đạn

một cách hợp pháp như thế này

đã khiến cho số liệu về chiến tranh

giảm đáng kể,

cùng với tranh chấp và bạo lực giảm

trên toàn thế giới.

Chính việc tham gia vào các chiến dịch gìn giữ hòa bình

đã giải quyết được

nhiều cuộc nội chiến.

Các binh sĩ của tôi dùng súng

như một công cụ gìn giữ hòa bình.

Và đây là lý do vì sao một nhà nước sụp đổ

lại nguy hiểm đến vậy.

Những thể chế đang sụp đổ

không thể kiểm soát việc sử dụng bạo lực một cách hợp pháp và dân chủ được nữa.

Họ không hiểu rằng cây súng

có thể là công cụ gìn giữ hòa bình và ổn định.

Chính vì thế, những chính quyền sụp đổ

đe dọa cả khu vực

kéo các nước lân cận vào khủng hoảng và tranh chấp.

Đây là lý do vì sao chúng ta coi trọng

việc truyền bá khái niệm

nhà nước hiến pháp

trong sứ mệnh quân sự của mình tại nước ngoài.

Đây là lý do vì sao

chúng ta hiện đang cố gắng xây dựng hệ thống tòa án

tại Afghanistan.

Là lý do chúng ta đào tạo cảnh sát,

đào tạo thẩm phán,

đào tạo công tố viên trên khắp thế giới.

Và đây là lý do --

và điều này đặc biệt chỉ có ở Hà Lan --

lý do tại sao hiến pháp Hà Lan nói rằng

một trong những nhiệm vụ chính

của lực lượng quân đội

là gìn giữ và phát triển

tính quốc tế của luật pháp.

Thưa quí vị,

nhìn vào cây súng này,

chúng ta đang đối mặt với

mặt xấu của con người.

Mỗi ngày tôi đều mong rằng

các nhà chính trị, nhà ngoại giao,

và những nhà hoạt động phát triển

sẽ biến bạo lực

thành hòa bình

và hiểm họa

thành hi vọng.

Và tôi hy vọng một ngày

quân đội được giải phóng

và con người tìm ra cách cùng sinh sống

mà không có bạo lực và đàn áp.

Nhưng cho tới ngày đó,

chúng ta sẽ vẫn phải khiến cho ước mơ

và hạn chế của con người

gặp nhau ở một điểm giữa nào đó.

Cho tới ngày đó,

tôi sẽ sát cánh cùng cha tôi--

người đã cố bắn bọn quốc xã

với một khẩu súng cũ.

Tôi sẽ sát cánh cùng những người đàn ông và phụ nữ trong đội quân của mình --

những người sẵn sàng mạo hiểm mạng sống của mình

cho một thế giới ít bạo lực cho tất cả chúng ta.

Tôi sát cánh cùng người nữ binh sĩ này,

người phải chịu điếc một phần

và phải mãi mãi mang chấn thương chân

do bị tên lửa bắn

trong một nhiệm vụ ở Afghanistan.

Thưa quí vị,

cho tới ngày đó,

ngày mà chúng ta có thể không cần đụng vào súng ống nữa,

tôi hy vọng chúng ta có thể cùng đồng ý

rằng hòa bình và ổn định

không tự nhiên mà đến.

Cần phải có nỗ lực đáng kể,

mà chúng ta thường không được biết tới.

Cần những thiết bị tốt

và những người lính giỏi, tận tình.

Tôi hy vọng các bạn sẽ cùng ủng hộ những nỗ lực

của lực lượng quân đội

trong việc đào tạo binh sĩ

như vị tướng trẻ này đây

và cho cô ấy một cây súng tốt,

thay vì cây súng cũ mà cha tôi được giao.

Tôi hy vọng chúng ta cùng ủng hộ những binh sĩ của mình

khi họ ra trận,

khi họ trở về

và khi họ bị thương,

và cần sự chăm sóc của chúng ta.

Họ đã đặt mạng sống của mình trên tuyến hào,

vì chúng ta, vì các bạn,

và chúng ta không thể làm họ thất vọng.

Tôi hy vọng các bạn sẽ quý trọng những người lính của tôi,

quý trọng cô binh sĩ này và khẩu súng này.

Bởi vì cô ấy mong muốn một thế giới tốt đẹp hơn.

Bởi vì cô ấy đã đóng góp tích cực vào việc

xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn,

như tất cả chúng ta ngồi đây ngày hôm nay.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Vỗ tay)