Γιατί γερνάει το σώμα μας; - Μόνικα Μενεσίνι

Για να δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/why-do-our-bodies-age-monica-menesini

Το ανθρώπινο σώμα δεν είναι σχεδιασμένο για βαθειά γεράματα. Το ανώτερό του όριο είναι γύρω στα 90 χρόνια. Τί σημαίνει όμως η γήρανση και πώς προβάλλει αντίσταση στην προσπάθεια του σώματος να κρατηθεί στη ζωή; Η Μόνικα Μενεσίνι μιλάει για τα εννέα χαρακτηριστικά που παίζουν πρωταρχικό ρόλο στη γήρανση.

Μάθημα από Μόνικα Μενεσίνι, ψηφιακή απεικόνιση από Cinematic.

Το 1997, μια Γαλλίδα, η Ζαν Καλμέ,

πέθανε μετά από 122 χρόνια
και 164 μέρες στη Γη,

περνώντας στην ιστορία
ως το γηραιότερο άτομο.

Η ηλικία της ήταν τόσο εντυπωσιακή

που ένας εκατομμυριούχος υποσχέθηκε
1 εκ. δολάρια σε όποιον έσπαγε το ρεκόρ.

Αλλά το να φτάσει κανείς
σε αυτή την ηλικία ή και παραπάνω

είναι κατόρθωμα που ελάχιστοι
-ίσως και κανείς άνθρωπος-

είναι πιθανόν να επιτύχουν.

Τα ανθρώπινα σώματα απλώς δεν είναι
φτιαγμένα για υπερβολική γήρανση.

Το ανώτατό μας όριο είναι
περίπου στα 90 χρόνια.

Τι σημαίνει όμως η γήρανση

και πώς αντιπαλεύεται την προσπάθεια
του σώματος να κρατηθεί στη ζωή;

Γνωρίζουμε από ένστικτο
τι σημαίνει το πέρασμα της ηλικίας.

Για κάποιους σημαίνει να αναπτύσσεσαι,

ενώ για άλλους, να γερνάς.

Η εύρεση επιστημονικής εξήγησης
της γήρανσης αποτελεί πρόκληση.

Μπορούμε να πούμε ότι η γήρανση
συμβαίνει όταν εγγενείς διαδικασίες

και η επαφή με το περιβάλλον,
όπως το φως του ήλιου,

οι τοξίνες στον αέρα,
το νερό και η τροφή μας,

προκαλούν αλλαγές στη δομή

και τη λειτουργία των μορίων
και των κυττάρων του σώματος.

Αυτές οι αλλαγές με τη σειρά τους
προκαλούν την παρακμή

και ακολούθως την κατάρρευση
ολόκληρου του οργανισμού.

Δεν καταλαβαίνουμε πλήρως
τον ακριβή μηχανισμό της γήρανσης.

Πρόσφατα οι επιστήμονες εντόπισαν
εννέα σωματικά χαρακτηριστικά,

που κυμαίνονται από γενετικές αλλαγές

μέχρι μεταβολές στην ικανότητα
αναγέννησης των κυττάρων,

τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο.

Πρώτον, με το πέρασμα του χρόνου,

το DNA στο σώμα μας φθείρεται
και παρουσιάζει βλάβες.

Αυτές συμβαίνουν φυσιολογικά
στο DNA του σώματος όταν αναπαράγεται

αλλά και σε κύτταρα που δεν διαιρούνται.

Τα οργανίδια που λέγονται μιτοχόνδρια

είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε αυτή τη βλάβη.

Τα μιτοχόνδρια παράγουν μόρια
τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP),

την κυριότερη πηγή ενέργειας για όλες
τις διεργασίες των κυττάρων,

και επίσης ελέγχουν πολλές
από τις δραστηριότητές τους,

και παίζουν σημαντικό ρόλο

στον προγραμματισμένο θάνατο των κυττάρων.

Αν η λειτουργία των μιτοχονδρίων
εξασθενήσει, τότε τα κύτταρα,

και αργότερα τα όργανα του σώματος,
μπαίνουν σε μια φάση παρακμής.

Σημειώνονται και άλλες αλλαγές
στη δομή των γονιδίων,

γνωστές σαν επιγενετικές αλλαγές,

που επηρεάζουν τους ιστούς
και τα κύτταρα του σώματος.

Γονίδια που είναι «βουβά» ή εμφανίζονται
σε χαμηλά επίπεδα σε νεογέννητα

γίνονται πιο εμφανή σε μεγαλύτερη ηλικία,

και οδηγούν σε εκφυλιστικές ασθένειες

όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ,
που επισπεύδουν τη γήρανση.

Έστω και αν μπορούσαμε να αποφύγουμε
αυτές τις επιβλαβείς γενετικές αλλαγές,

δε θα μας έσωζαν
ούτε τα ίδια μας τα κύτταρα.

Το γεγονός παραμένει
ότι η κυτταρική αναγέννηση,

από την οποία εξαρτάται η ζωή μας,

ελαττώνεται με την ηλικία.

Το DNA στο σώμα μας είναι
συσκευασμένο στα χρωμοσώματα,

που καθένα φέρει δύο προστατευτικές
περιοχές στα άκρα, τα τελομερή.

Αυτά κονταίνουν κάθε φορά
που τα κύτταρα διαιρούνται.

Όταν τα τελομερή κοντύνουν υπερβολικά,

τα κύτταρα παύουν να διαιρούνται
και πεθαίνουν,

μειώνοντας έτσι την ικανότητα
του σώματος για ανανέωση.

Με την ηλικία τα κύτταρα επίσης γερνούν

με αποτέλεσμα να διακοπεί
ο κύκλος των κυττάρων

σε φάσεις κινδύνου, όπως
η ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.

Αλλά επίσης η αντίδραση αυτή
επιδεινώνεται με τα χρόνια,

σταματώντας την αναπαραγωγή των κυττάρων
και την ικανότητα πολλαπλασιασμού.

Η γήρανση επηρεάζει και τα βλαστοκύτταρα
που υπάρχουν σε πολλούς ιστούς

και που διαιρούνται χωρίς περιορισμούς,
για να εμπλουτίζουν άλλα κύτταρα.

Με τα χρόνια τα βλαστοκύτταρα
στο σώμα μας μειώνονται αριθμητικά

και χάνουν το αναγεννητικό δυναμικό τους

επηρεάζοντας την ανανέωση των κυττάρων
και τη σωστή λειτουργία των οργάνων.

Και άλλες αλλαγές, επίσης σχετίζονται
με τη σωστή λειτουργία των κυττάρων.

Με τη γήρανση χάνουν την ικανότητα
να ξεχωρίζουν ποιοτικά τις πρωτεΐνες,

και έτσι συσσωρεύονται σκάρτες
και πιθανώς τοξικές ουσίες

που μπορούν να προκαλέσουν
έντονη μεταβολική δραστηριότητα,

που ίσως και να αποβεί μοιραία γι αυτά.

Επιβραδύνεται επίσης
και η επικοινωνία μεταξύ κυττάρων,

μέχρι που απειλείται η ικανότητα
του σώματος να λειτουργήσει.

Υπάρχουν πολλά σχετικά με τη γήρανση
που δεν καταλαβαίνουμε ακόμα.

Τελικά, τι θα μας βοηθήσει
να παρατείνουμε τη ζωή μας;

Η δίαιτα, η άσκηση, η ιατρική,
ή μήπως κάτι άλλο;

Η τεχνολογία του μέλλοντος,

όπως τα νανο-ρομπότ
που επισκευάζουν κύτταρα,

ή η γονιδιακή θεραπεία,

θα αυξήσουν τεχνητά τη ζωή μας;

Κι ακόμη, θα θέλαμε στ' αλήθεια
να ζούμε περισσότερο;

Εμπνευόμενοι από την ηλικία
των 122 χρόνων,

ποιος ξέρει πού θα μας βγάλει
η περιέργειά μας.