Waarom zou je naar Vivaldi's Vier jaargetijden moeten luisteren? - Betsy Schwarm

Bekijk hier de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/why-should-you-listen-to-vivaldi-s-four-seasons-betsy-schwarm

Luchtig, helder en vrolijk, De vier jaargetijden van Antonio Vivaldi is een van de meest bekende muziekstukken uit begin achttiende eeuw. Het werd gebruikt in talloze films en reclamespotjes. Maar wat is haar betekenis en waarom klinkt het zo? Betsy Schwarm vertelt over de achtergrond van dit muzikale meesterwerk.

Les door Betsy Schwarm, animatie door Compote Collective.

Luchtig, helder en vrolijk.

Het is een van de bekendste
muziekstukken uit begin achttiende eeuw.

Het werd gebruikt in talloze
films en reclamespotjes,

maar wat is het precies
en waarom klinkt het zo?

Dit is het intro van Lente
uit De vier jaargetijden

van de Italiaanse
componist Antonio Vivaldi.

De vier jaargetijden zijn deels bekend,

omdat ze aangenaam klinken.

Wat echter opmerkelijker is,

is dat ze als het ware verhalen vertellen.

Toen het muziekstuk in 1725
in Amsterdam werd gepubliceerd,

werden er gedichten aan toegevoegd

waarin per jaargetijde
de specifieke kenmerken stonden

die Vivaldi op muzikale
wijze wilde uitdrukken.

Met deze toevoeging van een specifieke
boodschap aan de muziek,

was Vivaldi zijn tijd ver vooruit.

Als je de gedichten zou lezen
terwijl je naar de muziek luistert,

dan zie je dat de poëtische scènes

netjes synchroon lopen
met het muzikale beeldmateriaal.

We worden verteld dat de vogels de lente
verwelkomen met feestelijk gezang

en dat is precies wat ze hier doen.

Maar al snel breekt er een onweersbui los.

En naast het muzikale
onweer en de bliksem

zijn er nu ook nog meer vogels;

nat, angstig en droevig.

In Zomer zingt de tortelduif
haar naam Tortorella in het Italiaans,

voordat een hagelbui
neerslaat op de velden.

In Herfst stormen fanatieke
jagers op hun prooi af.

Winter begint met klapperende
tanden in de kou,

gevolgd door het schuilen
bij een knappend haardvuur.

Vervolgens weer naar buiten in de storm,

waar valpartijen
zullen plaatsvinden op het ijs.

In deze eerste winterweken
komt het jaar tot een eind

net zoals Vivaldi's muzikale
verkenning van de jaargetijden.

Pas in begin negentiende eeuw

zou zulke expressieve programmamuziek,
zoals dat werd genoemd,

populair worden.

Tegen die tijd waren er grotere
en gevarieerdere ensembles,

met blaas- en slaginstrumenten,
om het verhaal te vertellen.

Maar het lukte Vivaldi al met één viool,
wat strijkinstrumenten en een klavecimbel.

In tegenstelling tot tijdgenoot Bach,

had Vivaldi weinig
interesse in complexe fuga's.

Hij bood liever toegankelijk
vermaak aan zijn luisteraars,

met melodieën die later
in het stuk worden herhaald,

om te herinneren aan eerdere momenten.

Zo begint het eerste deel
van Lente met een thema

waar het ook mee eindigt,
met een paar kleine variaties erin.

Een inspirerende wijze
om luisteraars aan te trekken

en Vivaldi,

beschouwd als een van de fenomenaalste
violisten uit begin achttiende eeuw,

begreep de waarde van het publiek.

In sommige van deze concerten
was hij zelf de sterviolist.

Andere werden uitgevoerd
door de jonge musici van Pietà,

een Venetiaanse meisjesschool waar Vivaldi
hoofd van de muziekafdeling was.

De meeste leerlingen waren weeskinderen.

Muziekonderwijs was niet enkel
een sociale vaardigheid voor jongedames,

maar ook een opstap naar een carrière

voor degenen die wellicht
niet aan de man kwamen.

Zelfs in Vivaldi's tijd

diende zijn muziek
als ontspanning voor iedereen,

niet alleen voor welvarende aristocraten.

Driehonderd jaar later werkt
deze aanpak nog steeds

en klinkt Vivaldi's muziek nog altijd
als de draf van passerende paarden.