Ρόμπερτ Νιουγουίρθ: Η δύναμη της άτυπης οικονομίας

Ο Ρόμπερτ Νιουγουίρθ πέρασε τέσσερα χρόνια ανάμεσα στους χαοτικούς πάγκους των λαϊκών υπαίθριων αγορών μιλώντας με πλανόδιους πωλητές του παραεμπορίου ώστε να μελετήσει το περίφημο «Σύστημα D», το παγκόσμιο παράνομο οικονομικό δίκτυο. Υπεύθυνο για περίπου 1,8 δισεκατομμύρια θέσεις εργασίας, αποτελεί μια οικονομία υποτιμημένης δύναμης και πεδίου εφαρμογής.

Για το Σύστημα D, αυτό

είναι ένα κατάστημα,

και εννοώ ότι πρόκειται για μια φωτογραφία

που τράβηξα στο Μακόκο, μια παραγκούπολη στο Λάγος της Νιγηρίας.

Είναι χτισμένο στη λιμνοθάλασσα, και δεν υπάρχουν δρόμοι

με καταστήματα για να ψωνίσετε,

οπότε το κατάστημα έρχεται σε σας.

Στην ίδια κοινότητα,

αυτό ονομάζεται συνέργεια επιχειρήσεων.

Αυτό είναι το σκάφος που κωπηλατεί αυτή η κυρία,

κι αυτός ο τεχνίτης κατασκευάζει το σκάφος και τα κουπιά

και πουλάει απευθείας

στους ανθρώπους που χρειάζονται το σκάφος και τα κουπιά.

Και αυτό είναι μια παγκόσμια επιχείρηση.

Η Ογκαντίρο καπνίζει ψάρι στο Μακόκο του Λάγος,

και τη ρώτησα, «Από πού προέρχεται το ψάρι;»

Και νόμιζα ότι θα έλεγε, «Ω, ξέρεις,

κάπου από τη λιμνοθάλασσα,
ή ίσως από την άκρη της Αφρικής»

αλλά θα είσαι ευχαριστημένος αν μάθεις, είπε,

ότι ήρθε από εδώ, προέρχεται από τη Βόρειο Θάλασσα.

καθαρίστηκε εδώ, καταψύχθηκε, το έστειλαν στο Λάγος,

καπνίστηκε, και πουλήθηκε για ελάχιστο ποσοστό κέρδους

στους δρόμους του Λάγος.

Και αυτό είναι ένα φυτώριο επιχειρήσεων.

Αυτή είναι η χωματερή του Ολουσοσούν, ο μεγαλύτερος σκουπιδότοπος στο Λάγος,

όπου 2.000 άτομα εργάζονται εδώ, και τον ανακάλυψα

με τη βοήθεια αυτού του συνεργάτη μου,
του Άντριου Σαμπόρου.

Ο Άντριου πέρασε 16 χρόνια ξεκαθαρίζοντας υλικά,
στη χωματερή,

κέρδισε αρκετά χρήματα για να γίνει ο ίδιος ζυγιστής,

που σήμαινε ότι κουβαλούσε μια ζυγαριά και

ζύγιζε όλα τα υλικά που είχαν άλλοι ξεκαθαρίσει

από τη χωματερή. Τώρα είναι πωλητής ζυγαριών.

Αυτή είναι η μικρή αποθήκη πίσω του,

και ίδιος κερδίζει δύο φορές τον νιγηριανό ελάχιστο μισθό.

Αυτό είναι ένα εμπορικό κέντρο.

Αυτό είναι η αγορά Οσόντι στο Λάγος.

Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες είχε ένα διήγημα που ονομάζεται "Το Άλεφ"

και το Άλεφ είναι ένα σημείο στον κόσμο

όπου υπάρχουν τα πάντα,

και για μένα, αυτή η εικόνα είναι ένα σημείο στον κόσμο

όπου υπάρχουν απολύτως τα πάντα.

Για ποιο πράγμα μιλώ όταν αναφέρομαι
στο σύστημα D;

Παραδοσιακά ονομάζεται άτυπη οικονομία,

παραοικονομία, μαύρη αγορά.

Εγώ δεν την αντιλαμβάνομαι με αυτόν τον τρόπο.

Πιστεύω ότι είναι πραγματικά σημαντικό
να κατανοήσετε ότι κάτι σαν

αυτό είναι τελείως ανοιχτό.
Είναι εκεί για να το ανακαλύψετε.

Όλα αυτά συμβαίνουν φανερά, και απροκάλυπτα.

Δεν υπάρχει τίποτα ύποπτο σχετικά με αυτό.

Είναι η προκατάληψή μας ότι πρόκειται
για κάτι παράνομο.

Έχω κλέψει τον όρο Σύστημα D από τις πρώην γαλλικές αποικίες.

Υπάρχει μια λέξη στα γαλλικά: επινοητικότητα.

Σημαίνει να είσαι αυτοδύναμος,

και οι πρώην γαλλικές αποικίες το μετέτρεψαν αυτό σε

Σύστημα D για αυτοδύναμη οικονομία,

ή οικονομία DIY (Φτιάξ' το μόνος σου).

Αλλά οι κυβερνήσεις μισούν την αυτοδύναμη οικονομία,

και γι' αυτό το λόγο -- τράβηξα αυτή τη φωτογραφία το 2007,

και αυτή είναι η ίδια αγορά το 2009--

και πιστεύω ότι, οι διοργανωτές αυτής της διάσκεψης

όταν μιλούσαν για πλήρη διαφάνεια,

δεν εννοούσαν ότι οι δρόμοι θα ήταν ανοιχτοί

και ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε να εξαφανιστούν.

Πιστεύω ότι αυτό που έχουμε είναι ένα πρόβλημα πικλών.

Είχα ένα φίλο που εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο με πίκλες,

και τα αγγούρια περνούσαν

απ' τον ταινιόδρομο, και η δουλειά του ήταν να διαλέξει αυτά

που δεν φαινόντουσαν σε καλή κατάσταση και να τα πετάξει σ' ένα δοχείο

με την ένδειξη «γαρνιτούρα», όπου θα συνθλιβούν και θα αναμιχθούν

με ξύδι και θα χρησιμοποιηθούν για άλλου είδους κέρδη.

Αυτή είναι η οικονομία της πίκλας.

Όλοι μας εστιάζουμε στην — αυτή είναι η στατιστική απ' τον

προηγούμενο μήνα στο Φαϊνάνσιαλ Τάιμς.

Όλοι μας εστιάζουμε στην πολυτελή οικονομία.

Αξίζει 1.5 τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, και αυτό είναι

ένα τεράστιο ποσό χρημάτων, σωστά;

Αυτό είναι τρεις φορές περισσότερο απ' το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ελβετίας.

Επομένως, είναι ένα τεράστιο ποσό. Αλλά πρέπει να έχει αστερίσκο,

και ο αστερίσκος είναι ότι εξαιρεί τα δύο τρίτα των εργαζομένων

του κόσμου.

1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι απ' όλο τον κόσμο δουλεύουν

σε μια οικονομία που είναι ανεξέλεγκτη και άτυπη.

Είναι ένας τεράστιος αριθμός, και τι σημαίνει αυτό;

Λοιπόν, αυτό σημαίνει ότι εάν μία χώρα ήταν ενωμένη σε ένα ενιαίο πολιτικό σύστημα,

Λοιπόν, αυτό σημαίνει ότι εάν μία χώρα ήταν ενωμένη σε ένα ενιαίο πολιτικό σύστημα,

πείτε την «Δημοκρατία της Ενωμένης Οδού Πωλητών», Δ.Ε.Ο.Π.,

ή «Μπαζααριστάν»,

θα άξιζε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο,

και αυτό την κάνει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία

σε όλο τον κόσμο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σύμφωνα με αυτές τις προβλέψεις, θα υπάρξει τεράστια

οικονομική ανάπτυξη στα επόμενα 15 χρόνια

από τις αναδυόμενες οικονομίες στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Θα μπορούσε κάλλιστα να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες

και να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Έτσι οι επιπτώσεις είναι τεράστιες, επειδή δείχνει

ότι εδώ είναι το μέρος που υπάρχει εργασία — 1,8 δισεκατομμύρια ανθρώπους —

και εδώ είναι το μέρος όπου μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν πιο ισότιμο κόσμο,

γιατί οι άνθρωποι μπορούν να κερδίσουν χρήματα και να ζήσουν

και να ευημερήσουν, όπως έκανε και ο Άντριου Σαμπόρου.

Μεγάλες επιχειρήσεις το έχουν αναγνωρίσει αυτό,

και το συναρπαστικό σε αυτήν τη διαφάνεια,

δεν είναι ότι τα παιδιά μπορούν να κουβαλάνε τα κουτιά στο κεφάλι

και να τρέχουν χωρίς να τους πέφτουν

αλλά ότι οι λουκανικόπιτες "Gala" είναι ένα προϊόν το οποίο φτιάχνεται

από μια παγκόσμια εταιρεία που ονομάζεται Τρόφιμα UAC (United African Company),

η οποία είναι πιο γνωστή στην Αφρική και στην Μέση Ανατολή,

όμως οι λουκανικόπιτες "Gala" δεν πουλιούνται σε μαγαζιά.

Το "UAC foods" έχει αναγνωρίσει ότι δεν θα πουληθούν στα μαγαζιά.

Πουλιούνται μόνο από πλανόδιους εμπόρους

που περιφέρονται στους δρόμους του Λάγος, στους σταθμούς λεωφορείων

και στην κυκλοφοριακή συμφόρηση και το πουλάνε σαν σνακ,

και πωλείται με αυτόν τον τρόπο εδώ και 40 χρόνια.

Είναι ένα επιχειρηματικό σχέδιο για μια εταιρεία.

Και δεν είναι μόνο στην Αφρική.

Εδώ είναι ο "Mr. Clean" που κοιτάζει ερωτιάρικα όλα τα άλλα

προϊόντα της Πρόκτερ & Γκάμπλ,

και η Πρόκτερ & Γκάμπλ, ξέρετε,

η στατιστική πάντα έδειχνε ότι το Γουόλ-Μαρτ

είναι ο μεγαλύτερος πελάτης τους, και είναι αλήθεια, ως ένα κατάστημα,

το Γουόλ-Μαρτ αγοράζει 15 τοις εκατό, έτσι το 15 τοις εκατό

της επιχείρησης Πρόκτερ & Γκάμπλ είναι με την Γουόλ-Μαρτ,

όμως το μεγαλύτερο τμήμα αγοράς τους είναι κάτι που το ονομάζουν

«κατάστημα υψηλής συχνότητας», που είναι όλα αυτά τα μικρά περίπτερα

και η κυρία με το κανό κι όλες αυτές οι επιχειρήσεις

που υπάρχουν στο Σύστημα D, η άτυπη οικονομία,

και η Πρόκτερ & Γκάμπλ βγάζει 20 τοις εκατό των χρημάτων

από αυτό το τμήμα αγοράς,

και είναι το μόνο τμήμα αγοράς που μεγαλώνει.

Έτσι η Πρόκτερ & Γκάμπλ λέει, «δεν μας ενδιαφέρει αν ένα κατάστημα

είναι συσσωματωμένο ή εγγεγραμμένο ή κάτι τέτοιο.

Θέλουμε τα προϊόντα μας σε αυτό κατάστημα».

Και έπειτα υπάρχουν και τα κινητά τηλέφωνα.

Αυτή είναι μια διαφήμιση της MTN,

είναι μια πολυεθνική της Νότιας Αφρικής

ενεργή σε περίπου 25 χώρες,

και όταν ήρθαν στην Νιγηρία —

Η Νιγηρία είναι ηγετική δύναμη στην Αφρική.

Ένας στους επτά Αφρικανούς είναι Νιγηριανός,

και έτσι όλοι θέλουν ν' ανοίξουν κατάστημα κινητής τηλεφωνίας

στη Νιγηρία. Όταν ήρθε η ΜΤΝ, ήθελαν

να πωλούν υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες

ή όπως εδώ στη Βρετανία ή στην Ευρώπη--

ακριβά μηνιαία προγράμματα, παίρνεις μια συσκευή,

πληρώνεις για χρόνια,

σε σκοτώνουν με τα τέλη--

και το σχέδιό τους συνετρίβη.

Και πήγαν πίσω στο τραπέζι και αναδιοργανώθηκαν,

και εμφανίστηκαν με άλλο σχέδιο:

Δεν θα σας πουλάμε τηλέφωνα,

δεν σας πουλάμε μηναία προγράμματα.

Σας πουλάμε μόνο χρόνο ομιλίας.

Και πού πωλούνται οι χρόνοι ομιλίας;

Πωλούνται σε κιόσκια σε όλους τους δρόμους,

όπου οι άνθρωποι δεν είναι εγγεγραμμένοι, δεν έχουν άδεια,

αλλά η ΜΤΝ βγάζει τα περισσότερα απ' τα κέρδη της,

ίσως το 90 τοις εκατό των κερδών της,

από την πώληση μέσω του συστήματος D, την άτυπη οικονομία.

Και από πού έρχονται οι συσκευές;

Λοιπόν, έρχονται από εδώ. Αυτό είναι στην Κουανγκτσόου, στην Κίνα,

και αν πάτε επάνω σε αυτό το απλό εμφανισιακά

ηλεκτρονικό κατάστημα, θα βρείτε το εμπορικό κέντρο μεταχειρισμένων προϊόντων

του Κουανγκτσόου Ντασάτου.

Αν μπείτε μέσα, θ' ακολουθήσετε τους μυώδεις τύπους

που κουβαλάνε κουτιά και τα πάνε πού;

Πάνε στο "Eddy" στο Λάγος.

Τα περισσότερα τηλέφωνα δεν είναι καθόλου μεταχειρισμένα

Το όνομα είναι παραπλανητικό.

Τα περισσότερα από αυτά είναι πειρατικά. Έχουν το εμπορικό σήμα της επωνυμίας

πάνω τους, αλλά δεν κατασκευάζονται από την εταιρία της επωνυμίας.

Υπάρχουν μειονεκτήματα;

Λοιπόν, υποθέτω. Ξέρετε, η Κίνα δεν έχει —

(Γέλια) — πνευματικά δικαιώματα ιδιοκτησίας, σωστά;

Βερσάτσε χωρίς τα φωνήεντα.

Ζομάνι αντί για Αρμάνι.

Σ. Γκουουούτσι και -- (Γέλια) (Χειροκρότημα)

Σε όλο τον κόσμο, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο τα προϊόντα

διανέμονται τώρα, επομένως, για παράδειγμα,

σε μία αγορά δρόμου στη Ρούα 25 ντε Μάρκο

στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας,

μπορείτε να αγοράσετε ψεύτικα επώνυμα γυαλιά.

Μπορείτε να αγοράσετε κολόνια αντίγραφο.

Μπορείτε να αγοράσετε πειρατικά DVD, φυσικά.

Μπορείτε να αγοράσετε καπέλα των Νιου Γιορκ Γιάνκις

σε όλα τα είδη μη εξουσιοδοτημένων μοτίβων.

Μπορείτε να αγοράσετε cuecas baratas, επώνυμα εσώρουχα

τα οποία δεν είναι πραγματικά κατασκευασμένα από τον σχεδιαστή,

ακόμη και πειρατικές ευαγγελικές κασέτες. (Γέλια)

Τώρα, οι επιχειρήσεις τείνουν να παραπονιούνται για αυτό το θέμα,

και... Δεν θέλω ν' αμφισβητήσω απόλυτα

το δίκιο τους να παραπονιούνται,

αλλά είχα ρωτήσει φέτος έναν κατασκευαστή υποδημάτων

τη γνώμη του για την πειρατεία,

και μου είπε «Ε λοιπόν δεν μπορώ να σου απαντήσω σε αυτό,

γιατί αν σου απαντήσω, θα πρέπει να σε σκοτώσω»,

πάντως χρησιμοποιούν την πειρατεία ως έρευνας αγοράς.

Ο κατασκευαστής υποδημάτων μου είπε ότι εάν

ανακαλύψουν ότι κάποιος αντέγραψε την Πούμα, ή

την Αντίντας, και τα δικά τους παπούτσια δεν τ' αντέγραψε κανείς,

θα καταλάβουν ότι κάπου έχουν κάνει λάθος. (Γέλια)

Επομένως είναι πολύ σημαντικό για αυτούς να ανιχνεύουν την πειρατεία

ακριβώς για αυτό τον λόγο, και οι άνθρωποι που αγοράζουν,

τα πειρατικά, δεν είναι ούτως ή άλλως πελάτες τους,

επειδή οι πελάτες τους θέλουν τα αυθεντικά.

Τώρα, υπάρχει και ένα άλλο πρόβλημα.

Αυτή είναι μια πραγματική πινακίδα στο Λάγος, στη Νιγηρία.

Όλοι στο Σύστημα D δεν πληρώνουν φόρους, σωστά;

Και όταν το σκέφτομαι αυτό, το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι είναι πως

η διακυβέρνηση είναι ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ του λαού

και της κυβέρνησης, και εάν η κυβέρνηση δεν είναι διαφανής,

τότε ούτε οι άνθρωποι θα είναι διαφανείς.

Επίσης κατηγορούμε τον απλό άνθρωπο

που δεν πληρώνει τους φόρους του, και δεν αναγνωρίζουμε

ότι όλοι παραποιούν πράγματα, σε όλο τον κόσμο,

συμπεριλαμβανομένων και μερικών εξαιρετικά σεβαστών επιχειρήσεων,

και θα σας δώσω ένα παράδειγμα.

Υπήρχε μια εταιρεία που πλήρωσε 4.000 δωροδοκίες

κατά την πρώτη δεκαετία της χιλιετίας, και

ένα εκατομμύριο δολάρια σε δωροδοκίες, κάθε εργάσιμη ημέρα, σωστά;

Παντού σε όλο τον κόσμο. Και η εν λόγω εταιρεία

ήταν ο Γερμανικός κολοσσός ηλεκτρονικών, η Ζίμενς.

Αυτό γίνεται στην επίσημη οικονομία

όπως και στην ανεπίσημη οικονομία,

επομένως είναι λάθος εκ μέρους μας να κατηγορούμε — και δεν ξεχωρίζω

την Ζίμενς, λέω ότι όλοι το κάνουν. Εντάξει;

Θέλω να τελειώσω λέγοντας ότι, αν ο Άνταμ Σμιθ

είχε πλαισιώσει μια θεωρία για το παζάρι

αντί της ελεύθερης αγοράς, ποιό θα ήταν το άθροισμα

των αρχών;

Πρώτον, θα ήταν να καταλάβουμε ότι μπορεί να

θεωρηθεί ένας συνεταιρισμός, κι αυτή είναι μια σκέψη

από τον Βραζιλιάνο ακαδημαϊκό της νομικής Ρομπέρτο Μανγκαμπέιρα Ούνγκερ.

Η Συνεταιριστική ανάπτυξη είναι ένας τρόπος για να προχωρήσουμε μπροστά.

Δεύτερον, από τον Αυστριακό αναρχικό φιλόσοφο Πωλ Φεγεράμπεντ,

τα γεγονότα είναι σχετικά, και το μαζικό δίκαιο

της αυτοδυναμίας κάθε Νιγηριανού επιχειρηματία

θεωρείται μη εξουσιοδοτημένο και φρικτό για άλλους ανθρώπους,

και θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν διαφορές

στο πως οι άνθρωποι καθορίζουν τα πράγματα και ποια είναι τα δεδομένα τους.

Και τρίτον, και αυτά είναι λόγια του

μεγάλου Αμερικάνου ποιητή Άλεν Γκίνσμπεργκ,

οι εναλλακτικές οικονομίες ανταλλαγής και

τα διαφορετικά είδη νομισμάτων, τα εναλλακτικά νομίσματα,

είναι επίσης πολύ σημαντικά. Είπε και πώς

αγόραζε ό,τι χρειαζόταν μόνο με την εμφάνισή του.

Κι έτσι θέλω να σας αφήσω λέγοντας μόνο ότι

αυτή η οικονομία είναι μια τεράστια δύναμη για την παγκόσμια ανάπτυξη

και θα πρέπει να την σκεφτούμε κατ' αυτόν τον τρόπο.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. (Χειροκρότημα)

(Χειροκρότημα)