Michael Anti: Mbrapa Firewall te madh Kinez

Majkëll Anti (njohur si Jing Zhao) ka 12 vjet që shkruan në ditarë elektronikë (blogje) nga Kina. Pavarësisht kontrollit që qeveria qendrore ka mbi Internetin – “Të gjithë serverët janë në Pekin” – ai thotë se qindra milionë mikroblogerë në fakt janë duke krijuar sferën e parë kombëtare publike në historinë e vendit, dhe duke e zhvendosur balancën e pushtetit në mënyra të papritura.

Ditët e fundit, kam dëgjuar njerëzit
të flasin për Kinën.

Gjithashtu fola me miq rreth Kinës
dhe internetit të Kinës.

Ka diçka mjaft sfiduese për mua.

Dua t'i bëj miqtë e mi
të kuptojnë:

Kina është e ndërlikuar.

Gjithnjë dua të tregoj historinë

se njëra dorë është kjo
dhe tjetra kjo.

S'mund të rrëfesh vetëm
njërën anë të historisë.

Po jap një shembull.
Kina është një vend BRIK.

Vend BRIK nënkupton Brazilin,
Rusinë, Indinë dhe Kinën.

Kjo ekonomi e re po ndihmon vërtet
ringjalljen e ekonomisë botërore.

Por në të njëjtën kohë,
nga ana tjetër,

Kina është një vend SIKK,

terminologjia është shpikur
nga dosjet e IPO-së së Facebook-ut.

Ai tha se vendi SIKK nënkupton Sirinë,
Iranin, Kinën dhe Korenë e Veriut.

Katër këto vende s'kanë të drejtë
hyrjeje në Facebook.

Pra, Kina është një vend
SIKK BRIK (tullë e prishur).

(Të qeshura)

Një tjetër projekt u ndërtua

për të mbikëqyrur Kinën
dhe internetin e Kinës.

Dhe sot, dua t'ju tregoj
vrojtimin tim personal

gjatë këtyre viteve të fundit,
nga ky mur.

Atëherë, nëse jeni një adhurues
i telefilmit Lojë Fronesh,

e dini me siguri sa i rëndësishëm është
një mur i madh për një mbretëri të vjetër.

Parandalon gjëra të pazakonta
nga veriu.

Po njësoj ishte e vërtetë për Kinën.

Në veri, pati një mur të madh,
Çang Çeng.

E mbrojti Kinën nga pushtuesit
për 2,000 vjet.

Por Kina ka gjithashtu
një mur të madh zjarri (Firewall).

Ky është kufiri më i madh digjital
në tërë botën.

S'është vetëm për të mbrojtur
regjimin kinez nga jashtë,

nga vlerat universale,
por edhe për të parandaluar

vetë shtetasit kinezë për të fituar
qasje në internetin e lirë global

dhe madje për ta ndarë veten
në blloqe, jo të bashkuar.

Në parim, "Interneti" ka dy internete.

Njëri është Rrjeti Ndërkombëtar
dhe tjetri Rrjeti Kinez.

Por nëse mendoni se Rrjeti Kinez
është diçka

si një tokë e shkretë, djerrinë,
mendoj se është e gabuar.

Por ne gjithashtu përdorim një metaforë
tepër të thjeshtë, lojën e maces me miun,

për të përshkruar këto
15 vitet e fundit,

luftën e vazhdueshme
mes censurës kineze,

censurës qeveritare,
maces;

dhe përdoruesve kinezë të internetit.
Kjo na nënkupton neve, miun.

Por ndonjëherë kjo lloj metafore
është shumë e thjeshtë.

Kështu që, sot shkova ta përmirësoja
në versionin 2.0.

Në Kinë, kemi 500 milionë
përdorues interneti.

Kjo është popullsia më e madhe e qytetarëve
të rrjetit, përdoruesve të tij, në tërë botën.

Edhe pse Kina është një internet
krejtësisht i censuruar,

prapëseprapë, shoqëria kineze
e internetit po lulëzon.

Si e arrin? Është e thjeshtë.

Ju keni Google, ne kemi Baidu.

Ju keni Twitter, ne kemi Weibo.

Ju keni Facebook, ne kemi Renren.

Ju keni YouTube, ne kemi Youku
dhe Tudou.

Qeveria kineze bllokoi

çdo shërbim të vetëm ndërkombëtar
të Ueb 2.0

dhe ne kinezët i kopjuam të gjithë.

(Të qeshura)

Kjo është ajo gjë që unë e quaj
censurë e zgjuar.

Kjo s'është vetëm për t'ju censuruar,

ndonjëherë politika kombëtare kineze
mbi Internetin është mjaft e thjeshtë:

Blloko dhe klono.

Në njërën anë, ajo do të kënaqë
nevojat e njerëzve me një rrjet social,

që është e rëndësishme;
njerëzit vdesin për rrjetin social.

Por në anën tjetër,
duan të mbajnë serverin në Pekin,

që të hyjnë në të dhëna
në çdo kohë që duan.

Kjo është gjithashtu arsyeja
pse Google u tërhoq nga Kina,

sepse s'e pranon dot faktin

që qeveria kineze kërkon
të mbajë serverin.

Ndonjëherë diktatorët arabë
nuk i kuptonin këto dy duar.

Për shembull, Mubaraku,
ai mbylli internetin.

Ai donte të pengonte përdoruesit
e rrjetit që ta kritikonit.

Por menjëherë sapo përdoruesit e rrjetit
nuk hyjnë dot në internet, dalin në rrugë.

Përfundimi tani është shumë i thjeshtë.

Të gjithë e dimë që Mubaraku
është teknikisht i vdekur.

Por edhe Ben Aliu,
presidenti i Tunizisë,

nuk e ndoqi rregullin e dytë.

Kjo do të thotë ta mbani serverin
në duart tuaja.

Ai lejoi Facebook,
një shërbim me bazë amerikane,

për të vazhduar qëndrimin
brenda në Tunizi.

Ai nuk i ndalon dot
shtetasit e tij për të postuar

video kritike kundër korruptimit të tij.

Ndodhi e njëjta gjë.
Ai ishte i pari

që doli në majë të Pranverës Arabe.

Por këto dy politika të zgjuara
të një censure ndërkombëtare

nuk penguan që media sociale kineze
të bëhet një sferë publike,

një rrugë për mendimin publik
dhe makthi i zyrtarëve kinezë.

Sepse në Kinë kemi 300 milionë
mikroblogerë.

Është e tërë popullsia e SHBA.

Kur këta 300 milionë të rinj,
mikroblogerë,

bllokuan madje cicërimën
në platformën tonë të censuruar.

Por në vetvete Rrjeti Kinez
mund të krijojë

një forcë tepër të fuqishme,
që nuk ka ndodhur asnjëherë

në historinë kineze.

Në Korrik 2011 u përplasën dy trena

në Uenxho, qytet jugor.

Menjëherë pas përplasjes së trenit,

autoritetet donin ta mbulonin
e ta groposnin trenin.

Pra, kjo acaroi përdoruesit
e Rrjetit Kinez.

Pesë ditët e para pas përplasjes
së trenit,

kishte 10 milionë kritika
për postimin

në median sociale,
që në Shqipëri nuk ke.

Dhe në fund të këtij viti

ministri u pushua nga puna
dhe u dënua me 10 vjet burg.

Gjithashtu, kohët e fundit,
ka pasur një debat komik

mes Ministrisë se Mjedisit të Pekinit

dhe Ambasadës Amerikane
në Pekin,

sepse Ministria fajësoi

Ambasadën Amerikane për ndërhyrje

në politikën e brendshme kineze,
duke zbuluar

të dhënat për cilësinë e ajrit
në Pekin.

Atëherë, ato lart janë të dhënat
e Ambasadës, Prometiumi 2.5.

Ajo tregonte 148 dhe që tregon se ishte
e rrezikshme për grupin e ndjeshëm.

Pra, sugjerohet që s'është mirë
të dilni jashtë.

Por këto janë të dhënat e Ministrisë.
Ajo tregon 50.

Thotë që s'ka gjë të dalësh jashtë.

Por 99% e mikroblogerëve kinezë

qëndrojnë në mënyrë të vendosur
në krahun e Ambasadës.

Unë jetoj në Pekin.
Çdo ditë, shoh të dhënat

e Ambasadës Amerikane, për të vendosur
nëse duhet ta hap dritaren, apo jo.

Pse po lulëzojnë rrjetet sociale kineze,
edhe brenda një censure?

Pjesë e arsyes
janë gjuhët kineze.

Twitter-i dhe klonet e Twitter-it
kanë një lloj kufizimi

prej 140 karakteresh.

Por në anglisht janë 20 fjalë,
ose një fjali me një lidhje të shkurtër.

Ndoshta në Gjermani, në gjermanisht
mund të jetë thjesht "Aha!"

(Të qeshura)

Por në gjuhën kineze janë 140 karaktere,

që do të thotë një paragraf,
një tregim.

Mund të përfshish të gjitha
elementet gazetareske aty.

Për shembull,
ky është Hamleti i Shekspirit.

Është e njëjta përmbajtje.
Një, siç mund ta shihni me përpikëri

një cicërimë në kinezçe është baras
me 3.5 cicërima anglisht.

Kinezët gjithmonë kopjojnë, apo jo?

Për shkak të kësaj,
kinezët e konsiderojnë këtë

mikroblogim si një media,
jo thjesht si një titull në media.

Gjithashtu, kloni, kompania Sina,

ajo që klonoi Twitter-in.

Madje ka edhe emrin e vet, Weibo.

Përkthimi kinez i Weibo-s
është mikroblog.

Ka novacionin e saj.

Në fushën e komenteve,
Weibo kineze

i ngjan më tepër Facebook-ut
se Twitter-it origjinal.

Këto risi dhe kopjime,
si Weibo dhe mikroblogimi,

kur mbërritën në Kinë në 2009,

u bënë menjëherë një platformë
mediash në vetvete.

U bë një platformë media
prej 300 milionë lexuesish.

U bë media.

Çdo gjë që nuk përmendet në Weibo,

nuk ekziston për publikun kinez.

Por gjithashtu, edhe media sociale kineze

po ndryshojnë mendjen
dhe jetën e kinezëve.

Për shembull, ata iu japin
njerëzve pa zë

një kanal për të ngritur zërin.

Kishim një sistem peticioni.
Është një ilaç jashtë sistemit gjyqësor,

sepse qeveria qendrore kineze
kërkon të mbajë një ide të gabuar,

perandori është i mirë, zyrtarët
e vjetër vendas janë banditë.

Prandaj lutësi, viktimat, fshatarët,

duan të marrin trenin për në Pekin
për t'i drejtuar peticion qeverisë qendrore,

duan që Perandori të zgjidhë problemin.

Por kur më shumë e më shumë njerëz
shkojnë në Pekin,

shkaktojnë gjithashtu rrezikun
e një revolucioni.

Kështu që i kthejnë në vitet
e mëparshme.

Edhe pse disa prej tyre janë rrasur
në burgje të errët.

Por tani kemi Weibo-n,
kështu që unë e quajt Peticioni Weibo.

Njerëzit përdorin celularët
për të cicëruar.

Me pak shans shkrimi juaj

do të kapet nga gazetarë, profesorë,
apo njerëz të famshëm.

Njëra prej tyre është Jao Çeni.

Ajo është mikroblogeria
më e njohur në Kinë,

që ka rreth 21 milionë ndjekës.

Janë thuajse sa një stacion
kombëtar televiziv.

Një histori e trishtueshme
do të kapet nga ajo.

Pra media sociale Weibo,
edhe në censurë,

iu dha kinezëve një mundësi të vërtetë
për 300 milionë njerëz

që çdo ditë bisedojnë
dhe flasin së bashku.

Është si një TED i madh, apo jo?

Por gjithashtu, është hera e parë
që një sferë publike

ndodhi në Kinë.

Kinezët fillojnë të mësojnë
si të negociojnë

e të flasin me njerëzit.

Por macja, censura, nuk fle.

Është tepër e vështirë të postosh
fjalë të ndjeshme në Weibo-n kineze.

Për shembull, s'mund të postosh
emrin e presidentit,

Hu Xhintaos dhe s'mund të postosh
emrin e qytetit të Çongqingut

dhe gjer kohët e fundit, s'mund të kërkosh
mbiemrat e liderëve kryesorë.

Pra, kinezët janë mjaft të zgjuar
në këto lojëra fjalësh,

formulimet alternative dhe madje
edhe në njësitë kulturore.

Madje kanë emra të...

Përdorin emrin e kësaj beteje,

që po ndryshon botën mes kalit
bar-baltë dhe gaforres së lumit.

Kali bar-baltë është kaonima,

është fonogrami për shkërdhatë.

Kështu e quajnë përdoruesit
e rrjetit veten.

Gaforrja e lumit është hoksia,
fonogrami për

harmonizim, për censurë.

Kjo është një lloj kaonima
kundër hoksia. Shumë mirë.

Kur ndodhin disa momente politike
shumë emocionuese,

shihni në Weibo që ndodh një tjetër
histori tepër e çuditshme.

Shprehje dhe fjalë të çuditshme,
edhe nëse ke një doktoraturë

në gjuhën kineze, nuk i kupton dot.

Por s'mund të shtrihesh më,
jo, sepse

kur u themelua Sina Weibo kineze

ishte pikërisht një muaj pas bllokimit
zyrtar të twitter.com.

Kjo do të thotë se që nga fillimi,

Weibo ka bindur tashmë qeverinë kineze
duke thënë,

"Tani do të bëhemi skena

për çdo lloj kërcënimi
ndaj këtij regjimi."

Për shembull, çdo gjë që poston,

si "të bashkohesh", ose "të takohesh",
apo "të ecësh",

regjistrohet automatikisht
dhe përpunohen të dhënat

dhe i raportohen një sondazhi
për analiza të mëtejshme politike.

Edhe nëse do të organizosh
një grumbullim,

para se të shkosh, të pret policia aty.

Pse? Sepse kanë të dhënat.

Kanë gjithçka në duart e tyre.

Mund të përdorin skenarin e 1984-s
të përpunimit të të dhënave të disidentëve.

Shtypja është shumë serioze.

Por dua të vëreni diçka
shumë qesharake,

gjatë procesit të maces dhe miut.

Macja është censura,
por kinezët s'janë vetëm një mace,

por kanë gjithashtu mace vendase.
Mace qendrore dhe lokale.

(Të qeshura)

Serveri është në duart
e maceve lokale.

Edhe kur përdoruesit e rrjetit
e kritikojnë qeverinë lokale,

qeveria lokale s'ka asnjë qasje
në të dhënat në Pekin.

Pa korruptuar macet qendrore,

ajo s'bën dot asgjë,
veçse të kërkojë falje.

Këto tre vitet e fundit,

lëvizjet sociale rreth mikroblogimit

kanë ndryshuar vërtet
qeverinë lokale,

u bënë vazhdimisht më transparente,

sepse ato s'mund të fitojnë qasje
në të dhëna.

Serveri gjendet në Pekin.

Historia për përplasjen e trenit,

ndoshta pyetja s'është pse
10 milionë kritika

në pesë ditë,
por pse qeveria qendrore kineze

lejoi pesë ditë lirie fjale
në internet.

S'ka ndodhur asnjëherë më parë.

Është shumë e thjeshtë,
sepse edhe liderët më të lartë

ishin mërzitur me këtë person,
me këtë mbretëri të pavarur.

Pra, duan një justifikim.

Opinioni publik është një justifikim
shumë i mirë për ta ndëshkuar atë.

Por edhe çështja Bo Shilai e kohëve
të fundit është një lajm i rëndësishëm.

Ai është një princush.

Por nga shkurti gjer në prill
të këtij viti,

Weibo u bë një vend thashethemesh.

Mund të bësh thuajse çdo shaka
për këta princushë.

Çdo gjë! Është pothuajse
si të jetosh në SHBA.

Por nëse guxoni të ricicëroni,
apo përmendni ndonjë goditje të rreme

për Pekinin, do të arrestoheni,
padyshim.

Kjo lloj lirie është një dritare
e shënjestruar dhe e përpiktë.

Për kinezët në Kinë,
censura është normale.

Liria iu duket e çuditshme.

Mbrapa saj do të ndodhë diçka.

Sepse ai ka qenë një lider
shumë i njohur i së majtës,

kështu që qeveria qendrore
donte ta spastronte atë.

Ai ishte tepër mendjehollë,
bindi të gjithë kinezët

pse është i keq.

Weibo, sfera publike 300 milionëshe,

u bë një mjet tepër i përshtatshëm
për një luftë politike.

Por kjo teknologji është shumë e re,

por teknikisht shumë e vjetër.

U bë e famshme nga udhëheqësi
Mao Ce Duni,

sepse ai mobilizoi miliona kinezë

në Revolucionin Kulturor
për të shkatërruar çdo qeveri vendore.

Është shumë e thjeshtë,
sepse qeveria qendrore kineze

s'ka pse të udhëheqë
opinionin publik.

Ata thjesht iu japin atyre një dritare
objektivi, për të mos censuruar njerëzit.

Jo censurimi në Kinë është bërë
një vegël politike.

Ky është përditësimi rreth kësaj loje,
macja kapi miun.

Media sociale ka ndryshuar
mendimin e kinezëve.

Sa më shumë kinezë synojnë
të përqafojnë lirinë e fjalës

dhe të drejtat e njeriut, si një e drejtë
që fitohet me lindjen e tyre,

jo një privilegj amerikan i importuar.

Por gjithashtu, iu dha kinezëve
një sferë publike kombëtare

për njerëzit që të... është si
një trajnim i qytetarisë së tyre,

për t'u përgatitur për demokracinë
e së ardhmes.

Por nuk ndryshoi sistemin
politik kinez

dhe qeveria qendrore kineze
e përdori këtë strukturë

të centralizuar serveri
për të forcuar pushtetin e saj,

për të kundërshtuar qeverinë lokale
dhe fraksione të ndryshme.

Cila është e ardhmja?

Mbi të gjitha, ne jemi miu.

Sido që të jetë e ardhmja,
duhet të luftojmë kundër miut.

Jo vetëm në Kinë, por edhe në SHBA

ka disa mace shumë të vogla,
të lezetshme, por të liga.

(Të qeshura)

SOPA, PIPA, ACTA, TPP dhe ITU.

Si Facebook-u dhe Google-i,
pretendojnë se janë miq të miut,

por ndonjëherë i shohim që dalin
në takime dashurore me mace.

Konkluzioni im është shumë i thjeshtë.

Ne kinezët luftojnë për lirinë tonë,

ju vetëm ruani macet tuaja të liga.

Mos i lini të bashkohen me macet kineze.

Vetëm në të ardhmen,

do të arrijmë ëndrrat e miut,

që mund të cicërojmë kurdo,
kudo dhe pa frikë.

(Duartrokitje)

Ju faleminderit.

(Duartrokitje)