Interculturele identiteiten om xenophobie tegen te gaan | Lidia Cámara | TEDxValladolid

De helft van de mensen die de oorlog ontvluchten, is minderjarig. Een van de meest kwetsbare groepen onder hen zijn de minderjarige meisjes.
In deze inspirerende TEDx-talk vertelt Lidia Cámara ons hoe tot een echte integratie te komen en ook hoe xenofobe tendensen tegen te gaan door het bevorderen van de ontwikkeling van creatieve en communicatieve vaardigheden gebaseerd op respect en empathie om zo een sterk gevoel van verbondenheid te creëren.

Voor meer informatie: http://hallofoto.eu

Als sociaal activist en onderzoeker in de toegepaste taalkunde is Lidia er echt van overtuigd dat onderwijs en interculturele communicatie de sleutel zijn tot daadwerkelijke integratie voor wie benadeeld is. Dit zet haar aan om projecten uit te voeren voor tienermeisjes. Ze werkt ook aan de filosofiefaculteit van de Humboldtuniversiteit in Berlijn. Daarnaast heeft ze een doctoraat in computationele linguistiek en een MSc in taal- en communicatiestoornissen. Haar onderzoek richt zich op het leerproces van een tweede taal en vreemde talen in meertalige gemeenschappen op het web en in de digitale en meertalige integratie van degenen die in het nadeel zijn als gevolg van hun handicap, sociale status of als gevolg van hun toestand als immigranten of vluchtelingen.
Lidia is tevens lid van de TED-gemeenschap als taalcoördinator Spaans bij TED-vertalers.

Deze talk werd gehouden op een TEDx-evenement, in de stijl van de TED-conferenties, maar onafhankelijk georganiseerd door een lokaal team. Meer informatie hierover op http://ted.com/tedx

Je herinnert je wellicht
dit beeld van kanselier Angela Merkel

bij het maken van een selfie
met een vluchteling

Dit beeld en andere gelijkaardige

veroorzaakten bezorgdheid
in het Duitse parlement

en veel Europese parlementen

dat ze de Europese Unie
in een moeilijk parket zou brengen.

Vanaf het begin
was er geen Duitse consensus

over een lawine van vluchtelingen

uit het Midden-Oosten
en op weg naar Europa.

De gastvrije omgeving in het begin
door Angela Merkel gecreëerd,

werd niet altijd
door iedereen gewaardeerd.

In het begin waren er mensen
die haar steunden

en anderen die dat niet deden.

Het aantal dat haar niet steunt,
neemt toe,

er zijn er meer
die tegen haar ingaan,

wat duidelijk zijn tol
zal eisen voor Angela Merkel.

Ik wil niet in details treden over
de politieke toekomst van Angela Merkel,

maar ik zou graag vermelden
dat ze voor mij

een van de politici is die op dit moment

morele autoriteit heeft
in weerwil van haar fouten,

dat is iets wat
de meeste huidige politici missen.

Deze grafiek
toont het aantal vluchtelingen

dat vorig jaar Duitsland binnenkwam.

De eerste groep komt uit Syrië,
gevolgd door de groep uit Irak

en de Afghaanse groep.

Volgens een UNICEF-rapport
van twee weken geleden,

is de helft van de mensen
die de oorlog ontvluchtten

minderjarig.

Het anti-vluchtelingdiscours is bekend:

"Ze zullen ons de islam opleggen."
"We laten de terroristen binnen."

"We verliezen onze identiteit."

Er zijn ook mensen

die de vluchtelingen steunen
of er empathisch mee zijn.

Maar ik kan zeggen
dat ook bij hen

de neiging bestaat om zich te verschansen
achter de fouten van de politici

om passief te blijven en

niet deel te nemen
aan initiatieven

die deze ernstige persoonlijke situaties
tenminste kunnen verzachten.

In zowel het onofficiële
als officiële discours

is de sleutel tot integratie
van de vluchtelingen

het leren van het Duits.

Ik kom van Barcelona en ben linguïst.

Vier jaar geleden verhuisde ik
naar Keulen in Duitsland,

en voor mij is het leren van de taal
een belangrijke factor

om te kunnen integreren,

maar het is niet alleen
belangrijk voor de vluchtelingen,

maar voor alle immigranten.

Ik doe al enkele jaren onderzoek

naar de verschillende aspecten
van taal in meertalige omgevingen.

Mijn mening is
dat taal geen eindproduct is

dat je kan beheersen.

Voor mij is taal een proces dat
verandert in de loop van iemands leven

door de persoonlijke
ervaringen die we hebben.

Het is duidelijk dat taal
een krachtig instrument is

voor integratie en aanvaarding,

maar ook een krachtig instrument
voor sociale uitsluiting.

Als je bijvoorbeeld
een slechte talenkennis hebt

of een buitenlands accent, of je spreekt
een dialect uit een bepaalde regio,

of je misschien, erger nog,
een of andere handicap hebt

die het spreken beïnvloedt,

zoals bijvoorbeeld stotteren.

Dat zijn allemaal voorbeelden
die een rol spelen of

een samenleving je
zal aanvaarden of verwerpen.

Het gebruik van taal en identiteit
is niet statisch,

maar dynamisch.

Het is niet zoals vingerafdrukken
die levenslang onveranderd blijven.

Identiteit is iets
dat zich ontwikkelt en vormt

volgens de waarden en overtuigingen
van je familie en je vrienden

en ook over wat je echt wilt zijn.

Wat je echt wilt zijn,
is gerelateerd aan je motivatie,

het gevoel te horen bij andere groepen

waarmee je je identificeert,
die je representeren

en ook met betrekking
tot interacties met groepen

die helemaal anders zijn dan jijzelf.

In de asielzoekerscentra in Duitsland

worden gratis Duitse lessen aangeboden,

en je zou dan natuurlijk kunnen denken

dat deze mensen blij zouden moeten zijn

met deze cursussen Duits,

en ook dankbaar.

Maar het valt op dat meisjes wegblijven

van deze Duitse lessen,
van deze activiteiten.

Denk hierover na:

deze meisjes dragen een grote last,

vele post-traumatische stoornissen.

Hun exodus heeft hen naar een land gevoerd

dat niemand hen had beloofd.

Ze hebben gezien hoe
hun geliefden werden vermoord,

hoe hun huizen werden verbrand
of gebombardeerd.

Anderen waren helaas getuigen
of slachtoffers van verkrachting

tijdens hun bijzondere reis
uit Afghanistan, Irak en Syrië

op weg naar Europa
of in dit geval Duitsland.

Als jij in hun schoenen zou staan,

zou je dan graag Duitse lessen

of wat dan ook volgen?

Alsof dat niet genoeg was,
verbieden de families van deze meisjes

-- hun ouders, broers
en andere familieleden --

hun deelname aan deze activiteiten

om hen te behoeden voor nog meer pijn.

En de vraag is:

wat kunnen we doen
opdat deze meisjes beginnen deel te nemen

aan deze nieuwe maatschappij
en zich integreren?

Dat is de vraag
die deze vier vrienden zich stelden:

Sandra, in de rode trui,
dan ik, Lina en Peter.

Ieder van ons heeft om allerlei redenen
veel connecties met jongeren.

Peter en ik hebben 15-jarige dochters.

Sandra en Lina werken met deze jongeren.

We dachten:
wat als we nu eens een project begonnen

dat niet alleen aantrekkelijk was
voor vluchtelingen-meisjes,

maar ook voor Duitse meisjes?

Kunnen we hen samenbrengen?

Kunnen we een ruimte creëren
waar ze kunnen interageren

en zou dat misschien kunnen helpen
om hun identiteit te veranderen?

Zo ontstond 'Hallofoto!'.

Het is een intercultureel project
voor 13- tot 17-jarige meisjes.

De doelstellingen van dit project
waren: ontwikkeling --

om te beginnen een ruimte
te creëren voor interactie

om daarmee communicatieve
vaardigheden te ontwikkelen,

alsook de creativiteit van de meisjes.

Wij dachten:

als we beide ontwikkelen,
maken we het zeker mogelijk

dat ze hun interculturele
vaardigheden ontwikkelen.

Bij het ontwikkelen
van interculturele vaardigheden

hoort natuurlijk Duits leren.

Dat kon niet anders.

We gebruikten een innovatieve methode:

bordjes voor ondersteunde communicatie

zijn hulpmiddelen voor wie
zich niet verbaal kan uitdrukken,

voor wie geen gesproken taal gebruikt.

Deze toestand kan er al
vanaf de geboorte zijn,

zoals bijvoorbeeld kinderen
met ernstige autistische stoornissen,

of bij kinderen met hersenverlamming.

Deze voorwaarde kan
ook bij volwassenen optreden

na een beroerte of een ongeval,

of na een neurodegeneratieve ziekte,

zoals Parkinson.

De bordjes die we gebruikten
bij het project

waren gebaseerd op pictogrammen
en een kernwoordenschat.

Die kernwoordenschat bevat de woorden die
het meest terugkomen tijdens het spreken.

Niet alleen in het Duits,

maar ook in het Spaans, Catalaans,
Baskisch, Engels, enz.

Eerlijk gezegd aanvaardden
de meisjes deze hulpmiddelen zeer goed.

De uit het project
verzamelde gegevens bewijzen

dat ze het positief waardeerden.

In ieder geval is dit voor hen
niet de belangrijkste factor

om Duits te leren, om te dromen,
om gemotiveerd te blijven,

om daadwerkelijk aan deze nieuwe
samenleving te willen deelnemen.

Voor hen waren de ontmoetingen
die we mogelijk maakten het belangrijkste.

We organiseerden ze
via ons project 'HalloFoto!'.

Het zijn interculturele ontmoetingen

want we bevorderden
persoonlijke ontmoetingen

tussen groepen
met totaal verschillende uitgangspunten.

Dit, bijvoorbeeld, is een beeld
van één van de bijeenkomsten.

We organiseerden de interculturele
bijeenkomsten met thema's

die de meisjes zelf uitkozen.

Dit thema is "Make-up en Haartooi."

Bij een andere bijeenkomst
gingen we naar een avonturencentrum

met tokkelbanen,
evenwichtsspelletjes en tunnels.

Niet om angst te creëren,
maar om ze te overwinnen.

Ze coördineerden hun inspanningen.

Het ging er niet om
wie meer of minder angst had,

welke groep meer of minder angst had,

maar wel dat iedereen
zichzelf afzonderlijk kon uitdrukken.

Je kunt het zien aan hun gezichten,

je kunt niet zeggen wie angst voelt.

Het gaat erom,
zoals bij de andere bijeenkomsten --

hier zijn ze aan het koken --

dat ze de betekenis ervan inzien.

Het opbouwen van die betekenis

leidt tot een gevoel
van culturele vermenging,

waaruit banden ontstaan.

Bepaalde interculturele ontwikkelingen

die verder gaan dan de labels.

Labels dienen om stereotypen
en vooroordelen te genereren

die geen rekening houden
met de grote rijkdom die ieder van ons is,

of die we allemaal hebben.

Naast deze communicatievaardigheden

wilden we ook creatieve
vaardigheden ontwikkelen.

Creativiteit is de liefdevolle
en cognitieve expressie van elk individu.

Als we deze expressie samen activeren,

ontstaat er ten eerste een ruimte
om eerder ondenkbare dingen te genereren

die mengsels van expressies zijn

waar het mogelijk is om te zien

hoe interculturele vaardigheden
worden gesmeed.

Dat is de reden waarom
we deze fotografieworkshops deden,

om die creativiteit te stimuleren.

Peter en Sandra
hielden de fotografieworkshops,

zij zijn de fotografen in de groep.

En dit zijn de foto's

die de meisjes namen tijdens het project.

Soms poseerden ze, soms namen ze foto's.

Zij maakten de keuze.

Wanneer men kijkt naar die foto's,
kan men zich afvragen:

Waar zijn 'zij'?
Waar zijn 'wij'?

Grenzen vervaagden.

Hoe kunnen we onszelf definiëren?

Die foto's leken ons zo mooi

dat we ze wilden tentoonstellen.

We hadden geen zin
om ze zomaar tentoon te stellen

in een of andere galerie of museum.

We wilden onze foto's
tentoonstellen in een stedelijke ruimte.

We hadden een idee.

Zo zag het eruit:

we wilden onze meisjes op een tram,

een tram van het verlangen.

We wilden een platform

dat een politieke verklaring was

tegen seksisme en vreemdelingenhaat.

We legden het voor aan de leden
van het openbaar vervoer van Keulen

en ze waren er erg voor te vinden.

En begin juli vorig jaar

werd de tram voorgesteld

met de foto's van de meisjes.

(Applaus)

Het project had veel meer succes
dan we ooit hadden gedacht.

De kranten verwezen naar ons
als het perfecte project

om de xenofobe tendensen tegen te gaan

die helaas de kop opsteken

niet alleen in Duitsland,
maar in heel Europa.

Bovendien kregen we
van vele kanten aanvragen

om het project te mogen repliceren,

of ze hun eigen speciale
Hallofoto! mochten creëren

Daarom dachten we:

We nemen een licentie,
zodat de hele wereld het kan gebruiken.

Dat is de reden waarom
het project in Creative Commons is,

en nu hier in TEDxValladolid.

Ik wil hier graag iedereen
die eraan wil deelnemen,

uitnodigen om je eigen project
op te starten, om het te doen.

(Applaus)

En het is niet wat wij,
de vier van ons team, hebben geleerd

maar eerder wat de meisjes
ons hebben geleerd.

Alle deelnemers hebben ons

manieren geleerd om te communiceren
en samen te werken.

Ten eerste, doorbreken ze stereotypen.

Ten tweede creëren ze banden.

Dat creëerde en transformeerde ook

krachtige en interculturele identiteiten.

Deze interculturele identiteiten
zijn niet gebaseerd op een consensus,

maar op wederzijds respect,

waarbij ze samen benadrukken

in elkaars schoenen te willen staan,

een gevoel van verbondenheid te hebben.

Dat gevoel van verbondenheid

voelde ik ook bij jullie
terwijl ik jullie over dit alles vertelde,

en waarvoor ik zeer dankbaar ben.

(Applaus)