Giải mã những hiểu lầm về hội chứng OCD - Natascha M. Santos

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/debunking-the-myths-of-ocd-natascha-m-santos

Có một hiểu lầm phổ biến, rằng khi một người thích tỉ mẩn sắp xếp đồ đạc, luôn giữ tay mình sạch sẽ hay lên một kế hoạch chi li cho kỳ nghỉ cuối tuần, họ có lẽ bị mắc chứng OCD. Trên thực tế, OCD (chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế) ý chỉ một trạng thái tâm thần nghiêm trọng thường bị xã hội, hay thậm chí các chuyên gia tâm thần hiểu sai. Natascha M. Santos sẽ giúp chúng ta lý giải những hiểu lầm xung quanh hội chứng này.

Bài học bởi Natascha M. Santos, minh hoạ bởi Zedem Media.

Có một quan niệm sai lầm

rằng nếu bạn thích
tỉ mỉ sắp xếp đồ đạc, giữ tay sạch,

hoặc lên kế hoạch cho cuối tuần
chi li tới từng chi tiết,

có thể bạn đã mắc chứng OCD.

Trên thực tế, OCD, viết tắt của
chứng Rối loạn Ám ảnh Cưỡng chế,

là một trạng thái tâm thần nghiêm trọng

thường bị xã hội hiểu sai

trong đó có cả các chuyên gia tâm lí.

Vậy, hãy cùng làm rõ
một số hiểu lầm về OCD nhé.

Hiểu lầm 1: OCD là những hành vi
lặp đi lặp lại hoặc có tính hình thức.

Đúng như tên gọi,
OCD có 2 mặt:

sự xâm chiếm của các ý nghĩ, hình ảnh,

những động lực còn gọi là nỗi ám ảnh,

và sự cưỡng chế phải
thực hiện một hành vi nào đó

để giải tỏa cảm giác bồn chồn
do nỗi ám ảnh gây ra.

Những hành vi người ta hay
liên tưởng khi nói đến OCD,

như việc rửa tay liên tục,
hay kiểm tra đi kiểm tra lại việc gì đó,

có thể là ví dụ của
khuynh hướng cưỡng chế hay ám ảnh

mà rất nhiều người trong chúng ta
thường bộc lộ.

Nhưng OCD thật ra hiếm gặp hơn nhiều,
và dễ gây ra suy nhược tâm lý.

Bệnh nhân không thể hoặc rất khó
kiểm soát những suy nghĩ ám ảnh họ

hay những hành vi có tính cưỡng chế,

điều này thường làm mất thời gian

và ảnh hưởng đến công việc,
học tập cũng như đời sống xã hội

đến mức khiến tinh thần của họ
sa sút nghiêm trọng.

Đây là thang đo giúp phân biệt
những người mắc OCD

và những người có lẽ chỉ hơi

kỹ tính hay ưa sạch sẽ
hơn mức bình thường.

Hiểu lầm 2: Biểu hiện chính của OCD
là rửa tay quá thường xuyên.

Dù khi nghĩ đến OCD, người ta thường
liên tưởng nhiều nhất đến việc rửa tay,

song ám ảnh và cưỡng chế có thể
tồn tại dưới nhiều dạng.

Ám ảnh có thể biểu lộ qua
việc sợ bẩn và đau ốm,

lo mình sẽ làm hại người khác,

hay quá để ý đến các con số, kiểu hình,
đạo đức, hoặc đặc trưng giới tính.

Cưỡng chế có thể biểu hiện từ việc
lau chùi hay kiểm tra mọi thứ nhiều lần,

cho đến việc bố trí đồ đạc chi li,

hay bước đi theo một quy luật định sẵn.

Hiểu lầm 3: người mắc OCD
không biết rằng điều mình làm là vô lý.

Thực ra, có nhiều bệnh nhân OCD
nhận thức rất rõ sự liên hệ

giữa ám ảnh và cưỡng chế của mình.

Việc không thể thoát khỏi
suy nghĩ và hành động

mà chính mình cũng cảm thấy vô nghĩa

một phần là lý do vì sao
OCD lại khiến họ mệt mỏi đến thế.

Những người mắc OCD
nói rằng họ phát điên lên

vì bị những ý nghĩ phi lý
làm cho căng thẳng

và rồi không thể kiểm soát nổi
phản ứng của bản thân.

Vậy, chính xác thì, đâu là
nguyên nhân của OCD?

Câu trả lời đáng buồn là
ta cũng không biết chắc.

Tuy nhiên, ta lại có được
vài dấu hiệu quan trọng.

OCD được coi là một loại
rối loạn sinh học thần kinh.

Nói cách khác, nghiên cứu chỉ ra rằng
não của bệnh nhân OCD

được mặc định hoạt động
theo một hướng nhất định.

Theo các nghiên cứu,
3 vùng của não bộ

liên quan mật thiết đến hành vi xã hội
và tiến trình nhận thức phức tạp,

hành động do ý chí,

và các phản ứng cảm xúc và động cơ.

Mặt khác của vấn đề

là OCD có liên quan đến
sự suy giảm hàm lượng serotonin,

một chất dẫn truyền thần kinh
liên kết giữa các phần não bộ

và góp phần điều khiển
các quá trình trọng yếu,

như tâm trạng, tính nóng nảy,
kiểm soát tính bốc đồng

giấc ngủ, sự thèm ăn,
nhiệt độ cơ thể và cảm giác đau đớn.

Nhưng có phải serotonin và hoạt động
của 3 phần não bộ gây ra OCD?

Hay triệu chứng của một
nguyên nhân tiềm ẩn khác gây ra nó?

Có lẽ ta vẫn chưa thể biết

một khi chưa có nhiều hiểu biết
chuyên sâu hơn về bộ não.

Tin tốt là đã có các phương pháp
điều trị hiệu quả chứng OCD,

như sử dụng thuốc để
tăng hàm lượng serotonin trong não,

hạn chế các tế bào não
tái hấp thu serotonin,

hoặc trị liệu hành vi, giúp bệnh nhân
quen dần với những nỗi căng thẳng,

hoặc trong một số trường hợp
là liệu pháp sốc điện,

hay phẫu thuật, khi các phương pháp khác
không mang lại hiệu quả.

Nhận thức được rằng
bộ não đang đánh lừa mình

song lại không thể làm trái ý nó
có lẽ rất khổ sở.

Nhưng khi có kiến thức và hiểu biết,
bạn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ,

và những nghiên cứu triển vọng về não

có lẽ sẽ cho ta
câu trả lời hằng kiếm tìm.