Waarom gewone mensen macht moeten snappen

Veel te veel Amerikanen zijn onwetend als het gaat om macht - wat het is, hoe het werkt en waarom sommige mensen het hebben en anderen niet. Als gevolg van deze onwetendheid is de macht geconcentreerd bij de kleine groep die het wél snapt en daarmee een buitenproportionele invloed uitoefent op de onwetende meerderheid.
"We moeten maatschappijleer weer sexy maken", zegt docent maatschappijleer Eric Liu. "Zo sexy als het was tijdens de Amerikaanse Revolutie of de Burgerrechtenbeweging."

Ik onderwijs en beoefen

maatschappijleer in Amerika.

Wie al in slaap is gevallen:
ik vraag jullie vriendelijk

om wakker te worden.
(Gelach)

Waarom heeft juist dat woord
'maatschappijleer'

zo'n versuffend,
zelfs slaapverwekkend effect

op ons?

Ik denk omdat de betekenis ervan

iets buitengewoon eerzaams betekent,
iets buitengewoon belangrijks

en iets buitengewoon saais.

Ik vind het de verantwoordelijkheid
van mensen zoals wij,

die deze bijeenkomsten bijwonen,

in persoon of online,
op welke manier dan ook,

om maatschappijleer weer sexy te maken.

Zo sexy als het was tijdens
de Amerikaanse Revolutie.

Zo sexy als het was tijdens
de Burgerrechtenbeweging.

Ik geloof dat we maatschappijleer
weer sexy kunnen maken

door het expliciet te laten gaan
over lesgeven in macht.

Ik denk dat we dat het beste
op stedelijk niveau kunnen doen.

Daarover wil ik het vandaag hebben.

Ik begin met wat definities van termen,

daarna wil ik ingaan op de omvang

van het probleem waar wij voor staan

en tot slot leg ik jullie voor
hoe ik denk dat steden

de kern van de oplossing kunnen zijn.

Eerst dus een paar definities.

Met maatschappijleer bedoel ik

de kunst om een sociaal,
probleemoplossend deelnemer te zijn

aan een zelfbesturende gemeenschap.

Maatschappijleer is de kunst
van het burgerschap,

wat Bill Gates Sr. simpelweg noemt:

komen opdagen voor het leven.

Het omvat drie dingen:

een basis van waarden,

een begrip van de systemen
die de wereld aansturen

en een set aan vaardigeheden

waarmee je doelen kunt bereiken

en anderen daarin kunt meenemen.

Dat brengt mij tot
mijn definitie van macht,

die eenvoudigweg neerkomt op:

de capaciteit om anderen te laten doen

wat jij wilt dat ze doen.

Dat klinkt bedreigend, hè?

We praten niet graag over macht.

We vinden het eng. We vinden het
op een of andere manier kwaadaardig.

We worden er ongemakkelijk van.

In de cultuur en mythologie van democratie

ligt de macht bij het volk.

Punt. Einde verhaal.

Meer onderzoek is niet nodig

en ook niet echt welkom.

Macht heeft een negatieve morele bijklank.

Het klinkt inherent Machiavelliaans.

Het lijkt inherent kwaadaardig.

Maar feitelijk is macht
niet inherent beter of slechter

dan vuur, of natuurkunde.

Het ís er gewoon.

Macht beheerst

elke vorm van overheidshandelen,

of het nu om een democratie gaat
of om een dictatuur.

Ons probleem tegenwoordig,
vooral hier in Amerika,

maar ook wereldwijd,

is dat veel te veel mensen
ongelofelijk onwetend zijn

op het gebied van macht.

Wat macht is, wie het heeft,

hoe het werkt, hoe het zich beweegt,

welk deel zichtbaar is,
welk deel niet,

waarom sommige mensen het hebben,
waarom dat zo is samengesteld.

Als gevolg van deze onwetendheid

heeft die minderheid die het wél snapt,

hoe macht werkt in
het maatschappelijk leven,

zij die begrijpen

hoe een nota een wet wordt, zeker,

maar ook hoe een vriendschap
een subsidie wordt,

hoe een vooroordeel beleid wordt

of hoe een slogan een beweging wordt.

Zij die deze dingen begrijpen

hebben onevenredig veel invloed

en vinden het uitstekend

om het vacuüm op te vullen
dat is ontstaan door de onwetendheid

van de overgrote meerderheid.

Dat is waarom het nu
zo essentieel voor ons is

om dit idee van macht te grijpen

en het te democratiseren.

Iets wat momenteel zo enorm spannend is

en ook zo uitdagend,

is dat, als gevolg van deze onwetendheid

die zo sterk heerst,

er een concentratie is

van kennis, begrip en invloed.

Ik bedoel, denk eens aan:

hoe wordt een vriendschap een subsidie?

Dat gaat naadloos,

als een hoge ambtenaar besluit

op te stappen en lobbyist te worden

voor een particulier belang

en zijn relaties omzet in kapitaal

voor zijn nieuwe leidinggevenden.

Hoe wordt een vooroordeel beleid?

Dat sluipt erin, net als hoe

het beleid van 'aanhouden en fouilleren'

door de tijd heen
een bureaucratisch cijferspel werd.

Hoe wordt een slogan een beweging?

Dat gaat viraal, net zoals de Tea Party

de leus 'Handen af van onze vrijheid'

overnam van de Amerikaanse Revolutie.

Of hoe, aan de andere kant,

een groep activisten
de kop uit een tijdschrift overnam,

'Bezet Wall Street',

en dat omzette in
een wereldwijde meme en beweging.

Maar toch willen de meeste mensen

deze waarheden niet zoeken en niet zien.

Zoveel van deze onkunde,
deze onwetendheid van burgers,

is vrijwillig.

Er zijn bijvoorbeeld millennials

die het allemaal maar banaal vinden

en niets van politiek willen weten.

Ze haken liever af

en gaan vrijwilligerswerk doen.

Er zijn ook techneuten die denken

dat het redmiddel

tegen elk machtsverschil of machtsmisbruik

simpelweg meer data is,

meer transparantie.

Er zijn linkse mensen die denken dat macht

alleen bij bedrijven ligt

en rechtse mensen die denken dat macht

alleen bij de overheid ligt,

beide kanten verblind door
hun eigen selectieve woede.

Er zijn naïevelingen die geloven dat

het goede gewoon gebeurt

en de cynici die geloven
dat het slechte gewoon gebeurt.

Zowel de geluksvogels als de pechvogels

die denken dat hun lot
datgene is wat zij verdienen,

in plaats van het bij uitstek
beïnvloedbare resultaat

van vooropgezette rangschikking,
van een geërfde toewijzing

van macht.

Als gevolg van al dit sluipende
fatalisme in het openbare leven,

hebben we hier, vooral
in het huidige Amerika

deprimerend lage niveaus

van burgerlijke kennis, participatie
burgerbetrokkenheid,

bewustzijn.

Het hele politieke spel is

effectief uitbesteed
aan een troep professionals:

geldmensen, voorlichtingsmensen,

berichtgevingsmensen, onderzoeksmensen.

De rest van ons moet zich amateur voelen,

in de zin van: sukkels.

We worden gedemotiveerd om meer te leren

over hoe dingen werken.

We haken af.

Dit probleem, deze uitdaging,

is iets wat we nu moeten aanpakken.

Ik denk dat als je
dit soort onbetrokkenheid hebt,

die vrijwillige onwetendheid,

dat dit zowel een oorzaak
als een gevolg wordt

van de concentratie van kansen,

van rijkdom en invloed
die ik zonet beschreef,

die verankerde ongelijkheid
in de maatschappij.

Daarom is het nu zo belangrijk

om maatschappijleer te herbedenken
als lesgeven in macht.

Misschien is het nooit eerder

zo belangrijk geweest.

Als mensen niet leren over macht,

worden mensen niet wakker.

Als zij niet wakker worden,

worden ze buitengesloten.

Onderdeel van de kunst
van macht uitoefenen

is wakker zijn en een stem hebben,

maar het is ook het hebben van een podium

waar je op een aanvaardbare
manier kunt oefenen met besluiten nemen.

Maatschappijleer komt neer op de vraag

van wie bepaalt.

Je moet dat uitspelen

in een ruimte, op een podium.

Dit brengt me naar het derde punt
dat ik vandaag wil maken,

en dat is simpelweg dat er
geen beter podium bestaat

waarin wij onze macht kunnen uitoefenen

dan de stad.

Denk eens aan de stad waar je woont,

waar je vandaan komt.

Denk aan een alledaags
probleem in jouw stad.

Het mag klein zijn,

bijvoorbeeld waar
een lantaarnpaal moet staan,

of iets middelgroots zoals

welke bibliotheek langer
of korter open moet blijven.

Of misschien iets groters,

bijvoorbeeld of
een verwaarloosde waterkant

moet worden omgebouwd
tot snelweg of tot natuurzone

of dat alle banen in je stad

een leefbaar loon
zouden moeten opleveren.

Denk aan de verandering
die jij in jouw stad wilt,

denk dan aan hoe je dat zou doen,

hoe je het zou realiseren.

Inventariseer alle machtsvormen

die meespelen in de situatie:

geld natuurlijk, mensen,
zeker,

ideeën, informatie, desinformatie,

dreigen met macht, de kracht van normen.

Al deze vormen van macht spelen mee.

Denk nu aan hoe je deze vormen

van macht zou activeren,
of wellicht neutraliseren.

Dit zijn geen Game of Thrones-achtige

vragen op koninkrijksniveau.

Dit soort vragen speelt zich

in elk deel van de wereld uit.

Ik zal kort iets over twee
verhalen vertellen

die recent in het nieuws waren.

In Boulder, Colorado,

keurden kiezers een proces goed

waarbij het particuliere energiebedrijf,

het elekticiteitsbedrijf Xcel,

werd vervangen door een nutsbedrijf

dat geen winst zou opleveren,

maar wel veel meer zou doen
aan klimaatverandering.

Xcel vocht terug

en Xcel heeft een referendum ingesteld

waarmee het burgerbesluit

omver zou worden gehaald.

Nu moeten de activisten in Boulder,
na al hun strijd,

nu letterlijk de macht aanvechten

om hun eigen macht te bevechten.

In Tuscaloosa, aan de
Universiteit van Alabama,

is er een campusorganisatie die,

enigszins bedreigend, de Machine heet,

die voornamelijk bestaat uit witte
sociëteitsleden en verenigingsleden

van de campus.

Decennialang heeft de Machine de

studentenraadsverkiezingen gedomineerd.

Recentelijk is de Machine

in de stedelijke politiek gestapt,

en beraamden de verkiezing van

een voormalig Machine-lid,

jong, pro-business, net afgestudeerd,

tot lid van de gemeentelijke
onderwijsraad in Tuscaloosa.

Dit zijn slechts twee voorbeelden

die bijna willekeurig
uit de krant zijn gepikt.

Elke dag zijn er nog duizenden
van zulke voorbeelden.

Je kunt ze leuk vinden of niet,

deze voorbeelden
uit Boulder of Tuscaloosa,

maar je kunt niet anders
dan bewondering hebben

voor de kennis en vaardigheden
die de betrokkenen hebben

over macht.

Je moet erkennen

dat zij die elementaire

maatschappelijke machtskwesties

volledig beheersen.

Welk doel, welke strategie,
welke tactieken,

wat is het terrein, wie zijn je vijanden,

wie zijn je bondgenoten?

Nu wil ik dat jullie opnieuw

nadenken over het probleem, de kans

of de uitdaging in jouw stad,

datgene wat jij wil bereiken

of wilt opzetten in jouw stad.

Vraag jezelf:

kan jij die basale
machtskwesties doorgronden?

Kun jij jouw kennis

effectief in de praktijk brengen?

Dat is onze uitdaging en kans.

We leven nu in een tijd waarin,

ondanks globalisering,

of misschien juist vanwege globalisering,

het burgerschap het sterkst resoneert

op lokaal niveau.

Zeker, macht vloeit tegenwoordig

steeds sneller naar de stad.

Hier in de Verenigde Staten is

de nationale overheid verstrikt
in partijbelangen.

Maatschappelijke verbeelding,
innovatie en creativiteit

ontstaan nu vanuit lokale ecosystemen

en spreiden zich uit.

Deze grootse innovatie,

de grootse golf

van lokaal handelen is nu in opkomst.

Je ziet het terug in hoe mensen eten,
werken, delen, kopen en zich bewegen,

hun dagelijkse leven leiden.

Dit is niet een soort van
schattige hokjesgeest,

het is geen toevlucht in afzondering.

Nee, dit is in opkomende beweging.

Het lokale handelen van nu
heeft een heel krachtig netwerk.

Sta dus bijvoorbeeld eens stil
bij de snelheid waarmee

de strategieën voor
fietsvriendelijkere steden

zich hebben verspreid van Kopenhagen

tot New York, tot Austin,
tot Boston en tot Seattle.

Denk eens aan de experimenten
met participatief budgetteren,

waarbij gewone burgers de kans krijgen

om mee te beslissen

over de besteding van
gemeentelijke subsidies.

Die experimenten zijn vanuit
Porto Alegre, Brazilië,

verspreid naar hier in New York City
en de wijken van Chicago.

Arbeidsmigranten van Rome tot Los Angeles

en vele steden daartussen,

verenigen zich om te staken

om hun stadsgenoten eraan te herinneren

hoe een dag zonder arbeidsmigranten
eruit zou zien.

In China, door het hele land,

beginnen leden van de
Nieuwe Inwonersbeweging

op te leven, zich te organiseren

om overheidscorruptie
en chantage te bestrijden.

Ze wakkeren de woede
van bestuursleden aan,

maar trekken ook de aandacht

van anti-corruptieactivisten
over de hele wereld.

In Seattle, waar ik vandaan kom,
zijn we deel geworden van

een grote, mondiale groep steden,
die samenwerkt

en nationale overheden volledig passeert,

om te proberen de doelen te bereiken
van verlaging van CO₂-uitstoot

volgens het Kyoto Protocol.

Al deze bewoners tezamen

vormen een netwerk,

een grote eilandengroep van macht,

die ons de kans geeft

om een defect systeem
en machtsmonopolies te omzeilen.

Het is nu onze taak
om dit proces te versnellen.

Onze taak is nu om steeds meer mensen

bij deze groep te brengen.

Dat is waarom mijn organisatie,
Citizen University,

een nieuw project is gestart

om een curriculum op te stellen
voor de gewone man

op het gebied van burgermacht.

Dit begint met

de drie thema's die ik beschreef:
waarden, systemen en vaardigheden.

Ik wil jullie graag allemaal uitnodigen

om dit curriculum mee te helpen opbouwen

met de verhalen en ervaringen

en uitdagingen
die ieder van jullie beleeft

om zo iets krachtigs
en collectiefs te maken.

Ik vraag jullie in het bijzonder
om een simpele oefening te doen

uit de vroege fase van het curriculum.

Schrijf een verhaal,

een verhaal over de toekomst
van jouw stad.

Je kunt een datum in de toekomst
stellen, zoals over 1 jaar,

5 jaar, 10 jaar

of een generatie.

Schrijf het als een case study waarin
je terugkijkt op de verandering

die jij in jouw stad wilde,

op het doel dat je nastreefde,

en beschrijf hoe die verandering

en dat doel werden bereikt.

Beschrijf de waarden

van de stadsgenoten die je meekreeg,

en de morele vastberadenheid die je
in ze naar boven bracht.

Benoem alle manieren

waarop je overheden betrok,

bedrijven,

maatschappelijke instituten,
geloofsinstituten

en de media.

Inventariseer alle vaardigheden die je
moest inzetten

om te onderhandelen, te lobbyen,

problemen aan te kaarten

en om te gaan
met diversiteit in conficten.

Alle vaardigheden die jou in staat stelden

om mensen aan boord te krijgen

en om weerstand te overwinnen.

Als je dat verhaal opschrijft,

ontdek je hoe je macht moet lezen

en gaandeweg hoe je macht moet schrijven.

Deel dus wat je schrijft,

doe wat je schrijft

en deel dan wat je doet.

Ik nodig jullie letterlijk uit om

jullie verhalen te delen

op onze Facebookpagina
van Citizen University.

Maar het gaat verder.

Het zit hem in de gesprekken

die we vandaag hebben --

wereldwijd in dit soort bijeenkomsten

die gelijktijdig over dit onderwerp
worden gevoerd --

en in het nadenken over hoe wij

elkaars leraar en leerling kunnen worden
op het gebied van macht.

Als we dat doen,

kunnen we samen maatschappijleer
weer sexy maken.

Samen kunnen we democratie democratiseren

en het weer veilig maken voor beginners.

Samen kunnen we een groots netwerk maken

van steden,

het krachtigste collectieve laboratorium

voor zelfbestuur dat deze wereld
ooit gezien heeft.

We hebben de macht om dat te doen.

Dankjewel.

(Applaus)