500 mülteciyi taşıyan bir tekne denizde batıyor. Kurtulan iki kişinin hikâyesi | Melissa Fleming | TEDxThessaloniki

500 mülteciyi taşıyan aşırı yüklü bir teknede, genç bir kadın sürpriz bir şekilde bir kahramana dönüşüyor. Birleşmiş Milletler Mülteci Bölümü üyesi olan Melissa Fleming tarafından anlatılan bu yalnız ama güçlü hikâye, daha iyi hayatlar yaşayabilmek için iltica eden çok sayıdaki mültecilerin durumlarına ışık tutuyor... Bu esnada mülteci tekneleri gelmeye devam ediyor.

Bu konuşma, yerel bir topluluk tarafından düzenlenen bağımsız bir etkinlik olan TEDx etkinliğinde, TED konferans formatı kullanılarak yapılmıştır. Daha fazlası için http://ted.com/tedx

Her gün, hayatları için tehlikeli
sınırlarda ve dost olmayan denizlerde

göç eden insanların
üzücü hikâyelerini dinliyorum.

Fakat beni geceleri uyutmayan
bir hikâye var,

Doaa'nın hikâyesi.

Suriyeli bir mülteci, 19 yaşında,

Mısır'da baskıcı bir ortamda yaşıyordu.

Günlük yevmiye usulü çalışıyordu.

Babası, sürekli Suriye'de bıraktığı
tam gelişmek üzereyken bombalanan

ve parçalara ayrılan işini düşünüyordu.

Onları buraya sürükleyen savaş,
dördüncü yılında hâlâ devam ediyordu.

Bir zamanlar kendilerine
kucak açan toplum

artık onlardan bunalmıştı.

Bir gün motorsikletli bazı adamlar
onu kaçırmaya çalıştılar.

Bir zamanlar sadece geleceğini
düşünen bir öğrenciyken,

artık her an korkuyla yaşıyordu.

Fakat aynı zamanda umut doluydu,

çünkü Bassem adında
Suriyeli bir mülteciye âşıktı.

Bassem de Mısır'da zor günler
yaşıyordu ve Doaa'ya şöyle dedi:

"Avrupa'ya gidelim; sığınma
ve güvenlik isteyelim.

Ben çalışırım, sen okursun --
yeni bir hayat umudu."

Babasından evlilik için izin istedi.

Babası da, "Evet." dedi.

Fakat Avrupa'ya gitmenin,
Akdeniz'de seyahat ederek

ve işledikleri suçlarla tanınan
kaçakçılara kendilerini

teslim ederek hayatlarını
riske attıklarını biliyorlardı.

Doaa sudan çok korkuyordu.

Hep korkmuştu. Yüzmeyi
hiçbir zaman öğrenememişti.

O yıl Ağustos ayında, 2.000 kişinin
Akdeniz'i geçmeye çalışırken ölmesinin

üzerinden henüz çok zaman geçmemişti.

Fakat Doaa'nın bunu başaran ve
Kuzey Avrupa'ya ulaşan bir arkadaşı vardı

ve "Belki biz de başarabiliriz."
diye düşündü.

Sonunda gidebilmek için
ailesinden izin istedi

ve acı verici bir tartışmanın
ardından ailesi buna razı oldu.

Bassem, tüm birikimini
kişi başı 2.500 doları olarak

kaçakçılara ödedi.

Çağrı geldiğinde, bir Cumartesi sabahıydı

ve bir otobüsle yüzlerce kişinin
olduğu bir plaja götürüldüler.

Küçük botlar ile eski bir balıkçı
teknesine götürüldüler.

500'ü o tekneye sıkıştırıldı,

300 aşağıda, 500 yukarıda.

Suriyeli, Filistinli, Afrikalı,
Müslüman ve Hristiyan.

100 çocuk, aralarında Sandra
-- 6 yaşındaki küçük Sandra --

ve 18 aylık Masa vardı.

Teknede omuz omuza,
vücut vücuda sıkışmış hâlde

aileler vardı.

Doaa, bacaklarına sarılmış
bir hâlde oturuyordu ve

Baseem'in elini tutuyordu.

Sudaki ikinci günlerinde
rahatsızlandılar

ve açık deniz yüzünden
mide bulantıları yaşadılar.

Üçüncü gün, Doaa'nın
içine kötü bir his doğdu.

Bassem'e dedi,
"Korkarım ki başaramayacağız.

Korkarım ki bu tekne batacak."

Bassem ise ona: "Lütfen sabırlı ol.

İsveç'e gideceğiz, evleneceğiz

ve bir geleceğimiz olacak." dedi.

Dördüncü gün, yolcular
tedirgin olmaya başladı.

Kaptana "Ne zaman varacağız?"
diye sordular.

Kaptan onlara susmalarını söyleyerek
hakaretler yağdırdı.

"16 saat içinde İtalya kıyılarına
ulaşacağız." dedi.

Zayıf ve yorgunlardı.

Sonra yaklaşan küçük bir tekne gördüler,
içinde 10 adam vardı.

Adamlar onlara bağırmaya,
hakaret etmeye başladılar,

sopalar fırlatıyor,
tekneden atlamalarını

ve bu küçük tekneye
geçmelerini söylüyorlardı.

Ebeveynler çocukları için korkmuşlardı

ve birlik olup
tekneden inmeyi reddettiler.

Bunun üzerine diğer tekne uzaklaştı

ve yarım saat sonra geri dönerek

Doaa'nın teknesinin kenarında
kasten delik açmaya başladılar.

Tam da onun ve Bassem'in
oturduğu yerin altına.

Adamların bağırışlarını duyuyordu,

"Bırakın da balıklar etlerinizi yesin!"

Tekne darbe alıp batınca
gülmeye başladılar.

Güvertenin altındaki 300 kişi
ölüme terk edilmişti.

Doaa ise, tekne batarken
yan tarafa tutunmuştu

ve motor pervanesinin paramparça ettiği
küçük bir çocuğu dehşet içinde izledi.

Bassem ona "Lütfen bırak,

yoksa pervaneye takılacaksın
ve seni de öldürecek." diyordu.

O an yüzemediğini hatırladı.

Fakat tutunmayı bıraktı ve elleriyle
ayaklarını hareket ettirmeye başladı,

"Yüzmek budur." diye düşünerek.

Mucizevi bir şekilde Bassem
bir can simidi buldu.

Çocukların yüzme havuzlarında
ve sakin denizlerde

oyun oynarken kullandıkları
simitlerden biriydi.

Doaa, kolları ve bacaklarını

yan tarafında sarkıtarak
can simidine tutundu.

Bassem iyi bir yüzücüydü.

Bu yüzden onun elini tuttu ve suda kaldı.

Etraflarında cesetler yüzüyordu.

Yaklaşık 100 kişi ilk etapta
hayatta kalmıştı

ve gruplar hâlinde toplanarak,
kurtulmak için dua etmeye başladılar.

Fakat bir gün geçti ve kimse gelmemişti.

Bazıları umutlarını yitirdiler.

Doaa ile Bassem,

insanların can yeleklerini bırakıp
suda batmalarını izlediler.

Bir adam, omuzunda küçük bir
bebekle onlara yaklaştı,

bebek 9 aylıktı -- adı Malek.

Adam suyun üstünde kalmak için bir gaz
bidonuna tutunuyordu ve

"Korkarım ki ben başaramayacağım.

Çok zayıfım. Artık cesaretim kalmadı."

diyerek küçük Malek'i
Bassem ve Doaa'ya uzattı

ve onu kendi can simitlerinin
içine aldılar.

Artık üç kişiydiler,
Doaa, Bassem ve küçük Malek.

Burada hikâyeye küçük bir ara vereceğim

ve şu soruyu soracağım:

Neden Doaa gibi mülteciler
bu riskleri alıyor?

Milyonlarca mülteci sürgünde
belirsizlik içinde.

Dört yıldır sürmekte olan
savaştan kaçıp farklı ülkelere

sığındılar.

Dönmek isteseler de, dönemezler.

Evleri, iş yerleri,

köyleri ve şehirleri tamamen yıkıldı.

Bunu yakın zamanda Suriye'de Humus'a

yaptığım bir ziyarette bizzat gördüm.

Burası, UNESCO Dünya Mirası'nda
yer alan bir şehir

ve bu da bir zamanlar hareketli olan
şehrin şimdiki görünümü.

Bu yüzden insanlar sınır ötesine
göç etmeye devam ediyor,

komşu ülkelere gidiyorlar

ve biz onlar için çölde
sığınma kampları kuruyoruz.

Yüzbinlerce insan bu tür
kamplarda yaşıyor

ve binlerce ve binlerce fazlası,
milyonlar ise köy ve şehirlerdeler.

Toplumlar,

bir zamanlar onlara kuçak açan

komşu ülkeler

artık bunalmış durumdalar.

En basitinden, yeterli sayıda okul,
su, temizleme sistemleri yok.

Zengin Avrupa ülkeleri dahi
büyük yatırımlar olmadan

bu tip bir akım ile başa çıkamazlar.

Suriye savaşı yaklaşık dört milyon insanı
sınır dışına sürükledi.

Fakat yedi milyondan fazlası ise
ülke içinde hareket hâlindeler.

Bu, Suriye nüfusunun yarısının

iltica ettiği anlamına geliyor.

Birçoğunu misafir eden komşu
ülkelere dönelim.

Zengin dünyanın, onları desteklemek için
çok az şey yaptığını düşünüyorlar.

Günler aylara, aylar yıllara dönüşüyor.

Bir mültecinin konaklamasının
geçici olması gerekirdi.

Sudaki Doaa ve Bassem'e geri dönelim.

İkinci günlerinde, Bassem çok
zayıf düşmeye başladı.

Şimdi sıra Doaa'daydı ve
Bassem'e şöyle dedi:

"Sevgilim, lütfen umuda,
geleceğimize tutun. Başaracağız."

Bassem ise Doaa'ya:

"Seni bu duruma soktuğum için
çok üzgünüm sevgilim.

Kimseyi seni sevdiğim kadar
sevmedim." dedi

ve kendini suya bıraktı.

Doaa, hayatının aşkının gözleri önünde
boğulmasını izledi.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde,

bir anne kucağında 18 aylık minik
bebeği Masa ile Doaa'nın yanına geldi.

Bu, az önce size resmini gösterdiğim
can yeleği giymiş

küçük kız çocuğuydu.

Ablası Sandra boğulmuştu

ve anneleri kızını kurtarmak için
elinden gelen her şeyi yapmak

zorunda olduğunu biliyordu.

Doaa'ya: "Lütfen bu çocuğu al.

O senin bir parçan olsun,
ben başaramayacağım." dedi.

Uzaklaştı ve boğuldu.

Doaa, oldum olası sudan korkan
19 yaşındaki bir mülteci.

Yüzme bilmeden,

kendini iki küçük bebekten
sorumlu bir hâlde bulmuştu.

Çocuklar susuzdu, açtı ve tedirgindi.

Onları neşelendirmek için
elinden geleni yaptı.

Onlara şarkılar söyledi,
Kuran'dan ayetler okudu.

Etraflarında cesetler yüzüyor ve
siyaha dönüyordu.

Gün boyunca güneş yakıyordu.

Geceleri ise soğuk ve sisli oluyordu.

Çok korkutucuydu.

Suda geçen dördüncü günlerinde,
başka bir adam geldi -

işte bu Doaa'nın can simidi
üzerinde iki bebeğiyle

nasıl göründüğüne dair bir sahne.

Dördüncü gün, bir kadın yaklaştı

ve kendisinden bir çocuğu daha
almasını rica etti,

küçük bir erkek çocuğu, dört yaşındaydı.

Doaa küçük oğlan çocuğunu alıp
annesi boğulduğunda,

ağlayan çocuğa:

"Annen sana su ve yemek
bulmak için gitti." dedi.

Fakat çocuğun kalbi çok dayanamadı

ve Doaa küçük çocuğu suya
bırakmak zorunda kaldı.

O gün ilerleyen saatlerde,

umutla gökyüzüne baktı,

çünkü iki tane uçak görmüştü.

Onu görebilmeleri umuduyla
ellerini sallamış

fakat uçaklar geçip gitmişti.

Aynı günün öğleden sonrasında,
güneş batmak üzereyken

bir tekne gördü, ticari bir şilep.

"Lütfen, Tanrım, beni kurtarmalarına
yardım et." diye dua etti.

Kollarını salladı ve iki saat boyunca
bağırmış gibi hissediyordu.

Karanlık çökmüştü fakat sonunda
arama ışıkları onu buldu

ve bir ip uzattılar.

İki bebeğe sarılmış bir kadın
onları hayrete düşürmüştü.

Onları tekneye çektiler,
oksijen ve battaniye verdiler.

Bir Yunan helikopteri gelerek onları aldı

ve Girit adasına götürdü.

Doaa aşağı baktı ve
"Peki ya Malek?" diye sordu.

Ona küçük bebeğin
kurtulamadığını söylediler --

son nefesini teknenin revirinde vermişti.

Fakat Doaa, onu kurtarma
botuna aldıkları esnada

küçük bebeğin gülümsediğinden emindi.

500 kişilik kafileden,
sadece 11 kişi kurtuldu.

Yaşananlara dair hiçbir
uluslararası soruşturma yapılmadı.

Denizde toplu bir cinayetle ilgili
bazı medya raporları çıktı.

Korkunç bir trajedi

fakat sadece bir gün sürdü.

Sonra haber döngüsü dönmeye devam etti.

Bu arada, Girit'te bir pediatri kliniğinde

küçük Masa ölümle pençeleşiyordu.

Çok susuz kalmıştı.
Böbrekleri iflas etmek üzereydi.

Glikoz seviyesi kritik seviyede düşüktü.

Doktorlar onu kurtarmak için tüm
tıbbi güçlerini kullandılar

ve Yunan hemşireler
yanından hiç ayrılmadılar.

Onu kucaklarına aldılar,
sarıldılar, şarkı söylediler.

İş arkadaşlarım da onu ziyaret etti
ve Arapça güzel sözler söylediler.

Mucizevi bir şekilde, Masa kurtuldu.

Birden Yunan basını dört gün suda
kaldıktan sonra, yemeden veya içmeden

hayatta kalan mucize bebekle
ilgili haberler yapmaya başladı

ve ülkenin dört bir yanından
evlat edinme teklifleri yağdı.

Bu esnada Doaa, Girit'te
farklı bir hastanede

zayıf ve susuz kalmış hâldeydi.

Mısırlı bir aile, sürekli yanında kaldı

ve hastaneden çıkar çıkmaz
onu evlerine aldılar.

Kısa bir zaman sonra Doaa'nın
kurtuluş hikâyesi yayılmaya başladı

ve Facebook'ta bir
telefon numarası yayınlandı.

Mesajlar gelmeye başladı.

"Doaa, erkek kardeşime ne olduğunu
biliyor musun?

Kız kardeşim? Ailem? Arkadaşlarım?
Kurtulup kurtulmadıklarını biliyor musun?"

Bu mesajlardan birinde şöyle diyordu:

"Doaa, sanıyorum küçük yeğenimi
kurtarmışsın, Masa'yı."

Bu fotoğrafı göndermişlerdi.

Mesaj, Masa'nın amcasındandı,

İsveç'e iltica etmeyi başaran bir
Suriyeli mülteci,

ailesi ve Masa'nın ablasıyla beraber.

Yakın zamanda umuyoruz ki Masa,
İsveç'te onunla tekrar buluşacak

ve o zamana kadar Atina'da güzel
bir yetimhanede bakılıyor.

Peki ya Doaa? Onun kurtuluş
hikâyesi de duyulmuştu.

Medya bu önemsiz kadın hakkında
haberler yapmaya başladı.

Bunca zaman denizde
böyle kötü koşullarda

nasıl hayatta kaldığına inanamıyorlardı

ve buna rağmen başka
bir hayat da kurtarmıştı.

Yunanistan'ın en prestijli kurumlarından
Atina Akademisi,

ona cesaret ödülü verdi.

Tüm övgüyü hak ediyor

ve ikinci bir şansı da hak ediyor.

Fakat hâlâ İsveç'e gitmek istiyor.

Ailesiyle orada tekrar beraber
olmayı istiyor.

Annesini, babasını ve küçük kardeşlerini
Mısır'dan uzaklaştırmak

ve oraya getirmek istiyor.

İnanıyorum ki bunu başaracak.

Bir avukat veya politikacı olmak istiyor

veya adaletsizliğe karşı mücadeleye
yardımı olabilecek farklı bir şey.

O, hayatta kalma konusunda
olağanüstü bir kişi.

Fakat şunu sormalıyım:

Peki ya bu riski almak zorunda kalmasaydı?

Neden bunları yaşamak zorundaydı?

Neden onun için Avrupa'da
okuyabilmenin yasal bir yolu yoktu?

Neden Masa İsveç'e giden
bir uçağa binemiyordu?

Neden Bassem bir iş bulamıyordu?

Neden Suriyeli mültecilere, dönemimizin
en kötü savaşının mağdurlarına

yönelik kapsamlı bir yerleşim
programı yok?

Dünya 1970'lerde bunu Vietnamlılar
için yapmıştı. Neden şimdi yapmıyor?

Neden mültecileri konuk eden
komşu ülkelere yapılan yardımlar

bu kadar az?

Aslında asıl soru,

neden bu kadar insanı
Avrupa kıyılarına gitmeye zorlayan

savaşları, zulmü ve fakirliği önlemek için

bu kadar az şey yapılıyor?

Bu sorunlar çözülene kadar,

insanlar denizlere açılmaya

ve güvenlik ile sığınma taleplerine
devam edecek.

Peki sonra ne olacak?

Bu, büyük ölçüde Avrupa'nın tercihi.

Halkın korkularını anlayabiliyorum.

İnsanlar güvenlikleri, ekonomileri ve
kültür değişimleriyle ilgili endişeliler.

Fakat bu insanların hayatını kurtarmaktan
daha önemli olabilir mi?

Çünkü burada diğer her şeyin üstüne

temel bir unsur var,

o da ortak insan sevgimizdir.

Savaştan veya zulümden kaçan hiçbir insan,

güvenlik endişesiyle
denize açılarak ölmemeli.

(Alkışlar)

Önemli bir şey daha,

hiçbir mülteci yerlerindeki
şartlar uygun olsa,

o tehlikeli teknelere binmezdi.

Eğer ki kendileri ve çocukları için
yeterli yiyecekleri olsaydı,

hiç kimse o tehlikeli yolculuğa
çıkmak istemezdi.

Eğer ki göç etmenin yasal
bir yolu olsaydı,

hiç kimse tüm birikimini,

o malum kaçakçıların ellerine
teslim etmezdi.

Sonuç olarak, küçük Masa'nın,

Doaa'nın,

Bassem'in

ve onlarla birlikte boğulan
diğer 500 kişinin nezdinde,

bir hiç uğruna ölmediklerine
emin olabilir miyiz?

Olanlardan bir ders alarak,

her hayatın değerli olduğu
bir dünya görüşünü benimseyebilir miyiz?

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)

Sunucu: Teşekkürler, Melissa,
çok teşekkürler.

Benimle kalmak istersin diye düşündüm.

İnanılmaz bir hikâyeydi.

Son birkaç ayda buna benzer kaç

olaya şahit olduğunu bilemiyorum.

Fakat bu, mutlu bir hikâye.
Mutlu bir son.

En son söylediğine odaklanmamız lazım.

Asıl önemli olan insanlığımızdır.

Melissa Fleming: Doğru.

Hepimiz artan sayılarda çok fazla
hikâyeler duyuyoruz.

Yunanistan'a gelen mülteci sayısında
%400 oranında artış var.

Milyonlarca mülteci, hayatları için
iltica ediyorlar.

Bu sayıların derinliğini ölçmek
sıradan bir insan için çok zor.

Bu yüzden yapmamız gereken,

o insani hikâyeyi, bireysel hikâyeyi

bulma sorumluluğumuzdur.

Tüm mültecilerde şunu görüyorum:

İnanılmaz derecede dirençliler.

Yaşamayı ve içinde bulunmayı
hayal dahi edemeyeceğim,

hikâyeler duyuyorum ve bu
hikâyeler yaşanmaya devam ediyor.

Tek ihtiyacımız olan, birazcık insanlık

ve dünyadan destek.

Çünkü onlar buraya
gönüllü olarak gelmiyor.

Kendi evlerinde olmayı tercih ederlerdi.

Sunucu : Çok teşekkürler Melissa.
MF: Beni ağırladığınız için teşekkürler.

(Alkışlar)