Tại sao Hiến pháp Hoa Kỳ lại khó thay đổi đến vậy? - Peter Paccone

Bài giảng đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/why-is-the-us-constitution-so-hard-to-amend-peter-paccone

Kể từ khi được thông qua vào năm 1789, Hiến pháp Hoa Kỳ không chỉ tạo ra một chính phủ bời nhân dân - nó còn tạo ra những cách thức để người dân có thể thay đổi chính Hiến pháp đó. Tuy là vậy, nhưng trong số gần 11,000 Tu chính án đã được đề xuất, chỉ có 27 đã được thông qua tính đến năm 2016. Trong video, Peter Paccone sẽ giải thích vì sao Hiến pháp Hoa Kỳ lại khó thay đổi đến vậy.

Nội dung bài học bởi Peter Paccone, minh họa bởi Augenblick Studios.

Từ khi Hiến pháp Hoa Kỳ được
thông qua vào năm 1789,

nó không chỉ tạo nên một
chính phủ vì nhân dân.

Nó còn tạo điều kiện cho
người dân thay đổi Hiến pháp.

Từ đó đến nay, trong gần 11,000 đề luật
đã được đưa ra qua nhiều thế kỉ,

chỉ có 27 Tu chính án
được thông qua tính đến năm 2016.

Điều gì đã khiến cho việc thay đổi Hiến
pháp khó khăn như vậy?

Nói một cách ngắn gọn,
là do những người tạo ra nó.

Những người sáng lập ra Hoa Kỳ đã
cố gắng lập ra một đất nước thống nhất

từ 13 thuộc địa khác nhau,

và cần một thứ gì đó để đảm bảo rằng
thành quả này sẽ không dễ dàng bị hủy bỏ.

Vậy nên họ quyết định rằng:

Với mỗi một đề xuất thay đổi để
có thể được trình ra,

nó phải nhận được 2/3 phiếu đồng ý

từ cả hai nghị viện của Quốc hội,

hoặc đề nghị từ 2/3 cơ quan
lập pháp của các tiểu bang

để tổ chức một đại hội toàn quốc,

và đó mới chỉ là bước đầu tiên.

Để thay đổi Hiến pháp thực sự,

Tu chính án đó phải được
thông qua bởi 3/4 các tiểu bang.

Các bang có thể để các đại diện lập pháp
biểu quyết thông qua Tu chính án,

hoặc có thể tổ chức một hội nghị
phê chuẩn riêng

với các đại biểu được cử tri bầu ra.

Do có điều kiện yêu cầu khắt khe như vậy

nên cho đến ngày nay,
Hiến pháp Hoa Kỳ tương đối ổn định.

Hầu hết nền dân chủ khác đều thông qua
các đề xuất thay đổi mỗi vài năm.

Nước Mỹ, ngược lại, chưa từng thông
qua Tu chính án nào kể từ năm 1992.

Bạn có thể tự hỏi, cho đến nay thì bao
nhiêu Tu chính án đã được thông qua.

Mười Tu chính án đầu tiên,
Tuyên ngôn Nhân quyền,

bao gồm những quyền tự do
nổi tiếng nhất của nước Mỹ,

như quyền tự do ngôn luận,

và quyền bình đẳng trước pháp luật.

Tất cả được thông qua cùng lúc

để giải quyết các mâu thuẫn
từ hội nghị lập hiến đầu tiên.

Nhiều năm sau, Tu chính án
số Mười ba về việc bãi bỏ chế độ nô lệ,

cũng như Tu chính án Mười bốn và Mười lăm,

được thông qua sau
cuộc nội chiến tàn khốc.

Phê chuẩn các Tu chính án
càng trở nên khó hơn

khi đất nước mở rộng về lãnh thổ
và đa dạng về văn hóa.

Tu chính án đầu tiên được đề nghị,

về thể thức phân chia
tỉ lệ đại diện Dân biểu,

đã gần như đạt được sự thông
qua vào những năm 1790.

Tuy nhiên, vì số lượng tiểu bang
trong liên bang ngày càng tăng,

dẫn đến số lượng cần để đạt được
3/4 đa số ủng hộ cũng tăng theo,

vậy nên nó vẫn chưa được thông qua
cho đến nay.

Nhiều đề xuất đã được
đưa ra cho đến nay,

bao gồm coi việc đốt quốc kỳ
là phạm pháp,

hạn chế nhiệm kì trong Nghị viện,

thậm chí là bãi bỏ Tu chính án số Hai.

Tuy rằng có nhiều người ủng hộ, khả năng
để chúng được thông qua là khá thấp.

Nước Mỹ ngày nay bị phân cực
chính trị nhiều nhất kể từ Nội chiến,

khiến cho việc đạt được sự đồng thuận
tuyệt đối gần như là không thể.

Thực tế, cựu thẩm phán của
Tòa án Tối cao Hoa Kỳ, Antonin Scalia

đã từng tính toán rằng theo hệ thống
Dân biểu của chính phủ hiện nay,

chỉ cần 2% dân số để
không thông qua một Tu chính án.

Tất nhiên, giải pháp đơn giản nhất là
làm cho Hiến pháp dễ thay đổi hơn

bằng cách hạ những tiêu chuẩn cần
để đề xuất và xét duyệt xuống.

Tuy nhiên điều đó cũng cần thực hiện
thông qua một Tu chính án.

Thực tế, nhiều diễn biến lịch sử hầu hết
đến từ Tòa án Tối cao Hoa Kỳ,

bằng cách mở rộng sự diễn giải
về những điều luật đã có trong Hiến pháp

để theo kịp những thay đổi thời đại.

Thẩm phán Tòa án Tối cao
lại không phải do được bầu lên

và thực hiện nhiệm kì
của mình đến hết đời,

điều này lại có vẻ trái
ngược với quyền dân chủ nhất.

Thú vị là, chính những người sáng lập đã
nhìn trước được vấn đề này.

Trong bức thư gửi James Madison,

Thomas Jefferson viết rằng, luật pháp
nên "hết hạn sử dụng" mỗi 19 năm

hơn là phải chờ để thay thế hoặc hủy bỏ

và vì mỗi quá trình chính trị lại
chứa đầy những trở ngại

điều đó sẽ làm nản lòng nhân dân.

Mặc dù ông tin rằng

những giá trị cơ bản của
Hiến pháp sẽ luôn còn mãi,

ông nhấn mạnh rằng
Trái đất thuộc về người sống,

chứ không phải người đã chết.